Srbija

Crkva Rođenja Presvete Bogorodice (Ružica) ima burnu i bogatu prošlost. Nekada je bila barutni magacin koji je pretvoren u vojnu crkvu negde oko 1867. godine. I dalje nije poznato ko je i kada sagradio, umesto crkve srušene u turskom periodu.



U doba despota Stefana Lazarevića postojala je stara crkva istog imena, koju su Turci pri osvajanju Beograda 1521. porušili. Crkva Ružica ozidana je od kamena i sa zvonikom priljubljena uz samu Beogradsku tvrđavu.

Detalj koji je svima posebno zapao za oko prilikom posete jeste figura srpskog viteza iz doba cara Dušana, koja je postavljena ispred crkve.

Ispred bočnog, glavnog ulaza u crkvu, od 1924. stoji “bronzana straža” – desno je srpski srednjovekovni vitez cara Dušana, levo srpski pešadinac iz Prvog svetskog rata.

Tokom Prvog svetskog rata crkva je teško oštećena, a 1925. godine je ponovo osveštana nakon kompletne restauracije zahvaljujući prilozima Beograđanki čiji su članovi porodice učestvovali u ratovima za oslobođenje.

Izrezbareni ikonostas je uradio Kosta Todorović, a ikone na njemu naslikao je romonah Rafailo Momčilović. Unutrašnjost krase tri lustera (polijeleja) napravljena od istrošenih čaura, topovske municije, oficirskih mačeva i vojničkih kubura vojnika sa Solunskog fronta.

Pored ovih statua, ono što crkvu Ružica čini jednom od najjedinstvenijih na svetu jeste luster izgrađen od austrougarskih granata, puščanih i pištoljskih metara i srpskih oficirskih sablja.

Mnogo toga je naime, urađeno od oružja, a ukrasi na lusterima su, ništa drugo do – pravi kuršumi.

Pirot je grad meraka i tradicije, kulture, običaja i gostoprimstva… Okružen je najlepšim prirodnim predelima Stare planine, a karakterišu ga bogato kulturno-istorijsko nasleđe, prirodno nasleđe i prebogata gastronomija.



Pirot predstavlja kapiju istoka i zapada i izdvaja se kao grad koji spaja tradicionalno i moderno, gde je priroda netaknuta, a ljudi pre svega gostoljubivi. Zajedno sa selima, ovaj grad ima oko 58.000 stanovnika, dok ih u samom gradu ima 38.000. Ako dolazite u posetu, obavezno izdvojite malo vremena da obiđete Muzej Ponišavlja, sa stalnim i promenljivim postavkama koje prikazuju način života, kao i kulturu i običaje ovog kraja. Još jedno mesto koje morate obići jeste srpska srednjevekovna tvrđava Momčilov grad, Kale, iz 14. veka, a tu je i prelepo kameno selo Gostuša na Staroj planini...

Najveće zaštićeno prirodno dobro u Srbiji je Park prirode Stara planina, koji raspolaže sa preko 300km markiranih i obeleženih staza za planinarenje, pešačenje, planinsko trčanje, planinski biciklizam i druge sadržaje. Ova planina i njen najviši vrh Midžor (2169m) privlače mnogobrojne planinare u gotovo svim sezonama, a Zavojsko jezero u srcu Stare planine je odličnog kvaliteta planinske vode, bogato je ribom i idealno je mesto za izlete. Osim Stare planine, na teritoriji Pirota nalazi se i Specijalni Rezervat prirode Jerma. U gradu i okolini, veoma je razvijen lovni, kao i ribolovni turizam.

Vodopadi na Staroj planini
Ukoliko niste znali, trećina svih vodopada u Srbiji nalazi se na Staroj planini. Program obilaska staroplaninskih vodopada spada u red najinteresantnijih aktivnosti na ovoj destinaciji. Jedan od najdostupnijih i najuslikanijih vodopada je vodopad Tupavica u blizini sela Dojkinci, a tu su i predivni vodopadi - Pilj (64m), Čungulj (42m), Kurtulski vodopad i vodopad Vurnje, kao i najveći u Srbiji - Koprenski i Kaluđerski vodopad. Ipak, bez planinarskog vodiča za razgledanje su dostupni samo vodopad Tupavica i vodopad Pilj.

Gastronomija Pirota
Najpoznatije manifestacije u Pirotu i okolini su: Sajam pirotske peglane kobasice (januar), Festival sira i kačkavalja (septembar), Darovi netaknute prirode u Dojkincima (septembar), Jagnjijada (jun), Outdoor fest Jerma (avgust), Festival staroplaninskih jela Temska (jul), Međunarodni folklorni festival (avgust), Avantura Highlander Stara planina (jun)...

Na teritoriji Pirota nalazi se veliki broj verskih objekata koji datiraju iz XIV, XV, XVIII i XIX veka - Manastir Sv. Đorđe u Temskoj (XIV vek), Manastir Sv. Jovan Bogoslov ili Poganovski manastir (XIV vek), Manastir Presvete Bogorodice ili Sukovski manastir, Pećinska crkva Sv. Petra i Pavla u selu Rsovci na Staroj planini i još mnogo drugih svetinja zbog kojih Pirot nosi naziv „Mali Jerusalim”.

Lokalna gastronomija nudi pirotske brendove poput čuvenog pirotskog kačkavalja, pirotske peglane kobasice, staroplaninske jagnjetine, pirotskog roštilja i staroplaninskog meda i rakije.

(izvor, gomex.rs)

Paraćin kao naselje osnovali su Rimljani pod nazivom Sarmantes. To je od davnina bila značajna stanica na raskrsnici puteva kojima su prolazile mnoge vojske i osvajači: Kelti, Avari, Sloveni, Rimljani, Krstaši, Turci, Nemci...



Kako je Paraćin dobio ime?
Opština Paraćin zahvata deo bogatog i plodnog Srednjeg Pomoravlja, a teritorija opštine Paraćin se spušta od Kučajskih planina na istoku prema Velikoj Moravi na zapadu, ispresecana tokovima reka Crnice i Grze. Sam grad leži na 130m nadmorske visine, a od glavnog grada Srbije udaljen je oko 150km. Pretpostavlja se da je grad dobio ime po brodu-prelazu preko vode, odnosno po čoveku zvanom Parakin koji je čamcem prevozio ljude. Tokom vremena to ime je prešlo u ime Paraćin. U pitanju je naselje koje se prvi put pominje u Povelji kneza Lazara pisanoj 1375. godine.

Paraćin se nalazi na mestu gde se ukrštaju mnogi putevi. Prema severu je pravac za Beograd i Novi Sad, prema istoku je put za Zaječar, na jugu je put prema Nišu, a na zapadu prema Kraljevu i Čačku. Kroz grad prolazi i međunarodna železnička pruga prema jugu, koja je sagrađena davne 1881. godine. Opština danas ima oko 58.000 stanovnika, od čega polovina živi u gradu, a druga polovina u ostala 34 naseljena mesta opštine. Paraćin je danas poznat i po manifestacijama kao što su Dani vina, Art fest, Međunarodni šahovski festival, Sportsko leto, Kulturno leto, Dečji karneval, Etno fest, Krstovdanske svečanosti…

Šta obići u Paraćinu?
Prostor Kučajskih planina prepoznat je kao jedno od ekoloških područja, jer se tu mogu naći brojne zaštićene biljne i životinjske vrste. Jedno od najpoznatijih izletišta u okolini Paraćina je Sisevac. Zbog „ruže vetrova“ koja se tu javlja, izletište mnogi smatraju vazdušnom banjom.

Očaravajuće izletište Grza nalazi se na 17. kilometru puta Paraćin - Zaječar, na 400m nadmorske visine. Dočekuje vas toplinom svog zelenila i nestvarnim jezerima čije boje (u zavisnosti od doba dana i godine, prelaze iz plave u nijanse zelene boje. Dva jezera su omiljena stajališta i mesta za slikanje brojnim turistima. Ponekada se čini da u sebi kriju tajne i odličan su potencijal za buduće priče i legende. Do tada, ona su mesta za sportski ribolov, jer su bogata potočnom i kalifornijskom pastrmkom koja se u ovom kraju sprema na jedinstven način. Probajte i uživaćete u ukusu.

11 km od Paraćina, kod sela Zabrega, nalaze se ostaci tvrđave Petrus. Na tom mestu je možda postojalo utvrđenje još u doba Rimljana, pošto su u njemu pronađeni rimski bakarni novčići, koji su danas deo zbirke Zavičajnog muzeja u Paraćinu. Među ruševinama Petrusa nalazi se i velika stena, u narodu poznata kao Krstata stena, a u blizini je i čuvena pećina sa velikim ulaznim otvorom...

Još od davnina, Rtanj je bio predmet posebnog poštovanja među stanovnicima Srbije. Nekada zbog svog neobičnog oblika, često zbog neobičnih i mističnih pojava na njemu, a još češće zbog lekovitog bilja koje raste isključivo na ovoj planini.
Kada se pažljivo zagledate ka Šiljku, vrhu ove planine, shvatite da ispred sebe imate neobičan i nesvakidašnji oblik u prirodi - idealnu trostranu piramidu. Ko je odgovoran za oštre ivice ove planine pitanje je koje u zavisnosti od verovanja ima bezbroj odgovora. Na Svetskom kongresu poštovalaca i istraživača neidentifikovanih letećih objekata, u Baltimoru 2012. godine donet je zaključak da je naša planina centar vanzemaljskog života i onostranih pojava u celom svetu, kao i da je upravo zbog toga svim svetskim silama Srbija interesantna.
Ipak, činjenice govore da ova planina između Paraćina i Zaječara u svojoj utrobi ima brojne podzemne izvore, pećine i jame. Rtanj je krečnjački masiv Karpatsko-balkanskog planinskog sistema, a njegova istočna granica definisana je Crnim Timokom i linijom Boljevac-Rujište. Geološki supstrat se sastoji od krečnjaka, paleozojskih škriljaca i peščara. U pojasu od 700-950 metara koncentrisan je uzak pojas dolomita.
Područje ima kontinentalnu planinsku klimu i odlikuje se mešovitim šumama jele i bukve, kao i brojnim livadskim formacijama. Nekoliko biljnih vrsta raste samo na ovoj planini, a najpoznatiji rtanjski čaj (Saturea montana) veoma je delotvoran u lečenju bronhitisa, astme, kašlja i upale disajnih organa kod dece.
Domaći istraživači energetskih polja tvrde da piramida Rtanj deluje kao sistem koji na neki način apsorbuje negativnu energiju iz okoline i transformiše je u energije koje blagotvorno deluju na ljudski organizam. Biodiverzitet planine je relativno dobro očuvan, sa malim antropogenim pritiskom koji se odnosi pre svega na eksploataciju šuma i sakupljanje lekovitog bilja. Prema nacionalnom zakonodavstvu, područje ima status Rezervata prirode (1958), i objekat je geonasleđa Srbije. Nalazi se na listi potencijalnih Botanički značajnih područja u Srbiji. Rtanj je raj za planinare iz čitavog regiona, zato što su za pohod na vrh potrebna veoma dobra kondicija i prava oprema.
U podnožju Rtnja nalazi se istoimeno naselje koje je osnovao Samuilo Minh, vlasnik fabrike tekstila u Paraćinu, kada je 1902. godine ovde otvorio rudnik uglja. Porodični posao jevrejske porodice Minh preuzeo je Samuilov sin, Julius koji je izvršio samoubistvo. Njegova majka Greta je na vrhu Rtnja podigla kapelu, njemu u spomen. Porodica je učinila dosta kako bi rudari imali zadovoljavajući standard života, pa je tako naselje dobilo privatnu školu, komforne stanove, ambulantu, bioskop i kafanu. Takođe su podigli par od oko 40 hektara sa oko 150 vrsta drveća, rastinja i drugog cveća.

Vidikovac Savina stolica – Pogled na Zlatarsko jezero



Vidikovac Savina stolica nalazi se u selu Debelja i sa njega se pruža jedan od najlepših pogleda na Zlatarsko jezero. Izgrađen je na steni, od kamena i drveta, tako da se u potpunosti uklapa u okruženje. Osim ograde i nadstrešnice od drveta, na samom vidikovcu je postavljena i klupica, tako da nakon šetnje kroz prirodu možete sesti i uživati u nestvarnom pogledu.

Po narodnom predanju, vidikovac Savina stolica je dobio naziv po našem najvećem prosvetitelju Svetom Savi. Kako priča kaže, on je tokom svog putovanja po Staro-Vlaškoj oblasti, seo na stenu na visu Srđevica, da se odmori i uživa u pogledu na Uvac.

Do vidikovca se dolazi utabanom stazom i ne postoji asfaltirani put. Kako smo saznali od ljudi koji su ga posetili, put do vidikovca nije obeležen i bez konsultacije sa meštanima verovatno ga nećete naći ili će traganje potrajati. Vidikovac takođe još uvek nije obeležen ni na mapama.

Prema rečima meštana, ovaj vidikovac nije originalna Savina stolica, koja se nalazi nešto dalje u mnogo nepristupačnijem delu, pa pretpostavljamo da je zbog toga vidikovac napravljen na drugom mestu.
(izvor, srbijapodlupom.com)