Nostalgija/Miris prošlosti

First topic message reminder :

Postojim, dakle nostalgičan sam.

               Pripadam onima koji su rođeni s izvesnom nostalgijom, ili o tome
               imaju posebno osetljivu svest. Ne vidim kako bi moglo da bude
               drugačije u ovom prolaznom i bljeskovitom svetu. Ali moje nostalgije
               nikada nisu bile vezane ni za nešto strogo "lokalno",
               niti za nešto što je "prošlo". U knjizi Novi monasi
               pisao sam o nostalgiji na budućnost, a ne "za" budućnošću,
               kako su želeli da me isprave tragično doslovni pravopisci. Jer
               se u mojoj duši vrlo rano urezalo složeno osećanje onog što dolazi,
               a na šta gledamo sa svim onim strepnjama i čežnjama od kojih je
               satkan naš život.
     

               Nostalgija je izvesna vrsta duševnog taloženja tajanstvenih radnji
               i činova svakodnevnog života. U suštini, ona nije ništa drugo
               nego uzvišeni i otmeni izraz naše skromne pobune protiv neminovne
               prolaznosti svih stvari. Ona je uvek čežnja za postojanjem, jer
               nam se često čini da smo nekad i negde postojali više nego danas
               i ovde.
           

               Konačno, nostalgija je izraz emotivnog saznanja bez koga bi naše
               biće i naša duša bili prazni. Uspomene su u tom smislu samo prdvorje
               jedne duboke vezanosti za život, koja svoj najviši smisao dobija
               kroz to tajnovito i gotovo religiozno osećanje samotnosti. Pored
               različitih oblika čežnje koji se tako javljaju, od čežnje za Drugim
               do čežnje za Bogom, naročito je važna ta molitvena čežnja za Početkom.
               
           

               Čežnja za Početkom, koja je u osnovi svake prave i čiste nostalgije.
               

Branko Maširević
                2002.
***********************************

Nostalgican sam kada se setim kako sam nekada davno, u ona lepa i mirna vremena pre mozda 30 i kusur godina, igrao sah u Somboru sa Brankom Masirevicem.....

Kako su nastajala imena glavnih gradova nekadašnjih članica SFRJ


Ljubljana, Zagreb, Sarajevo, Beograd, Podgorica, Skoplje, glavni su gradovi nezavisnih evropskih država, nekad članica SFRJ. Njihov nastanak i razvoj pratile su legende, prirodne katastrofe i ratovi. A evo kako su nastala imena prestonica bivših država SFRJ…




Sarajevo

Ime glavnog grada Bosne i Hercegovine, prema legendi, potiče od kovanice ‘Saray Ovası’ što znači Dvor i polje oko dvora. Sarajevo se ponekad naziva i Šeher (tur. şehir; per. شهر šahr), imenom koje je gradu dao njegov osnivač Isa-beg Ishaković.

Nadimak prestonice BiH je Damask sjevera, a Jevreji Sefardi su ga nazvali Mali Jerusalim. Abdulah Škaljić, autor rečnika “Turcizmi u srpsko-hrvatskom jeziku”, na temu porijeklo riječi Sarajevo zabilježio je sledeće:

“Složenica je nastala po uzoru na složenice Smederevo, Kraljevo, Popovo, Mirijevo, Trnovo (složenica) itd. Turski naziv za Sarajevo je “Saray-Bosna”, ali se u jednoj od najstarijih bosanskih vakufnama, u vakufnami Mustaj-bega Skenderpašića iz 1517. godine Sarajevo naziva i “Saray-ovasi”, bukvalno: “Sarajevsko polje”…

Ljubljana

Istoričari nisu saglasni kada je reč o porijeklu imena Ljubljana. Izvor, tvrde pojedini stručnjaci, treba tražiti u riječi ljubljena, drugi smatraju da je u pitanju staro božanstvo Laburus, treći tvrde da je riječ došla iz latinskog izraza za reku koja poplavljuje, aluviana. Neki ipak misle da potiče od njemačkog Lajbah – mlačni potok.

Pod današnjim imenom, Ljubljana se pominje 1144. (kao Lajbah) i 1146. (Luwigana). Godine 1220. dobila je status grada, a danas je jedna od najljepših prestonica Evropske unije i nosilac titule “zelena prestonica”

Beograd

Singidunum, Singidon, Alba Greka, Beli grad, Belgrad, samo su neki od pređašnjih naziva za glavni grad Srbije. Skordisci, keltsko pleme, su naselili teritoriju Beograda 279. g. pre n. e. Njegovo prvobitno ime je bilo Singidunum.

Vjeruje se da taj naziv potiče ili od riječi “dunum” što znači brežuljak ili od “din” tj. grad. Skordisci su svoje ime, kako se pretpostavlja, dobili po Skordus planini – Šar planini. U trećem vijeku Beograd je dobio status rimske kolonije.

Srbi ga naseljavaju u sedmom vijeku i nazivaju ga Belim gradom. Ime kao takvo je pomenuto u vizantijskim analima cara Lava V Jermenina (813 – 820) zajedno sa nazivima Singidon i Alba Greka.

Tako su ga zvali Vizantijci, a još su koristili i imena Belagradon i Belegradon. Prvi put se slovenski naziv Beograd pominje u pisanom dokumentu 16. aprila 878. godine i to u pismu pape Jovana VIII bugarskom knezu Borisu.

Zagreb

Prema legendi koja se prenosi s koljena na koljeno, glavni grad Hrvatske dobio je ime prema glagolu, izgovorenom u jednoj neobično običnoj situaciji. Naime, stari ban, umoran i žedan, izdao je naređenje devojci po imenu Manda da mu donese vode s izvora.

“Mando, dušo zagrabi”, bile su te njegove čuvene riječi. Iz zagrabi izvedeno je ime Zagreb, a po djevojci iz mita, izvor na Trgu bana Jelačića, koji je služio Zagrepčanima za snabdijevanje vodom, dobio je ime Manduševac.

O porijeklu naziva hrvatske prestonice postoje i neke druge, manje poznate teorije i legende. Tako se navodi da je ime nastalo kao izvedenica glagola zagrepsti, odnosno ukopati.

Treća teza dovodi u vezu ime Zagreb, sa starim hrvatskim nazivom za obalu ‘b(e)reg’. Ovaj izraz je i danas u upotrebi u krašićkom kraju. Latinska reč – Zagrabia, sugeriše da je lokacija na kojoj je grad, još u srednjem vijeku, bila utvrđena.

Skoplje

Skoplje datira iz predantičkog razdoblja. Ovaj grad je imao strateški značaj u drevnom razdoblju, kada je poznat kao Skupi. Iskopavanja iz starog grada Skupi nalaze se na području Zajčev rid iznad ušća reke Lepenec u Vardaru, današnjem selu Zlokućani. Skupi je bio glavni grad tadašnje Dardanije.

U vizantinskim dokumentima, grad Skoplje zove se Skopija, a Slaveni su se odnosili i na Skopie, Skopje ili Skoplje. Godine 1392. grad su osvojili Turci i dobio ime Uskupu (Üsküp).

Podgorica

I za kraj – glavni grad Crne Gore. Prije Podgorice, na njenoj teritoriji, postojale su naseobine Duklja, Birziminium i Ribnica. Najstarije naselje na ušću Ribnice u Moraču – karavanska stanica, Birziminium, samo je naznačeno u starim spisima, a ucrtali su ga rimski kartografi.

Duklja, grad koji prvi put pominje Ptolomej u II vijeku prije nove ere, za ono doba bila je veliko mjesto, sa 8 do 10 hiljada stanovnika na prostoru koji je imao jedva nešto više od desetak kilometara u prečniku, ali u kome je postojala kompletna komunalna infrastruktura. Porušena je 602. godine

Ime Podgorica se prvi put pominje 1326. godine, kada počinje i razvoj grada. Godine 1455. Turci osvajaju Medun, moćno utvrđenje, a 1474. i Podgoricu. Započinje četvorovijekovna turska vladavina.

Na mjestu gde se Ribnica uliva u Moraču, na temeljima srednjevijekovnog grada Ribnice, Turci podižu utvrđenje u kome nastaje naselje, današnja Stara Varoš. Na Ledinama (nekad služila za logorovanje turske vojske) podignuta je Nova Varoš – jedno vrijeme nazivana Mirkova varoš – po vojvodi Mirku, ocu kralja Nikole I Petrovića.

U II svjetskom ratu Podgorica je bombardovana preko 70 puta i bila srušena do temelja. Oslobođena je 19. decembra 1944. godine. Od 13. jula 1946. (kada je postala i glavni grad Republike Crne Gore) do 2. aprila 1992. nosila je ime Titograd.

Ne znam ni gde sam to pokupila

Šimo Ešić: Jugoslavija je bila država, da ustaneš kad je pomeneš



Odrastao sam golotrb na avliji oko mog rudarevog kućerka i po komšijskim avlijama. Oko očeve, moje rodne kuće, u kojoj sada niko ne živi, pusta je avlija moga djetinjstva. Vjetar je mete, grm ruža se, kao nadošlo tijesto, prelio preko njenog prošća, jorgovan podivljao od samoće, dud ne zna kome bi rađao. Mnogo je takvih avlija u mojim Brezama, puste, same zarastaju u korov. U rodne Breze dođemo samo kad umre neko drag… U međuvremenu živim na trećem spratu. U Tuzli ili u Vuprtalu. I gledam s balkona tuđe avlije…