Dogodilo se na današnji dan

First topic message reminder :


Dogodilo se na današnji dan, 11.02.

1650. - Umro Rene Dekart, francuski filozof, matematičar i fizičar
(La Aj, 31. 03. 1596 - Stokholm, 11. 02. 1650)

1817. - Rođen Jovan Subotić, književnik i političar, urednik "Letopisa Matice srpske"(Dobrinci, 11. 02. 1817 - Zemun, 28. 01. 1886)

1847. - Rođen Tomas Alva Edison, američki fizičar i pronalazač
(Milan, 11. 02. 1847 - Njujork, 18. 10. 1931)

1852. - Pomorac Ivo Visin krenuo na put oko sveta

1868. - Umro Žan Bernar Leon Fuko, francuski fizičar
(Pariz, 18. 09. 1819 - Pariz, 11. 02. 1868)

1876. - Rođena Draga Spasić, pozorišna glumica i operska pevačica
(Valjevo, 11. 02. 1876 - Beograd, 29. 07. 1938)

Draga Spasić je učiteljsku školu završila u Beogradu. Član Narodnog pozorišta u Beogradu postala je 1896, a već sledeće godine prešla je u Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu. Solo pevanje je usavršavala kod profesora Filipa Forstena. U Srpskom narodnom pozorištu nosila je najvažniji pevački repertoar i stekla umetničku slavu, kao jedna od najomiljenijih pevačica i glumica u Vojvodini. Na sceni Opere Narodnog pozorišta u Beogradu tumačila je glavne sopranske partije u "Kavaleriji rustikani", "Prodanoj nevesti", "Verteru", "Toski" i "Boemima", a među njenim najuspelijim ulogama je "Koštana" iz istoimenog Stankovićevog dela, za čije izvođenje je prilikom proslave 25-godišnjice rada, od autora u znak priznanja dobila lovorov venac.

1879. - Umro Onore Domije, francuski slikar, grafičar i vajar, najveći karikaturista 19. veka (Marsej, 26. 02. 1808 - Valmondiaz, 11. 02. 1879)

1901. - Umro Milan Obrenović, knez i kralj
(Manasija, Vlaška, 22. 08. 1854 - Beč, 11. 02. 1901)

1903. - Rođen Dušan Timotijević, novinar i filmski kritičar
(Beograd, 11. 02. 1903 - Beograd, 23. 12. 1967)

1906. - Ustanovljena seizmološka služba u Beogradu

1907. - Rođen Blagoje Nešković, lekar i političar
(Kragujevac, 11. 02. 1907 - Beograd, 11. 11. 1984)

1909. - Rođen Džozef Leo Mankijevič, američki režiser, scenarista i producent, dobitnik "Oskar"-a (Vilkis Ber, 11. 02. 1909 - Bedford, 05. 02. 1993)

1913. - Rođen Rifat Burdžović Tršo, revolucionar, narodni heroj
(Bijelo Polje, 11. 02. 1913 - Trnovo, 02. 10. 1942)

1917. - Rođen Đuzepe de Santis, italijanski reditelj i scenarista (Fondi, 11. 02. 1917 - Rim, 16. 05. 1997)

1917. - Rođen Sidni Šeldon (Šehtel), američki književnik, dobitnik "Oskar"-a (Čikago, 11. 02. 1917 - Rančo Miraž, 30. 01. 2007)

1920. - Operom "Madam Baterflaj" Đakoma Pučinija, otvorena Opera Narodnog pozorišta u Beogradu

1926. - U Beogradu osnovan Centralni veterinarski bakteriološki zavod, preteča Naučnog instituta za veterinarstvo

1929. - "Lateranskim sporazumom" Italije i Svete stolice osnovana država Vatikan

1931. - Umro Čarls Parsons, engleski inženjer, pronalazač turbine
(London, 13. 06. 1854 - Kingston, 11. 02. 1931)

1935. - Rođen Džin Vinsent (Vinsent Eugen Kradok), američki muzičar, pionir rokenrola (Norfolk, 11. 02. 1935 - Njuhol, 12. 10. 1971)

1935. - Rođen Dragan Rumenčić, arhitekta, karikaturista lista "Jež" (Zemun, 11. 02. 1935)

1947. - Rođen Irinej (Mirko) Bulović, episkop bački, portparol Srpske pravoslavne crkve, administrator Eparhije austrijsko-švajcarske (Stanišić, 11. 02. 1947)

1948. - Umro Sergej Mihajlovič Ejzenštajn, ruski filmski reditelj, profesor Filmske akademije u Moskvi (Riga, 23. 01. 1898 - Moskva, 11. 02. 1948)

1953. - Umro Uroš Predić, slikar, akademik
(Orlovat, 07. 12. 1857 - Beograd, 11. 02. 1953)

1954. - Rođena Zlata Petković, pozorišna, filmska i TV glumica
(Svrljig, 11. 02. 1954 - Beograd, 03. 12. 2012)

1967. - Umro Milo Mulunović, slikar, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, akademik (Cetinje, 06. 08. 1897 - Beograd, 11. 02. 1967)

1990. - Nelson Mandela oslobođen posle 27 godina robije u južnoafričkim zatvorima

1993. - Umrla Desanka Maksimović, književnica, akademik
(Rabrovica, 16. 05. 1898 - Beograd, 11. 02. 1993)

1996. - Umrla Neda Depolo, dramaturg, urednik Dramskog programa Radio Beograda (Brčko, 01. 04. 1922 - Beograd, 11. 02. 1996)

1997. - Umrla Ksenija Cicvarić, pevačica
(Podgorica, 1926 - Beograd, 11. 02. 1997)

2000. - Umro Rože Vadim (Rože Plemjanikov), francuski filmski glumac i reditelj (Pariz, 28. 01. 1928 - Pariz, 11. 02. 2000)

2002. - Umro Stojan D. Vujičić, književnik, istoričar književnosti i prevodilac (Pomaz, 15. 05. 1933 - Rim, 11. 02. 2002)

2004. - Počeo sa radom španski kulturni centar - Institut "Servantes" u Beogradu

2004. - Umro Jozef Lenart, predsednik vlade Čehoslovačke, prvi sekretar Komunističke partije Slovačke (Liptovska Porubka, 03. 04. 1923 - Prag, 11. 02. 2004)

2006. - Umro Piter Benčli, američki književnik
(Njujork, 08. 05. 1940 - Prinston, 11. 02. 2006)

2010. - Umro Li Aleksandar Mekvin, britanski modni dizajner
(London, 17. 03. 1969 - London, 11. 02. 2010)

2010. - Umrla Irina Arhipova, ruska operska pevačica, solista "Boljšoj teatra" (Moskva, 02. 12. 1925 - Moskva, 11. 02. 2010)

2010. - Umro Nikola Bugarčić, sportski radnik, predsednik Fudbalskog kluba "Crvena zvezda"( 25. 02. 1921 - Beograd, 11. 02. 2010)

2012. - Umrla Vera Tomanović Obradović, filmska i TV glumica
(Prizren, 10. 06.1933 - Beograd, 11. 02. 2012)

2012. - Umrla Vitni Hjuston, američka pevačica i glumica
(Nju Džersi, 09. 08. 1963 - Los Anđeles, 11. 02. 2012)

2016. - Umro dr Bora Stanimirović, profesor i prvi dekan Učiteljskog fakulteta u Vranju (1938 - 11. 02. 2016)

2018. - Umro Peter Kelbel, jedan od osnivača "Blica", šef programa Televizije Kneževine Lihtenštajn ( - Beč, 11. 02. 2018)

Dogodilo se na današnji dan, 30.11.

Na današnji dan 1977. godine umro je srpski pisac Miloš Crnjanski, izuzetan stilista, jedna od najbitnijih pojava srpske književnosti uopšte. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Školovao se i u Beču i Parizu. Bio je profesor, novinar, publicista, a od 1928. zaposlen je u Pres birou vlade Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (odnosno Jugoslavije) pri diplomatskim predstavništvima na strani. Drugi svetski rat ga je zatekao u Rimu, odakle je preko Lisabona otišao u London. Iz emigracije se vratio u otadžbinu 1965. U romanu "Seobe", čiji je prvi deo napisao 1929. a drugi 1962. opisivao je tragično rasejanje Srba na širokim prostorima Srednje Evrope i Južne Rusije. Delo je nastalo na realnim istorijskim osnovama. Njegova poetska ostvarenja smatraju se neprevaziđenim. Ostala dela: romani "Dnevnik o Čarnojeviću", "Kap španske krvi", "Kod Hiperborejca", "Roman o Londonu", pesme "Lirika Itake", "Lament nad Beogradom", novela "Priča o muškom", drame "Maska", "Konak", "Nikola Tesla", putopisi "Ljubav u Toskani", "Knjiga o Nemačkoj", "Naša nebesa", "Naše plaže na Jadranu", "Boka Kotorska". Po povratku u Beograd objavio je "Embahade"

Danas je četvrtak, 30. novembar, 334. dan 2023. Do kraja godine ima 31 dan.

1508 - Rođen je italijanski arhitekta Andrea Paladio. Razvio je arhitektonski stil zasnovan na klasičnim principima rimskog graditeljstva. Jedan je od najznačajnijih predstavnika kasne renesanse. Odlikovao se izvanrednim smislom za monumentalnost i funkcionalnost građevine. Gradio je crkve, palate, vile, vojne objekte, parkove i šire urbanističke celine, najviše u Vićenci i Veneciji, uključujući čuvenu vilu Rotonda kod Vićence i crkvu Rotendore u Veneciji. Teorijske stavove objavio je u znamenitom delu "Četiri knjige o arhitekturi".

1667 - Rođen je engleski pisac irskog porekla Džonatan Svift, jedan od najoštroumnijih kritičara ljudskih naravi i poroka. To je posebno izraženo u njegovom glavnom delu "Guliverova putovanja", u kojem je, u izmišljenom svetu Liliputanaca, divova i smešnih naučnika, prikazao društvene prilike Engleske. Imao je tegoban lični život koji je za posledicu imao gorčinu, pesimizam i prezir prema svetu koji ga je okruživao. Ostala dela: politički spisi "Suknareva pisma", satire "Bitka knjiga", "Priča o buretu".

1718 - Poginuo je švedski kralj Karl XII, koji se tokom vladavine od 1697. do pogibije 1718. prilikom invazije na Norvešku, posvetio gotovo isključivo ratovanju. Započeo je 1700. veliki severni rat protiv Rusije, Poljske, Danske i Pruske, koji je okončan tek tri godine posle njegove smrti. Potukao je Dance 1700. i iste godine naneo težak poraz armiji ruskog cara Petra Velikog u bici kod Narve, potom je uspeo da s poljskog prestola zbaci Fridriha II Avgusta Jakog, ali mu je Petar Veliki potpuno uništio armiju 1709. u bici kod Poltave, posle čega je morao da se privremeno skloni u Tursku. Ruska pobeda i poraz Šveđana bili su veliko iznenađenje posto je Švedska do tada važila za veliku silu, a Baltik je praktično bio švedsko unutrašnje more.

1835 - Rođen je američki pisac Mark Tven. Pravo ime bilo mu je Semjuel Lenghorn Klemens. Tven je jedan od najvećih humorista svetske književnosti. U romanima "Pustolovine Toma Sojera", "Život na Misisipiju", "Pustolovine Haklberi Fina", "Život na dvoru kralja Artura", kojima je stekao svetsku slavu, prikazao je jedinstvene životne situacije i autentičan američki stil i govor.

1838 - Meksiko je objavio rat Francuskoj koja je tri dana ranije okupirala grad Vera Kruz.

1853 - Rusija je u Krimskom ratu uništila tursku flotu ispred crnomorske luke Sinope.

1872 - Odigrana je prva međunarodna fudbalska utakmica - reprezentacije Engleske i Škotske igrale su 0:0 u Glazgovu.

1874 - Rođen je Vinston Čerčil, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1953. premijer Velike Britanije od 1940. do 1945.i od 1951. do 1955. Član parlamenta postao je 1900. a od 1905. do 1921. bio je državni podsekretar za kolonije, ministar trgovine, unutrašnjih poslova, prvi lord Admiraliteta, ministar rata i vazduhoplovstva, ministar kolonija, a od 1924. do 1929. ministar finansija. Po dolasku nacista na vlast u Nemačkoj 1933. upozoravao je Britance na opasnost. Posle sloma saveznika u Norveškoj i pada Francuske maja 1940. postao je premijer i vođa Konzervativne stranke. U maju 1943. uspostavio je vezu s Vrhovnim štabom NOVJ i potom je priznao Partizanski pokret kao, po njegovom uverenju, jedinu snagu koja se u Jugoslaviji bori protiv okupatora. Poražen je na izborima 1945. ali je posle pobede konzervativaca 1951. ponovo postao premijer. Dela: "Lord Rendolf Čerčil", "Moje afričko putovanje", "Liberalizam i socijalni problem", "Istorija svetskog rata", "Marlboro, njegov život i doba", "Korak po korak", "U borbu", "Neumoljiva borba", "Početak kraja", "Memoari iz Drugog svetskog rata" (za njih je dobio Nobelovu nagradu iako je poznato da ih nije on pisao nego tim stručnjaka).

1900 - Umro je engleski pisac irskog porekla Fingal O'Flaerti Vils, poznat kao Oskar Vajld. Bio je opšte poznat po nepoštovanju društvenih konvencija. Smatrao je da je umetnost autonomna i amoralna. U zatvoru u Redingu, u kojem je dve godine izdržavao kaznu zbog homoseksualizma, napisao je "Baladu o redinškoj tamnici" i duboko iskren životni obračun "De Profundis". Posle izlaska iz zatvora 1897. živeo je u Parizu u kojem je umro 1900. Ostala dela: roman "Slika Dorijana Greja", komedije "Važno je zvati se Ernest", "Lepeza ledi Vindermir", "Idealan muž", zbirka priča "Zločin lorda Artura Sejvila i druge priče", drame "Saloma" (na francuskom), "Vera", "Vojvotkinja od Padove".

1928 - Rođen je srpski dečji pisac Dragan Lukić. Diplomirao je književnost u Beogradu, veći deo radnog veka proveo je kao urednik Programa za decu Radio Beograda. Pisao je pesme, priče, romane, dramske tekstove, teorijske rasprave o literaturi, vodio tv i radio programe za decu, uređivao je list "Zmaj". Dobitnik je niza priznanja za stvaralaštvo u oblasti literature za decu. Ukupno je objavio čak stotinak knjiga poezije i proze za najmlađe. Dela: "Kako se kome čini", "Moj praded i ja", "Ovde stanuju pesme", "Vagon prve klase", "Fifi", "Kako rastu nogavice", "Šta tata kaže", "Od kuće do škole", "Lovac Joca", "Vožnja po gradu", "Neboder C17", "Tri gusketara", "Bomba u kafi", "Nebom grada".

1939 - Streljan je mađarski revolucionar Bela Kun, vođa Mađarske revolucije 1919. Prethodno je uhapšen tokom staljinističkih čistki i na montiranom procesu u Sovjetskom Savezu osuđen je na smrt. Zarobljen je u Prvom svetskom ratu na Istočnom frontu 1916. a posle Februarske revolucije u Rusiji 1917. postao je član Gubernijskog komiteta Ruske socijaldemokratske radničke partije u Tomsku i potom jedan od rukovodilaca inostranih odreda Crvene armije. Po povratku u Mađarsku krajem 1918. osnovao je Komunističku partiju Mađarske. Kad je u avgustu 1919. poražena Mađarska Sovjetska Republika, proglašena u martu 1919. pobegao je u Austriju gde je uhapšen, ali je pušten na intervenciju Moskve. Po povratku u Sovjetski Savez borio se u građanskom ratu protiv snaga belog generala barona Vrangela, potom je bio član Prezidijuma Kominterne i rukovodio je Centralnim komitetom Komunističke partije Mađarske.

1939 - Više od 20 sovjetskih divizija započelo je napadom na Finsku - Zimski rat, okončan mirovnim ugovorom u martu 1940. Finska je tada prinuđena da se odrekne velikog dela Karelije kao i grada Viborg.

1955 - Umro je srpski kompozitor Josip Slavenski, profesor Muzičke akademije u Beogradu, koji je, težeći oblikovanju nacionalnog izraza, spajao muzički folklor pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom. Dela: "Balkanofonija" za orkestar, "Simfonija Orijenta", za hor i orkestar, "Pesme moje majke" za glas i gudački kvartet, četiri gudačka kvarteta, violinski koncert, horovi, sonata za violinu i klavir.

1957 - Umro je srpski slikar Paja Jovanović, predstavnik akademskog realizma. Najveći deo života proveo je u Beču u kojem je i umro. Izuzetno je vladao slikarskim zanatom i inspirisao se srpskom istorijom. Naslikao je velike ikonostase u Sabornoj crkvi u Novom Sadu i u crkvi u Dolovu i portretisao više vladara i crkvenih dostojanstvenika. Radio je i istorijske i folklorne kompozicije, među kojima se posebno ističu "Seoba Srba", "Proglašenje Dušanovog zakonika", "Takovski ustanak", "Mačevanje", "Kićenje neveste".

1957 - Umro je italijanski operski pevač Benjamino Đilji, jedan od najvećih tenora 20. veka. Blistao je u operama italijanskih i francuskih kompozitora i igrao u nizu filmova.

1975 - Afrička država Dahomej promenila je naziv u Benin. Dahomej je bio kolonija u sastavu Francuske Zapadne Afrike a 1960. stekao je nezavisnost.

1986 - Umro je američki filmski glumac engleskog porekla Keri Grant, koji se iskazao kao sjajan komičar u komedijama Hauarda Hoksa, ali i kao tumač karakternih rola u filmovima Alfreda Hičkoka. Filmovi: "Plava Venera", "Strašna istina", "Samo anđeli imaju krila", "Filadelfijska priča", "Arsenik i stare čipke", "Osumnjičen", "Ozloglašena", "Dan i noć", "Majmunska posla", "Drž'te lopova!", "Sever-severozapad", "Šarada".

1989 - Teroristi su ubili zapadnonemačkog bankara Alfreda Herhauzena.

1996 - U Beogradu je demonstriralo oko 150.000 ljudi, protestujući zbog poništenja izborne pobede opozicione koalicije "Zajedno" na lokalnim izborima.

1996 - Vlada i pobunjenici u afričkoj državi Sijera Leone potpisali su sporazum o okončanju šestogodišnjeg građanskog rata.

1999 - U moru pored istočne obale Kine potonuo je putnički brod. Nesreću su preživele samo 22 osobe od 302 koliko se nalazilo na brodu u trenutku nesreće.

2002 - Turska je nakon 15 godina privremenih mera ukinula vanredno stanje na jugoistoku zemlje u zoni u kojoj deluju kurdski pobunjenici. Procenjuje se da je od početka pobune ukupan broj žrtava premašio 30.000.

2007 - Prilikom pada putničkog aviona privatne turske kompanije "Atlas Džeter" poginulo je 56 lica, od čega sedam članova posade. Avion se srušio u planinama, u blizini grada Isparta, oko 150 kilometara severno od poznatog turističkog centra Antalije, na jugu Turske. Uzleteo je u Istanbulu a nestao je sa radarskih ekrana neposredno pred sletanje na aerodrom "Sulejman Demirel" u Isparti.

2009 - Evropska unija ukinula je vize za građane Srbije.

2009 - Preminuo je Milorad Pavić, srpski književnik i naučnik, akademik i član niza međunarodnih naučnih i literarnih asocijacija. Njegov "Hazarski rečnik" doneo mu je globalnu popularnost. Bio je profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu i Beogradu, sa osnovnim interesovanjima vezanim za istoriju kulture Srba, posebno za srpsku književnost baroka, klasicizma i predromantizma. I pored velikog značaja njegovih naučnih radova postao je poznat zahvaljujući poznim književnim radovima. Prevođen je širom sveta, na više od 30 jezika.

2018 - U Podgorici je Skupština Crne Gore, nakon žustre polemike, usvojila predlog rezolucije vladajuće većine kojom se odluke Podgoričke skupštine iz 1918. godine o prisajedinjenju Crne Gore Kraljevini Srbiji proglašavaju ništavnim. Odluku je podržalo 46 poslanika, dok je 15 bilo protiv.

2021 - Barbados je postao republika. Pod vlašću Londona karipsko ostrvo Barbados nalazilo se od 1627, a suverenost je steklo 1966, ali je ostalo pod britanskom krunom. Proglašenjem republike Barbados nije istupio iz Komonvelta.

Dogodilo se na današnji dan, 01.12.

Na današnji dan 1918. godine u Beogradu, u palati Krsmanović (zgrada "Protokola") na Terazijama, proglašena je Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (prvobitno Kraljevstvo) od strane regenta Aleksandra Karađorđevića. Zemlja je 1929. preimenovana u Kraljevina Jugoslavija. Ujedinjenje jugoslovenskih zemalja omogućila je pobeda srpske vojske u Prvom svetskom ratu.




Danas je petak, 1. decembar, 335. dan 2023. Do kraja godine ima 30 dana.

1135 - Umro je engleski kralj Henri I, mlađi sin Vilijama I Osvajača. Tokom vladavine, od 1100. učvrstio je kraljevsku vlast, a 1106. osvojio je i Engleskoj pripojio Normandiju.

1455 - Umro je italijanski vajar, zlatar i slikar Lorenco Giberti, najpoznatiji po izradi vrata na krstionici katedrale u Firenci. Izradio je i više kipova u Firenci i Sijeni, uključujući reljef za katedralu u Sijeni, rađen od 1417. do 1427. Njegovo delo "Commentarii" je dokument velike vrednosti za izučavanje italijanskog slikarstva i arhitekture.

1640 - Portugalija je posle ustanka kojim je zbačena španska vlast ponovo stekao nezavisnost, a dve sedmice potom vojvoda od Bragance krunisan je kao portugalski kralj pod imenom Žoao IV. Španska kruna je nezavisnost Portugala priznala tek 1668.

1813 - Posle neodređenog odgovora francuskog cara Napoleona I na mirovne uslove saveznika, Rusija, Pruska i Austrija su se odlučile za invaziju Francuske.

1821 - Nezavisnost od Španije proglasila je Dominikanska republika, država koja se nalazi na istočnom delu karipskog ostrva Haiti, tada poznatog kao Hispaniola.

1822 - Osnivač brazilskog carstva Dom Pedro krunisan je za cara Brazila pod imenom Pedro I. Osnivač brazilske monarhije rođen je kao princ portugalske kraljevske porodice Braganca.

1825 - Umro je ruski car Aleksandar I Pavlovič Romanov. Savezništvo koje je 1807. zaključio sa francuskim carem Napoleonom I, protiv kojeg je prethodno ratovao u savezu sa Austrijom, Pruskom i Engleskom, iskoristio je da u ratu protiv Švedske otrgne Finsku, koja je 1809. priključena Rusiji kao velika kneževina pod krunom Romanova. Pripojio je Poljsku (osim Galicije i dela koji je pripadao Pruskoj), a posle pobede u ratu s Turskom i Besarabiju. Savezništvo je raskinuto Napoleonovim pohodom na Rusiju 1812. tokom kojeg je Francuska pretrpela strahovit poraz.

1873 - Donet je zakon o metarskim merama, čime su prestale da važe mere poput aršina, lakta, pedlja. Merna jedinica za dužinu je postao metar, podeljen na decimetre, santimetre i milimetre. Reformu mernog sistema i standardizaciju sproveo je srpski matematičar, potonji akademik Dimitrije Nešić. Kada je kralj Milan Obrenović ustanovio Srpsku kraljevsku akademiju u prvoj grupi od 16 akademika koje je on imenovao nalazio se i Dimitrije Nešić.

1904 - Počela je s radom službe hitne pomoći u Beogradu. Srpsko lekarsko društvo je posle jedne saobraćajne nesreće odlučilo da u Beogradu organizuje "stalno dežurstvo lekara koji će u svako doba dana i noći ići kolima da ukazuje prvu i najpotrebniju pomoć". Beogradska opština zavela je tada noćno dežurstvo u opštinskoj zgradi u "Varoškoj ambulatoriji". Broj hitne pomoći bio je 488. Korišćena su posebna zaprežna kola tipa Mundu, stacionirana na prostoru tadašnjeg beogradskog trkališta, nedaleko od današnjeg hotela Metropol.

1906 - U Parizu je otvoren bioskop "Omnija Pate", prva dvorana u svetu namenski izgrađena za prikazivanje filmova.

1913 - Grčko sredozemno ostrvo Krit je posle balkanskih ratova zvanično postalo deo Grčke.

1918 - Provincija Transilvanija (Erdelj) ranije u sastavu Mađarske, odnosno Austrougarske, nakon poraza Centralnih sila u Prvom svetskom ratu, postala je deo Rumunije.

1918 - Odlukom danske skupštine Island je stekao nezavisnost, ali je ostao u personalnoj uniji s Danskom, kao kraljevina pod istom krunom.

1922 - Rođen je Branko Pešić, gradonačelnik Beograda. Bio je pripadnik Partizanskog pokreta tokom Drugog svetskog rata, od 1941. prvobitno u rodnom Zemunu, a kasnije je sa vojvođanskim partizanima prešao u Bosnu. Gradonačelnik Beograda bio je od 1964. do 1974. Bio je verovatno najpopularniji gradonačelnik srpske prestonice. Tokom njegovog mandata izgrađen je niz važnih zdanja, poput Mostarske petlje, mosta "Gazela", Terazijskog tunela.

1925 - U Londonu je potpisan "Lokarnski sporazum". Na osnovu pregovora održanih od 5. do 16. oktobra u Lokarnu u Švajcarskoj, između Nemačke s jedne strane i Britanije, Francuske, Belgije, Poljske i Čehoslovačke s druge, čime su garantovane odredbe Versajskog mira i nepovredivost novih granica U Evropi. Sporazum je odbacio Hitler zauzimanjem Rajnske oblasti 1936. do tada demilitarizovane.

1926 - U Zrenjaninu, tada Bečkerek, je otkriven reprezentativan spomenik kralju Petru I Karađorđeviću, po kom je grad dobio ime 1935. kada je preimenovan u Petrovgrad. To ime grad je nosio do 1946.

1934 - U Lenjingradu je ubijen član Politbiroa i sekretar CK sovjetske KP Sergej Mironovič Kirov. Kao profesionalni revolucionar Kirov je učestvovao u revolucijama 1905. i u Februarskoj i Oktobarskoj revoluciji 1917. Šef Komunističke partije Azerbejdžana postao je 1921. a 1926. sekretar Lenjingradske oblasne partijske organizacije. Posle ubistva Kirova, Staljin je započeo talas čistki i do 1938. fizički je likvidirao većinu starih revolucionara vođa Oktobarske revolucije.

1935 - Rođen je Vudi Alen, američki filmski glumac i režiser (pravo ime Alen Stjuart Kenigsberg) obnovitelj holivudske filmske komedije sedamdesetih godina 20. veka. Kasnije je pod uticajem švedskog režisera Ingmara Bergmana režirao niz izrazito intelektualnih filmova s psihoanalitičkom pozadinom. Filmovi: "Uzmi pare i beži", "Sve što ste oduvek želeli da znate o seksu ali se niste usudili da pitate", "Ljubav i rat", "Eni Hol", "Menheten", "Enterijeri", "San letnje noći", "Zelig", "Razarujući Hari", "Završni udarac". Dramska dela: "Nemoj piti vodu', "Sviraj opet Sem", "Bog: komedija u jednom činu", "Potrošena memorija".

1936 - Umro je italijanski pisac Luiđi Pirandelo, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934. jedan od najznačajnijih dramskih pisaca 20. veka. Napisao je 44 drame, sabrane pod naslovom "Gole maske". Isprva je izazvao revolt i zabunu publike, ali je ubrzo stekao opšte priznanje i otvorio nove puteve moderne dramaturgije. Dela: pripovetke "Priče za jednu godinu", "Smrt na leđima", romani "Pokojni Matija Paskal", "Njen muž", drame "Đakomino", "Henri IV", "Šest lica traže pisca".

1971 - U Karađorđevu je na sednici Predsedništva Saveza komunista Jugoslavije smenjen deo rukovodstva SK Hrvatske - nosilaca politike tzv. masovnog pokreta. Ocenjeno je da i u drugim republikama ima pojava suprotnih politici rukovodstva SKJ, pa su usledile čistke u Srbiji, Sloveniji i Makedoniji. Tada je u Srbiji, između ostalih, uklonjeno i više desetina uspešnih privrednih rukovodilaca pod optužbom za tehnokratizam, što se ispostavilo kao pogubno.

1973 - Umro je izraelski državnik David Ben Gurion, vođa borbe za stvaranje Izraela i prvi predsednik vlade te države od 1948. do 1953. i ponovo od 1955. do 1963. Iz rodne Poljske otišao je 1906. u Palestinu i bio je među pionirima seljačkog kolektivizma i radničkog pokreta. Osnovao je 1920. Histadrut (Savez sindikata), a 1930. Izraelsku radničku partiju (MAPAI), stranku laburističkog tipa. Kao predsednik vlade, od različitih gerilskih grupa stvorio je izraelsku armiju.

1974 - U američkom avionu tipa "Boing 727", koji se srušio u blizini Vašingtona, poginule su 92 osobe.

1981 - U najvećoj nesreći u istoriji jugoslovenskog vazduhoplovstva, u avionu "DC-9 super 80" ljubljanskog "Inex-Adria Avioprometa", koji je udario u planinu u blizini Ajačija na Korzici, poginulo je svih 178 putnika i članova posade.

1988 - Benazir Buto je postala predsednik vlade Pakistana, kao prva žena na čelu jedne islamske zemlje.

1989 - Mihail Gorbačov je kao prvi sovjetski lider posetio Vatikan i dogovorio se s papom Jovanom Pavlom II o uspostavljanju diplomatskih odnosa Sovjetskog Saveza i Vatikana.

1991 - Na referendumu u sovjetskoj republici Ukrajini nadmoćna većina birača izjasnila se za nezavisnost.

1998 - Naftna korporacija "Ekson" saglasila se da za rekordnu sumu od 76,6 milijardi dolara kupi korporaciju "Mobil", čime je stvorena najveća svetska naftna kompanija.

2000 - Meksički predsednik Vinsente Foks preuzeo je dužnost šefa države okončavši tako višedecenijsku vladavinu jedne partije u svojoj zemlji.

2002 - Približno 50 osoba poginulo je prilikom požara koji je zahvatio jednu diskoteku u Venecueli u centru Karakasa.

2005 - Jedan od petorice glavnih komandanata međunarodne terorističke mreže Al Kaida, Egipćanin Abu Hamza Rabija, ubijen je u Severnom Vaziristanu, oblasti Pakistana u blizini granice s Avganistanom.

2005 - U Severnoj Karolini pogubljen je dvostruki ubica Kenet Li Bojd, postavši tako hiljadita osoba u SAD nad kojom je izvršena smrtna kazna od kako je ponovo uspostavljena 1976.

2006 - Više od 1.000 osoba je poginulo a oko 500 je povređeno, pri čemu se još oko 600 vode kao nestali, u naletu tajfuna koji je pogodio istočne delove Filipina.

2012 Preminula je Ksenija Jovanović, srpska glumica, prvakinja Narodnog pozorišta u Beogradu. Završila je Visoku filmsku školu Vjekoslava Afrića. Pocela je kao članica pozorišta pri "Avala filmu" a prvu filmsku ulogu ostvarila je 1949. u filmu "Barba Žvane". Stupila je u Narodno pozoriše 1961. gde je ostala do kraja radnog veka. Ostvarila je veliki broj uloga: Erzilija (Odenuti nage, L. Pirandela), Kraljica Natalija (Konak M. Crnjanskog), Barunica Kasteli (Gospoda Glembajevi M. Krleže), Jokasta (Edip Sofokle), Bernarda (Dom Bernarde Albe F. G. Lorke), Žena A (Tri visoke žene Edvarda Olbija), Hekuba (Trojanke Euripida). Dobila je nagradu za životno delo Dobričin prsten 2007. a bila je nosilac i Ordena Svetog Save drugog reda.

2018 - U Parizu su izbili žestoki sukobi demonstranata i policije u sklopu protesta "žutih prsluka". Bio je to treći vikend protesta koji su započeli nakon povećanja taksi na gorivo. Tokom masovnih demonstracija širom Francuske povređene su 133 osobe, uhapšeno je 412, a 4 lica su poginula.

2019 - U napadu, tokom bogosluženja u crkvi, u mestu Hantakora na krajnjem istoku Burkine Faso, nedaleko od granice s Nigerom, ubijeno je 14 osoba, a desetine su ranjene ili povređene. Napad su izveli islamski ekstremisti koji se identifikuju s takozvanom Islamskom državom. Približno trećina stanovnika Burkine Faso su hrišćani.

2020 - Sonda "Chang'e 5" sletela je na Mesec i postavila, pedeset godina nakon SAD, zastavu Kine. Nacionalna svemirska agencija Kine objavila je fotografije na kojima se vidi zastava te zemlje koju je snimila sonda "Chang'e 5". Kina je treća zemlja koja je prikupila uzorke na Mesecu, nakon Sjedinjenih Država i bivšeg Sovjetskog Saveza.

Dogodilo se na današnji dan, 02.12.

Na današnji dan 1914. godine Austrougarska vojska okupirala je Beograd u Prvom svetskom ratu, ali je ubrzo prinuđena da ga napusti posle velikog poraza koji su joj srpske trupe nanele u Kolubarskoj bici.

Danas je subota, 2. decembar, 336. dan 2023. Do kraja godine ima 29 dana.

1547. - Umro je španski osvajač Ernan Kortes, koji je zahvaljujući vatrenom oružju, nepoznatom domorocima, između 1519. i 1521. sa samo 700 vojnika osvojio jezgro današnjeg Meksika uništenjem carstva Asteka. Guverner "Nove Španije" postao je 1522.

1804. - Napoleona Bonapartu za francuskog cara Napoleona I u Parizu je krunisao papa Pije VII u pariskoj katedrali "Notr Dam".

1805. - U bici kod Austerlica, poznatoj kao "Bitka triju careva", francuska armija Napoleona I pobedila je rusku i austrijsku vojsku, koje su izgubile 70.000 od 95.000 ljudi s kojima su započele bitku protiv 75.000 Napoleonovih vojnika.

1814. - Umro je francuski pisac Donasjen Alfons Fransoa de Sad, poznat kao Markiz de Sad. Bio je čuven po raskalašnom životu i raznim nastranostima, pa je od njegovog prezimena skovan termin sadizam. Manje je poznata njegova politička uloga, bio je veliki pristalica revolucije i krajnje isključivi neprijatelj hrišćanstva. Francuski car Napoleon I naredio je da ga zatvore u šarantonsku bolnicu kao duševno obolelog. Dela: romani "Justina", "Žilijeta", "120 dana Sodome".

1815. - Velika Britanija je potpisala ugovor o miru s radžom od Nepala.

1823. - Pod geslom "Amerika Amerikancima", predsednik SAD Džejms Monro objavio je "Monroovu doktrinu", kojom se suprotstavio gušenju pobuna u španskim i portugalskim kolonijama na američkom kontinentu. SAD su na taj način stavile do znanja evropskim silama da američki kontinent smatraju svojom zonom i da neće tolerisati dalje prisustvo kolonijalnih metropola iz Evrope.

1848. - Austrijski car Ferdinand I Habzburg abdicirao je u korist Franca Jozefa I .

1852. - Proglašeno je drugo francusko carstvo s carem Napoleonom III.

1856. - Francuska i Španija postigle su sporazum o međusobnim granicama.

1859. - Rođen je francuski slikar Žorž Sera, osnivač i glavni predstavnik škole poentilista ili divizionista. Nanosio je na platno mnoštvo sitnih tačaka čistih boja spektra, koje se u oku posmatrača slivaju u šare i tonove. Najčešće je slikao pejzaže kao i prizore iz cirkusa i sa kupališta.

1859. - Obešen je američki borac za ukidanje crnačkog ropstva Džon Braun, koji je u južnim američkim državama Kanzas i Virdžinija predvodio ustanke protiv robovlasnika i državne uprave koja ih je podržavala. Teško ranjenog u borbi uhvatila ga je federalna vojska i sud ga je osudio na smrt.

1901. - Američki pronalazač King Kemp Džilet patentirao je prvi nožić za brijanje s dvostrukom oštricom.

1914. - Austrougarska vojska okupirala je Beograd u Prvom svetskom ratu, ali je ubrzo prinuđena da ga napusti posle velikog poraza koji su joj srpske trupe nanele u Kolubarskoj bici.

1918. - Umro je francuski pisac Edmon Rostan, pesnik i dramaturg. S velikim uspehom je oživeo dramaturgiju naslonjenu na tradicije baroka. S virtuoznošću i raskošnim duhom, tananošću ali i zanosom pisao je komade koji su bili događaj u francuskom pozorišnom životu. Bio je član Francuske akademije (besmrtnih). Dela: drame "Sirano de Beržerak", "Romantične duše", "Daleka princeza", "Orlić".

1923. - Rođena je grčka operska pevačica Marija Kalas, jedna od najvećih soprana u istoriji opere. Pravo ime bilo joj je Marija Sesilija Sofija Ana Kalogeropulos. Karijeru je započela 1947. i pevala je s ogromnim uspehom na najvećim svetskim operskim scenama. Sugestivna gluma i glas velikog raspona neobične boje i izuzetne topline, kojim je s lakoćom savladavala i najteže deonice, doneli su joj svetsku slavu.

1942. - U Čikagu je tim američkih nuklearnih fizičara, okupljen oko projekta izrade atomske bombe, predvođen Enrikom Fermijem, prvi put demonstrirao nuklearnu lančanu fisiju.

1943. - Odlukom Vrhovnog štaba NOV Jugoslavije, na području Pljevalja je od vojnika italijanskih divizija "Venecija" i "Taurinenze" formirana italijanska partizanska divizija "Garibaldi" pod komandom štaba Drugog udarnog korpusa NOVJ.

1950. - Ujedinjene nacije su se saglasile da Eritreju, bivšu italijansku koloniju, ustupe Etiopiji.

1969. - Umro je Kliment Jefremovič Vorošilov, maršal Sovjetskog Saveza, bivši predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta, učesnik revolucija 1905. i Oktobarske revolucije 1917. U građanskom ratu od 1918. do 1920. uspešno je predvodio vojne akcije, a od 1925. do 1940. bio je sovjetski ministar odbrane. U Drugom svetskom ratu komandovao je jedinicama Severozapadnog pravca Lenjingradskog fronta. Od 1946. do 1953. bio je zamenik sovjetskog predsednika vlade a potom posle smrti Staljina do 1960. predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta.

1971. - Sovjetski vasionski brod "Mars 3" sleteo je na planetu Mars.

1971. - Šest emirata u Persijskom zalivu - Abu Dabi, Dubai, Šardža, Adžman, Um el Kajvajn i Fudžajra - osnovalo je, na osnovu sporazuma sklopljenog u julu 1971. - Ujedinjene Arapske Emirate, kojima se u februaru 1972. pridružio i emirat Ras el Kajma.

1972. - U požaru koji je izbio tokom muzičkog pop festivala u južnokorejskom glavnom gradu Seulu, poginulo je najmanje 50 ljudi.

1982. - Hirurzi predvođeni dr Vilijamom de Vrisom ugradili su na klinici Univerziteta Juta u američkom gradu Solt Lejk Siti prvo veštačko srce u svetu od poliuretana. Pacijent, penzionisani zubar Barni Klark, živeo je s tim srcem 112 dana.

1990. - Posle ujedinjenja Nemačke, koalicija kancelara Helmuta Kola nadmoćno je dobila prve svenemačke izbore od 1932.

1993. - Šefa medeljinskog kartela droge Pabla Eskobara ubile su kolumbijske snage bezbednosti, 16 meseci pošto je pobegao iz zatvora.

1994. - Filipinski feribot s više od 600 putnika potonuo je u zalivu Manile posle sudara s teretnim brodom, pri čemu se udavilo više od 140 ljudi.

1997. - Pakistanski predsednik Faruk Legari primoran je na ostavku posle oštre borbe za prevlast s predsednikom vlade Navazom Šarifom.

2000. - Predsednik Sirije Bašar el Asad odobrio je privredne reforme, uključujući omogućavanje poslovanja privatnih banaka, čime je posle četiri decenije okončan državni monopol u oblasti bankarstva.

2001. - U seriji bombaških napada islamskih terorista u Jerusalimu i Haifi ubijeno je 30 ljudi, a u znak odmazde već narednog dana izraelski borbeni helikopteri ispalili su rakete na središte palestinskog vođe Jasera Arafata u Ramali.

2001. - Bankrotirala je sedma najveća američka kompanija i vodeći svetski trgovac strujom i gasom "Enron". Kolaps "Enrona" bio je, do tada, najveći bankrot u istoriji SAD.

2002. - Novi kenterberijski nadbiskup, odnosno duhovni vođa oko 70 miliona anglikanaca u svetu, postao je Rouen Vilijams, kontroverzni promoter žena biskupa i prava homoseksualaca.

2004. - Snage Evropske unije (EUFOR) preuzele su od SFOR-a (pod komandom NATO) kontrolu nad svim operacijama u Bosni i Hercegovini.

2006. - Deo mosta starog 150 godina srušio se i pao na voz koji je prolazio u oblasti Bagalpur, 110 kilometara istočno od glavnog grada Bihara - Patne, u Indiji. Poginulo je 35 ljudi, a još 16 je zarobljeno u ostacima voza na koji se srušio stari most.

2006. - U Bagdadu, na pijaci u šiitskom delu grada, u tri uzastopne eksplozije, poginula je najmanje 51 osoba, dok je oko 90 ljudi ranjeno.

2008. - Umro je Milivoje Petrović, prvak Opere Narodnog pozorišta u Beogradu. Pevanje je učio u srednjoj muzičkoj školi "Stanković" kao i kod čuvenih majstora operske umetnosti: Zdenke Zikove, Zlate Đunđenac i Stanoja Jankovića. Godine 1964. postaje solista Opere. Završio je i Akademiju "Benedeto Marčelo" u Veneciji u klasi znamenitog profesora Boninija. Na sceni srpskog nacionalnog teatra upamćen je po ulogama Alfreda, Nemorina, Lenskog, Slepog guslara, Makdafa.

Dogodilo se na današnji dan, 03.12.

Na današnji dan 1915. godine srpska vojska praćena izbeglicama počela je u Prvom svetskom ratu povlačenje preko vrleti današnje Albanije. Vrhovna komanda odlučila se na ovaj potez izbegavši kapitulaciju po svaku cenu. Na ostrvo Krf stiglo je 135.000 srpskih vojnika, u Bizertu oko 12.000, a od gladi, bolesti i albanskih razbojnika stradalo je više od 240.000 ljudi. Obnovljena Srpska vojska je ipak 1918. probila Solunski front, oslobodila Srbiju i stvorila Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca.



Danas je nedelja, 3. decembar, 337. dan 2023. Do kraja godine ima 28 dana.

1368 - Rođen je francuski kralj Šarl VI. Vladao je pune 42 godine. U prvo vreme prozvan je "Šarl Voljeni", ali pošto je od 1392. pokazivao znake psihičkog rastrojstva ostao je poznat kao "Šarl Ludi". Izazvao je građanski rat između francuskih zemalja Armanjak i Burgundija, a tokom njegove vladavine Englezi su u Stogodišnjem ratu, predvođeni kraljem Henrijem V , 1415. naneli težak poraz francuskim trupama u bici kod Azenkura.

1808 - Madrid se predao vojnim snagama francuskog cara Napoleona I.

1810 - Velika Britanija je preotela od Francuske ostrva Reunion i Mauricijus. Reunion je kasnije vraćen Francuskoj - on i danas ima status francuske prekomorske teritorije.

1857 - Rođen je engleski pisac poljskog porekla Džozef Konrad. Po rođenju bio je sitni poljski aristokrata (Jozef Konrad Korženovski). Dospeo je, u ranoj mladosti, u Englesku, s namerom da postane pomorac. Njegova dela odlikuju se ironijom i pesimizmom ali iznad svega avanturističkim duhom. Kao pripadnik britanske trgovačke mornarice, kasnije i pomorski oficir, 20 godina je plovio širom sveta. Njegova literarna dela najvećim delom opisuju živote pomoraca. Dela: romani "Lord Džim", "Tajfun", "Nostromo", "Tajni agent", "Pod zapadnim očima", "Pobeda", "Srce tame" (ova knjiga poslužila je Džonu Miliusu kao predložak za scenario za Kopolin film "Apokalipsa sada"), autobiografsko delo "Ogledalo mora".

1869 - Rođen je srpski pravni stručnjak Slobodan Jovanović, profesor univerziteta, predsednik vlade Kraljevine Jugoslavije, predsednik Srpske kraljevske akademije. Jovanović je bio istaknuti pravni pisac i teoretičar države. Njegovi istoriografski radovi takođe su izuzetni. Posle Drugog svetskog rata osuđen je u odsustvu na 20 godina robije, kao "ratni zločinac" na procesu Draži Mihailoviću i do kraja života ostao je u emigraciji u Britaniji. Smatran je jednim od vodećih autoriteta uopšte u oblasti teorije ustavnog prava. Bio je veoma plodan autor. Glavna dela: "Vođi Francuske revolucije", "O suverenosti", "O državi" (Osnovi jedne pravne teorije), "Ustavobranitelji i njihova vlada", "Svetozar Marković", "Makijaveli", "Druga vlada Miloša i Mihaila", "Vlada Milana Obrenovića", "Ustavno pravo Kraljevine Srbije", "Ustavno pravo Kraljevine SHS".

1883 - Rođen je austrijski kompozitor Anton Fridrih Ernst fon Vebern, jedan od najistaknutijih ekspresionista. Izvođenje njegove muzike nacisti su zabranjivali. Stvorio je specifičan muzički jezik prefinjenih nijansi. Dela: kamerna za gudački kvartet "Pet stavova", "Šest bagatela", orkestarska "Šest komada", "Pet komada", "Simfonija za kamerni orkestar", "Varijacije", solo pesme.

1894 - Rođen je indijski državnik Radžendra Prasad, prvi predsednik nezavisne Indije od 1950. do 1963.

1894 - Umro je škotski pisac Robert Luis Balfur Stivenson, izvrstan stilista, neobično prisan i topao, koji je u delima hrabrost i optimizam suprotstavljao sumnjama i kolebanju. Pokušao je da obnovi duh romantike. Dela: romani "Ostrvo s blagom", "Oteti", "Čudni slučaj doktora Džekila i gospodina Hajda", "Gospodar Balantrea", pripovetke "Nove priče iz 1001. noći", putopis "Putovanje s magarcem", eseji "Virginibus puerisque".

1912 - Posle pobeda u Prvom balkanskom ratu, balkanski saveznici Srbija, Grčka i Bugarska potpisali su primirje s Turskom.

1914 - U jeku Kolubarske bitke u Prvom svetskom ratu, u skladu s naredbom komandanta Prve srpske armije generala Živojina Mišića, srpska vojska prešla je u kontraofanzivu. Prva armija brzo je probila neprijateljsku odbranu i izbila na planinski masiv Suvobor-Maljen, a Druga armija i odbrana Beograda slomile su otpor austrougarske Pete armije i proterale je preko Save. Posle velike pobede srpske vojske, koja je imala ogroman vojni i politički značaj za Srbiju i njene saveznike u Prvom svetskom ratu, Mišić je unapređen u čin vojvode.

1917 - Predsednik SAD Vudro Vilson zatražio je u Prvom svetskom ratu od Kongresa da objavi rat Austro-Ugarskoj.

1918 - Zamenik načelnika italijanske Vrhovne komande general Pjetro Badoljo podneo je vladi memorandum o razbijanju tek proglašene Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, u kojem je naglasio da su uslovi za unutrašnje sukobe izvanredni i da ih samo treba aktivirati "svim mogućim sredstvima". Memorandum je prihvaćen i bio je godinama osnov politike Rima prema Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca i kasnije Jugoslaviji, s ciljem zauzimanja Dalmacije i drugih teritorija.

1919 - Umro je francuski slikar Pjer Ogist Renoar, jedan od najistaknutijih impresionista i najvećih evropskih slikara 19. veka. Radio je portrete, aktove, kompozicije iz savremenog života, mrtvu prirodu, pejsaže, s neuporedivim osećanjem za ljupka lica, životnu radost i prefinjen kolorit i razvio je izraz karakterističan po svetloružičastim i modrim tonovima. U starosti je radio i skulpture, pretežno aktove.

1930 - Rođen je francuski režiser Žan Lik Godar, vodeća ličnost "novog talasa" francuskog filma. Filmovi: "Do poslednjeg daha", "Žena je žena", "Ludi Pjero", "Broj dva", "Živeti svoj život", "Karabinjeri", "Prezir", "Udata žena", "Muško i žensko", "Vikend", "Jedan plus jedan", "Simpatija za đavola", "Istočni vetar", "Spasavaj se ko može", "Pasija", "Ime: Karmen".

1952 - Umro je Milan Grol, srpski političar, diplomata, pozorišni i književni kritičar, dugogodišnji dramaturg i upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, od 1940. šef Demokratske stranke. Kao blizak saradnik najuglednijeg srpskog književnog kritičara Jovana Skerlića objavio je mnoštvo književnih i pozorišnih kritika u "Srpskom književnom glasniku". U Drugom svetskom ratu bio je ministar u emigrantskoj vladi u Londonu. U zemlju se vratio 1945. i nakratko je bio potpredsednik vlade, dok nije postalo sasvim jasno da režim samo simulira neke demokratske norme. Dela: članci i eseji "Pozorišne kritike", "Iz pozorišta predratne Srbije", "Londonski dnevnik", "Dnevni zapisi", "Kroz dve decenije Jugoslavije", "Iskušenja demokratije".

1952 - Generalna skupština Ujedinjenih nacija prihvatila je predlog Indije o uspostavljanju primirja u Koreji.

1962 - Edit Sparlok Sampson stupila je na dužnost sudije u opštinskom sudu u Čikagu, postavši prva Afroamerikanka na mestu sudije u SAD.

1967 - Južnoafrički hirug dr Kristijan Barnard prvi put je u istoriji medicine u bolnici "Grote Šur" u Kejptaunu presadio srce. Teški srčani bolesnik Luis Vaškanski potom je, sa srcem jedne 25-godišnje devojke poginule u saobraćajnoj nesreći, živeo 18 dana.

1971 - Počeo je Indijsko-pakistanski rat zbog Kašmira, završen 17. decembra pobedom Indije i odvajanjem tadašnjeg Istočnog Pakistana od matice i nastankom države Bangladeš.

1975 - U Laosu su vlast preuzeli komunisti i prestala je da postoji 600 godina stara monarhija.

1978 - Umrla je srpska glumica Ljubinka Bobić, članica beogradskog Narodnog pozorišta. Započela je karijeru 1921. u Beogradu kao tumač uloga naivnih, nestašnih, vragolastih devojaka, osvojivši ubrzo gledalište vedrinom i neposrednošću. Tumačeći karakterne uloge iskazivala je izuzetno scensko umeće. Njenu karijeru je najviše obeležila nenadmašna interpretacija Živke u "Gospođi ministarki" Branislava Nušića.

1984 - U gradu Bopal u Indiji umrlo je oko 4.500 osoba, 500 je oslepelo, a oko 50.000 je zatrovano prilikom izlivanja gasa iz fabrike "Junion karbajd" koja se bavila proizvodnjom sredstava za zaštitu bilja.

1989 - U Istočnoj Nemačkoj ostavke su podneli lider Jedinstvene radničke partije Nemačke (komunisti) Egon Krenc i svi članovi partijskog Politbiroa i Centralnog komiteta vladajuće partije.

1991 - Rusija je priznala nezavisnost Ukrajine, a ruski predsednik Boris Jeljcin založio se za što brže normalizovanje međudržavnih odnosa Rusije i Ukrajine.

1992 - Finski inženjer Mati Makonen prosledio je prvu sms poruku u istoriji "Srećan Božić" koristeći "Vodafonovu" britansku mrežu. Makonen, nazvan "ocem sms-a", na ideju ove vrste došao je još 1984. ali nikada nije patentirao svoju ideju, zbog čega je i pored sveopšte primene njegovog izuma ostao uskraćen za odgovarajaću zaradu.

1995 - Bivši predsednik Južne Koreje Čun Do Hvan uhapšen je zbog odgovornosti za masakr u gradu Kvangdžu u maju 1979. kada je vojska ubila više od 200 demonstranata.

1999 - Hrvatski sud odlučio je da teško oboleli Franjo Tuđman više nije u stanju da obavlja funkciju šefa države.

2006 - Umro je Eliot Velis, jedan od najpoznatijih lovaca na naciste. Velis, koji je preživeo strahote koncentracionih logora u Poljskoj, postao je poznat krajem 70-ih 20. veka, pošto je pronašao i prijavio vlastima nemačkog oficira, koji je ubio njegovu majku. Upamćen je po upornosti oko rasvetljavanja slučaja letonskog naciste Bolesava Mijakovskisa.

2007 - Izrael je oslobodio 429 palestinskih zatvorenika iz izraelskih zatvora, u nastojanju da podrži ponašanje palestinskog predsednika Mahmuda Abasa, nakon konferencije u Anapolisu, na kojoj je odlučeno da se mirovni sporazum postigne do kraja 2008. godine.

2008 - Međunarodni komitet Crvenog krsta (MKCK) ponudio je predstavnicima više od sto zemalja okupljenih na međunarodnoj konferenciji u Oslu, da potpišu Međunarodnu konvenciju o zabrani kasetne minicije. Predložena Konvencija predviđa zabranu upotrebe, proizvodnje, skladištenja i prometa kasetne municije, a dokument obavezuje države da tokom narednih osam godina unište sve zalihe i očiste kontaminirana područja. Konvenciju je na kraju potpisalo više od 90 zemalja.

2009 - Preminuo je Đorđe Vid Tomašević, antropolog, istoričar umetnosti, literata. Bio je profesor na univerzitetima Kalifornija, Bafalo, Vašington, Berkli, u SAD. Posvećeno se bavio nacionalnim aktivnostima i kulturom Srba. Izvesno vreme bio je član Krunskog saveta.

2012 - Preminula je srpska glumica Zlata Petković. Široku popularnost stekla ulogom u seriji "Povratak otpisanih". Bila je mis Jugoslavije. Osim glumom radila je i kao voditelj.

2021 - Umro je Momčilo Moca Vukotić, fudbaler. Odigrao je 791 utakmicu u crno-belom dresu, uz 339 golova, i prema mnogim mišljenjima među najboljim je fudbalerima u istoriji crno-belih. Sa Partizanom je osvojio tri šampionske titule (1976, 1978, 1983). Jednu sezonu proveo je u francuskom Bordou. Za reprezentaciju Jugoslavije odigrao je 14 utakmica i postigao četiri gola. U Partizanu je radio i kao trener i direktor omladinske škole, a poslednjih godina radio je u Fudbalskom savezu Srbije.

2022 - Generalni tužilac Irana Mohamed Džafar Montazeri saopštio je da je "policija za moral" prestala da postoji. Gašt-e-Eršad, u značenju Patrole za usmeravanje, kako je glasio zvaničan naziv, bila je posebna policijska jedinica zadužena za poštovanja islamskog i tradicionalnog morala u Iranu. Smrt dvadesetdvogodišnje Mahse Amini pošto su je uhapsili pripadnici te službe bila je povod za masovne višemesečne proteste.

Dogodilo se na današnji dan, 04.12.

Danas je ponedeljak, 4. decembar, 338. dan 2023. Do kraja godine ima 27 dana.

1154 - Nikolas Brekspir, prvi i jedini Englez izabran za papu, ustoličen je za poglavara rimokatoličke crkve kao Hadrijan IV.

1642 - Umro je francuski državnik, kardinal Rišelje, koji je kao svemoćni ministar inostranih poslova i rata (vojske) kralja Luja XIII Francusku učinio prvom silom Evrope. Ugušio je ustanak hugenota (francuski protestanti-kalvinisti) i lišio ih političkih prava, ali im je ostavio versku slobodu. Zemlju je uveo u Tridesetogodišnji rat, u kojem je Francuska iako rimokatolička zemlja ratovala na strani protestanata, kako bi oslabila Nemačko carstvo, odnosno Habzburge. Nastavio je kolonijalno širenje Francuske i započeo kolonizaciju u severnoj Americi (Kvebek). Pomagao je razvoj poljoprivrede, trgovine i prosvete. Osnovao je 1635. Francusku akademiju.

1732 - Umro je engleski pisac Džon Gej, autor nadahnutih satiričnih poema. Posebno je upamćen po muzičkoj komediji "Prosjačka opera", sastavljenoj od više popularnih balada.

1791 - Izašao je prvi broj britanskog "Obzervera", najstarijeg nedeljnika u svetu.

1795 - Rođen je škotski istoričar i filozof Tomas Karlajl, čija se dela, izrazito faktografski potkrepljena, odlikuju živim i dramatičnim izlaganjem. Ostavio je veliki utisak na brojne evropske mislioce 19. pa i 20. veka. Dela: "Francuska revolucija", "O herojima", "Život Fridriha Velikog", "Sartor Resartus", "Čartizam", "Prošlost i sadašnjost", "Pisma i govori Olivera Kromvela", "Kritički eseji".

1798 - Umro je italijanski lekar i prirodnjak Luiđi Galvani, koji je 1789. pronašao galvanski elektricitet i nazvao ga "životinjskim magnetizmom". Njegovo ime nose mnogi instrumenti i oznake u elektromagnetizmu i elektrotehnici uopšte.

1829 - Britanci su u Indiji zabranili običaj spaljivanja udovica prilikom spaljivanja njihovih preminulih muževa na posmrtnoj ceremoniji.

1841 - U Beogradu je u "Pozorištu na Đumruku" održana prva predstava - drama Jovana Sterije Popovića "Smrt Stefana Dečanskog". Pozorište je organizovao srpski režiser, scenograf, glumac, pisac i prosvetni radnik Atanasije Nikolić. Tada je štampan prvi pozorišni plakat kod nas i raspisan prvi književno-dramski konkurs za dela "po narodnom karakteru i običajima ustrojenim". Pozorište na Đumruku se održalo samo godinu dana.

1890 - Rođen je srpski kompozitor i etnomuzikolog Kosta Manojlović, profesor i prvi rektor Muzičke akademije u Beogradu. U beogradskoj Bogosloviji predavač mu je bio Mokranjac, školovanje je nastavio u Moskvi i Minhenu, a okončao u Oksfordu. Zabeležio je mnoštvo narodnih pesama. Napisao je "Spomenicu Stevanu Mokranjcu" i etnomuzikološke studije "Muzičke karakteristike našeg juga", "Muzičko delo našeg sela", "Narodne melodije u istočnoj Srbiji". Dela: ciklusi horova "Žalne pesme", "Pesme zemlje Raške", "Pesme zemlje Skenderbegove", solo pesme, obrade narodnih pesama.

1892 - Rođen je Francisko Franko, dugogodišnji diktator Španije. Rođen je u oficirskoj porodici i nastavio je porodičnu tradiciju. Pokazao se kao retko vešt oficir tokom rata (gušenja pobune) u Španskom Maroku. Godine 1926. postao je general, najmlađi u istoriji Španije. Bio je izrazito monarhistički i katolički orjentisan i kada je uvedena republikanska vlada koja je imala i prokomunističke sklonosti on je podigao oružanu pobunu s ciljem obnove monarhije. Posle trogodišnjeg građanskog rata 1939. slomio je otpor demokratski izabranog republikanskog poretka i uspostavio režim koji je trajao do njegove smrti 1975. Iako je kralj Huan Karlos ubrzo uveo demokratski sistem, osnovna tekovina Frankovog sistema pokazala se kao veoma vitalna i popularna - španska monarhija.

1922 - Rođen je francuski filmski i pozorišni glumac Žerar Filip. U pozorištu je sa ogromnim uspehom igrao glavne role u dramama Vilijama Šekspira, Albera Kamija, Pjera Korneja, Hajnriha fon Klajsta, Alfreda de Misea. Filmovi: "Đavo u telu", "Parmski kartuzijanski manastir", "Fanfan Lala", "Lepotice noći", "Crveno i crno", "Veliki manevri", "Idiot", "Oholi", "Opasne veze", "Gospodin Ripoa".

1924 - Umro je srpski lekar dr Vojislav Subotić, u svoje vreme vodeći hirurg u Srbiji, šef hirurškog odeljenja Opštedržavne bolnice u Beogradu, jedan od osnivača Medicinskog fakulteta u Beogradu. Objavio je niz radova iz abdominalne hirurgije, urologije, ortopedije.

1942 - Američka avijacija je u Drugom svetskom ratu prvi put bombardovala teritoriju Italije.

1943 - Predsednik SAD Frenklin Ruzvelt, britanski premijer Vinston Čerčil i turski predsednik Ismet Ineni razmatrali su u Kairu zajedničke akcije u okviru antihitlerovske koalicije, ali je Turska odbila da objavi rat Nemačkoj.

1945 - Umro je američki biolog i genetičar Tomas Hant Morgan, osnivač genetike, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1933. za otkriće funkcije hromozoma u prenošenju naslednih svojstava. Izradio je prve mape položaja gena u hromozomima i smatra se glavnim predstavnikom hromozomne teorije nasleđa.

1972 - Čileanski predsednik Salvador Aljende izjavio je u Ujedinjenim nacijama da američka telefonska i telegrafska kompanija ITT čini sve da izazove građanski rat u Čileu. General Augusto Pinoče je uz američku pomoć organizovao vojni udar, u kojem je Aljende ubijen 11. septembra 1973.

1974 - Pad holandskog aviona "DC-8" u blizini glavnog grada Šri Lanke (bivši Cejlon) Kolomba, nije preživeo niko od putnika i članova posade, njih 191.

1976 - Umro je engleski kompozitor Edvard Bendžamin Britn, kojem je svetsku slavu doneo "Fantastični kvartet", delo za obou i gudačke instrumente i "Jednostavna simfonija" za gudački kvartet, u kojoj je prvi put ispoljio sklonost ka baroknim formama. Ostala dela: opere "Piter Grajms", "Otmica Lukrecije", "Albert Hering", kompozicije za orkestar "Ratni rekvijem", "Prolećna simfonija", "Varijacije na temu Franka Bridža".

1977 - Na jugu Malezije poginulo je 100 osoba prilikom pada aviona kojeg je otela japanska teroristička grupa Crvena armija.

1977 - Diktator Žan Bedel Bokasa je, na ceremoniji koja je koštala četvrtinu nacionalnog proizvoda njegove zemlje, sam sebe krunisao za cara Centralnoafričkog carstva.

1980 - U avionskoj nesreći u blizini Lisabona, za koju se sumnja da je posledica sabotaže, poginuo je portugalski predsednik vlade Fransisko Karneiro.

1989 - Članice Varšavskog pakta Bugarska, Mađarska, Nemačka DR, Poljska i Sovjetski Savez, koje su okupirale Čehoslovačku 1968. godine, na sastanku u Moskvi osudile su vojnu intervenciju i saopštile da je to bilo "mešanje u unutrašnje poslove suverene Čehoslovačke".

1993 - Vlada Angole i pobunjenički pokret UNITA postigli su saglasnost o uslovima primirja radi okončanja 18-godišnjeg građanskog rata u toj afričkoj zemlji.

1995 - U nesreći kamerunskog aviona tipa "Boing 737" poginula su 72 od 77 putnika i članova posade.

1995 - Ministri inostranih poslova Evropske unije suspendovali su na sastanku u Briselu sankcije SR Jugoslaviji.

1997 - U kanadskom gradu Otava predstavnici 121 države potpisali su istorijski sporazum o zabrani protivpešadijskih mina, ali je više zemalja, uključujući SAD, odbilo to da učini.

1998 - Poslednji borci "Crvenih Kmera" predali su se armiji Kambodže, čime je posle dve decenije okončana borba tog maoističkog pokreta protiv vladinih snaga.

2003 - Tužilaštvo pri Okružnom sudu u Beogradu za ratne zločine podiglo je prve optužnice, optuživši osam ljudi za masakr oko 200 zarobljenika 1991. na farmi "Ovčara" kod Vukovara.

2005 - U Kazahstanu su održani predsednički izbori, na kojima je po treći put uzastopno pobedio aktuelni predsednik Nursultan Nazarbajev.

2005 - U ruskom gradu Čusovoju, na Uralu, srušio se krov bazena, usmrtivši 14 osoba, među kojima desetoro dece.

2006 - Najmanje 45 lica poginulo je kada se autobus srušio u provaliju pored puta u peruanskim Andima. Nesreću, koja se dogodila u peruanskom okrugu Puno, na granici s Bolivijom, 860 kilometara jugoistočno od glavnog grada Lime, preživeli su jedino vozač autobusa i jedan petogodišnji dečak.

2007 - Umro je Aleksa Brajović, novinar, publicista, dugogodišnji dopisnik Tanjuga iz inostranstva. U Beogradu je, uz rad, studirao svetsku književnost. Dela: "Jugoslavija juče i danas", "Naš sused Rumunija", "U ogledalu tiranije", literarna dela "Hrid i glog", "Tri hrizanteme", "Od svitanja do sutona", "Teuta i Demetrij".

2009 - Prvi solarni avion na svetu, "Solar-impul" delo švajcarskog inženjera Bertrana Pikara, uspešno je obavio probni let. Prvi let ovog aviona, s baterijama čije se ćelije pune energijom Sunca, obavljen je na visini od samo 100 santimetara iznad zemljine površine, dok je dužina leta bila svega 350 metara. Solarna letelica koja bi, prema zamisli njenog konstruktora, već tokom 2012. trebalo da obavi planetarni let, teška je svega 1,6 tona.

2012 - Tajfun Bofa koji je pogodio južni deo filipinskog ostrva Mindanao, odneo je 1.020 života a stotine su nestale, dok je oko 400.000 ljudi ostalo bez domova.

2017 - Ubijen je bivši predsednik Jemena Ali Abdulah Saleh. Stradao je tokom pokušaja bega iz prestonice Sane u Marib, s ciljem da pređe na teritoriju pod kontrolom saudijskih snaga. Saleh je bio predsednik Severnog Jemena od 1978, a od 1990. do 2012. bio je predsednik ujedinjenog Jemena. Čelnici pobunjenih Huta ubistvo Saleha predstavili su kao uklanjanje navodnog izdajnika.

2021 - U Beogradu, Novom Sadu, Nišu, Šapcu i više mesta Srbije održani su protesti protiv Zakona o eksproprijaciji, uglavnom na poziv ekoloških udruženja ali i opozicionih grupa. Blokirano je više saobraćajnica.

2021 - Papa Franja je u Atini pred arhiepiskopom Atine i cele Grčke Jeronimom II ponovio izvinjenje zbog onog što su rimokatolici kroz istoriju činili pravoslavnima. Zvanična poseta Grčkoj je prva poseta jednog pape od 2001, kada je u Atini boravio Jovan Pavle II, koji se takođe tada izvinjavao zbog ogrešenja koje su rimokatolici "činjenjem ili propuštanjem" skrivili prema pravoslavnima. Papa Francisko doputovao je u Atinu u sklopu obilaska više mediteranskih zemalja.

- Srpska pravoslavna crkva danas obeležava Vavedenje Presvete Bogorodice, dan kada je ona kao devojčica, prvi put uvedena u hram u Jerusalimu. U skladu s tradicijom pošto je napunila tri godine, njeni roditelji Joakim i Ana doveli su je iz Nazareta u Jerusalim u hram.

Dogodilo se na današnji dan, 05.12.

Na današnji dan 2013. godine umro je Nelson Mendela, predsednik Južnoafričke Republike, od 1994. do 1999. dugogodišnji lider Afričkog nacionalnog kongresa ( ANC) centralna ličnost borbe protiv aparthejda u Južnoj Africi. Aktivno se bavio politikom počev od poznih četrdesetih. Godine 1964. osuđen je na doživotnu robiju "zbog veleizdaje". Oslobođen je februara 1990. Godine 1993. dobio je Nobelovu nagradu za mir a naredne 1994. postao je prvi crni predsednik Južne Afrike.

Danas je utorak, 5. decembar, 341. dan 2023. Do kraja godine ima 26 dana.

1443 - Rođen je italijanski sveštenik Đulijano dela Rovere, od 1503. do smrti 1513. papa Julije II, najveći pokrovitelj umetnosti među poglavarima rimokatoličke crkve. Od Mikelanđela Buonarotija, svog bliskog prijatelja, naručio je izradu fresaka u Sikstinskoj kapeli u Vatikanu, uključujući džinovski "Strašni sud", a od Bramantea rekonstrukciju crkve Svetog Petra u Vatikanu, dok je Rafael oslikao njegove privatne odaje.

1560 - Umro je francuski kralj Fransoa II , koji je vladao samo godinu dana. Nasledio ga je brat Šarl IX , za čije vlade su započeli verski ratovi rimokatolika i hugenota (francuski protestanti, kalvinisti).

1791 - Umro je austrijski kompozitor Volfgang Amadeus Mocart, jedan od najgenijalnijih muzičkih stvaralaca u istoriji. Bio je "čudo od deteta": u šestoj godini je napisao prvu kompoziciju, u osmoj sonatu, a u 12. operu pod nazivom "Jednostavna prevara". Napisao je oko 600 dela: opere "Figarova ženidba", "Čarobna frula", "Otmica iz Seraja", "Don Đovani", "Tako čine sve", "Idomeneo", "Jednostavna prevara", simfonije "Hafner simfonija", "Lincerska simfonija", "Praška simfonija", "Simfonija u g-molu", "Jupiter simfonija", "Rekvijem", "Mala noćna muzika".

1839 - Rođen je američki konjički oficir Džordž Armstrong Kaster, koji je kao komandant jedne konjičke jedinice predvodio vojnu kampanju 1870-ih protiv indijanskih plemena u Kanzasu, Dakoti i Montani u ime vlade SAD. Poginuo je u junu 1876. u bici kod Litl Big Horna, kada su Sijuksi pod komandom poglavice "Ludog Konja", uništili deo Sedme konjičke i ubili sva 264 američka vojnika koji su učestvovali u bici.

1867 - Rođen je poljski državnik maršal Jozef Klemens Pilsudski, prvi predsednik Poljske od 1918. do 1922. i inicijator rata protiv sovjetske Rusije 1920. i 1921. Godine 1926. Pilsudski je uspostavio vojnu diktaturu koja je trajala do njegove smrti 1935.

1870 - Umro je francuski pisac Aleksandar Dima Otac, jedan od začetnika feljtonističkog romana. Najpre se istakao romantičnim dramama "Anri III i njegov dvor", "Antoni", "Kula Nel", "Kin". Pisao je i komedije, ali je svetsku slavu stekao brojnim romanima s motivima iz francuske istorije: "Tri musketara", "Grof od Monte Hrista", "Kraljica Margo", "Dvadeset godina posle", "Kraljičin Đerdan", "Crna lala".

1890 - Rođen je austrijski filmski režiser Fric Lang, jedan od najznačajnijih predstavnika ekspresionizma, majstor atmosfere, sa izrazitim osećajem za vizuelnu naraciju. Pred nacistima je izbegao u SAD, a krajem pedesetih godina 20. veka dolazi u Zapadnu Nemačku u kojoj je ostao do smrti 1976. Filmovi: "Umorna smrt", "Doktor Mabuze", "Nibelunzi", "Kockar", "Metropolis", "Ubica M", "Testament doktora Mabuzea", "Samo jednom se živi", "Na divljem zapadu", "I dželati umiru", "Žena u prozoru", "Ministarstvo straha", "Ranč prokletih", "Ljudska želja", "Dok grad spava", "Izvan svake sumnje", "Ešnapurski tigar", "Indijski nadgrobni spomenik", "Hiljadu očiju doktora Mabuzea".

1901 - Rođen je američki režiser, autor stripova, filmski animator i producent Volter Ilajas Dizni, poznat kao Volt Dizni, tvorac modernog crtanog filma, dobitnik 29 Oskara. Put ka slavi otvoren mu je 1920. kad je osmislio lik Miki Mausa. Njegovi crtani filmovi "Snežana i sedam patuljaka", "Pepeljuga", "Petar Pan", "Bambi", "Pinokio", "Alisa u zemlji čuda" i stripovi "Paja Patak", "Tri praseta" i drugi, popularni su i sada širom sveta. Prema njegovoj zamisli uređeni su zabavni parkovi "Diznilend" u Kaliforniji i "Diznivorld" u Floridi.

1906 - Rođen je američki filmski režiser austrijskog porekla Oto Premindžer, pionir u primeni "širokog platna". Filmovi: "Laura", "Anđeosko lice", "Karmen Džons", "Reka bez povratka","Čovek sa zlatnom rukom", "Sv. Jovanka", "Bura nad Vašingtonom", "Dobar dan tugo", "Porgi i Bes", "Anatomija jednog ubistva", "Egzodus", "Kardinal".

1920 - Studije iz oblasti šumarstva započele su na Šumarskom odseku tadašnjeg Poljoprivrednog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Godine 1930. fakultet je preimenovan i od tada nosi naziv Poljoprivredno-šumarski fakultet. Taj datum uzima se kao začetak Šumarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, koji je i formalno obrazovan kao samostalna ustanova 1949. godine.

1926 - Umro je francuski slikar Klod Mone, jedan od osnivača impresionizma. Prema njegovoj slici "Impresija, izlazak sunca", izloženoj 1874. u Parizu, naziv je dobio ceo slikarski pravac, čiji je on najdosledniji i najuticajniji predstavnik. Mahom je slikao prizore iz Pariza i okoline, pri čemu su ga najviše interesovali efekti svetlosti na vodi. Izvršio je ogroman uticaj na evropsko slikarstvo.

1927 - Rođen je kralj Tajlanda Bumipon Adunđade, koji je na presto stupio 1946. pod imenom Rama IX.

1929 - Stvorena je "Viteška organizacija Soko Kraljevine Jugoslavije". U novostvorenu nacionalnu sokolsku organizaciju Jugoslavije utopljena su društva "Jugoslovenski soko", "Hrvatski soko", "Orao" i "Srpski soko".

1940 - Umro je češki violinista i kompozitor Jan Kubelik, koji je javno počeo da nastupa već u osmoj godini života, stekavši ugled jednog od najvećih violinskih virtuoza svog vremena. Dela: "Američka simfonija u a-molu", šest koncerata za violinu i orkestar, simfonijske varijacije za violinu i kamerni orkestar, kraće kompozicije za violinu i klavir.

1952 - U Beogradu je, odlukom vlade tadašnje FNR Jugoslavije, osnovan Muzej Nikole Tesle. Smešten u reprezentativnom zdanju sagrađenom 1929. delu arhitekte Dragiše Brašovana, otvoren je za javnost 20. oktobra 1955. Postavka Muzeja sadrži više od 150.000 dokumenata, modele aparata, patente, makete, biblioteku i mnoštvo knjiga, publikacija i članaka objavljenih o genijalnom srpskom naučniku i njegovom stvaralaštvu.

1956 - Britanske i francuske trupe počele su povlačenje iz Egipta (Sueckog kanala), nakon pretrpljenog neuspeha u Sueckom ratu.

1962 - SAD i Sovjetski Savez postigli su dogovor o miroljubivom korišćenju vasione.

1967 - Umro je srpski klasični filolog Miloš Đurić, član SANU, predsednik Srpske književne zadruge i urednik časopisa "Živa antika", jedan od vodećih helenista 20. veka. Objavio je više od 200 radova iz klasične književnosti i filozofije. Dela: "Vidovdanska etika", "Filosofija panhumanizma", "Racionalizam u savremenoj nemačkoj filosofiji", "Problemi filosofije kulture", "Istorija helenske etike", "Ogledi iz grčke filosofije umetnosti", "Aristotelovo etičko učenje", "Iz helenskih riznica", "Platonova akademija i njen politički rad", "Sofisti i njihov istorijski značaj", "Istorija helenske književnosti".

1973 - Umro je škotski fizičar i pronalazač Robert Votson Vat, pronalazač radara. Vat je radar prvi put javno prikazao 1935. i njegov uređaj omogućio je otkrivanje i određivanje položaja pomoću radio talasa.

1977 - Egipat je prekinuo odnose sa Sirijom, Libijom, Alžirom, Irakom i Južnim Jemenom, arapskim zemljama koje su se žestoko usprotivile započetom mirovnom procesu između Egipta i Izraela.

1978 - U Iranu je izbio talas protesta protiv šaha Reze Pahlavija, koji su podstakle islamske verske vođe, a zbog masovnih štrajkova proizvodnja nafte gotovo je prepolovljena.

1983 - Umro je američki filmski režiser Robert Oldrič. Snimao je trilere, vesterne, filmove strave, psihološke drame i komedije. Filmovi: "Šta se dogodilo s Bebi Dzejn?", "Vera Kruz", "Apač", "Dvanaest žigosanih", "Poljubac smrti", "Tiho, tiho Šarlota", "Zatvorski krug", "Veliki nož", "Poslednji sumrak", "Po zakonu i pendreku", "Legenda o Lajli Kler", "Grisomova banda", "Ubistvo sestre Džordž", "Zatvorsko dvorište".

1991 - Hrvatski sabor opozvao je Stjepana Mesića iz Predsedništva SFRJ. Prilikom povlačenja Mesić je svoju ulogu, na tom mestu, objasnio rečima: "Mislim da sam obavio zadatak - Jugoslavije više nema".

1995 - Armija Šri Lanke (bivši Cejlon) zauzela je Džafnu, grad na istoimenom poluostrvu, koji je pet godina bio glavno uporište tamilskih pobunjenika.

1995 - Šef španske diplomatije Havijer Solana zvanično je preuzeo položaj generalnog sekretara NATO, kao prvi Španac na čelu zapadnog vojnog saveza.

1996 - Predsednik SAD Bil Klinton naimenovao je Madlen Olbrajt za prvu ženu ministra spoljnih poslova (državni sekretar) u američkoj istoriji.

2002 - Na sastanku u Oslu, lideri Šri Lanke i tamilskih pobunjenika postigli su dogovor o načinu vladanja tom državom posle 19 godina građanskog rata.

2003 - U eksploziji bombe koju je u prigradskom vozu na jugu Rusije nedaleko od Čečenije aktivirala islamska teroristkinja-samoubica, poginulo je najmanje 46 osoba.

2005 - Umro je srpski književnik Milutin Doroslovac, Milo Dor, jedan od osnivača "Grupe 47" sa nobelovcima Hajnrihom Belom i Ginterom Grasom. Posle Drugog svetskog rata napustio je Srbiju i veći deo života proveo je u Beču. Dela: romani "Mrtvi na odsustvu", "Sećanje samo", "Beli grad", "Sva moja braća", "Pucnji iz Sarajeva", eseji "Srednja Evropa: mit ili stvarnost".

2007 - Umro je Dan Josif, čelnik revolucije u Rumuniji 1989. kada je oboren režim Nikolae Čaušeskua.

2007 - Umro je Karlhajnc Štokhauzen, nemački kompozitor. Po mnogima kontroverzan, bio je poznat po revolucionarnom pristupu muzičkom stvaralaštvu. Studirao je u rodnom Kelnu i u Parizu. Odbacivan je, ali i uzdizan kao vodeći teoretičar ozbiljne zapadne muzike 20. veka. Najviše je komponovao za elektronske instrumente. Dela: "Kontakte", "Trenuci", "Himne", "Mantra", "Svetlo".

2008 - Umro je Aleksej II moskovski patrijarh, šesnaesti na tronu Ruske crkve, koja je na rang patrijaršije uzdignuta 1589. Aleksej Mihailovič Ridiger bio je izdanak aristokratske porodice pribaltičkih Nemaca Fon Ridiger, koja je u 18. veku prihvatila pravoslavlje. Školovao se u Sanktpeterburškoj duhovnoj akademiji. Patrijarh je postao 1990. Važio je za ličnost koja ima uticaj u Kremlju. Aleksej II boravio je u Beogradu tokom NATO bombardovanja 1999. i protivio se otcepljenju Kosova i Metohije od Srbije.

2012 - Preminuo je Oskar Nimejer čuveni brazilski arhitekta. Nimejer, najpoznatiji po projektu Brazilije 1960. izradio je brojna arhitektonska rešenja karakterističnog futurističkog izgleda, njih gotovo 600. Između ostalog, radio je na zgradi Ujedinjenih nacija u Njujorku sa Le Korbizjeom.

2012 - Preminuo je Dejv Brubek slavni američki džez pijanista i kompozitor, čije se kompozicije "Tejk fajv" i "Blu Rondo a la Turk" smatraju klasicičnim delima tog žanra. Njegov album "Tajm aut" bio je prva džez ploča koja je prodata u milionskom tiražu.

2013 - Umro je Nelson Mendela, predsednik Južnoafričke Republike, od 1994. do 1999. dugogodišnji lider Afričkog nacionalnog kongresa ( ANC) centralna ličnost borbe protiv aparthejda u Južnoj Africi. Aktivno se bavio politikom počev od poznih četrdesetih. Godine 1964. osuđen je na doživotnu robiju "zbog veleizdaje". Oslobođen je februara 1990. Godine 1993. dobio je Nobelovu nagradu za mir a naredne 1994. postao je prvi crni predsednik Južne Afrike.

2016 - Rusija i Kina stavile su veto na rezoluciju Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija, kojom je predviđeno sedmodnevno primirje u sirijskom gradu Alepo. Stav zvanične Moskve bio je da bi se time pobunjenicima omogućilo da se pregrupišu. Bio je to šesti put da je Rusija uložila veto na rezoluciju Saveta bezbednosti o Siriji od 2011. godine.

2017 - Demonstranti u Kijevu oslobodili su iz policijskog automobila bivšeg predsednika Gruzije Mihaila Sakašvilija. Lider ukrajinskog opozicionog Pokreta novih snaga i bivši guverner regiona Odesa, uhapšen je zbog sukoba s centralnim vlastima u Kijevu. U Gruziji, gde je bio predsednik od 2004. do 2013, osuđen je na tri godine zatvora, zbog zloupotreba, i ta zemlja je tražila njegovo izručenje.

2017 - Međunarodni olimpijski komitet zabranio je Rusiji takmičenje na Zimskim olimpijskim igrama 2018. godine, u južnokorejskom Pjongčangu, nakon istrage o dopingu na Zimskim olimpijskim igrama 2014, što podrazumeva da predstavnici te zemlje mogu da nastupaju samo pod olimpijskom zastavom.

2019 - Više od 510.000 osoba izašlo je na ulice oko 70 gradova širom Francuske kako bi protestovali protiv najavljene penzione reforme. Tokom demonstracija i štrajka javni prevoz je potpuno obustavljen, a dogodili su se i sukobi s policijom.

Dogodilo se na današnji dan, 06.12.

Danas je sreda, 6. decembar, 340. dan 2023. Do kraja godine ima 25 dana.

1421 - Rođen je engleski kralj Henri VI , poslednji monarh iz dinastije Lankaster, koji je formalno postao vladar 1422. u osmom mesecu života. Svrgnut je u dinastičkim borbama ("Rat dveju ruža") i ubijen u maju 1471. u londonskom zatvoru "Tauer".

1492 - Španski moreplovac italijanskog porekla Kristifor Kolumbo otkrio je ostrvo Hispaniola. Na njemu se danas nalaze dve države - Haiti i Dominikanska Republika.

1507 - Nemački kartograf Martin Valdzemiler objavio je prvu geografsku kartu novog kontinenta kojem je dao ime Amerika. U vreme izrade novog izdanja Ptolomejevog atlasa čitao je pisma Ameriga Vespučija iz Novog sveta, u kojima je italijanski moreplovac tvrdio da put preko Atlantika ne vodi u Aziju već na, do tada, nepoznat kontinent. Valdzemiler je tada novi kontinent nazvao - Amerika.

1792 - Žirondinci su u vreme Francuske revolucije odlučili da kralju Luju XVI , bude suđeno. Revolucionarni sud ga je potom osudio na smrt i kralj je 1793. pogubljen na giljotini.

1877 - Američki pronalazač Tomas Edison demonstrirao je u Vest Orindžu u Nju Džersiju prvi zvučni snimak.

1882 - Umro je engleski pisac Entoni Trolop, koji je u velikom broju romana realistično opisivao građanske slojeve viktorijanske Engleske. Među njima su najuspeliji romani iz ciklusa o imaginarnoj pokrajini Barsetšir, poput "Stražara", "Tornjevi Barčestra" i "Poslednje hronike Barseta", u kojima se pojavljuju isti likovi u različitom životnom dobu.

1833 - Na današnji dan rođen je srpski pisac Jovan Jovanović Zmaj, član Srpske kraljevske akademije. Gimnaziju je učio u Halašu i Požunu (sadašnja Bratislava), a maturirao je u Slovačkoj Trnavi. Pre medicine koju je završio u Pešti, studirao je prava u Pešti, Pragu i Beču. Radio je kao lekar u Novom Sadu, Pančevu, Sremskim Karlovcima, Futogu, Beogradu, Zagrebu i Beču, a u Beogradu je od 1890. do 1898. bio dramaturg Narodnog pozorišta. Sjajan liričar, prema oceni književne kritike "pesnički izraz duhovnog i duševnog života srpskog naroda" u drugoj polovini 19. veka. Kao pesnik razvijao se pod uticajem srpske narodne poezije i lirike Branka Radičevića. Osim lirike, napisao je veliki broj rodoljubivih kao i političko-satiričnih pesama, a kao dečji pesnik neprevaziđen je u srpskoj književnosti. Osnovao je i uređivao književni list "Javor", satirične listove "Zmaj", "Žiža", "Starmali" i poučni dečji list "Neven", neprevaziđen i po sadržini i po umetničkim i grafičkim rešenjima. Prevodio je sa ruskog, nemačkog, mađarskog i engleskog. Dela: "Pevanija", "Đulići", "Đulići uveoci", pesnička legenda "Vidosava Branković", "Čika Jova srpskoj deci", šaljivi komad "Šaran".

1889 - Umro je američki državnik Džeferson Dejvis, predsednik Konfederacije Država Amerike (11 otcepljenih južnih država SAD) tokom građanskog rata od 1861. do 1865. Uhapšen je posle poraza južnih država u građanskom ratu, ali je 1867. pušten iz zatvora bez suđenja.

1907 - U jednoj od najtežih nesreća u rudnicima SAD, poginuo je 361 rudar u rudniku uglja Monona u Virdžiniji.

1916 - Nemačke trupe su u Prvom svetskom ratu ušle u rumunsku prestonicu Bukurešt.

1917 - Skupština u Helsinkiju proglasila je nezavisnost Finske, koju je priznala sovjetska Rusija. Finska je posle Napoleonovih ratova potpala pod vlast Rusije i 1809. postala je veliko vojvodstvo u sastavu ruskog carstva. Do tada ona je bila sastavni deo Švedske.

1917 - U sudaru francuskog broda "Mon Blan" natovarenog eksplozivom, uključujući 5.000 tona TNT, s belgijskim brodom "Imo" u luci grada Halifaks u Kanadi, poginulo je više od 1.500 osoba, oko 8.000 je ranjeno i veliki deo grada je razoren.

1921 - Potpisan je sporazum kojim je uspostavljena Irska Slobodna Država. Iz njenog okvira izuzeta je Severna Irska, odnosno veći deo Alstera, koja je ostala sastavni deo Ujedinjenog Kraljevstva.

1925 - Italija i Egipat potpisali su sporazum o granicama italijanske kolonije Libije.

1938 - Francuska i Nemačka potpisale su sporazum o nepovredivosti međusobnih granica, koji su Nemci pogazili u Drugom svetskom ratu.

1959 - Umro je srpski pisac Jovan Palavestra, kritičar i novinar. Pisao je pripovetke i drame, pozorišnu i književnu kritiku. Prevodio je Pšibiševskog, Flobera, Bodlera. Dela: drame "Savesti na vetru", "Čovjek koji se snašao", "Veliki skandal", zbirke pripovedaka "Sivi vidici", "Na belom hlebu".

1971 - Indija je priznala Bangladeš, bivši Istočni Pakistan, a Pakistan je uzvratio prekidom diplomatskih odnosa sa Indijom.

1978 - Španci su referendumom odobrili novi ustav, prema kojem je Španija definisana kao ustavna monarhija s parlamentarnom demokratijom.

1989 - U najgorem masovnom zločinu u istoriji Kanade, ubica je usmrtio 14 studentkinja Univerziteta u Montrealu i potom se ubio.

1992 - Hindu ekstremisti uništili su džamiju u Ajođi na severu Indije, koju su, kako se veruje, muslimanski osvajači izgradili u srednjem veku na zgarištu velikog hindu hrama koji su razorili. U eksploziji verskih strasti hindusa i muslimana u Ajođi je poginulo najmanje 400 osoba.

1995 - Između Habarovska i Sahalina pao je ruski avion tipa "Tu-154" i udes nije preživeo niko od 97 putnika i članova posade.

1997 - Najmanje 85 lica poginulo je blizu Irkutska kad se ruski transportni avion tipa "An-124" koji je prevozio dva borbena aviona, srušio na jedno stambeno naselje.

2001 - Antitalibanske snage zauzele su glavnu bazu vođe islamskih terorista Osame bin Ladena u planinskom području na istoku Avganistana, ali im je sam saudijski terorista umakao.

2004 - Lideri 12 južnoameričkih država, koji predstavljaju 361 milion ljudi, potpisali su u peruanskom gradu Kusku deklaraciju o stvaranju Južnoameričke zajednice naroda.

2005 - Prilikom pada iranskog vojnog aviona tipa "Herkules" na gusto naseljenu četvrt Teherana, poginulo je svih 94 putnika i članova posade, kao i 34 osobe na zemlji.

2005 - U samoubilačkom napadu dve žene bombaša na policijsku akademiju u Bagdadu, poginulo je najmanje 45 lica, a 75 je ranjeno.

2006 - Donji dom australijske skupštine usvojio je zakon kojim se odobrava kloniranje ljudi u terapeutske svrhe, što je gornji dom (senat) već ranije usvojio. Novi zakon dozvolio je proizvodnju ljudskih embriona kloniranjem, radi uzimanja matičnih ćelija. Ta tehnika navodno otvara put lečenju bolesti kao što su dijabetes, karcinom i Alchajmerova bolest.

2007 - U eksploziji metana u rudniku uglja "Sinjao" u provinciji Šansi, na severu Kine poginulo je 105 rudara, dok je 26 ostalo zarobljeno u oknima. U kineskim rudnicima česte su nesreće s tragičnim ishodom.

2017 - Predsednik SAD Donald Tramp je, opisavši to kao prihvatanje "istorijske i sadašnje realnosti", izjavio da je došao trenutak da Jerusalim bude zvanično priznat kao glavni grad Izraela.

Dogodilo se na današnji dan, 07.12.

Na današnji dan 1857. godine rođen je srpski slikar Uroš Predić, član Srpske kraljevske akademije. Jedan od najvećih srpskih slikara uopšte. Bio je izraziti akademski realista. Slikarstvo je učio u Beču i Minhenu. Velike kompozicije iz klasične mitologije koje je izradio za dvoranu gornjeg doma u zgradi novog bečkog Rajhsrata (skupštine) donele su mu mesto asistenta bečke likovne Akademije. Više od pola veka stvarao je u rodnom Orlovatu (Banat) i u Beogradu. Portretisao je gotovo sve istaknutije ličnosti političkog i kulturnog života Srbije krajem 19. i u prvoj polovini 20. veka. Izradio je i više od hiljadu ikona i niz ikonostasa. Radio je i istorijske kompozicije - "Bosanski begunci", "Kosovka devojka". Druga najpoznatija dela: "Siroče na majčinom grobu", "Vesela braća".

Danas je četvrtak, 7. decembar, 341. dan 2023. Do kraja godine ima 24 dana.

43. p.n.e. - Ubijen je rimski govornik, pisac, filozof i političar Marko Tulije Ciceron, najveći stilista rimske literature. Bio je republikanac, protivnik Julija Cezara i Marka Antonija. Za konzula je izabran 63. pre n.e. Otkrio je i razobličio Katilininu zaveru. Bio je to pokušaj da se republika zameni ličnom vladom, nekom vrstom diktature (prema antičkoj terminologiji - tiranide). Posle ubistva Cezara 44. pre n.e. uhapšen je zbog serije napada na Antonija (14 beseda - "Filipika") i ubijen. Ostala dela: "Besede", "O besedniku", "Rasprave u Tuskulu", "O starosti", "O prijateljstvu", "O krajnostima dobra i zla", "O prirodi bogova", besede "Protiv Katiline".

1834 - Rođen je Valtazar Bogišić, srpski pravnik i istoričar, profesor univerziteta u Kijevu i Odesi, akademik. Izradio je "Opšti imovinski zakonik za Knjaževinu Crnu Goru" 1888. na zahtev kneza Nikole. Ostala dela: "Pravni običaji u Slovena", "Zbornik sadašnjih pravnih običaja u Južnih Slovena", "Pisani zakoni na slovenskom jugu", "Naputak za opisivanje pravnijeh običaja koji u narodu žive".

1863 - Rođen je italijanski kompozitor Pjetro Maskanji, tvorac prve verističke opere. Dela: opere "Kavalerija rustikana", "Iris", "Prijatelj Fric".

1890 - Rođen je srpski pisac i botaničar Stevan Jakovljević, profesor Univerziteta u Beogradu i rektor od 1945. do 1950. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu. Kao oficir srpske vojske borio se u Prvom svetskom ratu, a u Drugom svetskom ratu bio je u italijanskim i nemačkim zarobljeničkim logorima. Književno ime i popularnost stekao je romanom "Srpska trilogija" koji čine "Devetsto četrnaesta", "Pod Krstom" i "Kapija slobode". Ostala dela: romani "Smena generacija", "Velika zabuna", "Likovi u senci", dela iz botanike "Studije o biljnom svetu Prespanskog jezera", "Makrofitska vegetacija Ohridskog jezera", "Sistematika lekovitog bilja".

1894 - Umro je francuski diplomata Ferdinand de Leseps, koji je od 1859. do 1869. rukovodio gradnjom Sueckog kanala. Započeo je i gradnju Panamskog kanala 1881. ali je posle bankrotstva Društva za izgradnju Kanala izbila velika afera. Istragom je utvrđeno da je Društvo podmitilo mnoge francuske ministre i poslanike i sve velike francuske listove, što je primoralo čak i potonjeg francuskog predsednika vlade Žorža Klemansoa da se privremeno povuče iz političkog života. Panamski kanal dovršile su SAD tek 1914. uz ogromne troškove i neverovatne ljudske žrtve (tropska klima pogodovala je bolestima od kojih su radnici masovno umirali).

1896 - Dvorskoj kancelariji u Beču predat je prvi "Carski memorandum" u kojem su predstavnici 14 srpskih autonomnih opština u Bosni i Hercegovini izložili nepravde okupacione uprave, koja je pogazila brojna prava Srba u crkvi i školstvu. Car Franc Jozef je s negodovanjem odbacio memorandum, a potpisnici su na razne načine proganjani. Do 1902. podneta su još tri memoranduma, sa sličnim ishodom.

1914 - Skupština Srbije usvojila je u Nišu u Prvom svetskom ratu "Nišku deklaraciju", kojom je predviđeno, nakon rata, ujedinjenje Srba, Hrvata i Slovenaca u zajedničku državu.

1922 - Severna Irska je glasala za odvajanje od Republike Irske.

1924 - Rođen je portugalski državnik Mario Soareš, posle obaranja diktature u Portugalu 1974. tri puta biran za predsednika vlade. Postao je 1986. šef države kao prvi civil na položaju predsednika Portugala posle 60 godina.

1941 - Japan je bez objave rata napao američku pomorsku bazu u Perl Harburu na Havajima, a nekoliko časova kasnije predsednik SAD Frenklin Ruzvelt objavio je da je njegova zemlja ušla u Drugi svetski rat. Mučkim napadom naneti su ogromni gubici mornarici SAD i Japan je stekao veliku prednost u prvoj fazi rata na Pacifiku. Potopljeni su gotovo svi ratni brodovi SAD u tom delu sveta, osim nosača aviona koji su tog dana bili na pučini. Na zemlji je uništeno 178 aviona, 3.303 vojnika su poginula, a 1.272 ranjena.

1941 - Velika Britanija je u Drugom svetskom ratu objavila rat Mađarskoj, Rumuniji i Finskoj, zemljama koje su kao članice Trojnog pakta učestvovale u agresiji na Sovjetski Savez.

1953 - Izraelski predsednik vlade David Ben Gurion, predsednik vlade od osnivanja države Izrael 1948. godine, podneo je ostavku.

1970 - Zapadnonemački kancelar Vili Brant, prilikom službene posete Poljskoj, neočekivano se poklonio, klečanjem, pred spomenikom žrtvama nacizma u Varšavi. Ovaj gest izazvao je opšte odobravanje širom sveta a Brant je naredne 1971. dobio Nobelovu nagradu za mir. Bio je to simbolični vrhunac njegove politike popuštanja i saradnje sa zemljama tadašnjeg Istočnog bloka.

1971 - Sovjetska vasionska kapsula počela je da šalje radio i TV signale sa Marsa.

1974 - Kiparski predsednik, arhiepiskop Makarios III trijumfalno je dočekan na Kipru, koji je napustio 15. jula 1974. posle državnog udara. Prevrat na Kipru organizovali su grčki oficiri, ali nisu uspeli da zadrže vlast, pošto se dogodila vojna intervencija Turske.

1975 - Umro je srpski internista Radivoje Berović, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Bio je glavni urednik časopisa "Acta medica jugoslavica". Objavio je više naučnih radova na srpskom i stranim jezicima, uključujući delo "Klinička hematologija".

1975 - Indonežanska armija zaposela je teritoriju bivše portugalske kolonije Istočni Timor.

1985 - Umro je engleski pisac Robert Grejvs, istraživač grčke i jevrejske mitologije. Svetski ugled stekao je istorijskim romanom "Ja, Klaudije" i delom "Grčki mitovi". U poeziji je odbacio viktorijansku tradiciju. Ostala dela: "Hebrejski mitovi", autobiografski opis života u rovovima Prvog svetskog rata "Zbogom svemu tome", istorijski roman "Klaudije bog", mitološki romani "Homerova kći", "Zlatno runo", eseji "O engleskoj poeziji", "Bela Boginja", "Obični asfodel", "Ovenčavajuća privilegija".

1988 - U zemljotresu u Jermeniji poginulo je više od 25.000 osoba, a pola miliona ostalo je bez krova nad glavom. Gotovo 10 odsto jermenske industrije je tada uništeno.

1992 - Vlada Indije zabranila je fundamentalističke pokrete posle nereda u kojima je poginulo najmanje 400 hindusa i muslimana i razaranja džamije u Ajođi, izgrađene na ruševinama velikog hindu hrama koji su u srednjem veku razorili muslimani.

1993 - Umro je predsednik Obale Slonovače Feliks Ufue Boanji, afrički državnik koji je duže vladao od ijednog svog kolege.

1995 - Sonda sa američkog vasionskog broda "Galilej" ušla je u atmosferu Jupitera i 75 minuta je slala podatke pre nego što je izgorela.

1996 - U Alžiru su potpisom predsednika Liamina Zeruala ozakonjene ustavne reforme o zabrani partija zasnovanih na religiji.

2001 - Snage Severne alijanse preuzele su u Avganistanu kontrolu nad gradom Kandahar, poslednjim uporištem talibana.

2007 - Ministarstvo zdravlja u Kampali, prestonici Ugande zvanično je saopštilo da je u toj zemlji Više od 100 osoba zaraženo ebolom, i da je 22 umrlo, tokom 4 meseca, kada je registrovan prvi slučaj. Prema Svetskoj zdravstvenoj organizaciji, od ebole je u svetu umrlo više od 1.000 lica od kada je izolovan virus te bolesti, 1976. u Sudanu i Kongu. Prilikom prethodne pojave ebole u Ugandi, tokom 2000. i 2001. obolelo je 425 osoba, od čega je polovina umrla.

Dogodilo se na današnji dan, 08.12.

Na današnji dan 1822. godine rođen je srpski pisac Jakov Ignjatović. Bio je izraziti realista. Posle završenog pravnog fakulteta radio je u rodnoj Sent Andreji kao advokat, a u toku revolucije 1848. bio je poslanik Majske skupštine u Sremskim Karlovcima i član Glavnog odbora Vojvodine. Napisao je devet romana, 17 pripovedaka, knjigu memoara i veliki broj publicističkih i političkih članaka. U romanima je opisivao život vojvođanskih Srba (i uopšte ugarskih Srba). Dela: romani "Trpen-spasen", "Milan Narandžić", "Čudan svet", "Vasa Rešpekt", "Večiti mladoženja", "Stari i novi majstori", "Patnica".

Danas je petak, 8. decembar, 342. dan 2023. Do kraja godine ima 24 dana.

65. p.n.e. - Rođen je rimski literata Horacije, najveći rimski lirski pesnik, koji se više od ijednog grčkog ili rimskog pesnika odlikovao raznovrsnošću svog pesničkog izraza. Tokom boravka u Atini podrobno je upoznao grčku kulturu, filozofiju i umetnost. Njegov trezveni izraz, hladne ironične opservacije, strogi moralni zahtevi, usklađeni sa estetskom savršenošću pesme, izvršili su ogroman uticaj na rimsko, ranohrišćansko i evropsko pesništvo. Dela: "Epode", "Satire", "Pesme" ili "Ode", "Pisma".

1542 - Rođena je škotska kraljica Meri Stjuart, koja je nepopularnom rimokatoličkom politikom izazvala narod i plemstvo protestanske Škotske na pobunu, pa je 1568. morala da pobegne u Englesku. Posle dugog zatočeništva, engleska kraljica Elizabeta I naredila je da je predaju sudu i Meri je 1587. pogubljena.

1638 - Umro je Ivan (Dživo) Gundulić, pisac iz Dubrovnika, čija je poezija prožeta opevanjem slobode, kao i pozivanjem Srba i drugih Slovena na borbu protiv Turaka. U najznačajnijem delu, epu "Osman", opevao je Hoćimsku bitku i Osmanovu smrt 1621. videći u tome predznak propasti Turske i oslobođenja porobljenijh. U mladosti je pisao drame, pastorale i lirske pesme, koje su najvećim delom izgubljene. Smatra se najvećim baroknim pesnikom među Slovenima uopšte. Ostala dela: pastorala "Dubravka", spev "Suze sina razmetnoga", "Arijadna".

1832 - Rođen je norveški pisac Bjernstjerne Martinius Bjernson, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1903. vodeća ličnost norveškog kulturnog života u 19. veku. Književnu slavu stekao je pripovetkama o seljacima "Sineve Sulbaken", "Arne", "Srećan dečak", "Otac", kojima je otvorio novu epohu norveške proze, ugledajući se stilom i tehnikom na sage i narodno pripovedanje. Među njegovim istorijskim dramama najznačajnija je trilogija "Sigurd Slembe" - sa izrazito nacionalnom orijentacijom. Ostala dela: drame "Stečaj", "Urednik", "Kralj", "Novi sistem", "Iznad moći", "Rukavica", "Pesme i pesme za pevanje", "Arnljot Geline".

1861 - Rođen je francuski filmski režiser Žorž Melijes, pionir svetskog filma. Domišljat i tehnički obrazovan, preneo je na film pozorišnu podelu na činove, scenografiju, kostimografiju, način glume i maskiranje. Pronašao je sistem korišćenja filmskih trikova što mu je omogućilo da u studiju (ateljeu) snima filmove fantastike. Snimio je oko 500 filmova, uključujući "Put na Mesec", preteču svemirskih filmskih avantura. Umro je 1938. u krajnjoj bedi, u vreme komercijalnog procvata filma. Ostali filmovi: "San astronoma", "Put u nemoguće", "Guliverova putovanja","Halucinacije barona Minhauzena", "Osvajanje Severnog pola".

1863 - Britanski bokser Tom King postao je prvi svetski šampion u teškoj kategoriji, pobedom nad Amerikancem Džonom Hinanom.

1865 - Rođen je finski kompozitor Jan Sibelijus, čiji je originalni stil inspirisan finskim muzičkim folklorom i narodnim epom "Kalevala". Dela: simfonijska pesma za orkestar "Finlandija", orkestarske legende "Labud iz Tuonela", "Povratak Lemikainena", uvertira "Karelija", violinski kocert.

1903 - Umro je engleski filozof i sociolog Herbert Spenser, koji je nastojao da sistematizuje sfere humanističkih nauka na osnovu pojmova razvitka, prilagođavanja i progresa i smatrao je da je osnovni zadatak filozofije da otkriva zakonitosti u oblasti socijalnih odnosa. Pre Čarlsa Darvina počeo je da razvija evolucionistička shvatanja, i iz njih je izvodio i neke društvene teorije. Poznat je po organskoj teoriji društva i biologizovanju društvenih pojava. Začetnik je teorije organicizma. Dela: "Sistem sintetičke filozofije", "Uvod u studije sociologije", "Faktori organske evolucije", "Klasifikacija nauka", "Autobiografija".

1925 - Rođen je američki pevač, igrač i glumac afričkog porekla Semi Dejvis, jedan od najvećih zabavljača 20. veka.

1926 - Rođen je srpski glumac i reditelj Stevo Žigon, umetnička pojava izuzetne snage i ugleda. Tokom umetničke karijere ostvario je 59 pozorišnih uloga i 57 pozorišnih režija. U tv dramama je igrao 30 glavnih uloga, u serijama 13, a u filmovima 17. Napisao je sedam dramatizacija i adaptacija i tri knjige o pozorištu. Posebno su zapažene njegove dramatizacije Šekspira i Dostojevskog, ali i Strindberga i Čehova. Dobitnik je niza najprestižnijih domaćih, ali i ruskih priznanja. Njegovo delo "Monolog o pozorištu" prevedeno je na ruski jezik i objavio ga je Nacionalni teatar Rusije.

1941 - SAD i Velika Britanija su dan posle napada na Perl Harbur u Drugom svetskom ratu objavile rat Japanu.

1949 - Generalisimus Čang Kaj Šek, lider kineskih nacionalista (antikomunista) koji je sa pristalicama posle poraza od strane komunista pobegao iz Kine, uspostavio je vladu na kineskom ostrvu Formoza (Tajvan).

1955 - Rođen je srpski glumac Milenko Zablaćanski. Karijeru je započeo u pozorištu "Boško Buha", da bi prešao u Pozorište na Terazijama, gde je ostvario zapažene uloge u predstavama "Trajkovići", "Heroji", "Kabare", "Svetlosti pozornice", "Lutka sa naslovne strane", "Svadba u kupatilu". Diplomirao je na beogradskom FDU, u klasi profesorke Ognjenke Milićević. Širu popularnost stekao je serijama Siniše Pavića "Srećni ljudi", "Porodično blago","Stižu dolari" i "Bela lađa". U Šotrinom filmu "Gde cveta limun žut" tumačio je lik Džona Rida. Dobitnik je niza nagrada: za ulogu Žana u predstavi "Gospođica Julija", nagrade Zlatni vitez u Moskvi, na jagodinskom festivalu Dani komedije, kao i na kragujevačkom Joakimfestu. Dobitnik je i Godišnje nagrade Pozorišta na Terazijama.

1966 - Prilikom havarije grčkog feribota "Heraklion", koji je potonuo tokom nevremena kod ostrva Melos, poginule su 234 osobe, putnici i članovi posade.

1966 - Sporazum o zabrani nuklearnog oružja u kosmosu potpisalo je 28 zemalja, uključujući Sovjetski Savez i SAD.

1974 - Grci su referendumom odlučili da Grčka postane republika, čime je ukinuta monarhija uspostavljena 1832.

1978 - Umrla je izraelska državnica Golda Mabovič Mejrson, poznata kao Golda Meir, prva žena predsednik vlade Izraela od 1969. do 1974. Iz rodnog Kijeva otišla je 1906. u SAD, a u Palestinu je prešla 1921. i živela je u jednom kibucu. Bila je rukovodilac u Savezu sindikata (Histadrut) i Svetskoj jevrejskoj agenciji, a 1948. postala je prvi ambasador Izraela u Sovjetskom Savezu. Potom je bila ministar rada i šef diplomatije, od 1956. do 1966. generalni sekretar partije MAPAJ, a od 1972. zamenik predsednika Socijalističke internacionale. Ostavila je neobično zanimljive memoare.

1980 - Bivšeg člana "Bitlsa" Džona Lenona u Njujorku je ubio Mark Dejvid Čepmen.

1991 - Rusija, Belorusija i Ukrajina formirale su Zajednicu Nezavisnih Država.

1995 - U Londonu je počela dvodnevna konferencija na kojoj je, umesto ženevske Mirovne konferencije za bivšu Jugoslaviju, osnovan Savet za ostvarenje mira, sa 40 zemalja, uključujući SRJ. Za visokog predstavnika međunarodne zajednice u bivšoj Jugoslaviji izabran je švedski diplomata Karl Bilt.

2000 - Porota u Tenesiju zaključila je da ubistvo američkog borca za ljudska prava afričkog porekla Martina Lutera Kinga, 32 godine ranije, nije akt atentatora pojedinca, kako glasi zvanična verzija, već rezultat zavere.

2001 - U znak odmazde za minobacačke napade Palestinaca na jevrejska naselja u pojasu Gaze, izraelski borbeni avioni gađali su zgradu palestinske obaveštajne službe i predsedničke garde Jasera Arafata u Rafi na jugu pojasa Gaze.

2005 - U eksploziji koju je izazvao bombaš-samoubica u autobusu koji je iz Bagdada vozio za šiitski grad Nasiriju, poginule su 32 osobe, a ranjene 44.

Dogodilo se na današnji dan, 09.12.

Danas je subota, 9. decembar, 343. dan 2023. Do kraja godine ima 23 dana.

65. p.n.e. - Rođen je rimski literata Horacije, najveći rimski lirski pesnik, koji se više od ijednog grčkog ili rimskog pesnika odlikovao raznovrsnošću svog pesničkog izraza. Tokom boravka u Atini podrobno je upoznao grčku kulturu, filozofiju i umetnost. Njegov trezveni izraz, hladne ironične opservacije, strogi moralni zahtevi, usklađeni sa estetskom savršenošću pesme, izvršili su ogroman uticaj na rimsko, ranohrišćansko i evropsko pesništvo. Dela: "Epode", "Satire", "Pesme" ili "Ode", "Pisma".

1542 - Rođena je škotska kraljica Meri Stjuart, koja je nepopularnom rimokatoličkom politikom izazvala narod i plemstvo protestanske Škotske na pobunu, pa je 1568. morala da pobegne u Englesku. Posle dugog zatočeništva, engleska kraljica Elizabeta I naredila je da je predaju sudu i Meri je 1587. pogubljena.

1638 - Umro je Ivan (Dživo) Gundulić, pisac iz Dubrovnika, čija je poezija prožeta opevanjem slobode, kao i pozivanjem Srba i drugih Slovena na borbu protiv Turaka. U najznačajnijem delu, epu "Osman", opevao je Hoćimsku bitku i Osmanovu smrt 1621. videći u tome predznak propasti Turske i oslobođenja porobljenijh. U mladosti je pisao drame, pastorale i lirske pesme, koje su najvećim delom izgubljene. Smatra se najvećim baroknim pesnikom među Slovenima uopšte. Ostala dela: pastorala "Dubravka", spev "Suze sina razmetnoga", "Arijadna".

1832 - Rođen je norveški pisac Bjernstjerne Martinius Bjernson, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1903. vodeća ličnost norveškog kulturnog života u 19. veku. Književnu slavu stekao je pripovetkama o seljacima "Sineve Sulbaken", "Arne", "Srećan dečak", "Otac", kojima je otvorio novu epohu norveške proze, ugledajući se stilom i tehnikom na sage i narodno pripovedanje. Među njegovim istorijskim dramama najznačajnija je trilogija "Sigurd Slembe" - sa izrazito nacionalnom orijentacijom. Ostala dela: drame "Stečaj", "Urednik", "Kralj", "Novi sistem", "Iznad moći", "Rukavica", "Pesme i pesme za pevanje", "Arnljot Geline".

1861 - Rođen je francuski filmski režiser Žorž Melijes, pionir svetskog filma. Domišljat i tehnički obrazovan, preneo je na film pozorišnu podelu na činove, scenografiju, kostimografiju, način glume i maskiranje. Pronašao je sistem korišćenja filmskih trikova što mu je omogućilo da u studiju (ateljeu) snima filmove fantastike. Snimio je oko 500 filmova, uključujući "Put na Mesec", preteču svemirskih filmskih avantura. Umro je 1938. u krajnjoj bedi, u vreme komercijalnog procvata filma. Ostali filmovi: "San astronoma", "Put u nemoguće", "Guliverova putovanja","Halucinacije barona Minhauzena", "Osvajanje Severnog pola".

1863 - Britanski bokser Tom King postao je prvi svetski šampion u teškoj kategoriji, pobedom nad Amerikancem Džonom Hinanom.

1865 - Rođen je finski kompozitor Jan Sibelijus, čiji je originalni stil inspirisan finskim muzičkim folklorom i narodnim epom "Kalevala". Dela: simfonijska pesma za orkestar "Finlandija", orkestarske legende "Labud iz Tuonela", "Povratak Lemikainena", uvertira "Karelija", violinski kocert.

1903 - Umro je engleski filozof i sociolog Herbert Spenser, koji je nastojao da sistematizuje sfere humanističkih nauka na osnovu pojmova razvitka, prilagođavanja i progresa i smatrao je da je osnovni zadatak filozofije da otkriva zakonitosti u oblasti socijalnih odnosa. Pre Čarlsa Darvina počeo je da razvija evolucionistička shvatanja, i iz njih je izvodio i neke društvene teorije. Poznat je po organskoj teoriji društva i biologizovanju društvenih pojava. Začetnik je teorije organicizma. Dela: "Sistem sintetičke filozofije", "Uvod u studije sociologije", "Faktori organske evolucije", "Klasifikacija nauka", "Autobiografija".

1925 - Rođen je američki pevač, igrač i glumac afričkog porekla Semi Dejvis, jedan od najvećih zabavljača 20. veka.

1926 - Rođen je srpski glumac i reditelj Stevo Žigon, umetnička pojava izuzetne snage i ugleda. Tokom umetničke karijere ostvario je 59 pozorišnih uloga i 57 pozorišnih režija. U tv dramama je igrao 30 glavnih uloga, u serijama 13, a u filmovima 17. Napisao je sedam dramatizacija i adaptacija i tri knjige o pozorištu. Posebno su zapažene njegove dramatizacije Šekspira i Dostojevskog, ali i Strindberga i Čehova. Dobitnik je niza najprestižnijih domaćih, ali i ruskih priznanja. Njegovo delo "Monolog o pozorištu" prevedeno je na ruski jezik i objavio ga je Nacionalni teatar Rusije.

1941 - SAD i Velika Britanija su dan posle napada na Perl Harbur u Drugom svetskom ratu objavile rat Japanu.

1949 - Generalisimus Čang Kaj Šek, lider kineskih nacionalista (antikomunista) koji je sa pristalicama posle poraza od strane komunista pobegao iz Kine, uspostavio je vladu na kineskom ostrvu Formoza (Tajvan).

1955 - Rođen je srpski glumac Milenko Zablaćanski. Karijeru je započeo u pozorištu "Boško Buha", da bi prešao u Pozorište na Terazijama, gde je ostvario zapažene uloge u predstavama "Trajkovići", "Heroji", "Kabare", "Svetlosti pozornice", "Lutka sa naslovne strane", "Svadba u kupatilu". Diplomirao je na beogradskom FDU, u klasi profesorke Ognjenke Milićević. Širu popularnost stekao je serijama Siniše Pavića "Srećni ljudi", "Porodično blago","Stižu dolari" i "Bela lađa". U Šotrinom filmu "Gde cveta limun žut" tumačio je lik Džona Rida. Dobitnik je niza nagrada: za ulogu Žana u predstavi "Gospođica Julija", nagrade Zlatni vitez u Moskvi, na jagodinskom festivalu Dani komedije, kao i na kragujevačkom Joakimfestu. Dobitnik je i Godišnje nagrade Pozorišta na Terazijama.

1966 - Prilikom havarije grčkog feribota "Heraklion", koji je potonuo tokom nevremena kod ostrva Melos, poginule su 234 osobe, putnici i članovi posade.

1966 - Sporazum o zabrani nuklearnog oružja u kosmosu potpisalo je 28 zemalja, uključujući Sovjetski Savez i SAD.

1974 - Grci su referendumom odlučili da Grčka postane republika, čime je ukinuta monarhija uspostavljena 1832.

1978 - Umrla je izraelska državnica Golda Mabovič Mejrson, poznata kao Golda Meir, prva žena predsednik vlade Izraela od 1969. do 1974. Iz rodnog Kijeva otišla je 1906. u SAD, a u Palestinu je prešla 1921. i živela je u jednom kibucu. Bila je rukovodilac u Savezu sindikata (Histadrut) i Svetskoj jevrejskoj agenciji, a 1948. postala je prvi ambasador Izraela u Sovjetskom Savezu. Potom je bila ministar rada i šef diplomatije, od 1956. do 1966. generalni sekretar partije MAPAJ, a od 1972. zamenik predsednika Socijalističke internacionale. Ostavila je neobično zanimljive memoare.

1980 - Bivšeg člana "Bitlsa" Džona Lenona u Njujorku je ubio Mark Dejvid Čepmen.

1991 - Rusija, Belorusija i Ukrajina formirale su Zajednicu Nezavisnih Država.

1995 - U Londonu je počela dvodnevna konferencija na kojoj je, umesto ženevske Mirovne konferencije za bivšu Jugoslaviju, osnovan Savet za ostvarenje mira, sa 40 zemalja, uključujući SRJ. Za visokog predstavnika međunarodne zajednice u bivšoj Jugoslaviji izabran je švedski diplomata Karl Bilt.

2000 - Porota u Tenesiju zaključila je da ubistvo američkog borca za ljudska prava afričkog porekla Martina Lutera Kinga, 32 godine ranije, nije akt atentatora pojedinca, kako glasi zvanična verzija, već rezultat zavere.

2001 - U znak odmazde za minobacačke napade Palestinaca na jevrejska naselja u pojasu Gaze, izraelski borbeni avioni gađali su zgradu palestinske obaveštajne službe i predsedničke garde Jasera Arafata u Rafi na jugu pojasa Gaze.

2005 - U eksploziji koju je izazvao bombaš-samoubica u autobusu koji je iz Bagdada vozio za šiitski grad Nasiriju, poginule su 32 osobe, a ranjene 44.

Dogodilo se na današnji dan, 10.12.

Na današnji dan 1926. godine umro je srpski državnik Nikola Pašić, jedan od osnivača Radikalne stranke 1881. i njen vođa, tvorac Vidovdanskog ustava 1921. prvog ustava Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Kao student politehnikuma u Cirihu, Švajcarska, prišao je socijalistima i prihvatio ideje Svetozara Markovića, i njegovih ruskih uzora. Po povratku u Srbiju uređivao je socijalistički list "Oslobođenje", a 1878. izabran je u Narodnu skupštinu. Posle gušenja Timočke bune 1883. emigrirao je i u odsustvu je osuđen na smrt. Kralj Milan ga je kasnije pomilovao. Odlučujuće je doprineo da Srbija 1888. dobije ustav koji je primorao Kralja Milana da se povuče. Ubrzo po abdikaciji kralja Milana u korist sina Aleksandra 1889. postao je predsednik skupštine, a 1891. predsednik vlade. Dominantnu političku poziciju u Srbiji učvrstio je posle dolaska na vlast kralja PetraIKarađorđevića 1903. Vladu je vodio i od 1904. i potom još tri puta, a posle Prvog svetskog rata bio je tri puta i predsednik vlade Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Uspešno se opirao nastojanjima Austro-Ugarske protiv Srbije, učestvovao je u stvaranju Balkanskog saveza uperenog protiv Turske i bio odani pristalica carske Rusije. Uz kralja Aleksandra, od 1914. regenta, predvodio je Srbiju u pobedonosnim balkanskim ratovima 1912. i 1913. i u Prvom Svetskom ratu od 1914. do 1918. Zastupao je Kraljevinu Srbiju 1919. na Versajskoj mirovnoj konferenciji i odlučno doprineo stvaranju Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Danas je nedelja, 10. decembar, 344. dan 2023. Do kraja godine ima 22 dana.

1520- Nemački crkveni reformator Martin Luter prekinuo je sve veze s Rimom spalivši javno u Vitenbergu bulu u kojoj mu je papa Lav X zapretio prokletstvom ako se u roku od 60 dana ne odrekne jeresi.

1603- Umro je engleski lekar i fizičar Vilijam Gilbert, nazvan "otac elektriciteta", lični lekar kraljice Elizabete I . Proslavio se, kao fizičar, delom "O magnetima" iako mu je ta oblast bila samo neka vrsta hobija. Dokazao je da je Zemlja veliki loptasti magnet i da se igla na kompasu ne upravlja prema nebu, kako se do tada verovalo, nego prema magnetnim polovima planete. Shvatanjima magnetizma nebeskih tela i elektriciteta snažno je uticao na razvoj nauke u 17. veku. 1810 - Francuski car Napoleon I priključio je Francuskoj nemačke teritorije sa gradovima Hanover, Bremen, Hamburg, Lauenburg i Libek.

1819- Rođen je italijanski revolucionar Feliče Orsini, jedan od najistaknutijih članova "Mlade Italije", pokreta za oslobađanje i ujedinjenje italijanskih zemalja. Osnovao je organizaciju "Italijanska zavera sinova smrti", zbog čega je tamnovao od 1843. do 1846. Revolucionarne 1848. učestvovao je u borbama protiv Austrijanaca u Veneciji i Rimu, a 1854. nije uspeo da u Lombardiji pobuni italijanske i mađarske vojnike u sastavu austrijskih okupacionih snaga. Potom je iz tamnice u Mantovi pobegao i otišao u London, a u januaru 1858. pokušao je atentat na francuskog cara Napoleona III , posle čega je pogubljen. Dela: "Austrijske tamnice", "Uspomene i avanture", "Političke uspomene".

1822- Rođen je francuski kompozitor belgijskog porekla Sezar Frank, izvanredan improvizator, orguljaš u pariskim crkvama i profesor na Pariskom konzervatorijumu. Sa Hektorom Berliozom bio je predstavnik francuskog muzičkog romantizma, obnovitelj francuske simfonije i kamerne muzike. Dela: "Simfonija d-mol", simfonijske poeme "Eolides", "Psyche", "Les Djinns ", "Simfonijske varijacije za klavir i orkestar", sonata za violinu i klavir, klavirski kvintet, kompozicije za orgulje i za klavir.

1830- Rođena je američka književnica Emili Dikinson, za života gotovo anonimna, jer je do smrti objavila samo pet pesama. Njenih više od hiljadu pesama, otkrivenih posle smrti, posthumno je objavljeno u šest tomova. Priređivači su ih podelili u četiri kategorije: pesme o prirodi, o vremenu i večnosti, o ljubavi i o životu. Njena poezija je izrazito introspektivna i usmerena ka mističnom, naglašene originalnosti.

1845- Engleski građevinski inženjer Robert Tompson patentirao je prve pneumatske gume.

1848- Luj Napoleon je nadmoćnom većinom dobio izbore za predsednika Francuske. Četiri godine kasnije izveo je državni udar i proglasio se carem Napoleonom III.

1868- Prvi semafori za regulisanje saobraćaja u svetu počeli su da rade u Londonu, na trgu ispred zgrade parlamenta.

1878- Rođen je srpski socijalista Radovan Dragović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji, jedan od osnivača Srpske socijaldemokratske stranke 1903. njen sekretar a potom predsednik do smrti 1906. Obnovio je 1901. "Beogradsko radničko društvo", osnovano 1896. prvu socijaldemokratsku organizaciju u Srbiji, a od 1900. do 1903. uređivao je listove "Napred", "Radnički list", "Stari radnički list" i "Radničke novine". Osnovao je i socijaldemokratski Centralni odbor, koji je objedinio sve radničke organizacije u Srbiji, što je omogućilo stvaranje Srpske socijaldemokratske stranke. S Dimitrijem Tucovićem doprineo je uspostavljanju jedinstva sindikata i radničke političke partije.

1895- Osnovano je "Društvo za unapređenje i ulepšavanje Sokobanje i njene okoline" - bio je to začetak organizovanog turizma u tadašnjoj Kraljevini Srbiji. Na čelu Upravnog odbora Društva nalazio se dr Petar Dojić, banjski lekar, dok je pokrovitelj bio Arhiepiskop Beogradski i Mitropolit Srbije Mihailo. Sokobanja je kao lečilište bila poznata još u antici. U 19. veku u njoj su često boravili vladari iz loze Obrenovića - Knjaz Miloš i njegov mlađi sin potonji knez Srbije Mihailo.

1896- Umro je švedski hemičar, industrijalac, filantrop i pronalazač Alfred Bernard Nobel, koji je pronalaskom dinamita 1867. stekao ogromno bogatstvo. S namerom da se dinamit koristi samo u mirnodopske svrhe, testamentom je ostavio fond od 9,2 miliona dolara za dodelu nagrada za vanredna dostignuća u fizici, hemiji, medicini, književnosti i zalaganju za mir. Prve Nobelove nagrade Kraljevska švedska akademija dodelila je 1901. Od 1969. Akademija dodeljuje i nagradu za ekonomiju. Nagradu za mir dodeljuje Nobelov komitet u Oslu.

1898- Rođen je srpski slikar Ivan Tabaković, profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Studirao je u Minhenu, Budimpešti, Zagrebu i Parizu. Pripadao je grupama "Zemlja", "Dvanaestorica" i "Šestorica". Dobio je "Gran pri" za slikarstvo na međunarodnoj izložbi u Parizu 1937. i Zlatnu medalju na međunarodnoj izložbi keramike u Pragu 1962.

1898 -Posle poraza u Američko-španskom ratu, Španija se u Parizu mirovnim ugovorom odrekla Kube, Portorika, Guama i Filipina. Bio je to kraj španskog kolonijalnog carstva osim poseda u Africi.

1904- Rođen je čehoslovački državnik Antonjin Novotni, generalni sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije Čehoslovačke od 1953. i šef države od 1957. S funkcija je smenjen početkom 1968, kada su započele reforme nazvane "Praško proleće", koje su onemogućene vojnom intervencijom Varšavskog pakta u avgustu 1968.

1909- Prestala je da izlazi "Šabačka čivija", jedan od najboljih humorističko-satiričnih listova u Srbiji. Prvi broj se pojavio u septembru 1906.

1931- Niseto Alkala Samora i Tores postao je prvi ustavno izabran predsednik Republike Španije.

1935- Knez namesnik Pavle Karađorđević svečano je otvorio za upotrebu most Kralja Petra II , danas poznat kao - Pančevački most.

1936- Britanski kralj Edvard VIII je abdicirao, zadržavši pri tom titulu - vojvoda od Vindzora. Edvard VIII povukao se sa prestola kako bi mogao da stupi u brak s Amerikankom Volis Simpson, koja se prethodno dva puta udavala.

1941- Japanski avioni su u Drugom svetskom ratu u Južnokineskom moru potopili britanske ratne brodove "Ripals" i "Princ od Velsa", na kojima je poginulo oko 800 ljudi.

1948- Na zasedanju u palati Šajo u Parizu, Generalna skupština Ujedinjenih nacija usvojila je Univerzalnu deklaraciju o pravima čoveka.

1954- Srpski i hrvatski pisci i lingvisti postigli su Novosadski dogovor o srpskohrvatskom književnom jeziku, koji je potpisalo 25 uglednih stručnjaka za jezik, sa srpskim piscem Ivom Andrićem na čelu. Drugi potpisnik bio je Aleksandar Belić, predsednik Srpske kraljevske akademije i docnije Srpske akademije nauka. Zaključeno je "da je narodni jezik Srba, Hrvata i Crnogoraca jedan jezik s dva izgovora", da su oba pisma - ćirilica i latinica - ravnopravna i da jezik ima zajednički pravopis. Raspadom jugoslovenske države Novosadski dogovor izgubio je na značaju.

1961- Na svečanosti u Stokholmu, u dvorani Koncertne palate Švedske kraljevske akademije, Ivi Andriću je dodeljena Nobelova nagrada za književnost. Švedska kraljevska akademija donela je 26. oktobra 1961. odluku da se Andriću dodeli Nobelova nagrada za književnost, za delo "Na Drini ćuprija", kao i za sveukupan njegov književni rad. U najužem izboru su se tada, pored Andrića, nalazili i engleski pisci Lorens Darel i Grem Grin, Amerikanac Džon Štajnbek i Italijan Alberto Moravija.

1963- Sultanat Zanzibar, afrička ostrvska država u Indijskom okeanu, britanski protektorat od 1890. stekao je nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta. Naredne godine postao je republika i s Tanganjikom je stvorio novu državu koja je dobila naziv Tanzanija.

1964- Nobelovu nagradu za mir dobio je Amerikanac afričkog porekla Martin Luter King, borac za građanska prava crnaca.

1967- Prva komercijalna termonuklearna eksplozija izvršena je u Novom Meksiku (SAD) s ciljem eksploatacije prirodnog gasa.

1980- Milton Obote proglašen je predsednikom Ugande, kao prvi afrički šef države koji se vratio na vlast posle zbacivanja vojnim udarom. Vojska ga je 1985. drugi put zbacila s vlasti.

1982- Dvojica sovjetskih kosmonauta vratila su se na Zemlju posle rekordnih 211 dana provedenih u vasioni u brodu "Saljut 7".

1983- Raul Alfonsin je preuzeo dužnost predsednika Argentine kao prvi demokratski izabran šef države posle osmogodišnje vladavine vojne hunte.

1987- Umro je američki violinista Jaša Hajfec, jedan od najvećih majstora tog instrumenta 20. veka.

1989- U Čehoslovačkoj je vlast preuzela prva nekomunistička vlada od 1948. i predsednik Gustav Husak podneo je ostavku.

1996- Predsednik Južne Afrike Nelson Mandela potpisao je ustav kojim su svi građani, bez obzira na rasu, izjednačeni pred zakonom, što je bio završni čin u demontiranju sistema aparthejda.

1998- Palestinska oslobodilačka organizacija poništila je odredbe svog ustava koje su pozivale na uništenje Izraela.

2002- Ministri inostranih poslova tadašnje SRJ i Hrvatske Goran Svilanović i Tonino Picula potpisali su Protokol o privremenom režimu na poluostrvu Prevlaka kojim su regulisana preostala pitanja vezna za tu teritoriju. Od septembra 1992. tu demilitarizovanu zonu kontrolisali su posmatrači UN.

2006- Umro je bivši čileanski diktator Augusto Pinoče. Na vlast je došao vojnim udarom 1973. kada je uklonjen legalno izabrani predsednik Salvador Aljende. Na čelu Čilea nalazio se do 1990. Pod njegovim režimom stradalo je, iz političkih razloga, gotovo 3.200 osoba, a blizu 30.000 je trpelo razne oblike represije. Pored brojnih optužbi, ni jedan sudski proces protiv njega nije izveden do kraja.

2013- Senat Urugvaja izglasao je zakonske okvire koji regulišu gajenje i distribuciju kanabisa, kojima će ta zemlja postati prva u svetu koja je potpuno legalizovala proizvodnju kanabisa i njegovu prodaju.

Dogodilo se na današnji dan, 11.12.

Na današnji dan 1858. godine Svetoandrejska skupština zbacila je s prestola srpskog kneza Aleksandra Karađorđevića. Miloš Obrenović je ponovo postao knez, a za njegovog naslednika proglašen je Milošev mlađi sin, potonji knez Srbije Mihailo Obrenović.

Danas je ponedeljak, 11. decembar, 345. dan 2023. Do kraja godine ima 20 dana.

1282 - Umro je vizantijski car Mihailo VIII Paleolog, osnivač poslednje dinastije i obnovitelj Vizantije posle 57 godina latinske okupacije, kada je središte carstva vraćeno iz Nikeje u Konstantinopolj (Carigrad). Na presto je, kao savladar nikejskog cara, došao 1259. a 1261. postao je vladar obnovljenog carstva. Tokom vladavine se s promenljivim uspehom odupirao agresivnoj politici kralja Sicilije i Napulja Karla I Anžujskog i njegovih saveznika, među kojima je bila i Srbija. Prihvatio je 1274. uniju s rimokatoličkom crkvom (Lionska unija), ali je nije sproveo zbog unutrašnjih otpora. Pred smrt je uspeo da 1282. izazove ustanak na Siciliji (Sicilijansko večernje), čime je zemlju oslobodio pretnje sa Zapada, ali je oslabio odbranu u Maloj Aziji, što je olakšalo kasnije tursko nadiranje. Pred kraj njegove vladavine Vizantija je 1282. zauvek izgubila Skoplje, koje je potom srpski kralj Milutin učinio prestonicom Srbije.

1475 - Rođen je italijanski rimokatolički sveštenik Đovani de Mediči, koji je kao papa Lav X od 1513. do smrti 1521. kao veliki zaštitnik umetnosti učinio Rim centrom evropske kulture. Uprkos silnim naporima, uključujući ekskomunikaciju osnivača protestantske crkve u Nemačkoj Martina Lutera, nije uspeo da suzbije pokret verske reformacije započet tokom njegovog pontifikata i spreči stvaranje protestantske crkve.

1515 - Papa Lav X predao je Francuskoj Parmu i Pjaćencu, u skladu s Bolonjskim ugovorom.

1803 - Rođen je francuski kompozitor Hektor Berlioz, romantičar koji je stvarao dela izvanrednih tonskih boja. Napisao je "Nauku o instrumentaciji". Dela: "Fantastična simfonija", "Harold u Italiji", "Romeo i Julija", "Faustovo prokletstvo", "Rekvijem", opere "Benvenuto Čelini", "Trojanci".

1810 - Rođen je francuski pisac Luj Šarl Alfred de Mise, kojeg je nesrećna ljubav s književnicom Žorž Sand inspirisala za najlepše i najuzbudljivije lirske pesme "Noći" i "Pismo Lamartinu" i "Ispovest jednog deteta ovog veka". Ostala dela: stihovane "Priče iz Španije i Italije", pesme "Namuna", "Rola", drama "Lorenćaco", komedije "S ljubavlju se ne igra", "Ne treba se ni u šta zakleti", "Marijanine ćudi".

1843 - Rođen je nemački bakteriolog Robert Koh, jedan od osnivača bakteriologije, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1905. Otkrio je 1882. bacil tuberkuloze (Kohov bacil), skinuvši veo tajne s opake bolesti koja je kosila u 19. veku. Izolovao je i bacil antraksa i pronašao izazivača kolere, bolesti koja je kroz istoriju uništavala čitave oblasti. Ispitivao je afričku bolest spavanja, tifus, malariju i prvi primenio lečenje kininom.

1856 - Rođen je ruski filozof i estetičar Georgij Valentinovič Plehanov, jedan od osnivača prve ruske socijaldemokratije i Druge internacionale. Dela: "Razvitak monističkog pogleda na svet", "Naša razmimoilaženja", "Anarhizam i socijalizam", "Prilozi istoriji materijalizma", "O ulozi ličnosti u istoriji", "Osnovna pitanja marksizma", "Pisma bez adrese", "Umetnost i društveni život", "Književni pogledi V. G.Belinskog", "Estetska teorija N. D. Černiševskog", "Dobroljubov i Ostrovski", "Karl Marks i Lav Tolstoj".

1885 - Rođen je francuski pisac Emil Hercog, poznat kao Andre Moroa, literata koji je pisao romane, eseje i romansirane biografije. Dela: romani "Podneblja", "Porodični krug", biografije "Bajron", "Dizraeli", "Viktor Igo", "Lelija ili život Žorž Sand", "Balzakov život".

1894 - U Parizu je otvorena prva svetska automobilska izložba na kojoj se predstavilo devet proizvođača.

1912 - Rođen je Karlo Ponti, italijanski filmski producent. Na dugoj listi dela koja je producirao nalazi se i remek-delo Mikelanđela Antonionija iz 1966. godine "Blow Up" i film Dejvida Lina "Doktor Živago" iz 1965. za koji je bio nominovan za Oskara. Sarađivao je i sa čuvenim režiserima kao što su Federiko Felini i Žan Lik Godar. Ponti je otkrio Sofiju Loren, s kojom se kasnije i venčao.

1918 - Rođen je ruski pisac Aleksandar Isajevič Solženjicin, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1970. U sibirskim logorima proveo je punih devet godina. Na robiju je odveden 1945. pravo sa fronta, na kojem se istakao kao oficir sovjetskih inženjerijskih jedinica. Emigrirao je 1974. vrativši se u otadžbinu nakon dve decenije. U decembru 1998. odbio je najvišu državnu nagradu - Orden svetog apostola Andreja Prvozvanog, kojim ga je odlikovao Jeljcin, zbog situacije u kojoj se nalazila Rusija. Tokom agresije NATO na Srbiju (SRJ) 1999. bio je veoma oštar prema politici SAD i NATO. Pripovetkom "Jedan dan Ivana Denisoviča" u književnost je uveo temu Staljinovih logora, što je razvio romanom "Arhipelag Gulag". Na osnovu emigrantskog iskustva u Zapadnoj Evropi i u SAD, takođe je ispoljio prezir prema sistemu vrednosti savremenog Zapada. Ostala dela: pripovetka "Matrjonini dani", romani "U krugu prvom", "Onkološka klinika", "Avgust Četrnaeste", "Crveni točak", "Rusija u provaliji", kritička autobiografija "Borio se šut s rogatim", drame "Gozba pobednika", "Zarobljenici", "Republika Rada", "Svetlost koja je u tebi", publicističko delo "Lenjin u Cirihu", "Dva veka zajedno", scenariji "Tenkovi znaju istinu", "Parazit".

1923 - Rođena je Milka Ivić, lingvista, profesor univerziteta, akademik. Redovni član SANU postala je 1983. Bila je članica i nekolicine stranih akademija (norveške, saksonske) odnosno naučnih asocijacija, i prevođena je na desetine jezika.

1931 - Usvojen je Vestminsterski statut, prema kojem su dominioni Velike Britanije stekli potpunu zakonodavnu nezavisnost. Dominioni su bili teritorije u sastavu Britanske imperije sa najvećim nivoom samostalnosti, poput Kanade, Australije, Novog Zelanda.

1937 - Italija se povukla iz Društva naroda.

1938 - U Kraljevini Jugoslaviji su održani parlamentarni izbori, sedmi i poslednji između dva svetska rata.

1941 - Nemačka i Italija su u Drugom svetskom ratu objavile rat SAD.

1946 - Generalna skupština UN osnovala je UNICEF (Međunarodni fond Ujedinjenih nacija za pomoć deci).

1948 - Uredbom vlade FNRJ osnovana je Akademija za pozorišnu umetnost u Beogradu. Nastava na novoosnovanoj Akademiji počela je februara 1949. Prvi dekan bio je Dušan Matić, a prvi profesori glume bili su Mata Milošević i Jozo Laurenčić, njihovi asistenti Miroslav Belović, Stevo Žigon i Soja Jovanović. Prvi profesori režije novoustrojene Akademije bili su Bojan Stupica i Hugo Klajn.

1961 - Dve američke helikopterske jedinice sletele su u Sajgon (danas Ho Ši Min), što je bilo prvo direktno vojno uplitanje SAD na strani Južnog Vijetnama.

1972 - Američki astronauti iz broda "Apolo 17" spustili su se na Mesec, u poslednjoj misiji u okviru programa "Apolo".

1973 - Zapadnonemački kancelar Vili Brant i čehoslovački predsednik vlade Lubomir Štrougal potpisali su ugovor, čime je i formalno poništen takozvani Minhenski sporazum iz 1938. kojim su Velika Britanija i Francuska prepustile Nemačkoj Adolfa Hitlera oblast Sudeta (pogranična oblast sa znatnom nemačkom manjinom) a u krajnjem i celu Čehoslovačku.

1990 - U Albaniji je dopušteno formiranje opozicionih političkih stranaka.

1991 - Lideri 12 zemalja Evropske zajednice odlučili su da ustroje zajednicu sa zajedničkom spoljnom politikom i jedinstvenom valutom od 1999.

1992 - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija odlučio je da pošalje blizu 800 "plavih šlemova" u Bivšu Jugoslovensku Republiku Makedoniju.

1994 - Ruske trupe su ušle u Čečeniju kako bi smirile separatističku oružanu pobunu u toj autonomnoj republici i uspostavile redovnu upravu centralne vlade.

1995 - Francuska je hitno smenila komandanta snaga UN u Sarajevu generala Renea Bašlea, pošto je kritikovao Dejtonski mirovni sporazum, predviđajući da će prepuštanje Srpskog Sarajeva Muslimansko-hrvatskoj federaciji neminovno izazvati masovno iseljavanje Srba.

1995 - Izraelske trupe su na osnovu mirovnog sporazuma Izraela i Palestinske oslobodilačke organizacije napustile Nablus, okončavši 28-godišnje prisustvo u tom gradu na Zapadnoj obali.

1998 - Prilikom pada "Erbasa" aviokompanije "Taj Ervejz" na jednu poplavljenu plantažu na jugu Tajlanda, poginula je 101 osoba, putnici i članovi posade.

2001 - Kina je postala članica Svetske trgovinske organizacije.

2007 - U dve paralelne eksplozije u Alžiru, poginulo je 67 lica, od čega 5 službenika UN. Meta jednog napada bila je kancelarija UNHCR u alžirskoj prestonici, a druga bomba je eksplodirala nedaleko od zgrade Vrhovnog suda. U pozadini napada najverovatnije se nalazio severnoafrički ogranak Al Kaide, koji je delovao pod imenom - Al Kaida u islamskoj severnoj Africi. Napad u Alžiru najtragičniji je napad na UN od avgusta 2003. kada su u Bagdadu ubijena 22 pripadnika UN, među kojima se nalazio i šef misije UN u Iraku, brazilski diplomata Serhio Viela de Melo.

2008 - Umro je akademik Bogdan Đuričić, dekan Medicinskog fakulteta u Beogradu. Rođen u Ljubljani 1950. doktorirao je na Medicinskom fakultetu u Beogradu 1982. i osnovna oblast njegove delatnosti bila je medicinska biohemija.

2016 - U terorističkom napadu u koptskoj katedrali u Kairu poginulo je 47 osoba, a povređeno je povređeno 48. Odgovornost za napad preuzela je tzv. Islamska država.

Dogodilo se na današnji dan, 12.12.

Na današnji dan 1940. godine Kraljevina Jugoslavija potpisala je s Mađarskom ugovor o "večnom prijateljstvu", koji je Budimpešta pogazila posle manje od pola godine, pripajanjem Bačke i Baranje po okupaciji Jugoslavije aprila 1941. Mađarski predsednik vlade potpisnik Ugovora o prijateljstvu s Kraljevinom Jugoslavijom grof Pal Teleki, je 3. aprila 1941. kada je postalo jasno da će Mađarska učestvovati u Napadu na Jugoslaviju, izvršio samoubistvo, smatrajući da je osramoćen pošto je njegova reč pogažena.

Danas je utorak, 12. decembar, 346. dan 2023. Do kraja godine ima 19 dana.

1574 - Murat III je postao turski sultan posle smrti Selima II .

1804 - Španija je objavila rat Britaniji.

1806 - U Prvom srpskom ustanku oslobođena je beogradska varoš i Turci su potisnuti u Kalemegdansku tvrđavu, za šta je zaslužan buljubaša Konda, prebeglica iz tabora turskog komandanta grada Alije Gušanca. Konda, Uzun Mirko Apostolović i petorica dobrovoljaca su se pred zoru neopaženo prebacili preko bedema, pobili turske stražare kod Sava kapije i ustanicima otvorili kapiju, što je bilo odlučujuće za ishod bitke. U višečasovnoj bici za varoš poginulo je oko 300 Turaka i 54 srpska ustanika. Uvidevši da je odbrana tvrđave beznadežna, Gušanac je pobegao niz Dunav 29. decembra, a 6. januara 1807. predale su se snage novog turskog komandanta Sulejman paše i tako je Beograd, posle tri veka ponovo postao centar srpske države.

1821 - Rođen je francuski pisac Gistav Flober, jedan od osnivača francuskog realizma, sjajan stilista. Bio je pesimist, skeptik i nepristrasan posmatrač. Romanom "Gospođa Bovari" uznemirio je javnost i optužen je za povredu javnog morala. Ostala dela: romani "Buvar i Pekiše", "Sentimentalno vaspitanje", "Salambo", "Iskušenje svetog Antonija", dva pozorišna komada, više novela i obimna "Prepiska".

1863 - Rođen je norveški slikar Edvard Munk. Njegove slike karakteristične su po ekspresivnim oblicima sa oblom uprošćenom konturom. Najpoznatije njegovo delo "Krik" donelo mu je ogromnu popularnost.

1873 - U Srbiji je Zakonom o kovanju srebrne monete uveden dinar kao novčana jedinica. Srbija je prethodno pristupila Novčanoj konvenciji koju su u Parizu 1865. potpisale Francuska, Belgija, Italija i Švajcarska. Time je otklonjen monetarni haos i dotadašnja upotreba više od 40 različitih moneta - dukata, forinti, talira. Dinar je uzet kao naziv za novčanu jedinicu pošto je taj naziv postojao u srednjovekovnoj Srbiji još u XIII veku (Kralj Uroš).

1893 - Rođen je američki filmski glumac rumunskog porekla Emanuel Goldenburg, poznat kao Edvard Robinson, koji se proslavio ulogama gangstera u kriminalističkim filmovima, ali je ispoljio i sjajan komičarski talenat. Filmovi: "Mali Cezar", "Tigrova čeljust", "Kid Kalabed", "Neočekivani dr Gliterbauz", "Čitav grad priča", "Dvostruka odšteta", "Žena na prozoru", "Rt Largo", "Nasilje", "Zeleno sunce".

1894 - Japanske trupe su otpočele invaziju Koreje.

1896 - Srpsko učiteljsko društvo osnovalo je u Beogradu Školski muzej, kasnije nazvan Pedagoški muzej.

1907 - Rođen je Ljubomir Durković Jakšić, srpski književni i kulturni istoričar, bibliograf. Studirao je teologiju, filozofiju i prava u Beogradu i Varšavi. Radio je kao lektor, bibliotekar i profesor na Teološkom fakultetu. Najviše se bavio srpsko-poljskim vezama, Njegošem i bibliografijom. Dela: "Bibliografija o Njegošu", "Istorija srpskih biblioteka 1801-1850", "Jugoslovensko- poljska saradnja 1772-1840", "Srbija i Vatikan 1804-1918".

1913 - Slika Leonarda da Vinčija "Mona Liza" pronađena je u Firenci, dve godine pošto je ukradena iz pariskog muzeja "Luvr".

1915 - Rođen je američki pevač i filmski glumac italijanskog porekla Frensis Albert Sinatra, poznat kao Frenk Sinatra, koji je svetsku slavu stekao nizom muzičkih hitova poput pesama "Stranac u noći" i "Njujork, Njujork". Bio je poznat je i po prisnim vezama s važnim ličnostima američkog društva, uključujući predsednike SAD, ali i najmoćnijeg mafijaškog "kuma" Lakija Lučana. Filmovi: "Noći Las Vegasa", "Ne kao stranac", "Neki su dotrčali", "Reči i muzika", "Čovek sa zlatnom rukom", "Odavde do večnosti" (Oskar), "Tri narednika", "Četvorica iz Teksasa", "Detektiv", "Goli trkač".

1915 - Poleteo je prvi avion načinjen u potpunosti od metala, letelica nemačkog konstruktora Huga Junkersa.

1918 - Rođen je ruski akademik Oleg Gazenko, rodonačelnik kosmičke biologije i medicine. Gazenko, inače sovjetski general, 1950. je bio jedan od idejnih tvoraca i realizatora naučnih programa na zemljinim bio-satelitima čije je istraživanje imalo veliki doprinos u pripremi čovekovih letova u kosmos. Metode i sistem održavanja zdravlja i radne sposobnosti posade prilikom dužih letova u kosmos i povratka u uslove gravitacije, koje je Gazenko razradio još su neprevaziđene.

1929 - Rođen je engleski pisac Džon Ozborn, u čijim dramama dominira kritika društvenih prilika u Engleskoj. Proslavio se dramom "Osvrni se u gnevu". Ostala dela: "Zabavljač", "Epitaf za Džona Dilona", "Svet Pola Slikija", "Luter", "Rodoljub za mene", "Vreme sadašnje", "Hotel Amsterdam", "Zapadno od Sueca", "Dar prijateljstva", "Nedopustiv dokaz".

1936 - Dva dana posle abdikacije Edvarda VIII , britanski monarh postao je njegov brat Džordž VI . Edvard VIII odrekao se krune da bi se oženio Amerikankom Volis Simpson, posle čega je živeo u inostranstvu zadržavši titulu - vojvoda od Vindzora.

1939 - Umro je američki glumac Daglas Ferbanks, veoma popularan u periodu nemog filma, jedan od najpoznatijih pustolova u istoriji kinematografije. Filmovi: "U znaku Zoroa", "Tri musketara", "Crni pirat", "Robin Hud", "Bagdadski lopov".

1958 - Umro srpski matematičar, astronom i geofizičar Milutin Milanković, naučnik svetskog ugleda, tvorac najsavršenijeg kalendara, osnivač katedre nebeske mehanike na Beogradskom univerzitetu, potpredsednik Srpske akademije nauka. Milanković je uz Teslu i Pupina najveće ime srpske nauke uopšte. Građevinsku tehniku studirao je u Beču, gde je i doktorirao. Bio je profesor teorijske fizike, a bavio se i kosmičkom fizikom i geofizikom. U prvom delu objavljenom na francuskom jeziku "Matematička teorija termičkih pojava izazvanih Sunčevom radijacijom" izložio je novu teoriju rasporeda Sunčevih radijacija na površini planeta i toka klimatskih promena u geološkoj prošlosti Zemlje. Njegova reforma kalendara prihvaćena je na Svepravoslavnom kongresu crkava u Carigradu 1923. Tvorac je i teorije o pomeranju Zemljinih polova. Dela: "Kanon osunčanja", "Nebeska mehanika", "Osnovi nebeske mehanike", "Sekularna pomeranja Zemljinih polova", "Istorija astronomske nauke", "Kroz vasionu i vekove", "Uspomene, doživljaji, saznanja".

1958 - Umro je srpski pravni stručnjak Slobodan Jovanović, profesor univerziteta, predsednik vlade Kraljevine Jugoslavije, predsednik Srpske kraljevske akademije. Jovanović je najznačajniji srpski pravni pisac i teoretičar države u 20. v. Njegovi istoriografski radovi takođe su neprevaziđeni. Posle Drugog svetskog rata osuđen je u odsustvu na 20 godina robije, kao "ratni zločinac" na procesu Draži Mihailoviću i do kraja života ostao je u emigraciji u Britaniji. Smatran je jednim od najvećih svetskih autoriteta u oblasti teorije ustavnog prava. Bio je veoma plodan autor. Glavna dela: "Vođi Francuske revolucije", "O suverenosti", "O državi" (Osnovi jedne pravne teorije), "Ustavobranitelji i njihova vlada", "Svetozar Marković", "Makijaveli", "Druga vlada Miloša i Mihaila", "Vlada Milana Obrenovića", "Ustavno pravo Kraljevine Srbije", "Ustavno pravo Kraljevine SHS".

1963 - Kenija je postala nezavisna država u okviru Britanskog komonvelta s vođom borbe za nezavisnost Džomom Kenijatom kao predsednikom vlade. Istog dana 1964. Kenija je proglašena republikom s Kenijatom kao predsednikom.

1979 - U kolumbijskom lučkom gradu Tumako, u zemljotresu, poginulo je 600 ljudi a oko 80.000 je ostalo bez krova nad glavom.

1990 - Zbačeni predsednik Bangladeša Husein Muhamed Eršad stavljen je u kućni pritvor.

1992 - Na indonežanskim ostrvima Flores i Babi u zemljotresu je poginulo najmanje 2.200 osoba.

1994 - Vrhovni sud Brazila oslobodio je optužbe za korupciju bivšeg predsednika Fernanda Kolor de Mela.

2000 - Etiopija i Eritreja potpisale su u Alžiru mirovni sporazum kojim je formalno okončan dvogodišnji pogranični rat u kojem su poginule desetine hiljada ljudi.

2001 - Posle dvodnevnog suđenja, francuski major Pjer Anri Binel osuđen je na pet godina zatvora, od kojih tri uslovno, zbog odavanja vojnih tajni o pripremama NATO za bombardovanje Srbije (SRJ).

2003 - Umro je azerbejdžanski državnik Hajdar Alijev, predsednik Azerbejdžana do pred samu smrt, ključni činilac azerbejdžanske politike više od tri decenije. Pre smrti obezbedio je da ga na položaju šefa države zameni sin.

2007 - Umro je Ajk Tarner, američki muzičar, jedan od pionira soula i rokenrola, lider grupe "Kings of Rhythm", osvajač nagrade Gremi u kategoriji tradicionalnog bluza za album "Risin With the Blues" . Rođen je u delti Misisipija, kolevci američkog bluza, mnogi ga smatraju tvorcem novog muzičkog žanra. Sa bivšom suprugom Tinom Tarner snimio je niz hitova, od kojih su najpoznatiji "River Deep Mountain High", "Littl Ann", "A Fool In Love", "Nuthbush City Limits" i "Proud Mary" , za koji su dobili prvi Gremi 1972. Godine 1991. Ajk i Tina uvršteni su u Hol slavnih rokenrola.

2008 - Srpski plivač Milorad Čavić trijumfovao je na 100 metara leptir stilom u finalu prvenstva Evrope u Rijeci. Osvajač srebrne medalje u toj disciplini na Olimpijskim igrama u Pekingu, sa 49,19 sekundi oborio je tom prilikom evropski rekord i postigao drugi najbolji rezultat svih vremena.

2012 - Preminuo je Slobodan Dušanić, član SANU, profesor antičke istorije na Filozofskom fakultetu U Beogradu. Po obrazovanju stručnjak za klasične jezike, bavio se proučavanjem antičke istorije Grčke i Rima, u čemu je imao izuzetne rezultate na međunarodnom nivou. Važio je za izuzetnog poznavaoca Platona. Glavna dela: "Istorija i politika u Platonovim zakonima", "Akadski savez IV veka".

2013 - Separatističke partije u Kataloniji postigle su dogovor o održavanju referenduma o nezavisnosti. Vlasti Španije tu inicijativu su odmah odbacile kao protivustavnu i nelegalnu.

2016 - Mateo Renci, predsednik vlade Italije, podneo je ostavku pošto je na referendumu popražen njegov reformski program.

Dogodilo se na današnji dan, 13.12.

Danas je sreda, 13. decembar, 347. dan 2023. Do kraja godine ima 18 dana.

1204 - Umro je jevrejski filozof, lekar, matematičar i astronom Mojsije Majmonid, sledbenik Aristotela, najveći jevrejski filozof srednjeg veka. U najvažnijem filozofskom delu "Vodič ljubavi" nastojao je da racionalizuje religiju, što je izazvalo žestoku osudu ortodoksnih pristalica judaizma. Napisao je više astronomskih i matematičkih rasprava i 18 medicinskih traktata.

1553 - Rođen je francuski kralj Anri IV, prvi monarh iz dinastije Burbona, prethodno kralj Navare i vođa hugenota (francuski protestanti, kalvinisti) u verskom ratu s rimokatolicima. Tokom vladavine od 1589. do smrti 1610. povratio je Francuskoj unutrašnji mir "Nantskim ediktom" o verskoj toleranciji 1598, učvrstio je ekonomski i politički i ojačao kraljevsku vlast. Ubio ga je jedan katolički verski fanatik. U Francuskoj gde je prozvan "Anri dobri" ponekad ga ističu kao najvećeg vladara u istoriji te zemlje.

1570 - Mirom u Šćećinu, Danska je priznala nezavisnost Švedske.

1642 - Holandski moreplovac Abel Tasman otkrio je zemlju kojoj je dao ime holandske provincije Novi Zeland, ali se zbog straha od domorodaca Maora nije iskrcao. Zasluge za otkriće Novog Zelanda pripadaju i engleskom moreplovcu Džejmsu Kuku, koji se 1769. iskrcao na jedno od novozelandskih ostrva.

1780 - Rođen je ruski diplomata Karl Robert Vasiljevič Neselrode, ministar inostranih poslova Rusije od 1822. do 1856. Vodio je izrazito reakcionarnu politiku, oličenu u Svetoj alijansi (osnovana posle Bečkog kongresa 1815. s ciljem suzbijanja revolucionarnih tendencija). Odgovoran je za ulazak Rusije 1853. u Krimski rat protiv Turske. U rat protiv Rusije potom su stupile Francuska, Britanija i Sardinija (Pijemont). Posle ruskog poraza 1856. podneo je ostavku.

1784 - Umro je engleski pisac i leksikograf Semjuel Džonson, čiji je "Rečnik engleskog jezika" iz 1755. više od veka važio za najautoritativniji na engleskom govornom području. Zahvaljujući knjizi njegovog prijatelja Džejmsa Bosvela "Život dr Džonsona", koja se smatra retko dobrom biografijom, postao je opšte poznat. Ostala dela: poema "Taština ljudskih želja", tragedija "Irena", kritičarsko delo "Životi pesnika".

1797 - Rođen je nemački pisac Hajnrih Hajne, jedan od najvećih pesnika 19. veka, čija je poezija suptilnog lirizma i osećajnosti vrhunsko dostignuće romantizma. Posle studija prava u Getingenu i putovanja po Evropi, napustio je Nemačku i otišao u Pariz. Tu se sprijateljio sa Karlom Marksom i napisao pesmu "Tkači" i satiričnu poemu "Nemačka, zimska bajka". Prethodno je "Knjigom pesama" 1827. uneo u nemačku liriku potpuno nov ton, što je učinio i u nemačkoj prozi delom "Slike sa putovanja". U Parizu je delovao kao neka vrsta kulturnog posrednika između Nemaca i Francuza - proznom zbirkom "Salon" obaveštavao je Nemce o duhovnim prilikama u Francuskoj, a za francuske čitaoce napisao je dela "O istoriji novije lepe književnosti u Nemačkoj" i "Prilog istoriji religije i filozofije u Nemačkoj". Njegova poezija je vrhunsko dostignuće nemačkog romantizma. Ostala dela: zbirke "Nove pesme", "Romansero", spev "Ata Trol".

1808 - Madrid je kapitulirao pred francuskim carem Napoleonom I.

1816 - Rođen je nemački industrijalac i pronalazač Ernst Verner fon Simens, koji je s trojicom braće osnovao gigantsku kompaniju "Simens". Pronašao je 1846. telegraf s kazaljkom, 1866. dinamo mašinu, a 1879. električni tramvaj.

1862 - U bici kod Frederiksburga u Američkom građanskom ratu, južnjački general Robert Li sa 72.000 vojnika potukao je severnjačkog generala Ambrouza Bernsajda, pod čijom komandom je bilo oko 114.000. Tokom teških borbi duž reke Masaponaks, Bersajd je izgubio više od 12.000 vojnika.

1937 - Japanske trupe okupirale su kineski grad Nanking. Tokom narednih šest sedmica stradalo je oko 200.000 Kineza, mahom civila. U kineskoj istoriografiji taj period najčešće se naziva "silovanje Nankinga".

1939 - U prvoj velikoj pomorskoj bici u Drugom svetskom ratu britanske krstarice "Ekseter", "Ajaks" i "Ahil" kod zaliva La Plata u Atlantskom okeanu teško su oštetile i onesposobile nemački bojni brod "Admiral Graf fon Špe", koji je tokom gusarskog krstarenja u južnom Atlantiku i Indijskom okeanu prethodno potopio devet trgovačkih brodova.

1943 - Sovjetska vlada je u Drugom svetskom ratu saopštila da odluke Drugog zasedanja "Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije" (AVNOJ) "pomažu daljoj uspešnoj borbi naroda Jugoslavije" protiv nacističke Nemačke.

1944 - Japanski avion napunjen eksplozivom, kojim je upravljao pilot samoubica - kamikaza, udario je u američku krstaricu "Nešvil" i usmrtio 133 člana posade.

1967 - Sedam meseci posle uspostavljanja vojne diktature u Grčkoj, vojna vlada je skršila kontraudar i kralj Konstantin primoran je da sa porodicom pobegne u Rim. Kralj je prethodno u poruci naciji zatražio podršku u "obnavljanju demokratije i slobode", ali su njemu lojalne jedinice bile nepovezane i izolovane, a vojna hunta unapred obaveštena o kontraudaru. Vojna vlada krivila je krunu za teško stanje u kojem se zemlja tada našla. Kraljevska porodica u Grčkoj nije bila popularna, otuda je monarhiju u Grčkoj srušila jedna izrazito desna vlada.

1981 - General Vojćeh Jaruzelski zaveo je vanredno stanje u Poljskoj. Zabranjena je dalja aktivnost takozvanog nezavisnog sindikata "Solidarnost". Vojnim pučem Jaruzelskog tada je otklonjena mogućnost vojne intervencije.

1982 - U zemljotresu u Severnom Jemenu, u provinciji Damar, stotinak kilometara jugoistočno od glavnog grada Sane, poginulo je oko 3.000 osoba.

1988 - U Kongu (Brazavil) je potpisan protokol Angole, Kube i Južne Afrike, uz posredovanje Sovjetskog saveza i SAD, kojim je obezbeđen put ka nezavisnosti Namibije (Jugozapadna Afrika) i zaustavljanje građanskog rata u Angoli, započetog novembra 1975. Građanski rat u toj zemlji je ipak okončan tek aprila 2002. godine.

1990 - Predsednik Afričkog nacionalnog kongresa Oliver Tambo došao je u Južnu Afriku, prvi put posle 30 godina izbeglištva.

1991 - Bivše sovjetske republike Kazahstan, Kirgizija, Tadžikistan, Turkmenistan i Uzbekistan odlučile su da se priključe Zajednici Nezavisnih Država.

1994 - Predsednik Namibije Sam Nujoma i njegova vladajuća partija proglašeni su pobednicima prvih izbora posle sticanja nezavisnosti te afričke države.

1995 - Evropski parlament primio je Tursku u evropsku Carinsku uniju, uprkos krupnih zamerki Ankari zbog kršenja ljudskih prava.

1995 - Rumunski putnički avion srušio se posle poletanja sa aerodroma u Veroni, u severnoj Italiji, i nesreću nije preživeo niko od 49 lica u letelici.

2001 - Petorica islamskih terorista-samoubica upali su u zgradu Kongresa u Nju Delhiju i u oružanom okršaju s pripadnicima obezbeđenja 14 osoba je poginulo, uključujući teroriste. Indija je optužila dve militantne islamističke grupe iz Pakistana za umešanost u napad.

2003 - Trupe SAD u Iraku uhapsile su kod Tikrita svrgnutog iračkog predsednika Sadama Huseina, koji se krio otkako su u junu te godine američke snage skršile otpor Iračana.

2003 - Predsednik SAD Džordž Buš potpisao je zakon kojim su uvedene sankcije Siriji zbog njenih navodnih veza s teroristima.

2006 - Belgijska nacionalna televizija priredila je u udarnom večernjem terminu simulaciju otcepljenja Flandrije. Čak 89 odsto gledalaca izjavilo je da je poverovalo da je Belgija prestala da postoji nakon navodne odluke flamanske skupštine. Vest su ozbiljno shvatili čak i neki međunarodni i diplomatski krugovi.

2010 - Umro je Ričard Holbruk, američki diplomata. Smatran je za "arhitektu" Dejtonskog sporazuma. Radio je u svim administracijama demokrata od kraja 1960-ih godina. Tokom administracije Bila Klintona Holbruk je bio ambasador u Nemačkoj 1993-94. godine, pomoćnik državnog sekretara za evropske poslove 1994-95, a od 1999. do 2001. godine ambasador SAD pri UN. Njegov diplomatski stil mu je doneo nadimke "Buldožer" i "Pobesneli bik".

2013 - Kairo se našao pod snegom, prvi put nakon 112 godina. Talas hladnoće zahvatio je Bliski istok, pa je snežni pokrivač, koji se ne pamti u tim krajevima, pokrio više zemalja regiona.

2016 - Sirijska vojska preuzela je potpunu kontrolu nad Alepom. Odbrana pobunjenika slomljena je prethodnog dana, što je omogućilo veliko napredovanje sirijske vojske i dovelo do povlačenja pobunjenika u nekoliko okruga zapadno od zone sukoba. Veliki delovi Sirije ostali su i dalje u rukama pobunjenika, poput drevnog grada Palmire.

2018 - Kolona u kojoj se nalazilo 45 vozila Kfora, uputila se iznenada put severa Kosova i Metohije. Osim borbenih vozila, u koloni se nalazila i oprema za blokade i pravljenje barijera poput građevinskih mašina, bagera. Pošto je dospela do Leposavića potom se zaputila u Kosovsku Mitrovicu. Zvaničnici Kfora ovu akciju predstavili su kao redovnu aktivnost.

Dogodilo se na današnji dan, 14.12.

Danas je četvrtak, 14. decembar, 348. dan 2023. Do kraja godine ima 17 dana.

1503 - Rođen je francuski astrolog Mišel de Notr-Dam, poznat kao Nostradamus, izvesno vreme lekar francuskog dvora, poznat po svojim predviđanjima budućnosti. Napisao je knjigu "Proročanstva" u kojoj je, najčešće na zagonetan i nejasan način, proricao događaje u budućnosti.

1546 - Rođen je danski astronom Tiho Brahe, koji je podigao čuvenu opservatoriju "Uranijenburg" na ostrvu Hven i gotovo dve decenije osmatrao planete, posebno Mars. Otkrio je novu zvezdu u sazvežđu Kasiopeje.

1788 - Umro je nemački kompozitor, čembalista i dirigent Karl Filip Emanuel Bah, sin i učenik Johana Sebastijana Baha. Bio je pristalica "osećajnog stila", dramskog patosa s obiljem ukrasa. Dela: dvadesetak simfonija, oko 60 koncerata za klavir, kamerna muzika, sonate za klavir, kantate.

1799 - Umro je američki državnik Džordž Vašington, prvi predsednik SAD. Komandovao je vojskom kolonista u pobedonosnom ratu za nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva, od 1775. do 1783. Za predsednika SAD izabran je 1789. i na tom položaju ostao je osam godina (dva mandata). Stav prema starom savezniku Francuskoj, pošto se postavio neutralno u ratu Britanije i drugih država protiv revolucionarne Francuske, kao i unutrašnja politika stvorili su mu jaku opoziciju u zemlji. Iz političkog života povukao se razočaran 1797. i odbio je da se treći put kandiduje za predsednika, uputivši narodu "oproštajnu besedu".

1900 - Nemački fizičar Maks Plank objavio je "kvantnu teoriju", prema kojoj energija radijacije potiče iz nevidljivih delića, kvanta, i nije kontinuirana, kako se ranije mislilo.

1911 - Norveški istraživač Rual Amundsen postao je prvi čovek koji je stigao na Južni pol, pretekavši konkurenta, engleskog polarnog istraživača Roberta Skota, koji je na Južni pol stigao 18. januara 1912.

1918 - U Lisabonu je ubijen predsednik Portugala Sidonio Paeš.

1918 - Na izborima u Velikoj Britaniji žene su prvi put glasale i omogućeno im je da se kandiduju za parlament.

1921 - Narodna Skupština Kraljevine SHS usvojila je "Zakon o zaštiti radenika". Datum kada je usvojen ovaj akt uzima se kao začetak sistemski organizovane javne službe zapošljavanja u Srbiji, iako je još tokom 19. veka bilo nekih elemenata ovakve službe u Srbiji. Državne berze rada bile su, po Zakonu iz 1921. dužne da svoje poslove obavljaju besplatno i nepristrasno.

1927 - Velika Britanija je priznala nezavisnost Iraka.

1935 - Prvi predsednik Čehoslovačke Tomaš Masarik podneo je ostavku i na položaju šefa države četiri dana kasnije nasledio ga je dotadašnji šef diplomatije Eduard Beneš.

1937 - Japan je uspostavio marionetsku kinesku vladu u Pekingu.

1939 - Društvo naroda je isključilo Sovjetski Savez zbog napada na Finsku.

1941 - Ustaški poglavnik Ante Pavelić saopštio je u Drugom svetskom ratu da je Nezavisna Država Hrvatska objavila rat SAD i Velikoj Britaniji.

1959 - Arhiepiskop Makarios III postao je prvi predsednik Kipra.

1960 - Generalna skupština UN usvojila je Deklaraciju o davanju nezavisnosti zemljama pod kolonijalnom upravom i taj datum se obeležava kao Dan dekolonizacije. U Deklaraciji je zapisano da su UN "uverene da postojanje kolonijalizma sprečava razvoj međunarodne ekonomske saradnje i onemogućava socijalni, kulturni i ekonomski razvoj zavisnih naroda" i da je kolonijalizam "suprotan idealima svetskog mira".

1960 - Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj stvorena je potpisivanjem Pariske konvencije, koja je stupila na snagu u septembru 1961.

1962 - Prvu vladu kojom su dominirali Afrikanci u britanskoj koloniji Severna Rodezija (sadašnja Zambija) formirao je vođa borbe za nezavisnost te zemlje Kenet Kaunda.

1974 - Umro je američki novinar Volter Lipman, dobitnik dve Pulicerove nagrade za novinarstvo, koji je tokom 60 godina pisanja stekao ugled jednog od najboljih svetskih spoljnopolitičkih komentatora. Njegovu rubriku "Danas i sutra" objavljivalo je 250 listova u SAD i 25 listova u drugim zemljama. Napisao je više publicističkih dela, uključujući "Javno mnjenje".

1981 - Izrael je anektirao Golansku visoravan koju je preoteo od Sirije u ratu 1967.

1984 - Vašington i Havana potpisali su prvi sporazum posle 1977. kojim je precizirano da 20.000 Kubanaca godišnje može da dobije dozvolu da se nastani u SAD.

1989 - Umro je ruski nuklearni fizičar Andrej Dmitrijevič Saharov, dugogodišnji borac za političke slobode i ljudska prava i protivnik režima Leonida Brežnjeva, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1975. Tvorac je sovjetske hidrogenske bombe, ali je kasnije bio nepomirljivi protivnik nuklearnog naoružavanja.

1989 - Opozicioni lider Patrisio Ajlvin izabran je za predsednika Čilea na prvim slobodnim izborima u toj zemlji od 1970. Prethodni demokratski izabrani šef države socijalista Salvador Aljende ubijen je u vojnom puču 1973. koji su inspirisale i potpomogle SAD.

1997 - Novoizabrani predsednik Irana Muhamed Hatami izjavio je da je spreman da obnovi dijalog sa SAD, što je bio prvi takav zvaničan nagoveštaj od islamske revolucije u toj zemlji 1979. kada su SAD u Iranu zadobile epitet "velikog satane".

1998 - Dogodio se teroristički napad, rafalnom paljbom iz automatskog oružja, na goste kafea "Panda" u Peći. Poginulo je šest osoba, od čega petorica srednjoškolci.

1998 - Prilikom pokušaja upada iz Albanije na teritoriju Srbije (SRJ) više od 200 naoružanih terorista, vojska SRJ je u blizini karaula "Liken" i "Gorožup" severozapadno od Prizrena, uklonila tridesetak napadača, dok su devetorica uhvaćeni.

2005 - Stupila je na snagu Konvencija Ujedinjenih nacija o borbi protiv korupcije, prvi obavezujući globalni dokument koji reguliše borbu protiv korupcije u državnom i privatnom sektoru.

2006 - Boris Tadić, tadašnji predsednik Srbije, potpisao je u središtu NATO-a u Briselu - Okvirni sporazum za pristupanje Partnerstvu za mir. Ovim činom Srbija je postala 23. članica ovog programa Severnoatlantske alijanse.

2011 - Preminuo je Boris Čertok, znameniti ruski odnosno sovjetski konstruktor i jedan od pionira u istraživanju svemira. Akademik Čertok posvetio je život razvoju raketnih sistema i letelica uopšte i ostao je upamćen kao čovek koji je "poslao" Jurija Gagarina u svemir. Bio je heroj socijalističkog rada, član Ruske akademije nauka i Međunarodne akademije za astronautiku. Gotovo da nije bilo značajnog kosmičkog poduhvata u bivšem Sovjetskom Savezu, i Rusiji, u kojem nije učestvovao.

2012 - U Njutaunu, Konektikat, SAD, u osnovnoj školi "Sendi Huk" napadač je najpre usmrtio svoju majku, koja je tu bila učiteljica, potom 20 učenika, zatim još šestoro odraslih a potom je izvršio samoubistvo.

2013 - Kineska istraživačka svemirska letelica "Čange-3" uspešno je sletela na površinu Meseca, čime je Kina postala prva zemlja kojoj je to uspelo posle 37 godina.

2013 - Preminuo je britanski glumac Piter O'Tul. Karijeru je započeo u pozorištima u Bristolu i Londonu kao sedamnaesetogodišnjak, na filmu je debitovao 1959. godine, a proslavio se tek ulogom u filmu "Lorens od Arabije" Ser Dejvida Lina, 1962. godine. Za ulogu u tom filmskom klasiku nagrađen je prvom od ukupno osam nominacija za "Oskar". Počasnog "Oskara" za životno delo dobio je 2003.godine.

2015 - Srbija je nepune dve godine nakon formalnog pokretanja pristupnih pregovora sa EU, otvorila prva dva od ukupno 35 poglavlja u pregovorima o priključenu EU. Tokom međuvladine konferencije u Briselu otvorena su poglavlja 35, na temu odnosa sa Prištinom, kao i poglavlje 32 o finansijskoj kontroli.

2018 - Skupština tzv. Kosova usvojila je, bez prisustva poslanika Srpske liste, tri zakona kojima je omogućena transformacija Kosovskih bezbednosnih snaga (KBS) u vojsku Kosova. Usvojeni su: Zakon o kosovskim bezbednosnim snagama, Zakon o službi u kosovskim bezbednosnim snagama i Zakon o Ministarstvu odbrane. Ovim činom prekršeno je više sporazuma, uključujući i Briselski, takođe i Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju.

Dogodilo se na današnji dan, 15.12.

Na današnji dan 1997. preminuo je srpski književnik Borislav Mihajlović Mihiz, pesnik, književni kritičar, dramski pisac. Rođen je u Irigu, završio je Karlovačku gimnaziju i Filozofski fakultet u Beogradu. Radio je kao asistent u Muzeju Vuka i Dositeja u Beogradu, kritičar Nin-a, upravnik Biblioteke Matice srpske, saradnik Politike. Bio je umetnički direktor Avala-filma , umetnički savetnik u Ateljeu 212 (koji je stvorio zajedno sa Mirom Trailović), urednik u Prosveti. Počeo je kao pesnik, veoma aktivan kao književni kritičar. Takođe, bio je izuzetno društveno angažovan, jedno vreme i narodni poslanik, na listi Deposa. Bio je poznat kao čovek "bez dlake na jeziku". Dela: "Pesme", "Ogledi", "Od istog čitaoca", "Srpski pesnici između dva rata", "Književni razgovori", "Autobiografija o drugima". Autor je ili koautor više filmskih scenarija: "Orlovi rano lete", "Ponoćna zvona", "Vojnik i pas", "Čovek i ptica", "Zaseda", "Derviš i smrt". Autor je dramskih tekstova: "Banović Strahinja", "Komandant Sajler", "Kraljević Marko", "Optuženi Petar Todorović".

Danas je petak, 15. decembar, 349. dan 2023. Do kraja godine ima 16 dana.

37 - Rođen je rimski car Neron Klaudije Cezar Avgust Germanik, jedan od najkontroverznijih vladara u istoriji Rimskog carstva. Na presto ga je 54. dovela majka Julija Agripina Mlađa, koja je prethodno, najverovatnije, otrovala cara Klaudija, čija je bila četvrta žena. Sužavao je ovlašćenja Senata i vladao brutalno, uklonivši brojne ugledne Rimljane čiju je imovinu pritom konfiskovao. Pogubio je čak i majku i vaspitača, filozofa Seneku. Podražavajući Aleksandra Velikog, vodio je skupe ratove i uzalud pokušavao da osvoji Jermeniju, severnu obalu Crnog mora i Etiopiju. Trošio je ogromna sredstva na cirkuske igre, što je bio način za zabavu svetine u Rimu. Uobražavajući da je veliki umetnik, pojavljivao se u pozorištu i cirkuskoj areni kao glumac, pevač, svirač, što je bilo skandalozno pošto su to u Rimu bila robovska zanimanja, i učesnik u trkama dvokolica. Povećanjem poreza izazvao je niz ustanaka u Britaniji, Španiji, Galiji i Judeji. Nezadovoljstvo, pojačano posle požara koji je 64. uništio veliki deo Rima, glasine da je zapalio prestonicu, kako bi izgradio novi Rim, i učestale pobune u vojsci, na kraju su ga koštale i vlasti i glave. Ubio se 68. prestravljen pobunom pretorijanske garde i erupcijom opšteg nezadovoljstva.

1675 - Umro je holandski slikar Jan Vermer, majstor u slikanju svetlosti, koji se ubraja među najveće umetnike u istoriji slikarstva iako je izradio samo oko 40 slika. Pretežno je radio figure u enterijeru i njegove kompozicije odlikuju harmoničnost, produhovljenost, blistav kolorit i svetlost koja obavija svaki predmet. Dela: "Žena s pismom", "Devojka s đerdanom", "U ateljeu", "Mlekarka", "Čas muzike", "Devojka s turbanom", "Pogled na Delft", "Uličica u Delftu".

1711 - U Kopenhagenu je izbila epidemija kuge, odnevši hiljade života.

1801 - Dahije su ubile beogradskog valiju Hadži Mustafa pašu i potom zavele strahovladu u Beogradskom pašaluku, što je 1804. izazvalo Prvi srpski ustanak.

1806 - Francuski car Napoleon I ušao je na čelu svojih trupa u Varšavu.

1832 - Rođen je francuski inženjer Aleksandar Gustav Ajfel, graditelj kule u Parizu nazvane njegovim imenom, izgrađene 1889. za svetsku izložbu. Bio je specijalista za čelične konstrukcije i mostove i među prvima je primenio pneumatsku gradnju temelja velikih mostova.

1840 - Kovčeg s posmrtnim ostacima francuskog cara Napoleona I položen je u "Dom invalida" u Parizu, 19 godina posle njegove smrti u izgnanstvu na ostrvu Sveta Jelena.

1852 - Rođen je francuski fizičar Antoan Anri Bekerel, pronalazač radioaktivnih zraka (Bekerelovi zraci) iz uranskih jedinjenja, dobitnik Nobelove nagradu za fiziku 1903. Njemu u čast merna jedinica za radioaktivnost nazvana je bekerel.

1859 - Rođen je poljski lekar i filolog Lazar Ludvig Zamenhof, tvorac međunarodnog jezika esperanto. Prvi udžbenik tog jezika objavio je 1887. pod pseudonimom dr Esperanto (onaj koji se nada). Esperanto nije postao međunarodni jezik u širokoj upotrebi kako se nadao njegov tvorac, ali je najvažniji i najrašireniji od svih veštačkih jezika.

1874 - Vladar Sandvičkih ostrva (sadašnji Havaji) Dejvid Kalakua postao je prvi vladajući kralj koji je, na poziv predsednika Simpsona Granta, posetio SAD.

1890 - Ubijen je indijanski poglavica "Bik koji sedi", vođa plemena Sijuks, na osnovu naredbe poverenika vlade SAD u rezervatu u Južnoj Dakoti. Predvodio je savez plemena, poznat kao "Dakota". Borio se protiv brutalne politike koju je vlada SAD sistematski sprovodila nad Indijancima. Najzaslužniji je za pobedu njegovih sunarodnika u bici kod Litl Big Horna 1876. kada je uništen deo Sedme konjičke divizije pod komandom Džordža Kastera.

1897 - Umro je francuski pisac Alfons Dode, autor trilogije o zgodama Tartarena Taraskonca, remek dela francuske humorističke proze. Bio je naturalista, ali se odlikovao toplinom u razumevanju ljudske nesreće, nenametljivim humanizmom i izuzetnim darom zapažanja. Pisao je romane, drame i novele. Dela: "Pisma iz mog mlina", "Tartaren Taraskonac", "Nabob", "Safo", "Numa Rumestan", "Kraljevi u izgnanstvu", "Besmrtnik".

1898 - Donet je Zakon kojim je osnovana "Državna arhiva kraljevine Srbije", tada u sklopu Ministarstva prosvete i crkvenih dela. Taj datum obeležava se kao Dan arhiva u Srbiji.

1914 - Oslobađanjem Beograda u Prvom svetskom ratu završena je Kolubarska bitka. Srpska vojska je u kontranapadu proterala austrougarske trupe koje su 28. jula 1914. napale Srbiju i time započele svetski rat. Pobeda srpskih vojnika, za koju velika zasluga pripada komandantu Prve armije generalu Živojinu Mišiću, unapređenom posle jednomesečne bitke u čin vojvode, podigla je ugled Srbije među saveznicima i učvrstila samopouzdanje srpske vojske i naroda.

1920 - Održana su prva predavanja na novoosnovanom Teološkom fakultetu Univeziteta u Beogradu (danas Pravoslavni bogoslovski fakultet). Formalno on je počeo da radi 6. septembra 1920. kada je održana prva sednica fakulteta u zdanju Rektorata Univerziteta u Beogradu (Kapetan Mišino zdanje). Visoko teološko obrazovanje kod pravoslavnih Srba postojalo je prethodno samo u Karlovačkoj bogosloviji, koja ipak nikada nije i formalno uzdignuta u rang visoke škole, mada je po oceni stručne javnosti, kvalitetom i programom taj rang dosegla.

1938 - Isprobavajući novi tip lovačkog aviona, poginuo je ruski pilot Valerij Pavlovič Čkalov, koji se proslavio mnogim poduhvatima, uključujući preletanje preko Severnog pola. Ostvario je 1937. prvi let preko najsevernije tačke zemlje bez spuštanja, preletevši avionom "An-25" za 64 časa i 25 minuta 12.000 kilometara od Moskve do američkog grada Vankuver kod Portlanda, što je bio svetski rekord. U čast tog senzacionalnog leta, u Vankuveru mu je podignut spomenik i posvećen muzej.

1961 - Bivši nacistički glavešina Adolf Ajhmah, rukovodilac nemačke mašinerije koja je u Drugom svetskom ratu usmrtila milione Jevreja, u Jerusalimu je osuđen na smrt.

1961 - Generalna skupština Ujedinjenih nacija odbacila je sovjetski predlog o prijemu Kine u svetsku organizaciju.

1964 - Skupština Kanade prihvatila je novu nacionalnu zastavu - crveno belo crvena vertikalna polja, pri čemu se na centralnom belom polju nalazi crveni javorov list - prihvaćen kao simbol Kanade.

1966 - Umro je američki režiser Volt Dizni, autor stripova, filmski animator i producent, tvorac crtanog filma, dobitnik 29 Oskara. Put ka slavi otvoren mu je kad je krajem dvadesetih godina 20. veka osmislio lik Miki Mausa. Njegovi crtani filmovi "Snežana i sedam patuljaka", "Pepeljuga", "Petar Pan", "Bambi", "Pinokio", "Alisa u zemlji čuda" i stripovi "Paja Patak", "Tri praseta" i drugi, i sada su popularni širom sveta. Prema njegovoj zamisli uređeni su zabavni parkovi "Diznilend" u Kaliforniji i "Diznivorld" u Floridi.

1968 - Umro je Stanislav Krakov, srpski književnik, novinar, filmski stvaralac. Njegov otac, rodom Poljak, došao je u Srbiju kao vojni lekar. Stanislav je, kao gimnazijalac, po izbijanju Prvog balkanskog rata 1912. s nepunih 17 godina pokušao je da se priključi srpskoj vojsci, ali je pošto je zbog mladosti odbijen, stupio u dobrovoljce Vojvode Vuka. Iz Balkanskih i I Svetskog rata izašao je s najvišim srpskim i savezničkim odlikovanjima. Apsolvirao je prava 1924. Spadao je među najuticajnija i najpopularnija "pera" u novinarstvu Kraljevine Jugoslavije. Uređivao je "Vreme", "Naša krila", "Telegram". Bio je direktor Radio-Beograda (1940-41). Kao književnik postao je poznat dvadesetih ratnim romanom "Krila". Bavio se i filmskim stvaralaštvom, autor je poznatog filma "Za čast otadžbine". Svojim sredstvima osnovao je muzej čija su centralna tema bile starine Južne i Stare Srbije. Tokom Drugog svetskog rata podržavao je generala Milana Nedića, otuda je ostatak života proveo u bedi u Francuskoj. Književna kritika njegova dela smatra najvišim dometom srpske ratne proze. Dela: "Kroz buru", "Krila", "Kroz Južnu Srbiju", "Naše poslednje pobede", "Plamen četništva", "Prestolonaslednik Petar", "Crveni Pjero", "General Milan Nedić", "Život čoveka na Balkanu" (autobiografija).

1970 - Na Veneru se spustio sovjetski vasionski brod "Venera 7", s kojeg su signali stizali samo nekoliko minuta, ali su dali odgovore na mnoga pitanja naučnika.

1978 - Predsednik SAD Džimi Karter saopštio je da će njegova zemlja od 1. januara 1979. uspostaviti diplomatske odnose s Kinom.

1989 - Skupština Paname naimenovala je za predsednika vlade generala Antonija Norijegu, bivšeg štićenika SAD, i proglasila je da je Panama "u ratnom stanju" sa SAD.

1991 - Ispred egipatske luke Safaga feribot "Salem Ekspres" udario je u koralni greben i potonuo, pri čemu su stradale 474 osobe.

1992 - Vlada SAD optužila je američkog velemajstora i neporaženog prvaka sveta u šahu Bobija Fišera da je igranjem meča s bivšim svetskim prvakom Borisom Spaskim prekršio ekonomske sankcije protiv Srbije (SRJ). Fišer je prethodno javno ismejao takav nagoveštaj i doslovno pljunuo na tekst optužbe.

1996 - Sudskom presudom potvrđena je pobeda opozicione koalicije "Zajedno" u Nišu, u drugom krugu izbora za lokalne organe uprave održane 17. novembra 1996.

1999 - Šef UNMIK-a Bernar Kušner formirao je prelaznu vladu Kosova, o čemu je u Prištini potpisao dokument sa albanskim političkim predstavnicima. Dokument je napisan na engleskom i albanskom i donesen bez konsultacija s predstavnicima Srba. Izvršni odbor Srpskog nacionalnog veća Kosova i Metohije zaključio je da je stvaranjem prelazne vlade UNMIK produbio jaz između Srba i Albanaca.

2000 - Ukrajinski predsednik Leonid Kučma naredio je zatvaranje nuklearne elektrane u Černobilju u kojoj se 14 godina ranije dogodio najteži incident u atomskim elektranama uopšte, s veoma opasnim posledicama po stanovništvo koje je tada bilo izloženo visokom radioaktivnom zračenju.

2001 - Krivi toranj u italijanskom gradu Piza otvoren je za javnost, posle 12 godina komplikovanih radova kojima je sprečeno urušavanje te turističke atrakcije.

2002 - Na Prevlaci je okončana posmatračka misija Ujedinjenih nacija (UNMOP), pet dana pošto su SRJ i Hrvatska potpisale Protokol o privremenom režimu na tom strateški značajnom poluostrvu na ulazu u bokokotorski zaliv.

2004 - Na jugu Francuske svečano je otvoren najviši drumski most na svetu "Mijo", čiji najviši stub ima 340 metara. Most, dug dva kilometra, zajednički je francusko-britanski poduhvat.

2006 - Japan je prvi put nakon poraza u Drugom svetskom ratu dobio Ministarstvo odbrane. Do ove odluke japanska vlada u svom sastavu je imala samo Agenciju za odbranu, formiranu uoči Korejskog rata 1954. Neposredno posle kapitulacije 1945. Japanu je strogo zabranjeno posedovanje oružanih snaga.

2011 - Vojska SAD je, posle gotovo devet godina, zvanično okončala ratni angažman u Iraku, svečanošću na kojoj je, između ostalog, spuštena vojna zastava SAD. Manifestaciji je prisustvovao i američki ministar odbrane Leon Paneta. Tokom svečanosti obelodanjeno je da je predviđeno da poslednjih 4.000 američkih vojnika bude povučeno iz Iraka do kraja 2011.

2011 - Viši sud u Beogradu rehabilitovao je kneza Pavla Karađorđevića, nekadašnjeg prvog namesnika Kraljevine Jugoslavije, poništivši odluke Državne komisije iz 1945. godine kao i sve pravne posledice te odluke.

2018 - Preminula je Milunka Lazarević, višestruka šampionka u šahu, velemajstor. Od 1954. je bila internacionalni majstor, a FIDE joj je titulu ženskog velemajstora priznala 1976, kao prvoj Jugoslovenki, a drugoj u svetu. Prvak države bila je 11 puta, a 1957. sa stopostotnim učinkom. Najistaknutija šahistkinja negdašnje Jugoslavije inače je bila poznati sportski novinar.

Dogodilo se na današnji dan, 16.12.

Na današnji dan 1888. godine rođen je kralj Aleksandar I Karađorđević, Kralj Ujedinitelj. Od 1921. do 1929. vladar Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, od 1929. do 1934. Jugoslavije. Školovao se u Švajcarskoj, Rusiji, Francuskoj. Postao je prestolonaslednik 1909. umesto starijeg brata Đorđa, a od 1914. kao regent vladao je Srbijom u ime bolesnog oca kralja Petra I. Bio je na čelu Prve armije u balkanskim ratovima a Vrhovne komande Srpske vojske u Prvom svetskom ratu. Postao je kralj Srba, Hrvata i Slovenaca 6. novembra 1921. nakon smrti kralja Petra I. Ubijen je Marselju 9. oktobra 1934. Atentat u Marselju, u kojem je ubijen i šef francuske diplomatije Luj Bartu, organizovali su hrvatski teroristi - ustaše, uz podršku Musolinijeve Italije. Dalja pozadina nije nikada rasvetljena, postoji nekoliko oprečnih teza. Pasoš pronađen kod ubice, inače Bugarina, izdat na ime Petra Kelemana, bio je Čehoslovački.



Danas je subota, 16. decembar, 350. dan 2023. Do kraja godine ima 15 dana.

1485 - Rođena je španska princeza Katarina Aragonska, prva od šest žena engleskog kralja Henrija VIII. Njihov razvod 1533. bez dozvole pape izazvao je englesku crkvenu reformaciju i raskid s Vatikanom. Henri VIII razvodio se više puta pošto nije imao muške dece, zbog nasleđa prestola.

1653 - Oliver Kromvel je, odbivši titulu kralja, proglašen lordom protektorom Engleske, Škotske i Irske.

1687 - Umro je engleski ekonomista Vilijam Peti, tvorac teorije radne vrednosti, koji je prema Karlu Marksu postavio temelj političke ekonomije kao nauke. Smatrao je da vrednost robe - prema njegovoj terminologiji prirodnu cenu - određuje količina rada utrošena za proizvodnju. Dela: "Nešto o novcu", "Traktat o porezima i dažbinama", "Politička anatomija Irske", "Politička aritmetika".

1773 - Nezadovoljna visokim uvoznim carinama i britanskom kolonijalnom vlašću, grupa američkih kolonista, obučena poput indijanaca, pobacala je u bostonskoj luci u more sanduke čaja s jednog britanskog broda. Taj događaj, kasnije nazvan "bostonska čajanka", nagovestio je Rat za nezavisnost SAD, započet 1775.

1775 - Rođena je engleska književnica Džejn Ostin, koja je u romanima realistički slikala svakodnevni život engleske provincije. Zapleti njenih romana, protkanih humorom i blagom ironijom, jednostavni su i izviru iz psihologije likova običnih ljudskih odnosa, a dijalog je veoma vešto vođen. Dela: romani "Razum i osećajnost", "Gordost i predrasuda", "Mensfildski park", "Ema", "Nortagentska opatija", "Nagovaranje".

1818 - Rođen je srpski pisac i diplomata Matija Ban, član Srpske kraljevske akademije, profesor beogradskog Liceja i šef presbiroa srpske vlade od 1861. do 1878. Deo Beograda na kojem se nalazilo njegovo imanje nazvan je ime po njemu - Banovo brdo. Dela: drame "Smrt Uroša V", "Kralj Vukašin", "Osnove ratne", (prva knjiga o modernoj vojnoj strategiji kod Srba), " Moralne i političke iskrice".

1849 - Umro je Jovan Pačić, srpski pesnik i slikar. Školovao se u rodnoj Baji, Kaloči i Budimu. Zbog siromaštva, stupio je, 1792. ili 1793. u vojsku, i kao konjanik vojevao je u Napoleonovim ratovima. Penzionisan je zbog promrzlina stečenih u Napoleonom pohodu na Rusiju, i od tada živi u Novom Sadu, Đuru, i od 1838. u Budimu. Umro je u znamenitoj gostionici "Kod zlatnog jelena" Sime Ignjatovića, strica Jakova Ignjatovića, u Tabanu (srpski kvart u Budimu) gde je stanovao zajedno sa Simom Milutinovićem i Milovanom Vidakovićem. Objavljivao je u Letopisu i Srpskom narodnom listu do 1842. a još 1827. štampao je u Budimu tri sveske "Sočinenija pjesnoslovska". Pesme Jovana Pačića su ljubavne, vojničke, elegije, epigrami, po uzoru na nemačke romantičare. Godine 1828. s Janom Kolarom objavio je "Imenoslov ili rečnik lični imena razni naroda slovenski". Bio je retko učen, govorio desetak jezika (vladao je latinskim, starogrčkim, hebrejskim čak arapskim). Bio je protivnik Vukove jezičke reforme. Pačić je prvi srpski književnik koji je prevodio Getea. Mahom je slikao pejzaže tehnikom akvarela. Posebno su važni njegovi akvareli o stanovnicima rodne Bačke. Veoma precizno, s mnogo detalja slikao je narodnu i građansku nošnju bačkih Srba, Bunjevaca, Nemaca, Mađara. Njegovi akvareli čuvaju se danas u Sečenjijevoj biblioteci u Budimpešti.

1859 - Umro je nemački pisac Vilhelm Grim, skupljač i obrađivač narodnih bajki, koje je, kao i većinu drugih dela, objavio u saradnji sa starijim bratom Jakobom. Izdavao je i nemačke srednjovekovne književne spomenike i proučavao mitologiju.

1882 - Rođen je mađarski kompozitor i muzikolog Zoltan Kodalj, uz Belu Bartoka najznačajniji mađarski muzički stvaralac 20. veka, u čijim delima je prepoznatljiva melodika i ritam narodne muzike. Napisao je studije o mađarskom muzičkom folkloru i izdao zbirke narodnih pesama. Dela: kantata "Psalmus hungaricus", scenska muzika "Hari Janoš", orkestarsko delo "Igre iz Galante".

1899 - Rođen je engleski pisac, glumac i pevač Noel Kauard, veoma popularan između Prvog i Drugog svetskog rata u Velikoj Britaniji i SAD. Pisao je i režirao drame, komedije i muzičke revije koje se odlikuju duhovitim dijalozima, neočekivanim obrtima i scenskim efektima i po većini njegovih komedija snimljeni su filmovi. Dela: "Vrtlog", "Pali anđeli", "Laka vrlina", "Reč i muzika", "Privatni život", "Nestašni duh".

1917 - Rođen je britanski pisac Ser Artur Klark, autor niza dela iz oblasti naučne fantastike. Završio je Kraljevski Koledž u Londonu i magistrirao matematiku i fiziku 1948. Njegov najveći doprinos nauci je ideja da bi geostacionarni sateliti mogli da se koriste kao komunikacioni releji, otuda je Međunarodna astronomska unija nazvala geostacionarnu orbitu Klarkovom orbitom. Dela: "Odiseja u svemiru 2001", "S druge strane neba", "Pad mesečeve prašine", "2010: Druga odiseja", "2061: Treća odiseja", "Susret sa meduzom", zbirke pripovedaka "Sastanak sa Ramom" i "Pesme daleke zemlje".

1920 - U zemljotresu u kineskoj provinciji Gansu poginulo je oko 180.000 osoba.

1921 - Umro je francuski kompozitor, pijanista, dirigent, orguljaš i muzički pisac Šarl Kamij Sen Sans, romantičar tipično francuskog duha, racionalne, uglađene forme. Dela: opera "Samson i Dalila", tri simfonije, poema "Ples smrti", četiri simfonijske pesme, pet klavirskih koncerata, tri koncerta za violinu, dva koncerta za violončelo, kompozicija za kamerni sastav "Karneval životinja", klavirski trio, dva gudačka kvarteta, svita za violončelo, oratorijum "Potop", balet "Brbljivica".

1931 - Umro je srpski sveštenik i istoričar Dimitrije Ruvarac, član Srpske kraljevske akademije. Bio je bibliotekar patrijaršijske biblioteke u Sremskim Karlovcima. Proučavao je političku, crkveno-političku i književnu istoriju. Veoma plodan autor, bavio se i publicistikom. Dela: "Postanak i razvitak srpske crkveno-narodne avtonomije", "Srpska mitropolija karlovačka oko polovine XVIII veka", "Istorija arhiepiskopsko- mitropolitsko-patrijarške biblioteke u Sremskim Karlovcima".

1934 - Pušten je u saobraćaj prvi beogradski drumski most preko Save - "Zemunski most kralja Aleksandra I", današnji "Brankov most". Srušen je aprila 1941. ubrzo po napadu Nemačke na Kraljevinu Jugoslaviju. S potpornih zidova sa obe strane mosta u proleće 1947. uklonjeni su kameni reljefi s grbom Kraljevine Jugoslavije. Na mestu srušenog visećeg mosta 1957. je podignut novi most, nezvanično nazvan "Brankov" prema imenu ulice čiji je produžetak.

1942 - Vrhovna komanda Nemačke je u Drugom svetskom ratu izdala direktivu za borbu protiv partizanskih jedinica kojom je, suprotno odredbama Ženevske konvencije, naređeno da nemački vojnik ne može biti pozvan na odgovornost zbog brutalnog ponašanja.

1944 - Nemci su u Drugom svetskom ratu u Ardenima, jakom artiljerijskom pripremom i spuštanjem 1.500 padobranaca, počeli kontraofanzivu na Zapadnom frontu, iznenadivši američke snage. U borbama okončanim nemačkim porazom, saveznici su izgubili 77.000 vojnika a Nemci 130.000.

1949 - U Bugarskoj je izvršena smrtna kazna nad Trajčom Kostovim, dugogodišnjim istaknutim liderom Komunističke partije Bugarske. On je na montiranom političkom procesu u Sofiji osuđen zbog "titoizma".

1949 - Vođa borbe za nezavisnost Ahmed Sukarno izabran je za prvog predsednika Indonezije posle sticanja nezavisnosti zemlje od Holandije.

1960 - U sudaru američkih putničkih aviona "DC-8" i "Super konstelejšen" iznad Njujorka, poginulo je svih 128 osoba u dvema letelicama i osam na tlu.

1965 - Umro je engleski pisac Vilijam Somerset Mom, oštar kritičar engleskog građanskog društva. Tema njegovih dela neretko su bile i egzotične daleke zemlje. Dela: romani "Ljudski okovi", "Mesec i stoparac", "Kolači i pivo", "Pozorište", "Šareni veo", zbirke pripovedaka "Treptaj lista", "Na kineskom platnu", "Istok i Zapad", drame "Lejdi Frederika", "Hlebovi i ribe", "Sveti plamen".

1966 - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija jednoglasno je na predlog Velike Britanije izglasao ekonomske sankcije protiv režima bele manjine u Rodeziji.

1969 - Donji dom britanskog parlamenta izglasao je ukidanje smrtne kazne.

1971 - Indijske trupe zauzele su Daku, a dan kasnije se predala pakistanska armija od 90.000 vojnika u Istočnom Pakistanu, pa je nezavisnost Bangladeša, proglašena 26. marta 1971, postala stvarna. Posle proglašenja nezavisnosti izbio je građanski rat u koji se umešala pakistanska armija, ali su indijske trupe 4. decembra 1971. objavile rat Pakistanu i priskočile u pomoć "Oslobodilačkoj armiji Istočnog Bengala".

1992 - Kopredsednici Konferencije o bivšoj Jugoslaviji Sajrus Vens i lord Dejvid Oven predložili su ministarskoj konferenciji 29 zemalja u Ženevi seriju diplomatskih i vojnih mera radi okončanja građanskog rata u Bosni i Hercegovini.

1996 - Južnokorejski apelacioni sud preinačio je smrtnu presudu bivšem predsedniku Južne Koreje Čun Du Hvanu u kaznu doživotnog zatvora.

1999 - Bivši nemački kancelar Helmut Kol priznao je da je pogrešio zbog prikrivanja donacija Hrišćansko-demokratskoj uniji, vladajućoj nemačkoj partiji koju je predvodio, ali je odbacio tvrdnje da je reč o podmićivanju.

2000 - Novi predsednik SAD Džordž Buš imenovao je penzionisanog generala Kolina Pauela za državnog sekretara, koji je postao prvi Afroamerikanac na položaju šefa diplomatije.

2002 - Visoki predstavnik Evropske unije za spoljnu politiku i bezbednost Havijer Solana i generalni sekretar NATO Džordž Robertson ozvaničili su strateško partnerstvo dveju organizacija u upravljanju krizama, što je omogućilo EU da stvara sopstvene snage za brzo reagovanje i sama vojno interveniše u inostranstvu.

2003 - Švajcarska skupština usvojila je rezoluciju kojom je masakr nad Jermenima koji se dogodio u Turskoj tokom Prvog svetskog rata - označen kao genocid.

2008 - Umro je Karlo Karačolo osnivač rimske "Republike" ("La Republica") jednog od vodećih italijanskih listova. Karačolo, aristokratskog porekla, njegova rođena sestra udovica je Đanija Anjelija čelnika grupe "Fiat", pedesetih je imao većinsko vlasništvo u nedeljniku "Espreso", a 1976. je sa Euđenijom Skalfarijem, jednim od najistaknutijih italijanskih novinara, osnovao dnevnik "Republika".

2008 - Umro je Nikola Karaklajić srpski šahista, reprezentativac i prvak Jugoslavije u šahu, internacionalni majstor. Kao član reprezentacije Jugoslavije na Olimpijadi u Moskvi 1956. osvojio je srebrnu medalju. Nalazio se i u selekciji koja je 1957. na prvom ekipnom prvenstvu Evrope u Beču zauzela drugo mesto. Decenijama je radio kao šahovski trener. Bio je selektor reprezentacija Malte, Singapura, Šri Lanke i Ujedinjenih Arapskih Emirata. Radni vek proveo je u Radio Beogradu, gde je bio novinar i muzički urednik. Karaklajić se smatra prvim muzičkim urednikom u negdašnjoj Jugoslaviji koji je dozvolio emitovanje rok muzike.

2021 - Poginuo je Slobodan Pavlović, američki privrednik iz Čikaga, poreklom iz okoline Bijeljine, poznati dobrotvor. Rođen u Popovima kod Bijeljine, u SAD je otišao 1965. Izgradio je crkvu Hristovog Vaskrsenja u Popovima, Pavlovića most, spomenike Knezu Ivi od Semberije i Filipu Višnjiću. Osnivač je više preduzeća u Republici Srpskoj, gde je bio i senator.

2022 - Preminuo je Siniša Mihajlović, fudbaler. Rođen februara 1969. godine u Vukovaru, karijeru je započeo u Borovu, a nastavio u beogradskoj Zvezdi, potom u Italiji, u Romi, Sampdoriji, Laciu, Interu. Sa Zvezdom je osvojio Kup šampiona i Interkontinentalni kup 1991. godine. Za reprezentaciju je odigrao 63 utakmice i postigao 10 golova. Kao trener vodio je Bolonju, Kataniju, Fiorentinu, Sampdoriju, Milan, Torino i Bolonju. Bio je selektor Srbije u kvalifikacijama za Mundijal u Brazilu.

Dogodilo se na današnji dan, 17.12.

1531 - Po naređenju pape Klementa VII ustanovljena je inkvizicija u portugalskoj prestonici Lisabonu.

1538 - Papa Pavle III isključio je iz rimokatoličke crkve engleskog kralja Henrija VIII (Henry) koji je prethodno sebe proglasio poglavarom anglikanske crkve.

1778 - Rođen je engleski hemičar Hamfri Dejvi (Humphry Davy) izumitelj rudarske sigurnosne lampe (1816). Otkrio je anestetičko delovanje rajskog gasa, a pomoću elektrolize prvi je izdvojio natrijum, kalijum i kalcijum u elementarnom obliku.

1830 - Umro je južnoamerički revolucionar, vojskovođa i državnik Simon Bolivar. Vođa borbe za nezavisnost Južne Amerike od Španije, "El Libertador", nije uspeo da ostvari svoje težnje da ujedini južnoameričke zemlje u jaku i nezavisnu državu. Oslobodio je Venecuelu, Ekvador, Panamu i Peru i bio je predsednik Kolumbije i Bolivije koja je po njemu dobila ime. Optužen da je hteo da se proglasi monarhom, povukao se s vlasti 1830. i ubrzo je umro.

1888 - Rođen je Aleksandar Karađorđević, mlađi sin srpskog kralja Petra i crnogorske kneginje Zorke, regent od 1914. kralj Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od 1921. U novoj državi zaveo je lični režim u januaru 1929, a u septembru 1931. nametnuo je Oktroisani ustav. Ubijen je u atentatu u Marseju 9. oktobra 1934.

1903 - Braća Vilbur (Wilbur) i Orvil Rajt (Orville Wright) izvela su prvi uspešan let avionom u istoriji vazduhoplovstva. Njihova letilica "Flajer I" je nad peščanim dinama blizu mesta Kiti Houk u Severnoj Karolini, SAD, uzletela četiri puta, zadržavši se pritom u vazduhu najduže 59 sekundi.

1908 - Nakon pobede mladoturske revolucije, održana je prva sednica parlamenta Otomanskog carstva.

1909 - Umro je belgijski kralj Leopold II koji je 1885. formirao Slobodnu državu Kongo, a 1908. je anektirao kao Belgijski Kongo. Nasledio ga je nećak Albert I.

1939 - U zalivu La Plata kod Montevidea u Drugom svetskom ratu potonuo je nemački bojni brod "Admiral Graf fon Špe", koji je prethodno bio oštećen u bici s britanskim krstaricama. Kapetan broda Hans Langsdorf (Langsdorff) je potom izvršio samoubistvo.

1948 - U pokušaju da ponovo uspostavi vlast u Indoneziji koja je 1945. proglasila nezavisnost, Holandija je napala Indoneziju, njene trupe su upale u glavni grad Džakartu i uhapsile predsednika Sukarna u druge indonežanske lidere. Sporazumom u Hagu 1949. Holandija je priznala suverenitet Indonezije.

1973 - Arapski ekstremisti ubili su 32 osobe na aerodromu u Rimu kada su bacili bombu na avion kompanije "Pan Ameriken" i iz mitraljeza izrešetali zgradu terminala.

1983 - U diskoteci u Madridu u požaru su izgubile život 83 osobe.

1985 - Vojna vlada Ugande i pripadnici gerilaca potpisali su mirovni ugovor kojim su podelili vlast i okončali gotovo petogodišnji građanski rat.

1989 - U Rumuniji su izbile masovne demonstracije protiv diktatorskog režima Nikolae Čaušeskua (Nicolae Ceausescu) u kojima je poginulo oko 1.000 ljudi. Nemiri koji su počeli u Temišvaru i Aradu zahvatili su potom Bukurešt i proširili se na celu zemlju. Čaušesku i njegova žena Elena uhvaćeni su u begu 22. decembra, osuđeni na smrt i streljani.

1990 - Na prvim demokratskim izborima u Haitiju za predsednika je izabran populistički sveštenik Žan Bertran Aristid (Jean Bertrand Aristide).

1991 - Savet ministara EU usvajanjem nove Deklaracije o Jugoslaviji odlučio je da prizna nezavisnost svim jugoslovenskim republikama koje prihvate kriterijume za priznavanje novih država u istočnoj Evropi i SSSR-u.

1992 - Skupština Republike Srpske na Palama izabrala je Radovana Karadžića za prvog predsednika Republike.

1995 - Vođa delegacije bosanskih Srba na mirovnim pregovorima u Dejtonu Slobodan Milošević odbio je da poslanicima Skupštine Republike Srpske podnese izveštaj o mirovnim pregovorima na kojim je postignut sporazum o okončanju bosanskog rata.

1996 - Pobunjenici peruanskog levičarskog gerilskog pokreta "Tupak Amaru" zauzeli su japansku ambasadu u Limi, zapretivši da će pobiti 490 talaca ukoliko vlasti Perua ne oslobode iz zatvora 300 pripadnika njihovog pokreta.

1997 - Minski centar UN objavio je da u Bosni i Hercegovini ima još 750.000 do milion nagaznih mina i da je tokom 1996. i 1997. od eksplozija mina povređeno oko 1.000 ljudi, među kojima je veliki broj dece.

1999 - Nemački, američki i istočnoevropski zvaničnici zaključili su istorijski sporazum o nadoknadi za prinudni rad za vreme nacističke Nemačke, 54 godine posle Drugog svetskog rata.

2000 - U Ženevi je održana konferencija o novom programu zaštite prava glumaca i njihovog rada u filmskoj i TV industriji, muzičkim spotovima i na Internetu, kojoj su prisustvovali delegati iz oko 90 zemalja.

2002 - Skupština SR Jugoslavije ratifikovala je Dejtonski sporazum, potpisan 1995. kojim je okončan rat u Bosni.

2003 - Francuska je zabranila isticanje religijskih obeležja (nošenje feredža, jevrejskih kapica, hrišćanskih krstova) u državnim školama.

2004 - U Butanu je zabranjeno pušenje na javnim mestima i prodaja duvana. Butan je prva zemlja na svetu gde je uvedena ova zabrana.

2005 - Evropska unija odobrila je Makedoniji status kandidata za članstvo u EU.

2007 - Nju Džersi je doneo zakon kojim se smrtna kazna zamenjuje doživotnim zatvorom bez prava na uslovnu slobodu i time postao prva američka savezna država koja je u protekle četiri decenije ukinula smrtnu kaznu.

2011 - U tropskoj oluji koja je pogodila jug Filipina stradalo je više od 930 osoba.

2011 - Umro je Kim Džong Il, narodni vođa Severne Koreje koja je proglasila period žalosti od 17. do 29. decembra. Nasledio ga je njegov sin Kim Džong-una.

2013 - Predsednica Hrišćansko-demokratske unije (CDU) Angela Merkel većinom glasova poslanika donjeg doma Saveznog parlamenta, Bundestaga, po treći put je izabrana za saveznu kancelarku SR Nemačke.

2016 - Od početka godine u Evropu je stiglo oko 350.000 migranata, saopštila je evropske agencije za zaštitu spoljnih granica Fronteks.

2018 - Generalna skupština UN usvojila je Globalni sporazum o izbeglicama namenjen boljem rešavanju tog međnarodnog pitanja. Sporazum nisu potpisale SAD i Mađarska.

2020 - Sud za sportsku arbitražu (CAS) prepolovio je četvorogodišnju suspenziju Rusijij koju je prošle godine izrekla Svetska antidoping agencija. Rusija ne može da koristi ime, zastavu i himnu u naredne dve godine, na olimpijskim igrama u Tokiju i Pekingu i Svetskom fudbalskom prvenstvu u Kataru.

Dogodilo se na današnji dan, 18.12.

Na današnji dan 1863. rođen je prestolonaslednik Austrougarske, nadvojvoda Franc Ferdinand, čije je ubistvo u Sarajevu 1914. zvanični Beč iskoristio kao izgovor za napad na Srbiju, započevši tako Prvi svetski rat. Bio je vrhovni inspektor kopnene vojske i mornarice i nosilac ideje širenja Austrougarske zaposedanjem Srbije. Bio je izraziti pristalica rimokatoličkog ekskluzivizma. Posle velikih demonstrativnih vojnih manevara u Bosni, provokativno je izabrao srpski nacionalni praznik Vidovdan za posetu Sarajevu, što se završilo njegovom pogibijom.

Danas je ponedeljak, 18. decembar, 352. dan 2023. Do kraja godine ima 13 dana.

1398 - Mongolsko-turanski vojskovođa Tamerlan (Timur Lenk) zauzeo je indijski grad Delhi.

1626 - Rođena je švedska kraljica Kristina Augusta, koja je 1644. okončala rat s Danskom i 1648. Tridesetogodišnji rat, učinivši Švedsku velikom silom, a Baltik "švedskim morem". Kraljica je postala 1632, u osmoj godini života, a krunisana je 12 godina docnije. Na dvoru je okupljala učene ljude i bila je mecena nekolicini naučnika i umetnika, među kojima se nalazio i Rene Dekart. Prinuđena je da abdicira 1654. zbog tajnog prelaska u rimokatolicizam. Ostatak života provela je putujući po Evropi, da bi se na kraju nastanila u Rimu, gde je i umrla.

1709 - Rođena je ruska carica Jelisaveta Petrovna Romanov, kćerka Petra Velikog. Njena vladavina, od 1741. do 1762. nije obeležena teritorijalnim širenjem Rusije što je bilo karakteristično za njenog oca, kao i za Katarinu Veliku, koja je na presto došla nekoliko meseci nakon Jelisavetine smrti.

1737 - Umro je italijanski majstor Antonio Stradivari, najpoznatiji svetski graditelj violina i drugih gudačkih instrumenata, koji je napravio oko 1.100 violina, viola i gitara. S njegovim potpisom sačuvano je oko 500 violina, 12 viola i 50 violončela. Stručnjaci nisu pronikli u tajnu savršenstva rezonance njegovih violina. Hemijski sastav laka kojim je premazivao instrumente, verovatni uzrok posebnog kvaliteta, nepoznat je.

1803 - Umro je nemački pisac, istoričar, filozof i protestanski teolog Johan Gotfrid fon Herder, koji je delom "Ideje o filozofiji istorije čovečanstva" znatno uticao na mladog Johana Volfganga Getea, književni pokret "Šturm und drang" i uopšte nemački romantizam. Kao filozof pokušao je da izmiri materijalizam Baruha Spinoze sa idealizmom Vilhelma Lajbnica i bio je protivnik formalizma Imanuela Kanta. Jedno od njegovih glavnih dela je zbirka narodnih pesama "Glasovi naroda u pesmama" u kojoj su i četiri srpske pesme, uključujući "Hasanaginicu" u Geteovom prevodu. Bitno je doprineo popularisanju Srba, odnosno Slovena uopšte, u intelektualnim krugovima Zapada.

1856 - Rođen je engleski fizičar Džozef Džon Tomson, predsednik Kraljevskog društva u Londonu, profesor Univerziteta u Kembridžu, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1906. Otkrio je 1897. elektron, takođe atomističku strukturu elektriciteta i dao naučni osnov provođenja elektriciteta kroz gasove.

1865 - Predstavnici pobedničkih država Severa i poražene Konfederacije južnih džava potvrdili su 13. amandman Ustava SAD kojim je ropstvo formalno ukinuto. U stvarnosti rasna podvojenost potrajala je još čitav vek.

1879 - Rođen je švajcarski slikar Paul Kle, koji je s Valerijem Kandinskim i Francom Markom začeo apstraktno slikarstvo i osnovao grupu "Plavi jahač". Njegova dela čudesne mašte i bogate invencije odlikuju osećajnost i poetičnost i otvorila su nove puteve savremenog slikarstva. Napisao je knjigu "Pedagoška beležnica" i dnevnik "Otisci polusna".

1903 - Američko-panamska ugovorna zona Panamskog kanala stavljena je pod kontrolu SAD.

1911 - Rođen je je američki filmski režiser Žil Dasen. Stvarao je filmove kriminalističkog žanra s dozom političke angažovanosti. Početkom pedesetih godina 20. veka, u vreme makartističke antikomunističke kampanje, optužen je za antiameričku delatnost i onemogućen da radi u SAD, posle čega se doselio u Evropu i snimao je u Francuskoj i Grčkoj. Filmovi: "Naci agent", "Brutalna snaga", "Goli grad", "Rififi", "Onaj koji mora da umre", "Zakon", "Nikad nedeljom" (Deca Pireja), "Fedra", "Topkapi".

1913 - Rođen je nemački državnik Vili Brant, pravo ime bilo mu je Herbert Ernst Karl Fram, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1971. Bio je kancelar Zapadne Nemačke od 1969. do 1974. kad je podneo ostavku pošto je otkriveno da je jedan od njegovih bliskih saradnika istočnonemački špijun. Posle dolaska nacista na vlast 1933. emigrirao je, i u Drugom svetskom ratu borio se u pokretu otpora u Norveškoj. Vrativši se u zemlju posle rata ubrzo je izbio u prvi plan u Socijaldemokratskoj partiji, a 1957. izabran je za gradonačelnika Zapadnog Berlina, ostavši na tom položaju do 1966. U koalicionoj vladi demohrišćanina Kurta Kizingera bio je vicekancelar i šef diplomatije. Posle izbora 1969. kao šef Socijaldemokratske stranke formirao je koalicionu vladu s liberalima. Vodio je politiku popuštanja prema istočnoevropskim zemljama, čiji je simbolični vrhunac bilo poklonjenje u prestonici Poljske Varšavi 1970. žrtvama nacizma, i veoma je doprineo stabilizaciji u Evropi. Posle 1974. kad se povukao s položaja, predvodio je Socijalističku internacionalu.

1925 - Rođen je Zdravko Randić, filmski reditelj, koji je ostavio dubok trag u istoriji srpske kinematografije. Karijeru je započeo 1953. kao asistent režije u filmu "Daleko je sunce". Debitovao je filmom "Cipelice na asfaltu" 1956. a svoje najznačajnije filmove "Opklada" i "Tragovi crne devojke" snimio je sedamdesetih 20. veka, po scenarijima Živojina Pavlovića i Aleksandra Tišme. Drugi filmovi: "Zemljaci", "Leptirov oblak".

1935 - Edvard Beneš izabran je za predsednika Čehoslovačke, četiri dana posle ostavke prvog šefa te države Tomaša Masarika.

1940 - Tajnim planom pod šifrom "Operacija Barbarosa", vođa Nemačke Adolf Hitler naredio je Generalštabu nemačke armije da pripremi invaziju na Rusiju.

1948 - Holandija je obnovila ofanzivu u bivšoj koloniji Indoneziji (Holandska Istočna Indija), koja je proglasila nezavisnost 1945. i zarobila vladu Ahmeda Sukarna, prekršivši sporazum kojim je 1946. priznala njegovu vladu. Sukarno i još desetak vođa su oterani u progonstvo, ali je pod pritiskom pokreta otpora i svetskog javnog mnjenja Holandija sporazumom u Hagu 1949. konačno priznala suverenitet Indonezije, bez Zapadnog Irijana.

1956 - Japan je primljen u Ujedinjene nacije. Mirovni ugovor s Japanom u septembru 1951. u San Francisku potpisalo je 48 zemalja, ali ne i Sovjetski Savez, s kojim je Japan okončao ratno stanje tek 19. oktobra 1956. što mu je otvorilo vrata svetske organizacije.

1961 - Indijska armija ušla je u Gou, na zapadnoj obali indijskog potkontinta, središte portugalske kolonijalne Indije, sastavljene od nekoliko enklava. Goa je bila portugalski posed od samog početka 16 veka.

1970 - U Italiji je posle višegodišnjih sučeljavanja stupio na snagu zakon o razvodu braka, uprkos protivljenju rimokatoličke crkve.

1972 - Amerikanci su u Vijetnamskom ratu otpočeli masovno bombardovanje glavnog grada Vijetnama Hanoja. Tokom 12 narednih dana i noći, nazvanih "božićnjim bombardovanjem", bombe iz džinovskih aviona "B 52" usmrtile su više od 1.600 vijetnamskih civila. Takođe je poginulo ili je zarobljeno 70 američkih pilota.

1980 - Umro je sovjetski državnik Aleksej Nikolajevič Kosigin, predsednik vlade Sovjetskog Saveza. U Crvenu armiju stupio je 1918. kao dobrovoljac, u 15. godini, a u vreme najžešćih čistki između 1935. i 1938. napredovao je od predradnika do direktora tekstilne fabrike i gradonačelnika Lenjingrada, posle čega je nastavio da se uspinje ka vrhu vlasti. Od 1940. do 1953. bio je potpredsedenik Saveta narodnih komesara, odnosno Ministarskog saveta, a 1960. prvi potpredsednik. Od 1964, posle pada s vlasti Nikite Hruščova, obavljao je dužnost predsednika Ministarskog saveta (vlade).

1991 - Vođa Inkata partije Mangosutu Butelezi, rival lidera Afričkog nacionalnog kongresa Nelsona Mandele, saopštio je da se povlači iz pregovora o okončanju aparthejda u Južnoj Africi.

1995 - U Bonu je održana konferencija predstavnika 31 zemlje i više međunarodnih organizacija o razoružanju i uspostavljanju međusobnog poverenja zaraćenih strana u Bosni i Hercegovini.

1995 - U nesreći zairskog putničkog avona, koji se srušio na severu Angole, poginula je 141 osoba, putnici i članovi posade.

1999 - Predsednica Šri Lanke Čandrika Kumaratunga povređena je u eksploziji bombe. U terorističkom napadu tamilskih separatista poginule su 33 a ranjeno je 137 osoba.

2001 - Umro je francuski pevač Žilber Beko, šansonjer koji je tokom pola veka komponovao više od 400 pesama, uključujući čuvenu "Natali". Njegov hit "A sada" doživeo je veliki uspeh u engleskoj verziji u interpretaciji Frenka Sinatre i Barbre Strejsend.

2005 - Na predsedničkim izborima u Boliviji pobedio je Evo Morales i, kao pripadnik indijanskog naroda Ajmara, postao je prvi starosedelački predsednik u modernoj izbornoj istoriji Latinske Amerike.

2006 - Umro je Džo Barbera, koautor sa Bilom Hanom crtanih filmova kao što su Tom i Džeri, porodica Kremenko, Štrumfovi i Skubi Du. Barbera je prvi uspeh doživeo sa crtanim filmovima o Tomu i Džeriju. Dvojica stvaralaca započela su saradnju 30-ih, uspeh i popularnost stekli su 60-ih.

2008 - Umro je Mark Felt, agent američkog FBI, "duboko grlo" čuvene afere Votergejt. Felt, bivši zamenik direktora američkog Federalnog istražnog biroa, odavao je novinarima "Vašington posta" Bobu Vudvordu i Karlu Bernstinu informacije i pružao smernice o detaljima operacije prisluškivanja vođene iz kabineta tadašnjeg predsednika SAD republikanca Ričarda Niksona. Istraga je ustanovila da je predsednik Nikson znao za prisluškivanje Demokrata, pa se čitava afera okončala njegovom ostavkom.

2011 - Umro je Vaclav Havel, bivši predsednik Češke (prethodno Čehoslovačke) i nekadašnji disident. Bio je angažovani literata, jedna od ključnih ličnosti tokom takozvane Plišane revolucije 1989. i aktivan učesnik u pokretu Praško proleće 1968. Zagovarao je bombardovanje Srba devedesetih 20 veka u više navrata.

2014 - Preminula je Virna Lisi, italijanska glumica. Bila je poznata glumica u Italiji pre nego što su je "otkrili" holivudski producenti koji su sredinom šezdesetih tražili novu Merlin Monro.

Sa Džekom Lemonom je 1965. snimila film "Kako da ubijete suprugu" a potom sa Tonijem Kertisom "Nećeš moju ženu" i Frenkom Sinatrom "Napad na kraljicu". Ipak odbijala je slobodnije uloge i vratila se u Evropu posle samo tri godine rada za Paramount. Njen film "Ptice, pčele i Italijani" dobio je Zlatnu palmu u Kanu 1966. Upamćena je i po ulozi Katarine Mediči u filmu "Kraljica Margo" koja joj je 1994. donela francuskog Cezara i nagradu za najbolju glumicu u Kanu.

2015 - U Britaniji je zatvoren poslednji dubinski kop rudnika uglja "Kelingli Kolieri", što je doživljeno kao kraj jedne ere. Kompanija Ju Kej Koal (UK Coal) zatvorila je rudnik u Severnom Jorkširu zbog nekonkurentnosti na globalnom tržištu. Tradicionalno, industrija uglja bila je nosilac privrede Britanije i zapošljavala je 1,2 miliona radnika u skoro 3.000 rudnika.

2016 - Umrla je Za Za Gabor, američka glumica. Rođena 1917. u Budimpešti kao Sari Gabor, godine 1936. pobedila na je izboru za Mis Mađarske, a pet godina potom odlazi u Ameriku gde započinje filmsku karijeru. Proslavili su je filmovi "Mulen Ruž" (1952.), "Lili" (1953), "Dodir zla", "Priča o tri ljubavi".

2019 - Deonica autoputa "Miloš Veliki" Surčin-Obrenovac, dužine 17,6 kilometara svečano je otvorena, prigodnom svečanošću u prisustvu najviših zvaničnika zemlje uključujući i predsednika Aleksandra Vučića.

2021 - U bujičnim poplavama koje su pogodile Maleziju, usled obilnih kiša, 3.786 osoba je poginulo. Kako je saopšteno, u osam od 16 saveznih džava i teritorija došlo do porasta nivoa vode na "opasan nivo".

2022 - Fudbalska reprezentacija Argentine treći put u istoriji osvojila je titulu prvaka sveta, pošto je u finalu u Dohi, Katar, savladala Francusku posle boljeg izvođenja penala 4:2 - 3:3 (2:2). Argentinci su došli do treće titule, nakon 1978. i 1986. godine.

Dogodilo se na današnji dan, 19.12.

Danas je utorrak, 19. decembar. Do kraja 2022. godine ima 12 dana.

1741 - Umro je ruski pomorac i istraživač danskog porekla Vitus Bering, na ostrvu koje je potom dobilo njegovo ime. Ploveći uz Aleutska ostrva dospeo je 1728. s Aleksejem Čirikovom do Aljaske, otkrivši put u Ameriku sa zapadne strane, odnosno moreuz između Amerike i Azije. Taj prolaz koji spaja Severni ledeni okean s Tihim okeanom nazvan je po njemu - Beringov moreuz. Na povratku je u moru, koje je takođe po njemu dobilo ime, pretrpeo brodolom i morao je da se iskrca na do tada nepoznato ostrvo.

1793 - Francuski general Napoleon Bonaparta izvojevao je prvu značajnu vojnu pobedu, potukavši Engleze i zauzevši Tulon, što je bio prvi krupan korak u njegovom usponu ka preuzimanju vlasti u Francuskoj 1799.

1842 - SAD su priznale nezavisnost Havaja, ali je ta pacifička ostrvska zemlja, u koju su doseljenici iz SAD počeli da pristižu 1820. otimajući zemlju od domorodaca, samo formalno postala samostalna. Havajska dinastija je 1875. prihvatila punu političku i ekonomsku zavisnost od SAD koje su Havaje 1898. pretvorile u koloniju. Odlukom američkog Kongresa 1959. Havaji su postali 49. država SAD.

1848 - Umrla je engleska književnica irskog porekla Emili Bronte, koja se proslavila romanom "Orkanski visovi".

1851 - Umro je engleski slikar Džozef Malord Vilijam Tarner, izvrstan pejzažista, preteča impresionista.

1863 - Rođen je srpski pisac Svetolik Ranković. Po obrazovanju bio je teolog. Pripovedao je o seoskom životu, a junaci njegovih dela uglavnom su ljudi duboko razočarani u život. Najčešće je prikazivao tamne strane raspadanja patrijarhalnog sveta. Završio je Duhovnu akademiju u Kijevu i bio nastavnik veronauke u Kragujevcu, Nišu i Beogradu i profesor bogoslovije u Beogradu. Napisao je 25 pripovedaka, tri romana, više stručnih i političkih članaka i udžbenika i prevodio je s ruskog. Dela: romani "Gorski car", "Seoska učiteljica", "Porušeni ideali", pripovetke "Jesenje slike", "Slike iz života".

1863 - Engleski pronalazač Frederik Volton patentirao je u Londonu linoleum - glatki podni prekrivač.

1895 - Na inicijativu Profesorskog društva, u Beogradu je osnovan Jestastvenički (prirodnjački) muzej. Prirodnjački muzej spada među najstarije muzejske institucije u Srbiji. Prva stalna postavka otvorena je 1904. godine povodom stogodišnjice Prvog srpskog ustanka. U osnivanju muzeja učestvovala su brojna velika imena srpske nauke, poput Jovana Žujovića, Josifa Pančića, Petra Pavlovića.

1897 - Rođen je Jan Čajak, pisac i prevodilac, nacionalni radnik Slovaka u Srbiji, odnosno Vojvodini. Uređivao je časopise "Narodno jedinstvo" i "Naš život". Dela: pripovetke "Gledanje mladenaca", "Evo čoveka", "Baća Onriš Pazurik", "Poslednji seredžan", romani "Zipa Cupak", "Zuzka Turanova", "U zarobljeništvu na Holičskom zamku", "Porodica Rovesni".

1902 - Rođen je engleski pozorišni i filmski glumac Ralf Dejvid Ričardson, čiju je glumu karakterisala suzdržanost i stilska čistota. U pozorištu je s uspehom tumačio uloge u komedijama i tragedijama, u modernim i klasičnim delima. Filmovi: "Zvučna barijera", "Citadela", "Ana Karenjina", "Pali idol", "Naslednica", "Ričard III", "Naš čovek u Havani", "Dr Živago", "Kartum".

1906 - Rođen je sovjetski (ruski) državnik Leonid Iljič Brežnjev, generalni sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije i predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta Sovjetskog Saveza, koji je najvišu vlast u Sovjetskom Savezu zadobio 1964. zbacivanjem Nikite Hruščova i držao je do smrti 1982. Doprineo je uspostavljanju dijaloga sa SAD posle dugog perioda hladnih odnosa. Upamćen je i po odbacivanju tendencija nagoveštenih u vreme Hruščova.

1915 - Rođena je francuska pevačica italijanskog porekla Edit Đovana Gasion, poznata kao Edit Pjaf, nazvana "Mali vrabac", simbol francuske šansone. Komponovala je šansone i pisala tekstove za njih. Dela: autobiografije "Moj život", "Na balu uspeha".

1916 - Francuzi su kod Verdena, snažno utvrđene tačke na Zapadnom frontu, posle desetomesečne bitke, u Prvom svetskom ratu, potukli Nemce, koji su prethodno pokušali proboj masovnom ofanzivom, uz do tada neviđenu artiljerijsku pripremu. U najmasovnijoj i najkrvavijoj bici rata, poginulo je 543.000 Francuza i 434.000 Nemaca.

1941 - Posle neuspele ofanzive na Moskvu u Drugom svetskom ratu, nemački vođa Adolf Hitler smenio je komandanta kopnenih trupa feldmaršala Valtera fon Brauhiča i lično preuzeo komandu nad armijom.

1946 - U Indokini je počeo oslobodilački rat jedinica pod vođstvom Ho Ši Mina protiv francuskih kolonijalnih trupa.

1950 - Savet NATO imenovao je američkog generala Dvajta Ajzenhauera za vrhovnog komandanta snaga tog vojnog bloka u Evropi.

1961 - Gou i dve manje portugalske enklave na zapadnoj obali Indije definitivno su zaposele indijske trupe. Goa je od samog početka 16. veka bila portugalski posed.

1972 - Kapsula vasionskog broda "Apolo 17" spustila se u Tihi okean, čime je završen američki program "Apolo" ljudskih letova na Mesec.

1984 - Britanski premijer Margaret Tačer i njen kineski kolega Džao Cijang potpisali su u Pekingu sporazum prema kojem Hongkong (britanski naziv bio je Viktorija) od 1. jula 1997. posle 99 godina britanske uprave, prelazi pod suverenitet Kine.

1991 - Na Skupštini u Kninu proglašeno je osnivanje Republike Srpske Krajine.

1996 - Umro je italijanski filmski glumac Marčelo Mastrojani, uspešan kao komičar, romantični heroj, dramski glumac, ljubavnik i tumač rola u filmovima hermetičnog intelektualizma. Filmovi: "Devojke sa Španskog trga", "Hronika o siromašnim ljubavnicima", "Bele noći", "Sladak život", "Razvod na italijanski način", "Noć", "Porodična hronika", "Osam i po", "Privatan život", Leo poslednji", "Miris žene".

1997 - Singapurski putnički avion tipa "Boing 737-300" srušio se blizu indonežanskog grada Palembangare, što nije preživeo niko od 104 osobe u letelici.

2001 - U eksploziji socijalnih nemira širom Argentine došlo je do masovne pljačke prodavnica, pri čemu je poginulo 27 osoba. Predsednik Fernando de la Rua proglasio je vanredno stanje, ali je već narednog dana i sam podneo ostavku, kao i vlada Argentine.

2003 - Libija, SAD i Velika Britanija istovremeno su potvrdile da su postigle dogovor kojim vlada u Tripoliju pristaje da obustavi sve programe za proizvodnnju hemijskog, biološkog i nuklearnog naoružanja i takođe dozvoljava potpunu međunarodnu kontrolu libijskih postrojenja.

2004 - Umrla je italijanska operska pevačica Renata Tebaldi, sopran. Na međunarodnu scenu stupila je 1946. na koncertu povodom ponovnog otvaranja milanske Skale nakon završetka Drugog svetskog rata. Pevajući pre svega u Pučinijevim i Verdijevim operama, nastupala je zajedno sa mnogim poznatim operskim pevačima, među kojima su bili Mario del Monako i Karlo Bergonci.

2004 - U dve eksplozije automobila bombi u svetim šiitskim gradovima Nadžafu i Karbali, u centralnom Iraku, poginulo je najmanje 60 osoba, a više od stotinu je ranjeno.

2007 - Najmanje 40 lica je poginulo, a 269 je povređeno u železničkoj nesreći na jugu Pakistana, kod mesta Merabpur, oko 400 kilometara severno od Karačija, pošto je ekspresni voz prepun putnika na liniji Karači-Lahor iskočio iz šina. U vozu se nalazilo oko 700 putnika, od kojih se većina vraćala kući povodom islamskog praznika Kurban bajrama.

2013 - Preminula je Ružica Sokić, srpska glumica. Rođena je 1934. u Beogradu kao kćerka trgovca i suvlasnika lista "Pravda" Petra Sokića (1893-1964). Godine 1958. diplomira na Akademiji za pozorišnu umetnost u Beogradu. Godine 1961. postala je stalni član Pozorišta Atelje 212. Glumila je u oko 40 filmova. Već za prvu ulogu ("Gorki deo reke", 1965, J. Živanovića) nagrađena je Srebrnom arenom na festivalu u Puli. Najveće uspehe ostvarila je glavnim ulogama pevačice u filmu "Kad budem mrtav i beo" i prostodušne uličarke u filmu "Žuta", za koju je u Puli nagrađena Zlatnom arenom, te sporednom ulogom majke kojoj sin gine u borbi u "Užičkoj republici", za koju je takođe nagrađena Zlatnom arenom. Bavila se i pedagoškim radom, na Akademiji umetnosti Braća Karić (1996-2000). Objavila je knjigu sećanja "Strast za letenjem".

2016 - U Ankari je ubijen ambasador Rusije u Turskoj Andrej Karlov, tokom otvaranja izložbe fotografija "Rusija očima Turaka". Ubijen je dok je držao govor u poznatoj galeriji "Čagdas Sanatlar Merkezi" u ekskluzivnoj četvrti Čankaja u Ankari.

2018 - Donald Tramp predsednik SAD, objavio je da su Sjedinjene Države pobedile takozvanu Islamsku državu u Siriji. Usledila je najava povlačenja trupa SAD iz te zemlje. Zvaničnici Pentagona ubrzo potom saopštili su da je započeo proces povratka američkih trupa iz Sirije, dok su SAD "pokrenule tranziciju u narednu fazu kampanje".

- Srpska pravoslavna crkva danas slavi Svetog Nikolu. Praznik, u narodu najčešće nazivan Nikoljdan, posvećen je obeležavanju uspomene na dan smrti Čudotvorca koji je umro 19. decembra 343. Bio je arhiepiskop grada Mira, u Likiji. Smatra se zaštitnikom putnika i pomoraca. Njegove mošti nalaze se u italijanskom gradu Bari i srpski vladari, Stefan Dečanski, kralj Milutin i drugi, crkvu u kojoj se one nalaze bogato su darivali. Kod pravoslavnih Srba Sveti Nikola je najčešća krsna slava.

Dogodilo se na današnji dan, 20.12

Danas je sreda, 20. decembar, 354. dan 2023. Do kraja godine ima 11 dana.

1355 - Umro je srpski car Stefan Dušan, sin kralja Stefana Dečanskog, kralj Srbije od 1331. do 1346, kada je u Skoplju krunisan za cara Srba i Grka. Uz kralja Milutina najveći vladar dinastije Nemanjić. Pobedom nad Bugarima u bici kod Velbužda (danas Ćustendil) 1330. obezbedio je premoć Srbije na Jugoistoku Evrope. Godinu dana kasnije uz pomoć vlastele zbacio je oca i krunisao se za kralja. Težio je stvaranju države koja bi zamenila Vizantiju. Osvojio je celu Makedoniju (osim Soluna) današnju Albaniju, Tesaliju, Epir, Akarnaniju. Prerana smrt sprečila ga je da stvori čvršću političku celinu. "Dušanov zakonik", čiji je prvi deo objavljen 1349. u Skoplju, a dopune 1354. na Saboru u Seru, važan je pravni dokument srednjovekovne Srbije ali i Evrope.

1582 - U Francuskoj je prihvaćen Gregorijanski kalendar.

1699 - Ruski car Petar Veliki modernizovao je ruski kalendar, saopštivši da će Nova godina počinjati 1. januara a ne 1. septembra kao do tada. Petar je tada odbacio vizantijski kalendar i poveo se za evropskim uzorima.

1806 - Srbi su se u Prvom srpskom ustanku s nekoliko topova neopaženo prebacili na Veliko ratno ostrvo na Dunavu, odakle su počeli da tuku tursko utvrđenje Donji grad u Beogradu. Komandant turskog garnizona Alija Gušanac u bezizlaznoj situaciji ponudio je predaju, ali je vezir Sulejman paša to odbio. Početkom januara 1807. ipak se predao, uz uslov da bez oružja ostane u Donjem gradu, a dva meseca kasnije prinuđen je da preda i to poslednje tursko uporište. Beograd je bio slobodan sve do ponovne turske okupacije 1813.

1830 - Na Londonskoj konferenciji Velika Britanija, Rusija, Francuska, Austrija i Pruska konstatovale su da se Holandija u granicama određenim Bečkim kongresom raspala, te da je Belgija postala suverena država. Do Napoleonovih ratova Belgija se nalazila pod Habzburzima. Od Bečkog kongresa 1815. do 1830. ona je, kao i Luksemburg, sastavni deo Holandije (Nizozemske). Belgijanci su izraziti katolici, za razliku od protestantske Holandije, pa je u pozadini pobune iz 1830. bila i suprotnost te vrste.

1860 - Južna Karolina se prva od 11 južnih robovlasničkih država otcepila od SAD, što je bio uvod u četvorogodišnji Američki građanski rat započet 1861.

1863 - Rođen je srpski matematičar Bogdan Gavrilović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije od 1931. do 1937. Autor je niza radova iz raznih oblasti matematike kao i univerzitetskih udžbenika "Analitička geometrija" i "Teorija determinanata".

1894 - Rođen je australijski državnik Gordon Menzis, premijer Australije s najdužim stažom, šef vlade kao lider Ujedinjene australijske partije od 1939. do 1941, a potom kao vođa Liberalne partije od 1949. do 1966. Znatno je doprineo jačanju uticaja SAD u Australiji i uvukao je zemlju u Vijetnamski rat na američkoj strani.

1912 - U Londonu je počela mirovna konferencija Turske i balkanskih zemalja, posle pobeda balkanskih saveznika koji su osvojili gotovo sve turske evropske posede. Za uspeh Srbije, Grčke i Bugarske bile su presudne pobede Prve srpske armije pod komandom prestolonaslednika Aleksandra Karađorđevića u Kumanovskoj bici 23. i 24. oktobra i u Bitoljskoj bici od 16. do 19. novembra 1912. nad turskom Vardarskom armijom. Na konferenciji se Turska odrekla svih izgubljenih teritorija, ne pristajući jedino da preda još neosvojeni grad Jedrene. Zbog toga je Prvi balkanski rat nastavljen početkom februara 1913. i posle novih turskih poraza i pada Jedrena, za šta je dobrim delom bila zaslužna Druga srpska armija vojvode Stepe Stepanovića, tada generala, mirovni ugovor s Turskom sklopljen je 30. maja 1913. u Londonu.

1937 - Umro je nemački general i vojni pisac Erih Fridrih Vilhelm Ludendorf, jedan od ključnih nemačkih komandanata u Prvom svetskom ratu. U početku rata uspešno je rukovodio operacijama na Istočnom frontu, a 1916. postavljen je za prvog pomoćnika štaba Vrhovne komande. Na tom položaju praktično samostalno rukovodio je vojnim operacijama, ali je smenjen u oktobru 1918. posle neuspelih ofanziva u proleće i leto te godine. Jedan je od ideologa kasnije nacističke agresivne vojne doktrine i pobornik totalnog rata. Dela: "Totalni rat", "Moje ratne uspomene 1914-1918.".

1944 - Objavljen je prvi broj lista "Jedinstvo" namenjen čitaocima Autonomne Kosovsko-metohijske oblasti. Od 1945. list izlazi u Prištini, najpre jednom sedmično, a kasnije je postao dnevnik. Nakon okupacije tog dela Srbije 1999. izmešten je iz Prištine.

1945 - Karl Rener izabran je za prvog predsednika austrijske Druge republike.

1960 - Osnovan je Front nacionalnog oslobođenja Južnog Vijetnama, poznat kao Vijetkong, antiamerički gerilski pokret koji je u sadejstvu s armijom Severnog Vijetnama 1975. izvojevao pobedu nad vojskom SAD i snagama južnovijetnamske vlade.

1968 - Umro je američki pisac Džon Stajnbek, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1962. Preplićući naturalizam s humorom, pisao je o životu eksploatisanih u vreme velike ekonomske krize tridesetih godina 20. veka, tegobnom životu seljaka, skitnica i probisveta, o animalnim porivima u čoveku i pobuni nekonformističke mlade generacije. Dela: romani "Plodovi gneva", "Zima našeg nezadovoljstva", "Istočno od raja", "Kvart Tortilja", "O miševima i ljudima", "U neizvesnoj bici", drama "Mesec je zašao", putopis "Putovanja s Čarlijem", eseji "Kratka vladavina Pipina IV".

1970 - Pod pritiskom radničkih nemira, ostavku je podneo šef vladajuće Poljske ujedinjene radničke partije (komunisti) Vladislav Gomulka, koga je nasledio Edvard Gjerek.

1971 - Predsednik Pakistana Aga Mohamed Jahja Kan podneo je ostavku posle poraza trupa njegove zemlje od indijske armije u Istočnom Pakistanu (sadašnji Bangladeš) i predao je vlast Zulfikaru Ali Butu.

1973 - Od eksplozije razorne bombe postavljene ispod puta i aktivirane nakon nailaska njegovog službenog automobila, u Madridu je ubijen španski predsednik vlade admiral Luis Karero Blanko. Eksplozija je bila tako razorna da je blindirani automobil preleteo susednu zgradu. Blanko je bio predviđen da nasledi Franciska Franka na čelu Španije.

1974 - Umro je srpski vajar Risto Stijović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, umetnik fine linije i plemenite materije. Studije je počeo na Umetničkoj školi u Beogradu, a posle prelaska preko Albanije u Prvom svetskom ratu dospeo je sa srpskom vojskom na Krf, odakle je otišao u Marselj, zatim u Pariz, gde je studirao i izlagao. Izgradio je karakterističan izraz zasnovan na zatvorenim uprošćenim volumenima, s tematikom ženskog akta ili portreta i iskazao je posebnu sklonost obradi retkog i skupocenog drveta. Autor je mnogih spomenika, izvanredno stilizovanih životinja i ptica u kamenu, bronzi i drvetu.

1982 - Umro je srpski kompozitor Milan Ristić, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Studirao je u Beogradu, Parizu i Pragu. Bio je učenik Miloja Milojevića i Josipa Slavenskog. Dela: devet simfonija, "Muzika za kamerni orkestar", "Suita giocosa", "Simfonijske varijacije", koncerti za violinu, za klavir, za kamerni orkestar, za klarinet, kamerne, klavirske i vokalne kompozicije.

1982 - Umro je poljski pijanista jevrejskog porekla Artur Rubinštajn, čije se virtuozno muziciranje odlikovalo bogatstvom emocija i žestokim temperamentom. Nenadmašno je tumačio Frederika Šopena, Ludviga van Betovena, Roberta Šumana i savremene španske kompozitore. Napisao je memoarsko delo "Godine moje mladosti".

1987 - U najgoroj mirnodopskoj nesreći na moru, sudar filipinskog feribota "Dona Paz" i jednog tankera preživelo je samo 11 od 4.397 putnika i članova posade feribota. "Dona Paz" je bio registrovan za prevoz najviše 1.500 ljudi.

1989 - SAD su otpočele invaziju Paname s 12.000 vojnika, kojima se pridružilo još toliko američkih vojnika stacioniranih u toj zemlji Srednje Amerike, radi zbacivanja bivšeg američkog štićenika predsednika vlade Manuela Antonija Norijege.

1990 - Šef sovjetske diplomatije Eduard Ševardnadze iznenada je podneo ostavku, upozorivši skupštinu na opasnost uspostavljanja diktatorskog poretka u zemlji.

1995 - Međunarodne snage pod nazivom Ifor, u kojima su dominirale trupe NATO, preuzele su misiju sprovođenja mira u Bosni i Hercegovini od snaga Ujedinjenih nacija, u skladu s mirovnim sporazumom potpisanim u Parizu šest dana ranije.

1995 - Američki avion "Boing 757" sa 163 putnika i članova posade, koji je leteo od Majamija ka kolumbijskom gradu Kali, srušio se u planinama jugozapadne Kolumbije i nesreću je preživelo samo četvoro ljudi.

1998 - Amerikanka nigerijskog porekla Nkem Čukvu je rodila osmorke, što je bio prvi takav poznat slučaj. Najmanja beba umrla je sedam dana kasnije.

1999 - Britanski vojnici iz sastava Sfora uhapsili su, na osnovu tajne optužnice Haškog tribunala, generala Stanislava Galića, komandanta Sarajevsko-romanijskog korpusa od oktobra 1992. do penzionisanja u maju 1994. Prilikom hapšenja Galić je pretučen.

1999 - Makao koji od sredine 16. veka bio posed Portugalije, ponovo je postao sastavni deo Kine. Taj lučki grad Portugalci su počeli da grade 1557. Ugovorom Lisabona i Pekinga iz 1887. potvrđen je njegov status kao portugalske kolonije.

2000 - SRJ je postala član Međunarodnog monetarnog fonda i Organizacije Ujedinjenih nacija za obrazovanje, nauku i kulturu (UNESCO).

2001 - Umro je senegalski državnik i pisac Lepold Sedar Sengor, bivši predsednik Senegala, jedan od najistaknutijih afričkih lidera i svetski poznat pesnik. Šef države postao je 1960. i na tom položaju ostao je dve decenije.

2001 - Savet bezbednosti UN jednoglasno je usvojio rezoluciju o slanju međunarodnih snaga u Avganistan pod komandom Velike Britanije.

2008 - Umrla je Olga Lepešinskaja, balerina. Po okončanju moskovske Koreografske škole dospela je u Boljšoj teatar u kojem je radila od 1933. do 1963. Proslavila se ulogama u baletima "Don Kihot", "Krcko Oraščić", "Uspavana lepotica". Podučavala je klasični balet, osim u negdašnjem Sovjetskom Savezu, u Francuskoj, Nemačkoj, Mađarskoj, Italiji, Švedskoj i Kini. Bila je četvorostruki laureat nekada najviše umetničke, Staljinove nagrade. 2013 - Lideri Evropske unije i formalno su odlučili da pregovore o pridruživanju sa Srbijom započnu 21. januara, posto je usvojen pregovarački okvir za dalji napredak.

2014 - Preminuo je Miodrag Protić, srpski slikar, likovni kritičar, teoretičar i istoričar umetnosti, osnivač Muzeja savremene umetnosti i upravnik te ustanove od 1965. do 1980. Autor je niza ključnih izložbi u MSU - "Počeci jugoslovenskog modernog slikarstva", "Treća decenija: Konstruktivno slikarstvo", "Nadrealizam, postnadrealizam, socijalna umetnost" i dobitnik brojnih nagrada: Uneskova na 28. Bijenalu u Veneciji (1956), Orden Deneborg Kraljevine Danske (1981), Orden oficira rada književnosti i umetnosti Francuske (1983), Sedmojulske nagrade Srbije (1985). Dela: "Savremenici", "Srpsko slikarstvo XX veka", "Nojeva barka I-III".

2018 - Umro je Mihajlo Mitrović, arhitekta, profesor na Fakultetu primenjenih umetnosti u Beogradu. Kao urbanista učestvovao je u izradi generalnih planova Zaječara, Trstenika, Pirota, Niša, Banje Koviljače, Lazarevaca, Vrnjačke Banje. Pored drugog, projektovao je odmaralište "Narcis" na Zlatiboru, stacionar OUN u Banji Koviljači, Geneksove kule kao i hram Sv. Vasilija Ostroškog u Beogradu.

Dogodilo se na današnji dan, 21.12.

Na današnji dan 1881. godine u Beogradu je osnovano Srpsko novinarsko društvo. Kao strukovno udruženje, Srpsko novinarsko društvo je jedno od najstarijih u svetu. U prestonici tadašnje Kraljevine Srbije izlazila su u to vreme 22 lista i časopisa. Predsednik prvog Upravnog odbora Društva (1881/2) bio je pisac Laza Kostić, tada urednik "Srpske nezavisnosti".

Danas je četvrtak, 21. decembar 2023. Do kraja godine ima 10 dana.

1118 -Rođen je kenterberijski nadbiskup Tomas Beket, koji je 1170. pogubljen zbog protivljenja politici engleskog kralja HenrijaII. Prethodno je bio blizak kraljev prijatelj i njegov kancelar do izbora za nadbiskupa 1162. Protiveći se ograničavanju crkvene vlasti, posebno njenog sudstva, 1164. emigrirao je u Francusku. Po povratku je odbio da položi zakletvu na kraljeva "Klarendonska pravila" o odnosima crkve i države i odlukom HenrijaIIpogubljen je u Kenterberijskoj katedrali. Proglašen je 1173. za sveca i njegov grob u toj katedrali postao je jedno od privlačnih mesta za hodočasnike u srednjovekovnoj Evropi.

1375 -Umro je italijanski pisac Đovani Bokačo, autor zbirke od 100 novela - "Dekameron", remek dela italijanske proze. Na to delo, u osnovi antiklerikalno, oslanjali su se kasnije Molijer, Šekspir, pa i Držić. Napisao je i niz književnih dela u duhu tradicije srednjevekovnog viteškog romana i više mitološko-alegorijskih radova, poput "Filostrato", "Filokolo", "Fiametasa", "Tezeida", "Ljubavnih vizija". Napisao je i "Danteov život".

1781- "Patent o toleranciji" koji je izdao austrijski car JosifII, izjednačio je sve veroispovesti u Monarhiji. Tada je omogućeno i zapošljavanje inovernih u državnoj službi, što je do tada bila privilegija isključivo rimokatolika.

1795- Rođen je nemački istoričar Leopold fon Ranke, profesor Berlinskog univerziteta, član Pruske akademije nauka, koji se uglavnom bavio istorijom germanskih i romanskih naroda, ali je pisao i o narodima centralne i jugoistočne Evrope. Studirao je teologiju i filologiju i doktorirao filozofiju. Za počasnog člana Društva srpske slovesnosti izabran je 1849. Kao rezultat saradnje s Vukom Karadžićem, 1829. objavio je delo "Srpska revolucija", jednu od najboljih knjiga o srpskim ustancima 1804. i 1815. - kojom je skrenuo pažnju evropske javnosti na borbu srpskog naroda za oslobođenje. Ostala dela: "Istorija Francuske", "Istorija Engleske", "Rimske pape", "Nemačka istorija za vreme Reformacije".

1804- Rođen je engleski državnik i pisac Bendžamin Dizraeli, osnivač i vođa konzervativaca, ranije torijevaca, dva puta premijer - 1868. i od 1874. do 1880. Bio je jedan od glavnih protagonista ekspanzionističke politike Britanije u drugoj polovini 19. veka. Započeo je osvajački rat protiv Bura 1877. Ratovao je protiv Avganistana i stavio ga pod britanski protektorat, osvojio Kipar 1878. Bio je protivnik Rusije i Francuske, a podržavao je Austro-Ugarsku i Tursku. Njegova naglašena podrška Turskoj imala je teške posledice po položaj Srbije.

1817 -Guverner Laklan Mekvori formalno je prihvatio naziv "Australija" za britansku koloniju.

1842 -Rođen je ruski revolucionar, Petar Aleksejevič Kropotkin. Iako plemićkog porekla, bio je teoretičar anarhizma. Naučni rad napustio je 1871. i od tada je veći deo života proveo u zapadnoj Evropi, gde je takođe proganjan. Dela: "Uzajamna pomoć", "Velika Francuska revolucija", "Zapisi revolucionara".

1879 -Rođen je sovjetski lider Staljin, pravo ime bilo mu je Josif Visarionovič Džugašvili. Upravljao je Sovjetskim Savezom 29 godina. Kao učenik bogoslovije pristupio je socijaldemokratama, potom boljševicima. Pre Oktobarske revolucije 1917. ušao je u Politbiro i Vojno-revolucionarni komitet u oktobru te godine. Od aprila 1922. do smrti u martu 1953. bio je generalni sekretar partije. Masovne čistke započeo je 1934. i likvidirao je brojne stare boljševike, partijske, državne i armijske rukovodioce, prvake Kominterne, pa i rukovodstva pojedinih stranih komunističkih partija. U ratu protiv Nemačke i njenih saveznika od 1941. do 1945. bio je vrhovni komandant oružanih snaga, učestvovao je na međunarodnim konferencijama u Teheranu, Jalti i u Potsdamu, prihvatio je podelu interesnih sfera posle Drugog svetskog rata u Evropi i Aziji. Stvorio je 1947. Informacioni biro komunističkih partija, pomoću kojeg je nastojao da obezbedi uticaj u komunističkom svetu. Godine 1948. pokušao je da se obračuna s rukovodstvom KPJ. Ipak period njegove vlade bio je obeležen ogromnim industrijskim napretkom. Sovjetska država razvila je nuklearni potencijal, u vojne i u mirnodopske svrhe, kao i uspešan svemirski program.

1892- Rođena je engleska književnica Rebeka Vest. Pravo ime bilo joj je Sesilija Izabela Ferfild. Posle boravka u Kraljevini Jugoslaviji 1937. i 1941. napisala je opsežno putopisno-istorijsko delo "Crno jagnje i sivi soko". Junaci njenih dela su izuzetne ličnosti koje se suprotstavljaju destruktivnim nagonima. Bavila se i novinarstvom i posebno su poznati njeni izveštaji s Nirnberškog procesa nemačkim i austrijskim ratnim zločincima posle Drugog svetskog rata. Ostala dela: romani "Vojnikov povratak", "Sudija", "Harijet Hjum", "Opori glas", "Trska koja misli", studije o veleizdaji "Značenje izdaje", "Voz baruta".

1917- Rođen je nemački pisac Hajnrih Teodor Bel, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1972. majstor kratke priče i dočaravanja atmosfere, likova i situacija u nekoliko rečenica. Ogroman uspeh njegovih dela (najprevođeniji je nemački pisac posle Drugog svetskog rata) zasnovan je na kombinaciji aktuelnosti tema s tradicionalnim načinom pripovedanja i psihološki uverljivim portretima "malih ljudi", podesnim za identifikaciju. Dela: romani "I ne reče ni reči", "Kuća bez čuvara", "Bilijar u pola deset", "Mišljenja jednog klovna", "Grupna slika s damom", zbirke pripovedaka "Putniče, naiđeš li u Spa...", "Sabrano ćutanje doktora Murkea", pripovetke "Voz je bio tačan", "Na kraju službenog puta", "Izgubljena čast Katarine Blum".

1918 -Rođen je austrijski političar Kurt Valdhajm. Od 1972. do 1981. bio je generalni sekretar UN. Kao oficir nemačke vojske tokom Drugog svetskog rata nalazio se na teritoriji Jugoslavije i Grčke i bilo je indicija da je sučesnik u delima ratnih zločina. Od 1985. do 1992. bio je predsednik Austrije.

1937- Rođena je američka filmska glumica Džejn Fonda, kćerka takođe filmske zvezde Henrija Fonde. Bila je i društveno angažovana, posebno protiv učešća SAD u Vijetnamskom ratu, ali i na drugim poljima - protiv rasizma, kao borac za prava žena. Filmovi: "Barbarela", "Konje ubijaju, zar ne?" (Oskar), "Klut" (Oskar), "Povratak ratnika" (Oskar), "Julija", "Na zlatnom jezeru", "Kineski sindrom".

1937 -U Holivudu je održana premijera filma Volta Diznija "Snežana i sedam patuljaka", prvog celovečernjeg crtanog filma u filmskoj istoriji.

1940- Umro je američki pisac Frensis Skot Ki Ficdžerald, predstavnik "izgubljene generacije" i "doba džeza" posle Prvog svetskog rata. Slikao je mladu i dokonu "novčanu aristokratiju". Dela: romani "Veliki Getsbi", "Blaga je noć", zbirka pesama, eseja i beležaka "Prskanje", zbirka priča "Priče iz doba džeza".

1941- Osnovana je Prva proleterska brigada NOV i POJ. Brigada je zvanično oformljena 21. decembra da bi se na taj način obeležio Staljinov rođendan, nakon 1948. i sukoba sa Staljinom zvanično je kao datum osnivanja uziman 22.12. kao dan prve borbe - otuda i dan JNA. Bila je sastavljena od boraca iz Srbije (manjim delom i Crne Gore). Prvi komandant bio je Koča Popović, a politički komesar Filip Kljajić.

1945- Umro je američki general Džordž Smit Paton, od posledica saobraćajne nesreće u Nemačkoj. U Drugom svetskom ratu istakao se kao energičan i vešt komandant oklopnih jedinica. Napisao je memoare "Rat kako sam ga ja video".

1953- Bivši iranski predsednik vlade Muhamed Mosadik, zbačen vojnim udarom u avgustu 1953. osuđen je na tri godine zatvora zbog navodnog pokušaja pobune protiv šaha Reze Pahlavija. Od 1944. vodio je borbu protiv stranih petrolejskih kompanija, ali je avgusta 1953. oboren sa mesta predsednika vlade.

1958- General Šarl de Gol izabran je za prvog predsednika Pete republike, dobivši novim ustavom ovlašćenja kakva do tada nije imao ni jedan predsednik Francuske.

1967 -Luis Vaškanski, prvi čovek kojem je presađeno tuđe srce, umro je u južnoafričkom gradu Kejptaun 18 dana posle operacije.

1988- Avion američke kompanije "Pan Am" na liniji London-Njujork eksplodirao je iznad škotskog mesta Lokerbi i u nesreći je poginulo svih 259 osoba u "Boingu 747" i 11 na zemlji. Libija je kasnije optužena da je odgovorna za taj teroristički akt.

1989- Predsednik Rumunije Nikolae Čaušesku proglasio je vanredno stanje u županiji Timiš, u čijem su glavnom gradu Temišvaru dva dana pre toga izbile masovne demonstracije protiv njegovog režima. Nemiri su se ubrzo preneli u Bukurešt i celu zemlju, pa je posle višednevnih demonstracija i sukoba, pošto je vojska stala na stranu pobunjenika, svrgnut njegov režim. Nakon ubrzanog suđenja sa suprugom Elenom streljan je u dvorištu kasarne u Trgovištu.

1993- Predsednik Rusije Boris Jeljcin raspustio je Ministarstvo bezbednosti, naslednika moćne tajne policije KGB, rekavši da je to učinio jer je ono propustilo da ga blagovremeno upozori na opasan razvoj događaja i zato što te snage, koje su decenijama zastrašivale ruske građane, nije moguće reformisati.

1995 -U gradu Badrašin, 28 kilometara južno od Kaira, poginulo je 75 osoba kada je putnički voz udario u drugi voz u gustoj magli.

1997- U drugom krugu predsedničkih izbora u Srbiji protivkandidata lidera radikala Vojislava Šešelja pobedio je Milan Milutinović, kandidat Socijalističke partije Srbije, JUL-a i Nove demokratije.

2001- Američki avioni usmrtili su 65 lica prilikom bombardovanja konvoja vozila u kojem su avganistanske plemenske vođe putovale u Kabul da bi prisustvovale proglašenju nove vlade.

2004- Skupština Srbije zakonom je u svim pravima izjednačila pripadnike Ravnogorskog pokreta u Drugom svetskom ratu s pripadnicima Partizanskog pokreta. Ustanovljena je i "Ravnogorska spomenica 1941", poput "Partizanske spomenice 1941".

2004- U napadu bombaša samoubice na američku bazu u iračkom gradu Mosulu poginule su 24 osobe, od kojih 20 američkih vojnika, a ranjeno je 66 lica, od kojih 42 američka vojnika i 10 civila.

2006- Otkriveni su zemni ostaci Despota Stefana Lazarevića u jugozapadnom uglu naosa crkve Manastira Manasija. Autentičnost je potvrđena DNK analizom. Stefan Lazarević (1378 - 1427) jedna je od najbitnijih ličnosti srednjovekovne Srbije i posebno srpske kulture. Sin Kneza Lazara, kosovskog mučenika, vladar i ratnik, autor je i nekoliko važnih literarnih dela, među kojima je nesumnjivo najbitnije "Slovo Ljubve" - delo velike literarne vrednosti. Despot Stefan zapamćen je i kao izuzetno hrabar ratnik, kako su to posvedočili i njegovi ratni suparnici, poput Tamerlana nakon Bitke kod Angore.

Dogodilo se na današnji dan, 22.12.

Na današnji dan 1801. godine umro je srpski istoričar, teolog, književnik Jovan Rajić. Školovao se u Sremskim Karlovcima, gde je i rođen, u jezuitskoj gimnaziji u Komoranu, i u Šopronu (protestantska gimnazija). Zaršio je Duhovnu akademiju u Kijevu. Radio je kao profesor u Karlovcima i Novom Sadu (geografija sa istorijom). Pošto se zamonašio 1772. postaje arhimandrit manastira Kovilj u Bačkoj. Uz Dositeja Obradovića Rajić je verovatno najučeniji Srbin svog vremena. Njegov "Katihizis", koji je izradio na traženje carice Marije Terezije, najprevođenija je srpska knjiga 18. veka. Prevedena je na rumunski (2 prevoda) nemački, mađarski i grčki. Prevodio je sa ruskog i nemačkog, književno, bogoslovsko i istoriografsko štivo. Njegova "Istorija", obimno delo objavljeno u 4 toma (1794/95) ostavila je ogroman trag u srpskoj kulturi i posle Mavra Orbina i Pavla Julinca prva je prava istorija Srba. To je prva publikacija u srpskoj književnoj istoriji za koju su bili upisivani prenumeranti (pretplatnici). I na literarnom polju imao je sjajne rezultate, njegova poema "Boj zmaja sa orlovi" smatra se najboljim pesničkim ostvarenjem srpske literature 18. veka. Dela: "Katihizis mali", "Boj zmaja sa orlovi", "Stihi o vospominaniji smrti", "Istorija raznih slovenskih narodov", "Traedokomedija" (prerada dela Emanuila Kozačinskog), "Molitvenik", "Istorija katihizma", "Bezpristrastnaja istoričeskaja povest", "Pravila monašeskaja".

Danas je petak, 22. decembar 2023. Do kraja godine ima 9 dana.

1118 -Rođen je kenterberijski nadbiskup Tomas Beket, koji je 1170. pogubljen zbog protivljenja politici engleskog kralja HenrijaII. Prethodno je bio blizak kraljev prijatelj i njegov kancelar do izbora za nadbiskupa 1162. Protiveći se ograničavanju crkvene vlasti, posebno njenog sudstva, 1164. emigrirao je u Francusku. Po povratku je odbio da položi zakletvu na kraljeva "Klarendonska pravila" o odnosima crkve i države i odlukom HenrijaIIpogubljen je u Kenterberijskoj katedrali. Proglašen je 1173. za sveca i njegov grob u toj katedrali postao je jedno od privlačnih mesta za hodočasnike u srednjovekovnoj Evropi.

1375 -Umro je italijanski pisac Đovani Bokačo, autor zbirke od 100 novela - "Dekameron", remek dela italijanske proze. Na to delo, u osnovi antiklerikalno, oslanjali su se kasnije Molijer, Šekspir, pa i Držić. Napisao je i niz književnih dela u duhu tradicije srednjevekovnog viteškog romana i više mitološko-alegorijskih radova, poput "Filostrato", "Filokolo", "Fiametasa", "Tezeida", "Ljubavnih vizija". Napisao je i "Danteov život".

1781- "Patent o toleranciji" koji je izdao austrijski car JosifII, izjednačio je sve veroispovesti u Monarhiji. Tada je omogućeno i zapošljavanje inovernih u državnoj službi, što je do tada bila privilegija isključivo rimokatolika.

1795- Rođen je nemački istoričar Leopold fon Ranke, profesor Berlinskog univerziteta, član Pruske akademije nauka, koji se uglavnom bavio istorijom germanskih i romanskih naroda, ali je pisao i o narodima centralne i jugoistočne Evrope. Studirao je teologiju i filologiju i doktorirao filozofiju. Za počasnog člana Društva srpske slovesnosti izabran je 1849. Kao rezultat saradnje s Vukom Karadžićem, 1829. objavio je delo "Srpska revolucija", jednu od najboljih knjiga o srpskim ustancima 1804. i 1815. - kojom je skrenuo pažnju evropske javnosti na borbu srpskog naroda za oslobođenje. Ostala dela: "Istorija Francuske", "Istorija Engleske", "Rimske pape", "Nemačka istorija za vreme Reformacije".

1804- Rođen je engleski državnik i pisac Bendžamin Dizraeli, osnivač i vođa konzervativaca, ranije torijevaca, dva puta premijer - 1868. i od 1874. do 1880. Bio je jedan od glavnih protagonista ekspanzionističke politike Britanije u drugoj polovini 19. veka. Započeo je osvajački rat protiv Bura 1877. Ratovao je protiv Avganistana i stavio ga pod britanski protektorat, osvojio Kipar 1878. Bio je protivnik Rusije i Francuske, a podržavao je Austro-Ugarsku i Tursku. Njegova naglašena podrška Turskoj imala je teške posledice po položaj Srbije.

1817 -Guverner Laklan Mekvori formalno je prihvatio naziv "Australija" za britansku koloniju.

1842 -Rođen je ruski revolucionar, Petar Aleksejevič Kropotkin. Iako plemićkog porekla, bio je teoretičar anarhizma. Naučni rad napustio je 1871. i od tada je veći deo života proveo u zapadnoj Evropi, gde je takođe proganjan. Dela: "Uzajamna pomoć", "Velika Francuska revolucija", "Zapisi revolucionara".

1879 -Rođen je sovjetski lider Staljin, pravo ime bilo mu je Josif Visarionovič Džugašvili. Upravljao je Sovjetskim Savezom 29 godina. Kao učenik bogoslovije pristupio je socijaldemokratama, potom boljševicima. Pre Oktobarske revolucije 1917. ušao je u Politbiro i Vojno-revolucionarni komitet u oktobru te godine. Od aprila 1922. do smrti u martu 1953. bio je generalni sekretar partije. Masovne čistke započeo je 1934. i likvidirao je brojne stare boljševike, partijske, državne i armijske rukovodioce, prvake Kominterne, pa i rukovodstva pojedinih stranih komunističkih partija. U ratu protiv Nemačke i njenih saveznika od 1941. do 1945. bio je vrhovni komandant oružanih snaga, učestvovao je na međunarodnim konferencijama u Teheranu, Jalti i u Potsdamu, prihvatio je podelu interesnih sfera posle Drugog svetskog rata u Evropi i Aziji. Stvorio je 1947. Informacioni biro komunističkih partija, pomoću kojeg je nastojao da obezbedi uticaj u komunističkom svetu. Godine 1948. pokušao je da se obračuna s rukovodstvom KPJ. Ipak period njegove vlade bio je obeležen ogromnim industrijskim napretkom. Sovjetska država razvila je nuklearni potencijal, u vojne i u mirnodopske svrhe, kao i uspešan svemirski program.

1892- Rođena je engleska književnica Rebeka Vest. Pravo ime bilo joj je Sesilija Izabela Ferfild. Posle boravka u Kraljevini Jugoslaviji 1937. i 1941. napisala je opsežno putopisno-istorijsko delo "Crno jagnje i sivi soko". Junaci njenih dela su izuzetne ličnosti koje se suprotstavljaju destruktivnim nagonima. Bavila se i novinarstvom i posebno su poznati njeni izveštaji s Nirnberškog procesa nemačkim i austrijskim ratnim zločincima posle Drugog svetskog rata. Ostala dela: romani "Vojnikov povratak", "Sudija", "Harijet Hjum", "Opori glas", "Trska koja misli", studije o veleizdaji "Značenje izdaje", "Voz baruta".

1917- Rođen je nemački pisac Hajnrih Teodor Bel, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1972. majstor kratke priče i dočaravanja atmosfere, likova i situacija u nekoliko rečenica. Ogroman uspeh njegovih dela (najprevođeniji je nemački pisac posle Drugog svetskog rata) zasnovan je na kombinaciji aktuelnosti tema s tradicionalnim načinom pripovedanja i psihološki uverljivim portretima "malih ljudi", podesnim za identifikaciju. Dela: romani "I ne reče ni reči", "Kuća bez čuvara", "Bilijar u pola deset", "Mišljenja jednog klovna", "Grupna slika s damom", zbirke pripovedaka "Putniče, naiđeš li u Spa...", "Sabrano ćutanje doktora Murkea", pripovetke "Voz je bio tačan", "Na kraju službenog puta", "Izgubljena čast Katarine Blum".

1918 -Rođen je austrijski političar Kurt Valdhajm. Od 1972. do 1981. bio je generalni sekretar UN. Kao oficir nemačke vojske tokom Drugog svetskog rata nalazio se na teritoriji Jugoslavije i Grčke i bilo je indicija da je sučesnik u delima ratnih zločina. Od 1985. do 1992. bio je predsednik Austrije.

1937- Rođena je američka filmska glumica Džejn Fonda, kćerka takođe filmske zvezde Henrija Fonde. Bila je i društveno angažovana, posebno protiv učešća SAD u Vijetnamskom ratu, ali i na drugim poljima - protiv rasizma, kao borac za prava žena. Filmovi: "Barbarela", "Konje ubijaju, zar ne?" (Oskar), "Klut" (Oskar), "Povratak ratnika" (Oskar), "Julija", "Na zlatnom jezeru", "Kineski sindrom".

1937 -U Holivudu je održana premijera filma Volta Diznija "Snežana i sedam patuljaka", prvog celovečernjeg crtanog filma u filmskoj istoriji.

1940- Umro je američki pisac Frensis Skot Ki Ficdžerald, predstavnik "izgubljene generacije" i "doba džeza" posle Prvog svetskog rata. Slikao je mladu i dokonu "novčanu aristokratiju". Dela: romani "Veliki Getsbi", "Blaga je noć", zbirka pesama, eseja i beležaka "Prskanje", zbirka priča "Priče iz doba džeza".

1941- Osnovana je Prva proleterska brigada NOV i POJ. Brigada je zvanično oformljena 21. decembra da bi se na taj način obeležio Staljinov rođendan, nakon 1948. i sukoba sa Staljinom zvanično je kao datum osnivanja uziman 22.12. kao dan prve borbe - otuda i dan JNA. Bila je sastavljena od boraca iz Srbije (manjim delom i Crne Gore). Prvi komandant bio je Koča Popović, a politički komesar Filip Kljajić.

1945- Umro je američki general Džordž Smit Paton, od posledica saobraćajne nesreće u Nemačkoj. U Drugom svetskom ratu istakao se kao energičan i vešt komandant oklopnih jedinica. Napisao je memoare "Rat kako sam ga ja video".

1953- Bivši iranski predsednik vlade Muhamed Mosadik, zbačen vojnim udarom u avgustu 1953. osuđen je na tri godine zatvora zbog navodnog pokušaja pobune protiv šaha Reze Pahlavija. Od 1944. vodio je borbu protiv stranih petrolejskih kompanija, ali je avgusta 1953. oboren sa mesta predsednika vlade.

1958- General Šarl de Gol izabran je za prvog predsednika Pete republike, dobivši novim ustavom ovlašćenja kakva do tada nije imao ni jedan predsednik Francuske.

1967 -Luis Vaškanski, prvi čovek kojem je presađeno tuđe srce, umro je u južnoafričkom gradu Kejptaun 18 dana posle operacije.

1988- Avion američke kompanije "Pan Am" na liniji London-Njujork eksplodirao je iznad škotskog mesta Lokerbi i u nesreći je poginulo svih 259 osoba u "Boingu 747" i 11 na zemlji. Libija je kasnije optužena da je odgovorna za taj teroristički akt.

1989- Predsednik Rumunije Nikolae Čaušesku proglasio je vanredno stanje u županiji Timiš, u čijem su glavnom gradu Temišvaru dva dana pre toga izbile masovne demonstracije protiv njegovog režima. Nemiri su se ubrzo preneli u Bukurešt i celu zemlju, pa je posle višednevnih demonstracija i sukoba, pošto je vojska stala na stranu pobunjenika, svrgnut njegov režim. Nakon ubrzanog suđenja sa suprugom Elenom streljan je u dvorištu kasarne u Trgovištu.

1993- Predsednik Rusije Boris Jeljcin raspustio je Ministarstvo bezbednosti, naslednika moćne tajne policije KGB, rekavši da je to učinio jer je ono propustilo da ga blagovremeno upozori na opasan razvoj događaja i zato što te snage, koje su decenijama zastrašivale ruske građane, nije moguće reformisati.

1995 -U gradu Badrašin, 28 kilometara južno od Kaira, poginulo je 75 osoba kada je putnički voz udario u drugi voz u gustoj magli.

1997- U drugom krugu predsedničkih izbora u Srbiji protivkandidata lidera radikala Vojislava Šešelja pobedio je Milan Milutinović, kandidat Socijalističke partije Srbije, JUL-a i Nove demokratije.

2001- Američki avioni usmrtili su 65 lica prilikom bombardovanja konvoja vozila u kojem su avganistanske plemenske vođe putovale u Kabul da bi prisustvovale proglašenju nove vlade.

2004- Skupština Srbije zakonom je u svim pravima izjednačila pripadnike Ravnogorskog pokreta u Drugom svetskom ratu s pripadnicima Partizanskog pokreta. Ustanovljena je i "Ravnogorska spomenica 1941", poput "Partizanske spomenice 1941".

2004- U napadu bombaša samoubice na američku bazu u iračkom gradu Mosulu poginule su 24 osobe, od kojih 20 američkih vojnika, a ranjeno je 66 lica, od kojih 42 američka vojnika i 10 civila.

2006- Otkriveni su zemni ostaci Despota Stefana Lazarevića u jugozapadnom uglu naosa crkve Manastira Manasija. Autentičnost je potvrđena DNK analizom. Stefan Lazarević (1378 - 1427) jedna je od najbitnijih ličnosti srednjovekovne Srbije i posebno srpske kulture. Sin Kneza Lazara, kosovskog mučenika, vladar i ratnik, autor je i nekoliko važnih literarnih dela, među kojima je nesumnjivo najbitnije "Slovo Ljubve" - delo velike literarne vrednosti. Despot Stefan zapamćen je i kao izuzetno hrabar ratnik, kako su to posvedočili i njegovi ratni suparnici, poput Tamerlana nakon Bitke kod Angore.

Dogodilo se na današnji dan, 23.12.

Na današnji dan 1990. godine većina građana Slovenije se na referendumu izjasnila za otcepljenje od Jugoslavije.

Danas je subota, 23. decembar, 357. dan 2023. Do kraja godine ima osam dana.

1777 - Rođen je ruski car Aleksandar I Pavlovič Romanov, koji je po stupanju na presto 1801. otpočeo seriju proliberalnih reformi i za vreme čije je vladavine do smrti 1825. Rusija teritorijalno proširena. Zaključio je 1807. savez s francuskim carem Napoleonom I - protiv kojeg je prethodno ratovao u savezu s Austrijom, Pruskom i Engleskom. Od Švedske je preuzeo Finsku, koja je 1809. priključena Rusiji kao velika kneževina pod ruskom krunom. Pripojio je i Poljsku, osim dela koji su držale Pruska i Austrija, a posle pobede u ratu s Turskom i Besarabiju. Savezništvo je raskinuto Napoleonovim pohodom na Rusiju 1812. tokom kojeg je francuska armija pretrpela presudni poraz, a Aleksandar I je trijumfalno ušao u Pariz. U drugom periodu vladavine napustio je proliberalne tendencije i postao je pravi mistik.

1790 - Rođen je francuski orijentalista Žan Fransoa Šampolion, osnivač egiptologije. Uspeo je da 1822. dešifruje hijeroglife sa ploče pronađene 1799. u egipatskom mestu Rešid. Šampolion je primetio da se na pronađenoj ploči nalaze tri identična teksta na trima različitim jezicima, od kojih je jedan bio grčki, na taj način on pronašao je način za ulazak u svet staroegipatskih hijeroglifa.

1804 - Rođen je francuski pisac Šarl Ogisten Sent Bev, najistaknutiji predstavnik francuske književne kritike. Počeo je romantičarskim pesmama i romanom "Naslada", ali se potom posvetio isključivo književnoj kritici i istoriji. Ostala dela: pesme "Život, poezija i misli Žozefa Delorma", kritike "Književni portreti", "Por-Roajal", "Razgovori ponedeljkom".

1810 - Rođen je nemački egiptolog Karl Ričard Lepsijus, koji se smatra osnivačem moderne arheologije. Njegove "Egipatske hronologije" utemeljile su naučno izučavanje rane egipatske istorije.

1832 - Francuska je zauzela Antverpen, primoravši Holandiju da prizna nezavisnost Belgije.

1834 - Umro je engleski ekonomista i demograf Tomas Robert Maltus, poznat po "zakonu stanovništva". Prema tom zakonu stanovništvo se uvećava geometrijskom, a proizvodnja hrane aritmetičkom progresijom.

1861 - Tursko carstvo primorano je da prihvati ujedinjenje Vlaške i Moldavije, kojim je formirana Rumunija.

1872 - Umro je francuski pisac Teofil Gotje, preteča parnasovaca, koji je kultivisao "umetnost radi umetnosti" (l'art pour l'art). Dela: pesme "Emalji i kameje", proza "Gospođica de Mopen", "Roman jedne mumije", "Kapetan Frakas", kritike "Istorija dramske umetnosti u proteklih 25 godina", "Istorija romantizma".

1876 - Rođen je srpski slikar Stevan Aleksić, majstor obnove ikonostasa srpskih crkava. Akademiju je završio u Minhenu, a slikarsku radionicu otvorio je u rodnom Aradu, u kojem je renovirao ikone i slike na svodovima lokalne srpske crkve. Obnovio je i ikone i slike u crkvama u Temišvaru, Vukovaru, Novom Sadu, Modošu (sada Jaša Tomić), Bešenovu i drugim mestima. Najznačajniji i najobimniji rad obavio je u Preobraženskoj crkvi u Pančevu: 32 ikone velikog formata, tri kompozicije iz istorije srpske crkve i 44 medaljona svetaca.

1884 - Osnovano je "Prvo srpsko velosipedsko društvo". Prvi predsednik Društva nastalog na inicijativu više uglednih građana Beograda bio je Milorad Terzibašić, a potpredsednik Mihailo Jovanović. Društvo je imalo ukupno 20 članova, što je bila posledica visoke cene bicikla. Jedan od osnivača bio je i Đorđe Nešić, lekar, potonji profesor univerziteta i akademik.

1885 - Rođen je srpski inženjer Dobrivoje Božić, konstruktor najbolje svetske automatske vazdušne kočnice na železnicama. Studirao je Karlsrueu i Drezdenu, u Nemačkoj. Profesor mu je bio i Rudolf Dizel, čuveni konstruktor motora. Po okončanju studija 1911. vratio se u Srbiju. "Kočnica Božić" je u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca usvojena 1922. a kad je Međunarodna železnička unija proglasila taj uređaj boljim od svih dotadašnjih 1928. usvojena je i u drugim zemljama. Božićeva kočnica neprevaziđena je po jednostavnosti konstrukcije, lakoći rukovanja i snazi delovanja. I najsavremenije železničke kočnice su usavršene kopije "Kočnica Božić". U Srbiju se inženjer Božić vratio 1964. iz emigracije u SAD gde se nalazio od Drugog svetskog rata.

1916 - Rođen je italijanski režiser Dino Rizi, jedan od velikana italijanske komedije. Postao je slavan pedesetih serijom filmova "Hleb, ljubav i...". Jedan od njegovih najpoznatijih filmova je "Miris žene" iz 1974. s Vitoriom Gasmanom u glavnoj ulozi. Na međunarodnom filmskom festivalu u Veneciji 2002. dobio je Zlatnog lava za životno delo.

1918 - Rođen je nemački državnik Helmut Šmit, jedan od lidera Socijaldemokratske partije, koji je posle povlačenja Vilija Branta od 1974. do 1982. bio kancelar Zapadne Nemačke. Prethodno je u Brantovoj vladi od 1969. do 1972. bio ministar odbrane, a do 1974. ministar privrede i finansija.

1920 - Francuska i Velika Britanija odobrile su konvenciju kojom su određene granice Sirije i Palestine.

1925 - Rođen je francuski političar Pjer Ežen Beregovua, šef francuske vlade od aprila 1992. do marta 1993, kad je podneo ostavku posle izbornog poraza socijalista na parlamentarnim izborima. Nekoliko sedmica kasnije se ubio, našavši se pod snažnim medijskim pritiskom zato što je navodno svojevremeno dobio povoljan stambeni kredit.

1933 - Rođen je japanski car (mikado) Akihito, koji je na presto stupio 1990. posle smrti oca, cara Hirohita.

1943 - Vrhovna komanda savezničkih snaga za Sredozemlje i Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije postigli su u Drugom svetskom ratu sporazum o prihvatanju jugoslovenskih izbeglica. Dogovoreno je njihovo prebacivanje u severnu Afriku i na Sinaj.

1948 - U Tokiju je izvršena smrtna kazna nad sedmoricom japanskih zvaničnika, uključujući bivšeg predsednika vlade Hidekija Tođa, koje je Međunarodni vojni sud osudio na smrt zbog "zločina protiv čovečnosti" u Drugom svetskom ratu.

1953 - Streljan je bivši šef sovjetske političke policije NKVD i potpredsednik sovjetske vlade Lavrentij Pavlovič Berija, koji je uhapšen sredinom 1953. posle smrti Staljina, pod optužbom da je kovao zaveru da preuzme vlast u Sovjetskom Savezu. U "velikim čistkama" organizovao je likvidacije boljševičkih prvaka i od 1938. rukovodio je aparatom represije kao i sistemom logora.

1963 - Na grčkom putničkom brodu "Lakonija", zahvaćenom požarom posle eksplozije u severnom Atlantiku, poginulo je 128 osoba, a 908 je spaseno pre nego što je 29. decembra brod potonuo.

1964 - Na Cejlonu, sada Šri Lanka, u ciklonu je poginulo najmanje 2.000 osoba.

1972 - Umro je ruski konstruktor aviona Andrej Nikolajevič Tupoljev, koji je rukovodio izradom više od 100 tipova aviona, uključujući bombardere i džinovski ANT-20 "Maksim Gorki". Posle Drugog svetskog rata konstruisao je putničke avione, među kojima i "TU-144", prvi supersonični avion u svetu.

1972 - U zemljotesu koji je pogodio glavni grad Nikaragve Managvu, poginulo je 7.000 lica.

1989 - SAD su ojačale okupacione snage u Panami s još 2.000 vojnika, tako da je u gušenju neočekivano jakog otpora pristalica nekadašnjeg štićenika Vašingtona, panamskog lidera generala Manuela Antonija Norijege, učestvovalo 26.000 vojnika. Kasnije je otkriveno da su oni počinili brojne zločine nad panamskim civilima.

1994 - U Sarajevu su predstavnici zaraćenih strana, posle mirovne misije bivšeg predsednika SAD Džimija Kartera, potpisali četvoromesečno primirje počev od 1. januara 1995. Nakon svega 40 dana primirje je prekršeno ofanzivom snaga vlade u Sarajevu na Vlašić i Majevicu.

1995 - U indijskom gradu Dabali, severno od Nju Delhija, požar je u banketnoj sali u vreme školske svečanosti progutao najmanje 538 žrtava većinom dece između četiri i po i 14 godina.

1996 - Na Jamajci su četiri žene postale sveštenice Anglikanske crkve. Bio je to bio prvi slučaj te vrste u Centralnoj Americi.

1997 - Umro je japanski glumac Toširo Mifune, koji je svetsku slavu stekao tumačenjem uloga samuraja, posebno u filmovima režisera Akira Kurosave. Filmovi: "Rašomon", "Sedam samuraja", "Legenda o Musašiju", "Ponori ljubavi", "Krvavi presto", "Skrivena tvrđava", "Jodžimbo", "Pobuna", "Admiral Jamamoto", "Pakao na Pacifiku", "Crveno sunce", "Bitka za Midvej", "Šogun".

1998 - Vrhovni sud Belgije presudio je da je bivši generalni sekretar NATO Vili Klas kriv za "pasivnu korupciju" u skandalu "Agusta Daso", odnosno podmićivanju prilikom ugovaranja vojnih isporuka.

2002 - Italijanska kraljevska porodica Savoja, proterana zbog podrške Musoliniju tokom Drugog svetskog rata, doputovala je u kratku posetu otadžbini, prvi put posle 56 godina izbeglištva.

2004 - Umro je bivši indijski premijer Narasima Rao, autor indijskih ekonomskih reformi sprovođenih od 1991. do 1996.

2005 - Posle 138 godina u Slovačkoj je ukinuta vojna obaveza.

2007 - Umro je Oskar Piterson, kanadski džez pijanista i kompozitor. Školovao se u rodnom Montrealu, a postao je poznat nakon nastupa u njujorškom Karnegi Holu 1949. Osvojio je brojne nagrade i priznanja, uključujući i nagradu "Gremi" za životno delo 1997. kao i priznanje Međunarodne asocijacije za džez obrazovanje. Nosilac je najvišeg kanadskog civilnog priznanja - Ordena reda Kanade, i prvi je živi Kanađanin čiji je lik dospeo na poštansku marku. Oskar Piterson bio je jedan od najvećih muzicara u istoriji džeza uopšte.

2011 - Stupio je na snagu Sporazum o raspoređivanju američkog odbrambenog raketnog štita u Rumuniji. Sporazumom je predviđeno da američki presretači budu stacionirani u vazduhoplovnoj vojnoj bazi Deveselu u Rumuniji. Reč je o programu koji predviđa postavljanje raketnog štita u Rumuniji i Poljskoj. Prema saopštenjima zvaničnika SAD ovaj štit usmeren je protiv Irana a ne protiv Rusije.

2013 - Preminuo je Mihail Kalašnjikov, čuveni ruski konstruktor oružja, izumitelj najpoznatije automatske puške AK-47, proizvedene, počev od 1947. u kako se procenjuje, 70 miliona primeraka. Automatska puška "Kalašnjikov" u zvaničnoj upotrebi je u više od 100 država sveta. Kalasnjikov je jedini nosilac i priznanja "Heroj Rusije" i, u dva navrata, priznanja "Heroj socijalističkog rada".

2014 - U Beogradu je svečano otvoren Legat Petra Lubarde. U reprezentativnom zdanju u rezidencijalnom delu grada, gde je živeo poznati srpski slikar Petar Lubarda (1907-1974) čuvaju se, osim njegovih likovnih radova i brojni lični predmeti važni za umetnikov život i rad.

2022 - Preminuo je Masimo Savić, muzičar, velika zvezda negdašnje Jugoslavije. Bio je važan deo zagrebačkog novog talasa osamdesetih, uvek autentičnog muzičkog izraza. Postao je poznat kao frontmen grupe "Dorijan Grej". Osamdesetih, pored dva albuma Dorijana Greja, sarađivao je na albumu "Ekatarina Velika" (1985). Savićev samostalni prvenac bio je "Stranac u noći" (1987). Njegova obrada "Sjaj u tami" bila je veliki hit. Radio je za film, reklamnu industriju.

Dogodilo se na današnji dan, 24.12.

Danas je nedelja, 24. decembar, 358. dan 2023. Do kraja godine ima sedam dana.

1167 - Rođen je engleski kralj Džon, mlađi sin Henrija II, poznat kao Džon Bez Zemlje. Tokom vladavine od 1199. kad je na prestolu nasledio brata Ričarda I, obnovio je rat s francuskim kraljem Filipom II Avgustom, koji mu je preoteo nekoliko velikih poseda na kontinentu, uključujući Normandiju 1205. Takođe se 1208. sukobio s papom Inoćentijem III, osporavajući mu izbor kenterberijskog arhiepiskopa, zbog čega ga je Vatikan 1212. ekskomunicirao iz Crkve. U sukobu s plemstvom 1215. morao je da popusti i potpiše "Magna carta libertatum" (velika povelja sloboda) kojom je ograničena vlast kralja i uspostavljena osnova engleske ustavnosti i javnog prava.

1491 - Rođen je Ignasio de Lojola, osnivač jezuitskog reda (Societas Iesu) 1534. U mladosti je živeo aktivnim i raspusnim životom profesionalnog vojnika. Posle jednog ranjavanja posvećuje se duhovnom životu, posećuje Svetu zemlju, i započinje studije teologije u Barseloni i na pariskoj Sorboni, gde je postao magistar teologije. Za "generala" (starešinu) jezuitskog reda izabran je 1541. i taj položaj zauzimao je do smrti. Izradio je ustav jezuitskog reda i priručnik pod nazivom "Duhovne vežbe za vladavinu nad samim sobom". Izgradio je monaški red, kao i čitav duhovni sistem koji je imao veliku ulogu u istoriji.

1524 - Umro je portugalski moreplovac Vasko da Gama, koji je 1498. pronašao pomorski put u Indiju ploveći oko Afrike, zahvaljujući čemu su detaljnije upoznati obrisi afričkog kopna, a Indijski okean uvršćen u mape. To je doprinelo razvoju trgovine zapada Evrope sa Azijom i jačanju moći Portugala. Prilikom drugog putovanja u Indiju 1502. uspostavio je portugalsku kolonijalnu vlast, a tokom trećeg umro je u Indiji.

1798 - Rođen je poljski pisac Adam Mickijevič, najveći poljski romantičar, čija dela odlukuje izuzetno bogat i slikovit jezik. U mladosti je zbog učešća u ilegalnom omladinskom udruženju "Filomati", 1823. prognan u unutrašnjost Rusije. Odatle je emigrirao u Nemačku, potom u Švajcarsku i Italiju, a zatim je u Parizu predavao slovensku književnost. Umro je u Turskoj 1855. što ga je sprečilo u nameri da u vreme Krimskog rata formira legiju Poljaka za borbu protiv Rusije. U idiličnom epu posvećenom rodnom kraju "Pan Tadeuš", opisao je staru Poljsku koja nestaje. Ostala dela: zbirke pesama "Balade i romanse", "Krimski soneti", epovi "Gražina", "Konrad Velenrod", drama "Zadušnice", politička brošura "Knjige poljskog naroda i hodočasništva poljskog", ciklus predavanja "Slovenske književnosti".

1818 - Rođen je engleski fizičar Džejms Preskot Džul, poznat po zakonu o toploti koji razvija struja u provodniku i po eksperimentalnom određivanju mehaničkog ekvivalenta toplote. Njemu u čast međunarodna merna jedinica za energiju, rad i količinu toplote nazvana je "džul" (J). Termodinamički proces pretvaranja toplotne energije u mehaničku, na osnovu kojeg rade turbomlazni avioni, nazvan je "Džulov ciklus".

1838 - Osam godina pošto je hatišerifom priznao Srbiji unutrašnju samoupravu, turski sultan Mahmud II je uz podršku Rusije privremeno ograničio vlast srpskog knjaza Miloša Obrenovića.

1863 - Rođen je srpski političar Ljuba Davidović, osnivač i svojevrsni simbol Demokratske stranke. Bio je jedan od prvaka Radikalne partije, da bi se kasnije sa grupom istomišljenika izdvojio. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu i bio dobrovoljac u Srpsko-bugarskom ratu 1885. a 1901. osnovao je s Jašom Prodanovićem Samostalnu radikalnu stranku, za čijeg predsednika je izabran 1912. Prvi put ministar prosvete postao je 1904. na tom položaju bio je i od 1914. do 1917. u vladi Nikole Pašića i treći put 1918. Jedan je od tvoraca Krfske deklaracije. Posle stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1919. postao je predsednik novostvorene Demokratske stranke, iste godine predsednik vlade, a drugi put je vladu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca predvodio 1924.

1863 - Umro je engleski pisac Vilijam Mejkpis Tekeri, oštar kritičar društva. Dela: romani "Vašar taštine", "Henri Ezmond", "Istorija Pendenisa", "Njukamovi", "Virdžinijanci", satira "Knjiga o snobovima", književne kritike "Engleski humoristi XVIII veka", istorijsko delo "Četiri Džordža".

1865 - U mestu Pulaski u američkoj državi Tenesi osnovana je belačka rasistička organizacija Kju-Kluks-Klan.

1883 - Rođen je srpski slikar Stojan Aralica, član Srpske akademije nauka i umetnosti, majstor sa izrazitim osećanjem za boju. Posle studija u Minhenu, Rimu i Parizu, proputovao je Španiju, severnu Afriku i Italiju i dugo je živeo u Parizu, a od 1948. u Beogradu. Najčešće je slikao predele i mrtvu prirodu, u početku pod uticajem minhenske škole i pariske škole Andre Lota, da bi potom izgradio stil na iskustvima postimpresionizma, stvarajući slike koje odlikuje naglašeno osećanje za boju i prozračna atmosfera. U poslednjoj fazi približio se lirskoj apstrakciji.

1914 - Velika Britanija je u Prvom svetskom ratu prvi put u istoriji doživela napad iz vazduha kad je nemački avion bacio jednu bombu na Dover.

1921 - Umro je Đorđe Stanojević, srpski fizičar, profesor na Velikoj školi, rektor Beogradskog univerziteta, najzaslužniji za ranu elektrifikaciju Srbije. Diplomirao je na Velikoj školi u Beogradu 1881. Zaslužan je za izgradnju prvih hidroelektrana u Srbiji: Užice na Đetinji, Vučje na Vučjanci, Niš na Nišavi, Veliko Gradište na Peku, Vlasotince na Vlasini, Ivanjica na Moravici i Zaječar na Timoku. Konstruisao je i Beogradsku termocentralu. Zaslužan je i za prvo demonstriranje radija u Beogradu 1908. kao i za električno osvetljenje Beograda.

1922 - Rođena je američka filmska glumica Lusi Džonson, poznata kao Ava Gardner, koja je nesvakidašnjom pojavom izmenila tip filmske lepotice i ostvarila niz uloga tajanstvenih i inteligentnih žena. Filmovi: "Ploveće pozorište", "Snegovi Kilimandžara", "Sunce se ponovo rađa", "Usamljena zvezda", "Naga Maja", "Noć iguane", "Pedeset pet dana u Pekingu", "Sudija za vešanje".

1942 - Ubijen je francuski admiral Žan Luj Gzavije Fransoa Darlan, komandant severnoafričkih snaga marionetskog režima Anrija Petena. Suprotno Petenovoj naredbi, tokom iskrcavanja angloameričkih trupa u severnoj Africi u Drugom svetskom ratu olakšao im je napredovanje, naredivši prekid vatre. "Slobodni Francuzi" su ga ipak i dalje smatrali izdajnikom i jedan pristalica generala Šarla de Gola izvršio je u Alžiru atentat na njega.

1942 - Na nemačkom eksperimentalnom poligonu u mestu Pinemunde u Drugom svetskom ratu uspešno je testirana nova raketa zemlja-zemlja nazvana "FZG76", koja je kasnije postala poznata kao raketa "Fau 1".

1943 - Predsednik SAD Frenklin Ruzvelt saopštio je da će savezničkim trupama u invaziji na Evropu pod nemačkom okupacijom u Drugom svetskom ratu komandovati general Dvajt Ajzenhauer.

1951 - Libija je proglašena nezavisnom državom pod kraljem Idrizom I iz vladarske porodice Senusi.

1982 - Umro je francuski pisac Luj Aragon, najpre dadaista, potom nadrealista, koji se posle kongresa revolucionarnih pisaca u Harkovu 1930. opredelio za socrealizam. Komunističkoj partiji Francuske pristupio je 1927. učestvovao je u građanskom ratu u Španiji i u francuskom Pokretu otpora u Drugom svetskom ratu. Dela: zbirke pesama "Vatra radosti", "Ura Ural", "Elzine oči", "Oči sećanja", "Elza", romani "Seljak iz Pariza", "Bazelska zvona", "Gospodske četvrti", "Orelijen", "Sveta nedelja", "Komunisti", "Blanša ili zaborav", eseji "Komunistički čovek", "Sovjetska književnost", "Za socijalistički realizam", "Rasprava o stilu", "O Stendalu".

1989 - Predsednik vlade Paname general Antonio Norijega, bivši štićenik SAD, sklonio se pred američkim okupacionim trupama u diplomatsko predstavništvo Vatikana.

1991 - Mihail Gorbačov predao je Borisu Jeljcinu komandu nad sovjetskim nuklearnim oružjem.

1992 - Predsednik SAD Džordž Buš amnestirao je bivšeg ministra odbrane Kaspara Vajbergera i još pet funkcionera umešanih u skandal "Irangejt".

1994 - Islamski teroristi su prilikom otmice u Alžiru francuskog putničkog aviona ubili dvoje ljudi, uzevši za taoce 239 osoba.

1995 - Na parlamentarnim izborima u Turskoj najviše glasova osvojila je islamistička Partija prosperiteta, što je bila prva izborna pobeda islamista u 72-godišnjoj istoriji sekularne Turske.

1997 - Islamski teroristi su u dva masakra ubili 59 civila u Alžiru.

1999 - Bivši komandant armije Obale Slonovače Rober Gei saopštio je da je zbacio s vlasti izabranog predsednika Anrija Konana Bedija.

2002 - Ukrajinski putnički avion koji je prevozio ukrajinske vazduhoplovne stručnjake srušio se u Iranu, što nije preživeo niko od 46 putnika i članova posade.

2006 - Umro je srpski vaterpolista Mirko Sandić, jedan od najboljih igrača u istoriji tog sporta. Rođen 1942. Sandić je tokom karijere odigrao 235 utakmica za reprezentaciju Jugoslavije sa kojom je osvojio zlatnu olimpijsku medalju 1968. i srebrnu 1964. kao i bronzane medalje na prvenstvima Evrope 1966. i 1970. Radio je kao trener u Singapuru, Maleziji i Egiptu, a od srpskih klubova vodio je Goč i Partizan. Bio predsednik Vaterpolo saveza Jugoslavije i predsednik skupštine Vaterpolo saveza Srbije.

2008 - Predstavnici Srbije i Rusije potpisali su u Moskvi paket sporazuma o energetskoj saradnji, što je podrazumevalo prodaju Naftne industrije Srbije i sporazume o izgradnji gasovoda "Južni tok" i skladišta gasa "Banatski Dvor". Predsednici dve države, Boris Tadić i Dmitrij Medvedev potpisali su izjavu, kojom se na državnom nivou garantuje sprovođenje tih dokumenata.

2008 - Umro je Harold Pinter, britanski dramski pisac, nobelovac. Glumu je studirao na londonskoj Kraljevskoj akademiji dramskih umetnosti i Centralnoj školi za govor i dramu, ali je napustio studije. Od 1973. radi u londonskom Nacionalnom teatru kao režiser. Zahvaljujući specifičnom stilu kratkih dijaloga i daru da se najekonomičnijim sredstvima stvori izuzetna napetost (poput upotrebe tišine) Pinterovo prezime je 1960-ih ušlo u opštu upotrebu, a pridev "pinterovski" označava tipično britanski stil, napetost i ambivalentnost. Napisao je 20 književnih dela i 21 scenario i režirao 27 pozorišnih predstava. Najznačajnija dela: "Soba", "Nastojnik", "Povratak", "Ničija zemlja", "Stara vremena", "Rođendan", "Vreme zabave", "Mesečina", "Stanica Viktorija", "Gorštački jezik". Bio je poznat po nezavisnim političkim stavovima. Tokom bombardovanja Srbije (SRJ) 1999. odlučno je osuđivao politiku Zapada. Dobitnik je brojnih priznanja pa i Nobelove nagrade 2005. ali je odbio britansku plemićku titulu.

2008 - Umro je Semjuel Hantington, američki politikolog. Harvardski profesor, postao je poznat po teoriji "Sukoba civilizacija" prvobitno publikovanoj u poznatom časopisu "Forin afers" (Foreign afairs) i docnije u istoimenoj knjizi. Iako njegova teorija nije bila ni nova ni originalna predstavljena je kao pravo otkriće u tadašnjim okolnostima. U vreme predsednika Kartera 1977/8. radio je kao kao koordinator planiranja za Nacionalni savet bezbednosti SAD.

2019 - Francuske vlasti onemogućile su iznošenje iz zemlje novopronađenog dela italijanskog slikara Čenija di Pepa (oko 1240-1302) poznatog kao Čimabue. Slika "Ruganje Hristu" ciji je autor firentinski umetnik Čimabue, nastala, kako se veruje 1280, dospela je u žižu javnosti pošto je dva meseca ranije dostigla aukcijski rekord od gotovo 24 miliona evra. Francuske vlasti su međutim naknadno odlučile da je slučajno otkriveno delo, koje se do tada nalazilo u kuhinji jedne starice u Kompijenju, Pikardija, nacionalno blago te zemlje, nezavisno od činjenice da je legalni vlasnik inostrani kolekcionar.

Dogodilo se na današnji dan, 25.12.

Danas je ponedeljak, 25. decembar 2023. Do kraja godine ima šest dana.

800 - Papa Lav III krunisao je u Rimu franačkog vladara Karla Velikog za svetog rimskog cara, što će biti titula nemačkih monarha do vremena NapoleonaI.

1066 - U Vestminsterskoj katedrali u Londonu za engleskog kralja krunisan je normanski vojvoda Vilijam I Osvajač, nešto više od dva meseca pošto su Normani pod njegovom komandom kod Hestingsa potukli vojsku HaroldaII, poslednjeg saksonskog kralja Engleske.

1688 - U Francusku je pobegao Džejms II, poslednji engleski kralj iz dinastije Stjuart, zbačen zbog apsolutističke politike i naturanja rimokatolicizma.

1721 - Rođen je engleski pisac Vilijam Kolins, jedan od najznačajnjih engleskih lirskih pesnika 18. veka. Ispoljavao je romantičarsko interesovanje za tajanstveno, legendarno i fantastično. Dela: ode "Veče", "Škotske praznoverice", "Sloboda".

1741 - Švedski fizičar Anders Celzijus izumeo je skalu od 100 stepeni za merenje temperature.

1776 - General Džordž Vašington prebacio je snage kojima je komandovao preko reke Delaver u Nju Džersiju i izveo iznenadni napad na nemačke plaćenike koji su se u Američkom ratu za nezavisnost borili za račun Britanaca.

1868 -Zbog finansijskih teškoća, u Beogradu je prestao da izlazi časopis "Vila" koji je 1865. pokrenuo srpski istoričar i državnik Stojan Novaković.

1870 - Rođena je nemačka revolucionarka Roza Luksemburg, jedan od osnivača Socijaldemokratske partije Poljske 1893. i Komunističke partije Nemačke 1918. predstavnik levog krila Druge internacionale. U Prvom svetskom ratu je kao dosledni antimilitarista bila protiv ratnih kredita. Težeći objedinjenju levice, početkom rata je s nemačkim revolucionarom Karlom Libknehtom osnovala grupu "Internaconala", kasnije nazvanu "Spartakov savez", iz kojeg je nastala Komunistička partija. Proganjana je i često hapšena, a posle propasti novembarske revolucije u Nemačkoj 1918. streljana s Libknehtom 15. januara 1919. Napisala je više marksističkih teorijskih dela, uključujući "Akumulaciju kapitala".

1876 - Rođen je pakistanski državnik Mohamed Ali Džina, osnivač i prvi predsednik Pakistana, koji se s Mahatmom Gandijem i Džavaharlalom Nehruom borio za nezavisnost Indije od Velike Britanije. Potom se s njima sukobio, tražeći posebnu muslimansku državu. Britanija je 1947. priznala nezavisnost i Indije i muslimanske države nazvane Pakistan.

1899 - Rođen je američki filmski glumac Hemfri Deforest Bogart, dobitnik Oskara 1951. za film "Afrička kraljica". Izuzetna popularnost koju je uživao posebno je porasla nakon njegove smrti 1957. Vremenom on je postao svojevrsna mitska ličnost istorije kinematografije. Ostali filmovi: "Kazablanka", "Malteški soko", "Duboki san", "Blago Sijera Madre", "Rt Largo", "Imati i nemati", "Pobuna na Kejnu", "Bosonoga kontesa", "Časovi očaja", "Težak pad".

1901 - Rođen je Predrag Milojević, srpski novinar, književnik, prevodilac, jedna od najvažnijih ličnosti srpskog novinarstva uopšte. Rođen je u Beogradu u porodici državnog činovnika. Apsolvirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu 1923. Počeo je da objavljuje 1921. a u međuratnom periodu je novinar lista "Politika" i dopisnik iz Berlina i kasnije Londona. Izvesno vreme nakon Drugog svetskog rata objavljivao je pod pseudonimom pošto je tokom okupacije bio urednik lista Nedićeve vlade "Novo vreme". Docnije ponovo postaje saradnik "Politike" a potom i spoljnopolitički komentator. Objavio je veliki broj reportaža, komentara i analiza, pa i intervjue sa Čerčilom, Hitlerom, Musolinijem... Prevodio je Fojerbaha ("Suština religije"), Kafku ("Zamak"), Hemingveja ("Preko reke i u šumu"), Grina ("Begunac"), Selmu Lagerlef ("Gesta Berling"), Hamsuna, Džejmsa. Dobitnik je Nagrade za životno delo Udruženja novinara Srbije, nagrade Beograda ("Oktobarska"), "Politike", Ordena Svetog Save, Ordena Jugoslovenske krune. Testamentom je ostavio velika sredstva namenjena za školovanje mladih novinara. Dela: "Iz prošlih dana", "O ljudima i ćudima", "Bio sam prisutan", "Kažem ja sebi - antimemoari", "Sve godine ovog veka".

1918 -Rođen je egipatski državnik Anvar el Sadat, predsednik Egipta od oktobra 1976. do oktobra 1981. kad su ga na vojnoj paradi u Kairu ubili islamski teroristi, ogorčeni zbog sklapanja mira sa Izraelom.

1926 - Japanski regent princ Hirohito nasledio je presto Japana posle smrti oca cara (mikado) Jošihita.

1938 - Umro je češki pisac Karel Čapek. Izraziti skeptik, posebno se užasavao svake vrste totalitarizma, i desnog i levog. Njegova dela upozoravaju na opasnost koja se približavala. U utopističkim romanima "Fabrika apsolutnog", "Krakatit" i "Rat ljudi i daždevnjaka" upozorio je na apsurdnost tehničke civilizacije, a kao direktna opomena zvuče drame "Bela bolest" i "Mati". Ostala dela: zbirke pripovedaka "Raspeće", "Mučne pripovetke", drame "Rozumovi univerzalni roboti", "Razbojnik", romani "Hordubal", "Meteor", "Običan život", putopisne kozerije "Putopisi iz Italije", "Putopisi iz Engleske", eseji i feljtoni "Kritika reči", "O najbližim stvarima", "Zašto nisam komunist", "Razgovori sa T. G. Masarikom".

1941 - Japanska armija je u Drugom svetskom ratu okupirala Hongkong posle 17 dana opsade.

1942 - Streljan je Srpski kompozitor, dirigent i muzikolog Vojislav Vučković. Završio je konzervatorijum u Pragu, gde je doktorirao muzikologiju. Bio je profesor Muzičke škole "Stanković" u Beogradu, dirigent Beogradske filharmonije, saradnik više listova i časopisa. Između dva svetska rata učestvovao je u komunističkom pokretu, organizovao studentske i radničke horove, pisao muzičku kritiku. U Drugom svetskom ratu se uključio u NOP. Tada je nastalo i njegovo najznačajnije delo "Herojski oratorijum". Komponovao je i simfonijske poeme "Ozareni put", "Burevesnik" i balet "Čovek koji je ukrao sunce".

1943 - godine Ministarstvo spoljnih poslova Velike Britanije poslalo je u Drugom svetskom ratu premijeru Vinstonu Čerčilu telegram u kojem se kaže: "Naša politika mora da se osloni na činjenicu - partizani će zavladati u Jugoslaviji. Oni su za nas u vojnom pogledu od velike vrednosti i moramo im pružiti punu podršku. Vojni razlozi važniji su od političkih. U najvećoj meri se može sumnjati u tačnost shvatanja da monarhiju i dalje treba smatrati elementom jedinstva u Jugoslaviji".

1971 - U požaru u jednom hotelu u prestonici Južne Koreje Seulu poginulo je 139 osoba.

1977 - Umro je britansko-američki filmski glumac, scenarista, režiser i producent Čarli Čaplin, jedan od pionira kinematografije i najvećih umetnika u istoriji filma. U SAD je otišao 1910. i počeo u filmskim burleskama Maka Seneta, ali se brzo osamostalio i stekao svetsku slavu originalnim likom sentimentalnog klovna-skitnice. Njegov izvorni humanizam, izgrađen u vreme teške mladosti - izražen je likom dobroćudne skitnice Čarlija. Bio je opredeljeni komunista, pa ga je godinama držao pod prismotrom šef FBI Edgar Huver, a u vreme antikomunističke histerije u SAD postao je žrtva američkog republikanskog senatora Džozefa Makartija, otuda je 1952. emigrirao u Švajcarsku, u kojoj je i umro. Snimio je 75 kratkih i dugometražnih filmova, a 1972. dodeljen mu je Oskar za životno delo. Filmovi: "Idila u polju", "Pasji život", "Mirna ulica", "Hodočasnik", "Dečak", "Potera za zlatom", "Cirkus", "Svetlosti velegrada", "Moderna vremena", "Veliki diktator", "Gospodin Verdu", "Jedan kralj u Njujorku", "Svetlosti pozornice", "Grofica iz Hongkonga".

1979 - Sovjetske trupe su ušle u Avganistan, u prvoj vojnoj intervenciji Sovjetskog Saveza izvan Varšavskog pakta, što je zvanična Moskva objasnila namerom da zaustavi građanski rat u toj zemlji.

1983 - Umro je španski (katalonski) slikar i vajar Huan Miro, jedan od najvećih nadrealističkih umetnika. Studirao je u rodnoj Barseloni, a od 1919. je živeo u Parizu. Kratko je stvarao pod uticajem kubizma, ali je od 1924. izgradio neponovljiv lični stil, zasnovan na spontanom registrovanju formi i znakova koji evociraju podsvesno.

1989 - Zbačeni rumunski predsednički par Nikolae i Helena Čaušesku streljan je u Trgovištu posle tajnog brzometnog suđenja.

1991 - Ostavku je podneo sovjetski predsednik Mihail Gorbačov, od osnivanja Sovjetskog Saveza 1922. sedmi, i poslednji, lider te države. Njegovi prethodnici bili su Lenjin, Staljin, Hruščov, Brežnjev, Andropov i Černjenko.

1995 - Umro je američki filmski glumac, pevač i zabavljač Din Martin, koji je početnu slavu stekao u tandemu sa komičarem Džerijem Luisom, s kojim je snimio 18 filmova. Igrao je i u mnogim vesternima i kriminalističkim filmovima. Filmovi: "Artisti i modeli", "Holivud ili propast", "Rio Bravo", "Četvoro za Teksas".

1995 - U poplavama na istoku Južne Afrike poginule su najmanje 124 osobe.

1997 - Na Kubi je prvi put posle tri decenije javno i svečano proslavljen Božić. Predsednik Fidel Kastro proglasio je taj dan praznikom u čast pape Jovana Pavla Drugog koji je narednog meseca posetio Kubu.

2000 - U požaru koji je zahvatio centar kineskog grada Luojang život je izgubilo najmanje 309 osoba.

2003 - Prilikom pada putničkog aviona tipa "Boing 727" u Atlantski okean ubrzo po poletanju iz Benina ka Libanu poginulo je 138 putnika i članova posade, uključujući 15 oficira armije Bangladeša, dok su 22 osobe preživele nesreću.

2006 - Umro je Džejms Braun, jedan od najuspešnijih američkih pevača "soula i bluza". Tokom svoje 40-godišnje karijere imao je 98 hitova na listi "Bilbord Top 40", što je rekord u kom malo ko može da mu parira. Sedamnaest njegovih hitova je stiglo do broja jedan na top listama, što su nadmašili samo Stivi Vonder i Luis Džordan, dok Areta Frenklin ima isti broj hitova. Braun je uz Prislija i Dilana najbitnija pojava muzičke industrije SAD druge polovine 20 veka.

2016 - Umro je Džordž Majkl, britanski muzičar, pevač.

Postao je zvezda 80-tih, s grupom "Wham", da bi potom nastavio uspešnu solo karijeru. Upamćen je hitovima "Wake me up before you go-go" i, kao solo poveč "Freedom", "Carelesh whisper". Bio je grčkog porekla, pravog imena Jorgos Kirijakos Panajotu. Tokom karijere koja je trajala gotovo četiri decenije, prodao je više od sto miliona nosača zvuka

2016 - Avion "Tu-154" ruskog Ministarstva odbrane nestao je sa radara u 5.40 po moskovskom vremenu, dva minuta po poletanju. Olupina letelice pronađena je nedaleko od obale Sočija na dubini između 50 i 70 metara. Stradale su 93 osobe, među kojima i 64 pripadnika hora "Ansambl Aleksandrov".

Dogodilo se na današnji dan, 26.12.

Danas je utorak, 26. decembar, 360. dan 2023. Do kraja godine ima pet dana.

1716 - Rođen je engleski pisac Tomas Grej, pesnik klasicističke škole, kojeg ljubav prema prirodi i naglašena osećajnost čine pretečom romantizma. Njegova "Elegija napisana na seoskom groblju" smatra se jednom od najlepših pesama napisanih na engleskom. Njegovu romantičnu pesmu "Bard" na srpski jezik prepevao je Jovan Jovanović Zmaj.

1734 - Rođen je engleski slikar Džordž Romni, jedan od najvećih evropskih portretista 18. veka. Slikao je i istorijske kompozicije.

1792 - Rođen je engleski pronalazač i matematičar Čarls Bebidž, "otac" kompjutera. U nastojanju da stvori preciznije matematičke tabele, sinula mu je ideja o mehaničkom računaru koji bi mogao da memoriše informacije, ali nije uspeo da okonča izradu računske mašine. Bio je otvoreni kritičar Kraljevskog društva (akademija nauka), koje je optuživao za konformizam, kao i britanske matematičke nauke, smatrajući da je u senci negdašnjih ostvarenja Isaka Njutna.

1805 - U Požunu (danas Bratislava) Francuska i Austrija sklopile su mir, posle pobede vojske francuskog cara Napoleona I u bici kod Austerlica nad austrijskim i ruskim trupama. Francuska je dobila Veneciju, Istru bez Trsta, Dalmaciju i Boku Kotorsku i stvorila Rajnsku konfederaciju, državu-satelit Francuske, čime je smanjen značaj nemačkih država. Odredbe tog mira su poništene 1814. na Bečkom kongresu.

1825 - U Sankt Peterburgu su se na dan polaganja zakletve novom caru Nikolaju I pobunili neki pukovi i zatražili donošenje ustava, ali je pobuna, poznata kao Dekabristički ustanak, odmah ugušena.

1883 - Rođen je francuski slikar Moris Utrilo. Bio je samouk, izuzimajući poduke od strane majke, slikarke Suzan Valadon. Slikanjem se bavio kao terapijom između čestih boravaka na klinikama, gde je lečen od nervnog rastrojstva. Mimo svih slikarskih struja, izgradio je osoben stil. Prava snaga njegove umetnosti je u tome što nije slikao ono što vidi, nego je, kao preteča modernizma, prikazivao osećanja. Najčešći njegovi motivi su pejzaži gradova.

1890 - Umro je nemački arheolog Hajnrih Šliman, koji je 1868. otkrio Troju, koristeći se podacima iz Homerovih spevova "Ilijada" i "Odiseja". Otkrio je i Mikenu, Orhomen i Itaku, utrošivši na arheološka iskopavanja svoje celokupno milionsko bogatstvo.

1891 - Rođen je američki pisac Henri Miler. Zabranjivana kao pornografska i opscena, njegova dela sadrže stranice vrhunske lepote i lucidne esejističke i filozofske digresije. Bavio se i slikarstvom. Dela: romani "Crno proleće", "Jarčeva obratnica", "Rakova obratnica", "Mirni dani u Klišiju", trilogija "Ružičasto raspeće" ("Pleksus", "Neksus", "Seksus"), putopis "Kolos iz Marusija", meditativno-kritička proza "Kosmološko oko", "Mudrost srca", "Nedelja posle rata", "Knjige mog života".

1893 - Rođen je kineski revolucionar i državnik Mao Cetung, jedan od osnivača Komunističke partije Kine, koji je 1949. u Pekingu proglasio Narodnu Republiku Kinu. Prve jedinice Crvene armije stvorio je s Ču Deom 1931. a šef partije postao je 1935. U oktobru 1934. s Čuom je otpočeo "Dugi marš" svojih jedinica, što se pokazalo odlučujućim u građanskom ratu protiv pristalica Čang Kaj Šeka i u borbama s japanskom okupacionom armijom. Suočen s unutrašnjim teškoćama, krajem pedesetih godina 20. veka priklonio se diktatorskim metodama vladavine što je kulminiralo u tzv. Kulturnoj revoluciji 1960-ih.

1898 - Pjer i Marija Kiri otkrili su prvi radioaktivni hemijski element i nazvali ga radijum, prema kojem je i pojava radioaktivnosti dobila ime.

1908 - Amerikanac afričkog porekla Džek Džonson je pobedom nad Kanađaninom Tomijem Barnsom postao prvi crni bokser prvak sveta u teškoj kategoriji.

1914 - Rođen je američki glumac Ričard Vidmark. Upamćen je po brojnim karakternim ulogama, po pravilu negativnih filmskih likova, najčešće u vesternima. Filmovi: "Žuto nebo", "Panika na ulicama", "Vrt zla", "Alamo", "Dva jahača". Nominovan je za Oskara, za ulogu ubice psihopate, u filmu "Poljubac smrti" 1947.

1924 - Državnim udarom, uz pomoć graničnih jedinica Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, vlast u Albaniji preuzeo je Ahmed Zogu, zbacivši vladu Fana Nolija. Zogu je do tada bio emigrant u Kraljevini SHS, primao je pomoć vlade i važio za eksponenta Beograda, ali je kao predsednik republike 1926. s Italijom zaključio Tiranski pakt kojim je priznao italijanski protektorat nad Albanijom. Za kralja Albanije Zogu se proglasio 1928. a kada je 1939. fašistička Italija napala njegovu zemlju pobegao je i 1961. umro u izgnanstvu.

1941 - Suočen s napredovanjem japanskih snaga u Drugom svetskom ratu ka Manili, američki general Daglas Makartur proglasio je filipinsku prestonicu "otvorenim gradom", Uprkos tome u Manili su 1941, 1942. i 1945. vođene teške borbe američkih i japanskih jedinica, tokom kojih je grad umnogome razoren.

1943 - Britanska mornarica je u Drugom svetskom ratu potopila "Šarnhorst", poslednji veliki nemački bojni brod.

1971 - Izražavajući ogorčenje američkom avanturom u Vijetnamu, 16 američkih veterana iz rata u toj zemlji na jugoistoku Azije, zauzelo je Statuu slobode u njujorškoj luci.

1972 - Umro je bivši predsednik SAD Hari Truman, koji je posle smrti Frenklina Ruzvelta u aprilu 1945. postao šef države i ostao na tom položaju do 1953. U Drugom svetskom ratu u avgustu 1945. naredio je bacanje atomskih bombi na japanske gradove Hirošimu i Nagasaki, koje su usmrtile više od 150.000 civila. Objavio je 1947. doktrinu o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama "ugroženim komunističkim pokretima" i tako podstakao "hladni rat". Uveo je SAD 1950. u korejski sukob i počeo je program izgradnje vojnih baza i remilitarizacije Zapadne Nemačke. Vlada SAD je 1951. od "Maršalovog plana" i "Trumanove doktrine" sačinila plan ekspanzije Zapada i osnivanja vojnih paktova. Tada su doneti i propisi koji su u SAD onemogućili sindikalno organizovanje radnika, a njegovu vladavinu obeležila je i desničarska kampanja predvođena republikanskim senatorom Džozefom Makartijem.

1975 - Letom na liniji Moskva-Alma Ata, avion tipa "TU-144" je postao prvi supersonični avion u svetu u redovnom saobraćaju.

1989 - Rumunski Front nacionalnog spasa naimenovao je novu vladu s Jonom Ilijeskuom na čelu, dan posle streljanja Nikolae Čaušeskua.

1994 - Napadom komandosa na oteti francuski putnički avion na aerodromu u Marselju oslobođeno je 239 putnika i članova posade koje su alžirski islamski teroristi držali kao taoce posle otmice 24. decembra u Alžiru. Komandosi su ubili svu četvoricu terorista.

1998 - Vladi Kambodže predale su se vođe maoističkog pokreta "Crvenih Kmera" Kije Sampan i Nun Čea.

2001 - Vrhovni savet Ruske Federacije i Belorusije doneo je odluku u Moskvi, da od 2005. ruska rublja bude zajednička valuta u obe zemlje.

2003 - U zemljotresu jačine 6,3 stepena Rihterove skale koji je pogodio jugoistok Irana poginula je 26.271 osoba, više hiljada je povređeno, a kao nestalo vodi se 525. Epicentar zemljotresa bio je u blizini turističkog mesta Bama, u kome je porušeno oko 70 odsto zgrada.

2003 - Umro je američki slikar i vajar bit generacije Voli Hedrik, koji je kroz svoja dela, u kojima preovlađuju političke teme, izražavao protivljenje ratovima u Koreji i Vijetnamu.

2004 - Džinovski morski talas - cunami, izazvan zemljotresom jačine 8,9 stepeni Rihterove skale u blizini indonežanskog ostva Sumatra, zapljusnuo je obale Indonezije, Šri Lanke, Indije, Tajlanda, Maldiva i Malezije, usmrtivši više od 280.000 osoba.

2005 - Umro je američki glumac Vinćente Skjaveli, koji je snimio 98 filmova, među kojima "Let iznad kukavičjeg gnezda", "Duh", "Amadeus", "Blejd Raner","Valmon", "Narod protiv Larija Flinta". Igrao je i u TV serijama, kao što su "Poroci Majamija" i "Starski i Hač".

2006 - U eksploziji naftovoda u predgrađu Lagosa poginulo je više od 850 lica, a oko 60 je teško povređeno. Nigerija, najveći proizvođač nafte u Africi, poznata je po kriminalnim grupama koje oštećuju naftovode radi pljačke, pri čemu neretko dolazi do nesreća. Prilikom eksplozije izgorelo je više od 60 obližnjih kuća kao i 52 vozila.

2011 - Filipinski zvaničnici saopštili su da je broj poginulih u toj zemlji, kao posledica tajfuna, u jednoj od najgorih prirodnih katastrofa koja je pogodila Filipine, 1.249, dok se oko 1.100 lica vode kao nestali. Uništeno je više od 10.000 kuća i raseljeno više od 300.000. Tu ostrvsku zemlju svake godine pogodi oko 20 oluja i tajfuna ali je ovaj bio posebno razoran.

2012 - U Kini je puštena u saobraćaj najduža linija superbrze pruge u svetu, koja povezuje Peking i Guangdžou na jugu te zemlje. Vozom koji se kreće brzinama oko 300 kilometara na sat, pri čemu je maksimalna mogućnost 350 km/h, taj put prelazi se za osam sati.

2020 - Aviokompanija Montenegro erlajns (MA) obustavila je rad nakon 26 godina postojanja. Tog dana obavljen je poslednji let na relaciji Tivat - Podgorica. Kompanija je obustavila rad zbog poslovne nesolventnosti.

Dogodilo se na današnji dan, 27.12.

Danas je sreda, 27. decembar, 361. dan 2023. Do kraja godine ima četiri dana.

1571 - Rođen je nemački astronom, matematičar i fizičar Johan Kepler, tvorac tri zakona o kretanju planeta kojima je utvrdio valjanost heliocentričnog sistema i udario temelje nove astronomije. Izračunao je i površinu i zapreminu geometrijskih tela koja do tada nisu proučavana.

1822 - Rođen je francuski hemičar i biolog Luj Paster, član Francuske akademije, pronalazač vakcine protiv besnila, antraksa i crvenog vetra. Dokazao je da bakterije izazivaju truljenje i otkrio da se hrana može konzervisati zagrevanjem, najčešće u trajanju od 30 minuta, do određene temperature, što sprečava razmnožavanje bakterija (pasterizacija). Osnovao je mikrobiologiju i stereohemiju. Organizovao je čuveni institut u Parizu, nazvan njegovim imenom.

1831 - Engleski prirodnjak Čarls Darvin isplovio je brodom "Bigl" iz Plimuta, započevši petogodišnju ekspediciju tokom koje je sakupio ogroman materijal na osnovu kojeg je napisao epohalno delo "Postanak vrsta". Na obalama Južne Amerike i ostrvima u Tihom okeanu proučavao je geološke formacije, biljke i životinje. Zaključio je da su se živi organizmi postepeno menjali i zasnovao je naučnu teoriju o evoluciji živih bića, nazvanu prema njemu - darvinizam. Njegovo delo "Postanak vrsta" iz korena je izmenilo biologiju ali je izazvalo i žestoka osporavanja od strane crkvenih krugova.

1904 - Rođena je američka filmska glumica nemačkog porekla Marija Magdalena fon Loš, poznata kao Marlen Ditrih, koja je snimila više od 50 filmova i važila za najtipičniji primer vamp glumice. Najveći deo života provela je u SAD, gde je pobegla od režima Adolfa Hitlera, odbivši 1937. umetničku karijeru u Nemačkoj, koju joj je nudio nacistički režim. Filmovi: "Plavi anđeo", "Žudnja", "Maroko", "Šangaj-ekspres", "Kismet", "Obešćašćena", "Svedok optužbe", "Suđenje u Nirnbergu".

1927 - Odlukom Staljina, sovjetski revolucionar, bivši rukovodilac Crvene armije i prvi šef sovjetske diplomatije Lav Trocki (Lav Davidovič Bronštajn) isključen je iz Komunističke partije. Dve godine kasnije proteran je iz Sovjetskog Saveza. Trocki je Ubijen u Meksiku 1940.

1931 - Rođen je Tomi (Josef) Lapid, izraelski ministar pravde i novinar. Rođen je u Srbiji, u Novom Sadu, kao Tomislav Lampel. Bio je novinar u tiražnom "Maarivu", a docnije postaje direktor nacionalne izraelske RTV, od 1979. do 1984. Lapid je bio ministar pravde u vladi Arijela Šarona, ali je njegova partija napustila vladajuću koaliciju 2004. zbog suprotstavljanja visokim stopama finansiranja verskih institucija. Predsedavao je bordom direktora Memorijalnog centra "Jad Vašem". Pisao je i literarna i dramska dela, pa i kuvare i vodiče za turiste.

1941 - Sporazumom da bugarska fašistička armija okupira delove Nedićeve Srbije, u Sofiji su u Drugom svetskom ratu završeni nemačko-bugarski pregovori. Bugarske okupatorske trupe su na osnovu tog sporazuma ubrzo zaposele niški, moravski, kruševački i zaječarski okrug kako bi pomogle nemačkim okupacionim trupama.

1944 - Sovjetska Crvena armija je u Drugom svetskom ratu završila opkoljavanje Budimpešte, koju su čvrsto držale nemačke trupe.

1948 - Mađarske vlasti su uhapsile rimokatoličkog kardinala Jožefa Mindsentija, izrazitog protivnika komunista. U vreme nemira u Budimpešti 1956. on je izašao iz zatvora i dobio je azil u ambasadi SAD u glavnom gradu Mađarske, gde se nalazio do 1971. kada mu je odobreno da otputuje u Rim.

1949 - Holandska kraljica Julijana potpisala je dokument kojim je Indonezija (Holandska Istočna Indija) dobila suverenitet (osima Zapadnog Irijana) posle više od tri veka holandske kolonijalne uprave. Za prvog predsednika Indonezije izabran je Ahmed Sukarno, vođa nacionalnooslobodilačkog pokreta.

1949 - Rođena je Dušica Spasić, medicinska sestra. Dušica je bila mlada medicinska sestra na traumatološkom odeljenju Prve hirurške klinike u Beogradu, koja je tragično stradala tokom epidemije velikih boginja 1972. u tadašnjoj Jugoslaviji. Zarazu je doneo muslimanski hodočasnik Ibrahim Hoti sa Kosova koji je boravio u Meki. U znak sećanja na Dušicu Spasić koja je nesebično obavljala svoju dužnost u teškim vanrednim okolnostima, dodeljuje se nagrada nazvana po njoj, za posebno zalaganje medicinskih sestara.

1956 - Flota Ujedinjenih nacija počela je čišćenje Sueckog kanala posle Sueckog rata, odnosno vojnog pohoda Velike Britanije, Francuske i Izraela na Egipat, zaustavljenog intervencijom Saveta bezbednosti UN.

1969 - Libija, Sudan i Ujedinjena Arapska Republika (unija Egipta i Sirije) postigli su dogovor o stvaranju vojnog, političkog i ekonomskog saveza.

1972 - Umro je kanadski državnik Lester Bouls Pirson, šef diplomatije od 1948. do 1957. i premijer Kanade od 1963. do 1968, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1957. Zalagao se za mirno rešenje korejskog problema i istakao naporima za očuvanje mira tokom Suecke krize.

1972 - Australija je obustavila vojnu pomoć Južnom Vijetnamu, okončavši učešće u Vijetnamskom ratu na strani SAD.

1972 - Belgija je, kao prva zemlja NATO, uspostavila diplomatske odnose sa Istočnom Nemačkom.

1975 - Više od 400 rudara poginulo je posle eksplozije u rudniku uglja u Časnali u indijskoj državi Bihar.

1978 - Umro je alžirski državnik Huari Bumedijen, koji je predsednik Alžira postao u junu 1965, kad je udarom bez prolivanja krvi oborio s vlasti Ahmeda Ben Belu.

1979 - Avganistanski predsednik Hafizula Amin pogubljen je posle državnog udara koji su podržale sovjetske jedinice, ušavši dva dana ranije u Avganistan, u prvoj vojnoj intervenciji Sovjetskog Saveza izvan zemalja Varšavskog pakta.

1985 - U istovremenim napadima palestinskih islamskih terorista na putnike ispred šaltera izraelske avikompanije "El Al" na aerodromima u Rimu i Beču ubijeno je 16 osoba, najviše Amerikanaca, što je bio jedan od povoda za kasnije američko bombardovanje Tripolija, pošto je Libija tada osumnjičena da pruža utočište teroristima.

1989 - Egipat i Sirija su posle 12 godina obnovili pune diplomatske odnose.

1992 - Američki lovci su oborili irački vojni avion iznad južnog Iraka zato što su navodno dve iračke borbene letelice nameravale da napadnu američke avione tipa "F-16".

1994 - Islamski teroristi ubili su u Alžiru četiri rimokatolička sveštenika.

1995 - Izraelski vojnici napustili su Ramalu, okončavši time povlačenje iz svih šest gradova na Zapadnoj obali, predatih na upravu Palestincima na osnovu sporazuma Izraela i PLO.

1998 - Irak je saopštio da ne priznaje zone zabranjenog leta koje je posle Zalivskog rata 1991. Zapad uspostavio iznad severa i juga te zemlje.

2002 - U napadu dvojice bombaša-samoubica na zgradu čečenske vlade u Groznom poginule su najmanje 83 osobe.

2002 - Na predsedničkim i skupštinskim izborima u Keniji pobedila je opozicija, ubedljivo porazivši posle 40 godina vladajuću Kenijsku afričku nacionalnu uniju. Šef države postao je Mvai Kibaki, kandidat Nacionalne koalicije koja je osvojila apsolutnu većinu.

2003 - Kalisto Tanci, osnivač i bivši rukovodilac "Parmalata", gigantske italijanske prehrambene kompanije, uhapšen je u Milanu pod sumnjom da je inscenirao bankrotstvo i da je odgovoran za falsifikovanje računovodstvenih knjiga u kojima je otkrivena "rupa" od sedam milijardi evra.

2005 - U Kairu je održan osnivački skup skupštine Arapske lige. Svaka od 22 članice Lige imenovala je po četiri poslanika.

2006 - Umro je Džerald Ford, bivši predsednik SAD. Nadimak "slučajni" dobio je pošto je na mestu šefa Bele kuće neočekivano zamenio Ričarda Niksona, koji se povukao nakon afere "Votergejt". Bio je jedini predsednik SAD koji nikada nije na izborima biran na tu funkciju. Na izborima 1976. godine Forda je porazio demokrata Džimi Karter.

2007 - Ubijena je Benazir Buto, bivši premijer Pakistana i lider opozicije u toj zemlji. Atentat je izvršio bombaš samoubica tokom mitinga njene Pakistanske narodne partije, a Buto je preminula potom u bolnici u Ravalpindiju, od posledica pogotka u glavu. Bombaš samoubica pucao je na Buto dok je napuštala park u kom je održavan miting, a zatim je sebe digao u vazduh. Prilikom eksplozije poginulo je još 15 lica.

2008 - Izrael je započeo masivan oružani napad na pojas Gaze u znak odmazde zbog Hamasovog raketiranja teritorije izraelske države, pre svega jevrejskih naselja u juznom delu Izraela.

Dogodilo se na današnji dan, 28.12.

Na današnji dan 2005. preminuo je srpski glumac i reditelj Stevo Žigon, umetnička pojava izuzetne snage i ugleda. Tokom karijere ostvario je 59 pozorišnih uloga i 57 pozorišnih režija. U tv dramama je igrao 30 glavnih uloga, u serijama 13, a u filmovima 17. Napisao je sedam dramatizacija i adaptacija i tri knjige o pozorištu. Posebno su zapažene njegove dramatizacije Šekspira i Dostojevskog, ali i Strindberga i Čehova. Dobitnik je niza najprestižnijih domaćih, ali i ruskih priznanja. Njegovo delo "Monolog o pozorištu" prevedeno je na ruski jezik i objavio ga je Nacionalni teatar Rusije.

Danas je četvrtak, 28. decembar, 362. dan 2023. Do kraja godine ima tri dana.

1836 - Španija je priznala nezavisnost Meksika, koji je okupirala između 1519. i 1522. Pod špansku krunu, zvanično sa statusom vicekraljevine, Meksiko je konačno potpao 1535. Ustanak protiv kolonijalnih upravljača izbio je 1810. a nestabilnost u Meksiku iskoristile su SAD, otevši Teksas 1822. a u krvavom ratu od 1846. do 1848. i Novi Meksiko i Kaliforniju.

1856 - Rođen je američki državnik Vudro Vilson, predsednik SAD od 1913. do 1921, prethodno univerzitetski profesor i rektor kao i guverner Nju Džersija, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1919. Dva puta je vojno intervenisao u Meksiku, okupirao je Haiti i Dominikansku republiku. Pristupio je Antanti i 1917. uveo SAD u Prvi svetski rat protiv Centralnih sila. Zalagao se za vojnu intervenciju protiv boljševika, od čega je ubrzo odustao. Posle okončanja rata odigrao je značajnu ulogu na Versajskoj mirovnoj konferenciji, čije su odluke umnogome bile rezultat njegovog mirovnog plana od "14 tačaka". Učestvovao je u stvaranju Društva naroda, ali je Senat SAD odbio da ratifikuje Versajski mirovni ugovor, posle čega su SAD ostale van prve svetske organizacije, prethodnice UN.

1879 - U udesu putničkog voza na liniji Edinburg - Dandi u Škotskoj, koji se survao u reku pošto je pod njim popustio most, poginulo je 90 osoba.

1882 - Rođen je engleski astronom i matematičar Artur Stenli Edington, direktor Opservatorije u Kembridžu i predsednik Međunarodne astronomske unije od 1938. do smrti 1944. Bavio se strukturom unutrašnjosti zvezda i njihove atmosfere, pulsacijom zvezda, međuzvezdanom materijom, kretanjem i rasporedom zvezda u našoj galaksiji. Organizovao je prvu eksperimentalnu proveru teorije relativiteta Alberta Ajnštajna za vreme potpunog pomračenja Sunca 1919. i uspeo je da utvrdi teorijski predviđeno skretanje svetlosnog zraka u gravitacionom polju Sunca.

1885 - U Sarajevu je počeo da izlazi srpski književni list "Bosanska vila", časopis "za zabavu, pouku i književnost", koji je tri decenije snažno uticao na jačanje nacionalne svesti Srba i otpor austrougarskoj okupaciji Bosne i Hercegovine. Do 1887. uređivao ga je Nikola Šumonja, a potom do zabrane 1914. Nikola Kašiković.

1895 - U pariskom restoranu "Gran kafe" braća Luj i Ogist Limijer organizovali su prvu filmsku projekciju. Prve "pokretne slike" bili su kratki dokumentarni filmovi o izlasku radnika iz fabrike, železničkoj stanici s putnicima i vozom koji juri. Predstava je oduševila publiku i smatra se datumom rođenja kinematografije. Jedan novinar je tada zabeležio da je to "nesumnjivo najčudniji izum u našoj epohi".

1908 - U zemljotresu koji je razorio Mesinu, drugi najveći grad na italijanskom ostrvu Siciliji, poginulo je više od 82.000 osoba.

1923 - Umro je francuski inženjer Aleksandar Gistav Ajfel, graditelj kule u Parizu nazvane njegovim imenom. Bio je specijalista za čelične konstrukcije i mostove i među prvima je primenio pneumatsku gradnju temelja velikih mostova.

1925 - Ubio se ruski pisac Sergej Aleksandrovič Jesenjin. Jedan od najvećih i najomiljenijih pesnika Rusije. Bio je razbarušen boemski tip i živeo je veoma intenzivno, samoubistvo je izvršio u tridesetoj godini. Uticao na generacije pesnika, ne samo ruskih. Postoje sumnje da je iza njegove smrti stajala tajna služba. Dela: zbirke pesama "Zadušnice", "Ispovest mangupa", "Triptih", "Stihovi skandalista", "Sovjetska Rusija", "Persijski motivi", pripovetka "Urvina", poema "Ana Snjegina", dramska poema "Pugačov".

1937 - Umro je francuski kompozitor Žozef Moris Ravel, jedan od najistaknutijih predstavnika francuskog impresionizma. Oslanjao se na klasično francusko muzičko nasleđe, ali se inspirisao i španskom muzikom i džezom. Virtuozni pijanista i dirigent, održavao je koncerte širom Evrope i SAD. Dela: opera "Sat Španije", balet "Dafne i Kloe", orkestarska kompozicija "Bolero", klavirski ciklusi "Ogledala", "Gaspar noći", "Kuprenov grob", "Sonatina" za klavir, mnoštvo solo pesama, uglavnom na stihove francuskih simbolista.

1942 - Japanski avioni bombardovali su u Drugom svetskom ratu indijski grad Kalkutu.

1945 - Umro je američki pisac Teodor Drajzer, beskompromisan kritičar američkog društva. Njegov prvi roman "Sestra Kari" zabranjen je 1900. i potom je desetak godina bio prinuđen da se izdržava pisanjem za ilustrovane, zabavne i modne listove. Smatrao je da spasenje sveta leži u socijalizmu i pred kraj života postao je član Komunističke partije SAD. Ostala dela: romani "Dženi Gerhard", "Finansijer", "Titan", "Stoik", "Genije", "Američka tragedija", "Tragična Amerika", "Vredi li Amerika da se spase".

1947 - Umro je bivši italijanski kralj Vitorio Emanuele III, poslednji monarh Italije, na prestolu od 1900. do 1946. Podržao je fašistički režim Benita Musolinija. Proglasio se "carem Etiopije" 1936. posle agresije Italije na Etiopiju, a "kraljem Albanije" 1939. Pomogao je razbijanje Jugoslavije u čemu je bitnu ulogu imala i njegova supruga Jelena, kćerka negdašnjeg crnogorskog vladara Nikole Petrovića. Formalno je abdicirao posle pobede republikanaca na izborima 1946. što je bio kraj kuće Savoja u Italiji.

1948 - U Egiptu je ubijen predsednik vlade Nokraši Paša, na vrhuncu višemesečnih nemira i nasilja u toj zemlji.

1949 - U Mađarskoj je stupio na snagu dekret o nacionalizaciji svih industrijskih i trgovinskih firmi.

1959 - U Vinči kod Beograda pušten je u rad prvi nuklearni reaktor u Jugoslaviji, što je omogućilo domaću proizvodnju radioizotopa koji se koriste u medicini, industriji, poljoprivredi i istraživačkim institucijama.

1962 - U Mozambiku, portugalskoj koloniji u Africi, ujedinjenjem triju antikolonijalnih grupa osnovan je Front za oslobođenje Mozambika - FRELIMO, pod čijim je vođstvom zemlja posle dugotrajne borbe stekla nezavisnost 1975. ali je dve decenije potom besneo građanski rat. Rivalski pokret Renamo su u borbi protiv Frelima podržavali rasistički režimi Južne Rodezije i Južne Afrike kao i neke zapadne sile. Tek pobeda Nelsona Mandele u Južnoj Africi početkom devedesetih godina 20. veka i rasno pomirenje u toj susednoj zemlji, stvorili su uslove za okončanje građanskog rata i slobodne izbore koje je dobio Frelimo.

1963 - Umro je nemački kompozitor Paul Hindemit, stvaralac slobodnog shvatanja tonaliteta. Nakon što su nacisti 1933. oglasili njegova dela kao dekadentna, odlazi u Ankaru, a od 1939. je profesor na univerzitetima u SAD i Švajcarskoj. Dela: opere "Novosti dana", "Kardijak", "Slikar Matis", "Harmonija sveta", šest gudačkih kvarteta, "Kamerna muzika op. 36", koncerti i sonate za razne instrumente, teorijska dela "Tradicionalna harmonija", "Kompozitorov svet".

1966 - Kina je izvršila petu po redu nuklearnu probu. Američki stručnjaci su potom utvrdili da se u radioaktivnom oblaku posle eksplozije nalazio uran 235 i 238, što je ukazivalo da će Kina ubrzo ovladati bitno jačim termonuklearnim oružjem. Šest meseci kasnije isprobana je prva kineska hidrogenska bomba.

1968 - U napadu na aerodrom u Bejrutu izraelski komandosi su uništili 13 arapskih aviona.

1974 - U zemljotresu koji je razorio sela u pakistanskoj planinskoj oblasti Karakom, poginulo je oko 5.200 lica.

1984 - Umro je američki filmski režiser Sem Pekinpo, autor niza vesterna i kriminalističkih filmova koje karakterišu krajnji realizam, savršenstvo montaže i stilska perfekcija. Filmovi: "Pucnji popodne", "Divlja horda", "Balada o Kejblu Hogu", "Šampion rodea", "Psi od slame", "Beg", "Bivši prijatelj Kid", "Elita ubica", "Gvozdeni krst".

1989 - Skupština Čehoslovačke izabrala je za predsednika Aleksandra Dubčeka, vrativši ga na političku scenu sa koje je uklonjen vojnom intervencijom zemalja Varšavskog pakta u Čehoslovačkoj avgusta 1968.

1994 - Direktor američke obaveštajne agencije CIA Džejms Vulzi podneo je ostavku posle hapšenja visokog službenika CIA Oldriča Ejmsa koji je godinama radio za Moskvu.

1999 - Portugal i Indonezija obnovili su pune diplomatske odnose, posle prekida od četvrt veka, nakon što je Džakarta pripojila Istočni Timor, bivšu portugalsku koloniju, koja je etnički indonežanska ali je verski katolička, za razliku od pretežno islamske Indonezije.

2004 - Umrla je američka književnica Suzan Zontag, autor književnih dela, romana i eseja o savremenoj kulturi, politici i raznim društvenim fenomenima. Dela: romani "Dobrotvor", "Smrtna oprema", eseji "Protiv interpretacije", "Stilovi radikalne volje", "Izlet u Hanoj", "Ja, i tako dalje", "O fotografiji", "Bolest kao metafora".

2005 - U Zemljinu orbitu lansiran je prvi od 30 satelita evropske satelitske mreže "Galileo", budućeg globalnog navigacionog sistema.

2019 - U eksploziji u Mogadišu, Somalija, u vreme jutarnjeg saobraćajnog špica, poginulo je 85 osoba, preko 140 je povređeno, a 12 je nestalo. Vozilo je eksplodiralo pošto ga je policija na kontrolnom punktu zaustavila, pre ulaska u središnju zonu grada. Ekstremna islamistička grupa Al-Šabab preuzela je odgovornost za napad.