Vremeplov-Na današnji dan

Naslov: Vremeplov-Na današnji dan Pon Jan 01, 2024 9:32 am

First topic message reminder :

Dogodilo se na današnji dan, 01.01.

Na današnji dan 1915. godine rođen je srpski pisac Branko Ćopić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, nadahnut pripovedač, tvorac zanimljivih i upečatljivih likova i događaja, koje je opisao svežim, sočnim i slikovitim jezikom. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu. U partizanskom pokretu je učestvovao od 1941. Počeo je da piše kao đak učiteljske škole i pre Drugog svetskog rata je objavio zbirke pripovedaka "Pod Grmečom", "Borci i bjegunci" i "Planinci". Njegova prozna dela su prožeta lirikom, živopisnim realističkim slikanjem života na selu, poznavanjem mentaliteta i psihologije ljudi Grmeča i Podgrmečja, njegovog zavičaja, vedrinom i vitalnošću duha. Napisao je veći broj knjiga za decu: "Bojna lira pionira", "Put u vedrinu", priče "U svetu leptirova i medveda", "Bosonogo đetinjstvo", "Orlovi rano lete", zbirke pesama "Ognjeno rađanje domovine", "Ratnikovo proljeće". Zbirka pripovedaka "Bašta sljezove boje", za koju je dobio Njegoševu nagradu. Ostala dela: romani "Prolom", "Gluvi barut", "Ne tuguj, bronzana stražo", "Osma ofanziva", zbirke pripovedaka "Rosa na bajonetima", "Surova škola", "Doživljaji Nikoletine Bursaća".

Vremeplov-Na današnji dan - Page 7 P_a6a610

Danas je ponedeljak, 1. januar, prvi dan 2024. Do kraja godine ima 365 dana.

45 p.n.e. - Stupio je na snagu novi kalendar, nazvan Julijanski, kojim je rimski državnik Gaj Julije Cezar, prema savetima grčkog astronoma iz Aleksandrije Sosigena, reformisao računanje vremena tako što je za početak godine odredio januarske kalende, odnosno 1. januar. Do tad su na januarske kalende konzuli stupali na dužnost, a godina je započinjala na martovske kalende - 1. marta. Julijanski kalendar je zasnovan na Sunčevoj godini od 365 dana i šest sati, ali je u njemu godina duža od Sunčeve 11 minuta i 14 sekundi, pa je svaka četvrta prestupna, ali se svakih 128 godina pojavljivao dan "viška". Da bi to bilo eliminisano, papa Grgur XIII je, prema savetima astronoma, reformisao kalendar 1582. i Gregorijanski kalendar je sada praktično međunarodni. Julijanski kalendar zadržale su pojedine pravoslavne crkve - Srpska crkva, Ruska, Jerusalimska patrijaršija...

1502 - Portugalski moreplovci uplovili su u zaliv Guanabara i iskrcavši se nazvali su to mesto Sao Sebastijan da Rio de Žaneiro (Sveti Sebastijan sa januarske reke) - pošto je bio dan kad se obeležava uspomena na tog svetitelja. Na tom mestu nastao je grad koji je 1763. postao glavni grad portugalske kolonije (vicekraljevstvo) Brazil, potom prestonica nezavisnog carstva od 1822. do 1889. i republike od 1899. do 1960, kada je za glavni grad određena novoizgrađena Brazilija. Pre Ria prestonica kolonije bio je grad Baija.

1515 - Vojvoda od Angulema Fransoa postao je posle smrti kralja Luja XII francuski kralj Fransoa I.

1704 - Britanske snage pod komandom admirala Džordža Ruka preotele su Gibraltar od Španaca.

1776 - Vođa američke borbe za nezavisnost Džordž Vašington razvio je zastavu Velike Unije, prvu nacionalnu zastavu SAD, posle poziva engleskog kralja Džordža III pobunjenim kolonistima da se predaju.

1782 - Umro je nemački kompozitor, pijanista i dirigent Johan Kristijan Bah, najmlađi sin Johana Sebastijana. Živeo je u Milanu i Londonu, pa je nazivan "italijanski Bah" i "engleski Bah". U Engleskoj se proslavio kao pijanista i organizator muzičkog života i postao je muzički učitelj kraljice Šarlot. Značajan je kao kompozitor sonata i koncerata za klavir u rokoko stilu, po čemu je preteča Volfganga Amadeusa Mocarta. Dela: 15 opera, više od 60 simfonija, 37 klavirskih koncerata, 13 uvertira, klavirske sonate, kamerna muzika.

1801 - Stupanjem na snagu Akta o ujedinjenju, stvoreno je Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske. Do tada to su bila tri kraljevstva pod jednom krunom - Engleska, Škotska i Irska.

1803 - Danska je zabranila uvoz robova u Dansku Zapadnu Indiju (današnja Devičanska ostrva) i prva je zemlja koja je zabranila ropstvo.

1804 - Vođa pobune protiv Francuza Žan Žak Desalin, koji je potom postao car Žak I, proglasio je nezavisnost karipske ostrvske države Haiti (zapadni deo ostrva Haiti - Hispaniola).

1823 - Rođen je mađarski pesnik Šandor Petefi, najistaknutiji poeta mađarske književnosti. Iako je po ocu bio Srbin, a po majci Slovak, osećao se u potpunosti kao Mađar. S 15 godina postao je vojnik, a tokom Mađarske revolucije 1848. glavni je ideolog omladinskog pokreta. Simbol je mađarskog romantizma. Poginuo je 1849. u bici kod Segešvara u 26. godini, tačnije gubi mu se svaki trag (imao je čin majora). Prve pesme je napisao kao gimnazijalac i ubrzo je postao najomiljeniji i najčitaniji mađarski pesnik. Dela: roman "Krvnikovo uže", epska poezija "Vitez Janoš", "Apostol", lirska poezija "Izabrane pesme", "Petefijeve pesme".

1833 - Velika Britanija je proglasila suverenitet nad Folklandskim ostrvima u Atlantiku, oko 500 kilometara istočno od obale Argentine. Taj arhipelag je ranije bio španski posed.

1842 - U Kelnu je pokrenut dnevnik "Rajnske novine", organ građanstva i poslovnih krugova koji su tražili liberalne reforme. U aprilu 1842. u listu je počeo da sarađuje Karl Marks, koji je oko sebe okupio širok krug saradnika, čime je radikalizovana uređivačka politika lista - pa je zabranjen u martu 1843.

1863 - Tokom Američkog građanskog rata predsednik SAD Abraham Linkoln potpisao je Emancipatorsku proklamaciju kojom je ukinuto ropstvo, što je dodatno izazvalo bes 11 južnih robovlasničkih država koje su se borile za otcepljenje.

1864 - Rođen je srpski pisac, estetičar i teoretičar književnosti Bogdan Popović, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, jedan od osnivača "Srpskog književnog glasnika" i tvorac "beogradskog književnog stila". U vreme njegovog uređivanja SKZ je bio najuglednije glasilo srpskih kulturnih poslenika. Uživao je izuzetan ugled kao kritičar, prvih decenija 20. veka. Objavio je "Antologiju novije srpske lirike" i veći broj studija iz književnosti i teorije umetnosti.

1872 - Stupio je na snagu prvi Zakon o poroti u Srbiji, donet oktobra 1871. na osnovu ustava iz 1869.

1877 - Britanska kraljica Viktorija I proglašena je caricom Indije.

1879 - Rođen je engleski pisac Edvard Morgan Forster, oštrouman posmatrač i analitičar, duhovit i ironičan. Živeo je u Italiji i Grčkoj i pojedina njegova dela su tematski vezana za te zemlje. Dela: romani "Gde se anđeli plaše da kroče", "Soba sa izgledom", "Jedno putovanje u Indiju", "Najduže putovanje", priče "Nebeski omnibus", "Večni trenutak", "Faros i Farilon", studija "Vidovi romana".

1881 - Umro je francuski revolucionar Luj Ogist Blanki, osnivač i član tajnih revolucionarnih udruženja. Dva puta je osuđivan na smrt. Nazivali su ga "Okovani Prometej" jer je u tamnicama proveo 36 godina i pet meseci. Konspirativan rad, zavereničke grupe i oružani ustanak smatrao je jedinom taktikom proletarijata. Diktaturu proletarijata zamišljao je kao diktaturu male grupe profesionalnih revolucionara.

1895 - Rođen je američki političar i pravnik Edgar Džon Huver, šef Federalnog istražnog biroa (FBI) od 1924. do smrti 1972. Predvodio je borbu protiv organizovanog kriminala, posebno tridesetih godina 20. veka u vreme prohobicije. Reformisao je FBI i znatno unapredio metode policijske borbe protiv kriminala uspostavljanjem prve kartoteke otisaka prstiju i kriminološke laboratorije. Mnogi ga smatraju mračnom figurom američke političke scene zbog navodnog progona pojedinih istaknutih ličnosti, poput crnačkog borca za ljudska prava Martina Lutera Kinga ili filmskog glumca Čarlija Čaplina (koji je bio opredeljeni komunista).

1901 - Države Novi Južni Vels, Viktorija, Kvinslend, Južna Australija, Zapadna Australija i Tasmanija osnovale su australijsku zajednicu s Edmundom Bartonom kao prvim predsednikom vlade. Australija je imala status dominiona u sastavu Britanske imperije i potom komonvelta.

1912 - Rođen je engleski dupli agent Harold Adrijan Rasel Filbi, poznat kao "Kim" Filbi. Bio je jedan od najuspešnijih agenata sovjetske obaveštajne službe u njenoj istoriji. U službu Sovjetskog Saveza stupio je kao student u Kembridžu 1934. Posle rata bio je oficir za vezu između britanske i američke obaveštajne službe, što mu je omogućilo da u periodu "hladnog rata" Moskvi dostavlja informacije od najvećeg značaja. Kad je gotovo otkriven, nestao je u Bejrutu i obreo se 1963. u Moskvi, gde je i umro 1988. Za izvanrednih zasluge za Sovjetski Savez, koji je smatrao otadžbinom, nagrađen je najvišim sovjetskim odlikovanjima.

1915 - Nemci su u Prvom svetskom ratu u kanalu Lamanš torpedovali britanski ratni brod "Formidabl", usmrtivši 547 ljudi.

1924 - Treća zemaljska konferencija KPJ usvojila je u Beogradu Rezoluciju o nacionalnom pitanju kojom je traženo "samoopredeljenje jugoslovenskih naroda". Usvojena je i Rezolucija o neodrživosti poretka uspostavljenog na osnovu Versajskog mira posle Prvog svetskog rata. Ti dokumenti su počivali na doktrini Kominterne o "imperijalizmu srpske buržoazije". Pod vidom "nacionalne ravnopravnosti" na taj način, vođena je politika destrukcije jugoslovenske države.

1925 - Naziv glavnog grada Norveške promenjen je u Oslo - do tada grad se zvao Kristijanija.

1927 - Rođen je Moris Bežar, znameniti francuski koreograf. Rođen je u Marselju, kao sin filozofa Gastona Beržea. Karijeru baletskog igrača počeo je sa 14 godina, u pariskoj "Operi". Svoj prvi balet je postavio 1951. godine u Stokholmu, a 1961. u Belgiji je kreirao koreografiju za "Bolero" Morisa Ravela, koja će postati jedna od najčuvenijih baletskih kreacija 20. veka. Autor je više od 250 baletskih predstava. Moris Bežar je umnogome doprineo razvoju savremenog baleta i jedan je od simbola savremene koreografije. Među njegovim čuvenim koreografijama su i "Buđenje proleća", "Romeo i Julija", "Nižinski", "Petruška", "Zaratustra".

1942 - Na konferenciji predstavnika vlada SAD, Sovjetskog Saveza, Velike Britanije, Kine i niza drugih zemalja u Vašingtonu je, u jeku Drugog svetskog rata, potpisana Deklaracija UN. Strane potpisnice su se obavezale na podršku i sprovođenje Atlantske povelje, i preuzele su obavezu da rat protiv sila Osovine nastave do konačne pobede i da s njima ne zaključuju separatni mir ili primirje. Jedna od potpisnica Deklaracije bila je i Kraljevina Jugoslavija.

1942 - Rođen je Kornelije Kovač, muzičar, kompozitor, pijanista, aranžer. Poreklom sa severa Bačke, rođen je u Nišu. Roditelji su bili muzičari, otac violinista, majka pevačica u horu opere. Prvu kompoziciju "Pusti trotoari" komponovao je kao petnaestogodišnjak 1956. Završio je Muzičku akademiju u Sarajevu. Karijeru je započeo kao džez muzičar, sastavom BKB, 1961. Bio je član sarajevskog sastava Indeksi. Septembra 1968. godine preselio se u Beograd, gde je osnovao Korni grupu. Predstavljao je Jugoslaviju 1974. na Pesmi Evrovizije. Pisao je muziku za teatar, film, TV. Sarađivao je sa brojnim velikanima muzike u zemlji (Zdravko Čolić, Dragan Stojnić, Bisera Valetanlic) i svetu, i autor je mnogih kompozicija koje su postale široko popularne: "April u Beogradu", "Jedna zima sa Kristinom", "Pevam danju, pevam noću", "Ti si mi u krvi", "Milo moje", "Etida", "Ivo Lola", "Moja generacija", "Maestro i violina", "Poljubi me na kiši".

1956 - Odlukom Ustavotvorne skupštine proglašena je nezavisnost Sudana, bivše britanske kolonije.

1958 - Stupio je na snagu Ugovor o osnivanju Evropske ekonomske zajednice (EEZ), koji su 25. marta 1957. u Rimu potpisale Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija. Zajednici nazvanoj potom Evropska zajednica, sada Evropska unija, 1973. su pristupile Velika Britanija, Irska i Danska, 1981. Grčka, 1986. Španija i Portugal, 1995. Švedska, Finska i Austrija, 2004. Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija, Malta, Mađarska, Poljska, Slovačka, Slovenija i Češka, a 2007. Rumunija i Bugarska.

1959 - Revolucionarni pokret "26. jul" pod vođstvom Fidela Kastra odneo je pobedu na Kubi, a general Fulhensio Batista je posle potpunog rasula njemu lojalnih trupa pobegao u Dominikansku republiku.

1960 - Proglašena je nezavisnost Kameruna. Do Prvog svetskog rata ta zemlja bila je nemačka kolonija, a zatim je postao francuska teritorija, osim manjeg dela koji je pripao Britaniji. Od 1959. Kamerun je imao autonomni status.

1962 - Zapadna Samoa postala je prva nezavisna država u Polineziji.

1965 - Pod vođstvom lidera pokreta "Al fatah" Jasera Arafata formirana je Palestinska oslobodilačka organizacija, ali su izvan nje ostale pojedine palestinske grupe, uključujući Narodni front za oslobođenje Palestine Žorža Habaša. PLO je u početku bio teororistička organizacija i odgovoran je za ubistvo 11 izraelskih sportista na Olimpijskim igrama 1972. u Minhenu.

1966 - Predsednika Centralnoafričke republike Davida Daka vojnim udarom oborio je blizak rođak, pukovnik Žan Bedel Bokasa. Bokasa je 1976. proglasio svoju zemlju monarhijom i uzeo titulu cara Centralnoafričkog carstva. S vlasti je svrgnut 1979. Upamćen je po neverovatnoj ekstravaganciji, rasipnom ponašanju i navodnom kanibalizmu.

1972 - Umro je francuski pevač i glumac Moris Ševalije, zaštitni znak francuske muzičke komedije. Najzapaženije uloge ostvario je u filmskim muzičkim komedijama. Napisao je autobiografiju "Moj put i moje pesme". Filmovi: "Ljubavna parada", "Nasmejani poručnik", "Vesela udovica", "Ćutanje je zlato", "Imao sam sedam kćeri", "Život za karijeru", "Žiži", "Fani", "Ljubav popodne".

1973 - Velika Britanija, Danska i Irska priključile su se EEZ.

1977 - Umro je je srpski istoričar Viktor Novak, profesor Zagrebačkog, potom Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i osnivač Istorijskog instituta SANU. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, a latinski i pomoćne istorijske nauke specijalizovao je u Vatikanskoj školi u Rimu. Na Beogradskom univerzitetu od 1924. do 1959. predavao je latinsku paleografiju, diplomatiku i metodiku. Objavio je brojne rasprave i studije iz istorije jugoslovenskih naroda i istorije književnosti. U kapitalnom delu "Magnum crimen", objavljenom ubrzo posle Drugog svetskog rata, dokumentovao je zločin genocida hrvatskog ustaškog režima nad Srbima u "Nezavisnoj Državi Hrvatskoj". Bio je veoma aktivan i u muzičkom životu kao predsednik Prvog beogradskog pevačkog društva i inicijator osnivanja Južnoslovenskog pevačkog saveza u Beogradu i Sveslovenskog pevačkog saveza u Pragu. Ostala dela: "Antologija jugoslovenske misli i narodnog jedinstva", "Latinska paleografija", "Vatikan i Jugoslavija", "Scriptura Beneventana", "Evangeliarium Spalatense", "Masarik i Jugosloveni", "Iz rimske književnosti", "Sveslovenska misao", "Dva antipoda", "Franjo Rački", "Valtazar Bogišić i Franjo Rački", "Nikola Vulić, naučnik i čovek".

1978 - U vazduhu u blizini Mumbaja (u vreme britanske vlasti Bombaj) eksplodirao je indijski putnički avion tipa "Boing 747" i nesreću nije preživeo niko od 213 osoba u njemu.

1979 - Sjedinjene Američke Države i Narodna Republika Kina uspostavili su pune diplomatske odnose. U prethodnom periodu Vašington je kao legitimne predstavnike Kine tretirao Tajvan (Nacionalistička Kina).

1980 - Umro je italijanski političar Pjetro Sandro Neni, vođa italijanskih socijalista. Učestvovao je u Španskom građanskom ratu i bio član Komiteta za odbranu Madrida kao i polit. kom. njegove divizije. Tokom Drugog svetskog rata u Francuskoj ga je uhapsio Gestapo. Odmah po oslobođenju zemlje postao je generalni sekretar Socijalističke partije Italije, a 1945. predsednik. Bio je potpredsednik u prvoj posleratnoj vladi, nekoliko meseci i šef diplomatije, takođe potpredsednik u vladi levog centra 1963. Dela: "Istorija četiri godine 1919-1922", "Šest godina građanskog rata u Italiji", "Istorija klasne borbe u Italiji", "Zločin fašizma u Africi 1936".

1981 - Grčka je postala deseta članica EEZ - današnje Evropske unije.

1984 - Sultanat Brunej, država na severozapadu ostrva Borneo izuzetno bogata naftom i prirodnim gasom, britanski protektorat od 1888. postao je nezavisna država.

1992 - Egipatski diplomata Butros Butros Gali nasledio je na mestu generalnog sekretara UN peruanskog kolegu Havijera Peresa de Kueljara.

1993 - Češka i Slovačka postale su samostalne države, čime je prestala da postoji Čehoslovačka, osnovana 1918.

1995 - U Bosni i Hercegovini je, posle posredničke misije nekadašnjeg predsednika SAD Džimija Kartera, stupio na snagu četvoromesečni prekid neprijateljstava, koji su muslimanske snage 40 dana pre isteka roka narušile ofanzivama na srpske položaje na Vlašiću i Majevici.

1995 - Švedska, Finska i Austrija priključile su se Evropskoj zajednici, čime je broj članica te organizacije povećan na 15.

1997 - Turske trupe su ponovo upale u severni Irak i turski zvaničnici su saopštili da su tom prilikom ubijena 72 kurdska gerilca.

1998 - Islamski teroristi su na zapadu Alžira masakrirali više od 400 osoba, uključujući žene i decu. Bio je to najteži teroristički akt tokom šestogodišnje oružane borbe islamističkih grupa u toj zemlji.

1999 - Zvanično je puštena u promet jedinstvena evropska valuta - evro. Banke su novu valutu počele da koriste nakon tri dana.

2002 - Evro je postao zvanična valuta Evropske unije. Pojedine članice EU ipak su sačuvale nacionalne valute - Velika Britanija, Danska i Švedska.

2003 - EU je preuzela od UN nadzor nad policijskim operacijama u BiH, što je prva bezbednosna operacija u istoriji EU.

2003 - Luiz Inasio "Lula" da Silva, bivši sindikalni vođa, postao je šef države u Brazilu, prvi u istoriji te zemlje koji je potekao sa "društvenog dna".

2006 - U Španiji je stupio na snagu zakon kojim se zabranjuje pušenje na javnim mestima, kancelarijama, tržnim centrima i drugim zatvorenim prostorima. Tim propisom se zabranjuje i reklamiranje duvana, njegova promocija, kao i sponzorisanje duvanske industrije.

2006 - Preminuo je srpski dečji pisac Dragan Lukić. Diplomirao je književnost u Beogradu, veći deo radnog veka proveo je kao urednik Programa za decu Radio Beograda. Pisao je pesme, priče, romane, dramske tekstove. Vodio je tv i radio programe za decu, uređivao je list "Zmaj". Objavio je čak stotinak knjiga poezije i proze za najmlađe. Dela: "Kako se kome čini", "Moj praded i ja", "Ovde stanuju pesme", "Vagon prve klase", "Fifi", "Kako rastu nogavice", "Šta tata kaže", "Od kuće do škole", "Lovac Joca", "Vožnja po gradu", "Neboder C17", "Tri gusketara", "Bomba u kafi", "Nebom grada".

2009 - Umrla je Helen Suzman jedan od najpoznatilih južnoafričkih boraca protiv aparthejda. Suzmanova, kćerka jevrejskih imigranata, bila je jedini član južnoafričkog parlamenta (1953-1989) koja je otvoreno kritikovala aparthejd, promovišući stavove koji su tada bili retki među belim južnoafrikancima. Dobitnik je počasnih doktorata vodećih svetskih univerziteta, među kojima su Oksford, Kembridž, Harvard, Kolumbija univerzitet, a dva puta je bila nominovana za Nobelovu nagradu za mir.

2010 - U eksploziji automobila-bombe u mestu Laki Marvat, na severozapadu Pakistana, poginulo je 88 ljudi, a 37 je povređeno. Bombaš samoubica dovezao je sportski automobil do mesta gde je u toku bila odbojkaška utakmica i aktivirao eksploziv.

2012 - Umro je Kiro Gligorov, član Predsedništva SFR Jugoslavije i predsednik BJR Makedonije. Gligorov je bio jedan od vodećih makedonskih političara u vreme socijalističke Jugoslavije.

2013 - Preminuo je srpski pesnik Slobodan Rakitić, predsednik Srpske književne zadruge (SKZ) i Udruženja književnika Srbije (UKS). U Beogradu je diplomirao na Filološkom fakultetu. Uređivao je časopise Savremenik, Raška i Književna reč. Od 1973. do 2007. radio je u Zadužbini Ilije M. Kolarca. Predsednik UKS bio je od 1994. do 2004. a od 2005. predsednik je Srpske književne zadruge. Bio je narodni poslanik. SPC ga je odlikovala Ordenom Svetog Save II stepena. Za knjigu pesama "Tapije u plamenu" nagrađen je Oktobarskom nagradom Beograda za 1990. i nagradom "Rade Drainac" za 1991. godinu.

2017 - U terorističkom napadu u noćnom klubu "Reina", u Istanbulu, u 01.15 posle ponoći, poginulo je 39 osoba a 70 je povređeno. Terorista, islamski ekstremista, pucao je na prisutne iz automatske puške.

2018 - Iranski mediji obelodanili su da je tokom nemira u toj zemlji poginulo najmanje 12 osoba. Prema zvaničnim saopštenjima naoružani demonstranti pokušali da zauzmu policijske stanice kao i vojne baze. Bili su to najmasovniji protesti u Iranu od 2009.

2019 - Stupio je na snagu zakon kojim je uzgoj životinja zbog krzna u Srbiji zabranjen. Zakonom o dobrobiti životinja koji je usvojen još 2009. godine zabranjeno je držanje, reprodukcija, uvoz, izvoz, i lišavanje života životinje isključivo radi proizvodnje krzna i kože.

2021 - U Gospođincima, nedaleko od Žablja, Bačka, predsednik Srbije Aleksandar Vučić pustio je u rad novi gasovod u Srbiji, Balkanski tok. Svečanosti su prisustvovaii ambasador Rusije u Beogradu Aleksandar Bocan Harčenko kao i direktor Srbijagasa Dušan Bajatović. Balkanski tok u delu kroz Srbiju proteže se od Zaječara do Horgoša ukupnom dužinom 403 km.

2022 - Stupio je na snagu sporazum Sveobuhvatno regionalno privredno partnerstvo (RCEP) kojim je stvorena zona slobodne trgovine između 15 zemalja azijsko pacifičkog regiona. Najveći trgovinski blok u istoriji obuhvata oko 30% svetske populacije i približno 30% globalnog BDP-a. Članice novoobrazovane trgovinske slobodne zone su Australija, Brunej, Kambodža, Kina, Indonezija, Japan, Južna Koreja, Laos, Malezija, Mjanmar, Novi Zeland, Filipini, Singapur, Tajland i Vijetnam.

2023 - Ukrajinske trupe izvršile su, u ranim jutarnjim satima, žestok napad na Makijevku i Golovku u oblasti Donjecka. Pogođeno je i zdanje Tehničke škole 19, u kojoj su bile smeštene ruske snage, uglavnom iz Saratovske oblasti. Ukrajinci su koristili artiljeriju tipa HIMARS, poreklom iz SAD. Bila je to jedna od najrazornijih akcija tokom rata u Ukrajini, po broju žrtava. Rusi su priznali 89 poginulih. Prema drugim navodima bilo ih je 139. Po ukrajinskim izvorima bilo je 400 poginulih i oko 300 ranjenih.

2023 - Dogodio se spektakularan napad na zatvor u Siudad Huarezu, država Čihuahua, na krajnjem severu Meksika. Napadači su u zatvor Cereso 3 stigli u zoru, u oklopnim vozilima, otvorivši odmah vatru na stražare. Paralelno, događala se pobuna unutar zatvora. Poginulo je deset stražara, sedam zatvorenika, i dva napadača. Ranjeno je ukupno 13 lica. Pobeglo je najmanje 30 zatvorenika. Među njima i narko bos Ernesto Alfred Pinjon de la Kruz, što je verovatno i bio motiv akcije.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 21.04.

Na današnji dan 1999. godine, tokom agresije NATO-a na Srbiju (SRJ), bombardovan je Poslovni centar "Ušće" (nekada CK SKJ) u Novom Beogradu i Žeželjev most na Dunavu u Novom Sadu, a drugi put je napadnut most na Dunavu kod Beške koji je onesposobljen, čime je prekinut saobraćaj na autoputu E-75 između Beograda i srpsko-mađarske granice.

Danas je nedelja, 21. april, 112. dan 2024. Do kraja godine ima 254 dana.

753 p. n. e. - Romul je, prema istoričaru Marku Terenciju Varonu (I vek pre.n.e.), osnovao Rim.

1142 - Umro je francuski filozof i teolog Pjer Abelar, poznat po tragičnoj ljubavi prema Eloizi, njihova ljubavna pisma (epistolae) spadaju u bisere svetske literature. Zabranjena ljubav, pošto je ona bila njegova učenica, svirepo je okončana kastriranjem Abelara, koji se potom - kao i Eloiza - povukao u manastir. Poput većine filozofa tog vremena rešavao je tzv. problem univerzalija, a njegovi teološki pogledi osuđeni su na sinodima u Soasonu 1121. i Sansu 1141. Dela: "Dijalektika", "Teologija, Etika ili Poznaj samog sebe", "O božanskom jedinstvu i trojstvu", "Istorija nedaća".

1509 - Umro je engleski kralj Henri VII, osnivač dinastije Tjudor. Njegovim dolaskom na presto 1485. okončan je četrdesetogodišnji "Rat dveju ruža" - nazvan tako jer je dinastija Lankaster, s kojom je Henri VII bio u srodstvu, imala u grbu crvenu, a dinastija Jork belu ružu. Presto je osigurao pobedom u bici kod Bosvorta 1485. u kojoj je poginuo kralj Ričard III, a 1486. je ujedinio kuće Lankaster i Jork oženivši se Elizabetom, sestrom Ričarda III.

1699 - Umro je francuski pisac Žan Rasin, istaknuti predstavnik klasicizma, koji je do savršenstva doveo francusku tragediju, uprostio radnju i insistirao na psihološkoj analizi ljudskih, naročito ljubavnih strasti. Pisao je veoma melodičnim stihom. Dela: tragedije "Andromaha", "Fedra", "Britanikus", "Berenisa", "Mitridat", "Atalija", komedija "Parničari".

1816 - Rođena je engleska književnica irskog porekla Šarlota Bronte, koja se proslavila već prvim romanom "Džejn Ejr". S mlađim sestrama Emilijom i Anom napisala je zbirku pesama. Ostala dela: "Vileta", "Profesor i Ema".

1828 - Rođen je francuski teoretičar umetnosti i filozof Ipolit Ten, koji je nastojao da unese pozitivističke metode u izučavanje literature, umetnosti i društva. Zastupao je pretežno deterministička shvatanja istorije i umetnosti i smatrao da pojedinac, izrazito određen jednom "preovlađujućom osobinom", trpi jak uticaj "rase", "sredine" i "trenutka". Kao filozof bavio se problemima saznanja, a kao istoričar je istraživao korene dekadencije u Francuskoj. Dela: "Istorija engleske književnosti", "Filozofija umetnosti", "O inteligenciji", "Postanak savremene Francuske".

1836 - Teksašani su porazili Meksikance kod San Hasinta, što je omogućilo nezavisnost Teksasa, koji je 1845. ušao u sastav SAD.

1856 - Australija je prva u svetu uvela osmočasovni radni dan.

1882 - U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena je prva srpska opereta "Vračara" Davorina Jenka, autora muzike za srpsku himnu "Bože pravde". Tekst himne delo je Jovana Đorđevića, poznatog intelektualca, klasičara, dramskog pisca.

1910 - Umro je američki pisac Mark Tven. Pravo ime bilo mu je Semjuel Lenghorn Klemens. Jedan je od najvećih humorista svetske književnosti. U romanima "Pustolovine Toma Sojera", "Život na Misisipiju", "Pustolovine Haklberi Fina", "Život na dvoru kralja Artura", kojima je stekao svetsku slavu, prikazao je jedinstvene životne situacije i autentičan američki stil i govor.

1915 - Rođen je američki filmski glumac meksičkog porekla Entoni Rudolf Oaksaka Kvin, sjajan tumač izrazitih karaktera, snažne individualnosti. Filmovi: "Parola", "Viva Zapata", "Crno zlato", "Ulica", "Žudnja za životom" (Oskar), "Grk Zorba", "Topovi sa Navarona", "Poslednji ratnik", "Nasledstvo Feramonte".

1918 - U vazdušnoj borbi poginuo je nemački pilot Manfred fon Rihthofen, poznat kao "Crveni baron", najslavniji nemački avijatičar u Prvom svetskom ratu. Tokom rata oborio je više od 80 neprijateljskih aviona.

1926 - Rođena je britanska princeza Elizabet Aleksandra Meri, od 1952. britanska kraljica Elizabeta II.

1941 - Šefovi diplomatija Nemačke i Italije Joakim fon Ribentrop i grof Galeaco Ćano dogovorili su se u Drugom svetskom ratu o podeli Jugoslavije na nemačku i italijansku zonu.

1945 - Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu ušla u predgrađa Berlina, probivši liniju odbrane nemačkih snaga.

1946 - Umro je engleski ekonomista Džon Majnard Kejnz, najznačajniji makroekonomista 20. veka, koji je dokazao da tržišni mehanizam ne stvara automatski punu zaposlenost i da je neophodna intervencija države radi izvlačenja iz nezaposlenosti i kriza. Delom "Opšta teorija zaposlenosti, kamate i novca" uzdrmao je tradicionalnu ekonomsku teoriju. Ostala dela: "Ekonomska posledica mira", "Rasprava o novcu", "Revizija mirovnog ugovora", "Traktat o novčanoj reformi", "Sredstva ka prosperitetu".

1960 - Glavni grad Brazila premešten je iz Rio de Žaneira u novosagrađenu Braziliju. Pre Rija prestonica Brazila bio je San Sebastijan (Baija).

1967 - Vojnim udarom u Atini uspostavljen je desničarski režim grčkih pukovnika.

1971 - Umro je haićanski predsednik Fransoa "Papa Dok" Divalije, koji je diktatorski vladao Haitijem od 1957. do smrti. Uz pomoć vojske 1964. proglasio se doživotnim predsednikom, a sina Žana Kloda Divalijea odredio je za naslednika. Tvorac je gangsterske milicije poznate kao "Tonton Makut", poznate po teroru.

1984 - U rudniku "Rembas-Zastava" u Resavici u nesreći su poginula 33 rudara.

1987 - U eksploziji koju su teroristi podmetnuli u Kolombu, glavnom gradu Šri Lanke, poginulo je najmanje 150 ljudi.

1993 - Vrhovni sud Bolivije je na 30 godina robije osudio bivšeg diktatora Luisa Garsiju Mesu, pod optužbom za ubistva, pljačku, prevare i kršenje ustava.

1995 - Na insistiranje SAD i Nemačke, čemu se protivila Rusija, koja se s Kinom uzdržala od glasanja, Savet bezbednosti UN produžio je delimičnu suspenziju sankcija protiv Savezne Republike Jugoslavije u sportu, kulturi, avionskom i rečnom saobraćaju za 75 dana, skrativši raniji rok od 100 dana.

1996 - Koalicija levog centra "Maslinovo drvo" dobila je parlamentarne izbore, što je bila prva pobeda levice u Italiji od Drugog svetskog rata.

1997 - Prvi kineski vojnici ušli su u Hongkong (britanski kolonijalni naziv bio je Viktorija), u okviru priprema za prelazak pod vlast Pekinga 1. jula 1997.

1999 - U napadu avijacije NATO sa osam projektila je razoreno "Majino naselje" kod Đakovice i ubijeno najmanje 10 izbeglica, uključujući trogodišnjeg Marka Ivanovića i sedmogodišnjeg Ivana Ivančića. U naselju smeštenom u zgradama bivše poljoprivredne zadruge živelo je 98 srpskih civila izbeglih iz Hrvatske i 22 iz Bosne i Hercegovine.

1999 - Vojni sud u Pireju osudio je na dve i po godine zatvora, uslovno na tri godine, potporučnika Ratne mornarice Grčke Marinosa Ricudisa zato što je odbio da isplovi u Jadran na razaraču "Temistokle", koji je kao deo snaga NATO učestvovao u agresiji na Srbiju (SRJ). Optuženi se pravdao da kao pravoslavni hrišćanin ne može da učestvuje u napadu na jedan pravoslavni narod.

2004 - U seriji samoubilačkih bombaških napada na policijske stanice u Basri na jugu Iraka poginule su 73 osobe.

2006 - Poginuo je američki pilot Skot Krosfild koji je prvi leteo dvostrukom brzinom zvuka. Probni pilot Krosfild je poginuo kada se njegov avion jednomotorac srušio u američkoj saveznoj državi Džordžija. Ušao je u istoriju aeronautike 20. novembra 1953. godine kada je na avionu D-558-II razvio brzinu od dva maha, odnosno 2.124 kilometra na čas.

2007 - Najmanje 73 stanovnika Somalije, većinom civila, poginulo je u sukobu između snaga Etiopije i Somalije protiv islamskih pobunjenika u Mogadišu, većim delom u kvartu Al Barakah. Etiopske snage su u decembru 2006. ušle u Somaliju kako bi pomogle privremenoj vladi u borbi protiv snaga "Unije šerijatskih sudova".

2010 - Umro je Huan Antonio Samaran, dugogodišnji predsednik Međunarodnog olimpijskog komiteta (MOK). Na čelu MOK-a nalazio se od 1980. do 2001.

2010 - Svečano je otvoren obnovljeni Avalski toranj, svojevrsni simbol Beograda, srušen tokom NATO bombardovanja Srbije (SRJ) krajem aprila 1999. Avalski toranj visok je 204,5 metara, što znači da je metar viši od prvobitnog tornja otvorenog 1965. godine. 2015 - Japanski maglev, najbrži putnički voz na svetu, oborio je sopstveni rekord. Voz je, prilikom testiranja, dostigao brzinu od 603 kilometra na sat, čime je nadmašen prethodni rekord od 581 km/h, postignut 2003. godine. To je brzi voz koji se kreće tako da nema trenja na šinama, a naziv Maglev je kovanica, od - magnetna levitacija.

2016 - Umro je Prins, američka pop zvezda. Prins Rodžer Nelson, kako mu je bilo puno ime, pevač, kompozitor, aranžer, smatran je za jednog od najinventivnijih muzičara svog doba. Postao je globalna zvezda osamdesetih 20 veka, a njegov album "Purple rain", objavljen 1984. proglašen je jednim od najboljih muzičkih albuma uopšte. Među njegove najveće hitove ubrajaju se "Purple Rain", "Little Red Corvette", "Let`s Go Crazy" i "When Doves Cry", "Cream" i "Kiss".

2018 - Severna Koreja saopštila je da obustavlja testove balističkih raketa dugog dometa kao i da planira zatvaranje poligona za testiranje nuklearnih bombi.

2019 - U Kolombu, Šri Lanka, dogodila se, na Uskrs, serija terorističkih napada na crkve i hotele. Ukupno je poginulo 259 osoba, kao i 9 terorista napadaca, a vise od 500 je povređeno. Centralne mete su bile tri crkve kao i tri hotela, a policija je demontirala bombu postavljenu na aerodromu. Napadi su bili motivisani islamskim ekstremizmom, odnosno mržnjom prema hrišćanima.

Adminka Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 22.04.

Na današnji dan 1945. godine preživeli zatočenici hrvatskog ustaškog koncentracionog logora Jasenovac pokušali su da se očajničkim probojem dokopaju slobode, ali je u tome uspelo samo njih stotinak. Logor Jasenovac bio je najveća "fabrika smrti" na Jugoistoku Evrope u Drugom svetskom ratu. Od leta 1941. do 30. aprila 1945, hrvatski nacisti - ustaše, pobili su u Jasenovcu, prema procenama, 700.000 Srba, Jevreja i Roma. Ogromna većina žrtava bili su Srbi.

Danas je ponedeljak, 22. april, 113. dan 2024. Do kraja godine ima 253 dana.

1451 - Rođena je Isabela I Katolička, kraljica Kastilje od 1474. Njenom udajom 1479. za Ferdinanda II od Aragona udaren je temelj buduće španske države. Njihov izraziti katolicizam ogledao se uspostavom španske inkvizicije 1478. (utemeljena u vreme pape Grgura IX u prvoj polovini XIII v.) kao i proterivanjem svih inovernika, Jevreja i muslimana. Konačno su proterali Arape iz Španije (Granade) 1492. Iste godine opremljena je, od strane dvora, ekspedicija Kristifora Kolumba, koja je otkrila Ameriku. Godine 1503. Španija je, pod njenom vladom, pripojila i Napuljsku kraljevinu.

1529 - U Saragosi je potpisan ugovor kojim su Španija i Portugalija odredile granice interesnih zona u Tihom okeanu.

1616 - Umro je španski pisac Migel de Servantes Saavedra, autor "Don Kihota", prvog realističkog romana španske književnosti. Bio je komornik i sekretar rimskog kardinala Đulija Akvavivija, zatim vojnik i učestvovao je u pomorskoj bici kod Lepanta 1571. Pri povratku u Španiju 1575. uhvatili su ga pirati i odveli u Alžir, gde je pet godina proveo u ropstvu dok njegovi rođaci nisu sakupili novac za otkup. Živeći u bedi morao je da prihvati posao koji donosi malo novca a dosta omraze: postao je agent za nabavku žita i ulja za Špansku armadu. Poslodavci nisu bili zadovoljni pa je zatvoren i čak isključen iz crkve. Potom se ponovo prihvatio sličnih poslova, ali ga je siromaštvo pratilo do smrti. Njegov književni rad veoma je raznovrstan - pisao je romane, drame, komedije, pripovetke i pesme. U "Don Kihotu" - u formi kritike preživelih srednjovekovnih vrednosti prikazao je svevremene i opšte ljudske probleme na neprevaziđen način. Ostala dela: romani "Galateja", "Persiles i Sigismunda" (preteča modernog avanturističkog romana), zbirka 12 pripovedaka "Uzorne pripovetke", istorijska drama "Numansija", psihološka komedija "Blaženi raspusnik", komedija karaktera "Pedro de Urdemalas", poema "Putovanje na Parnas".

1724 - Rođen je nemački filozof Imanuel Kant, profesor Univerziteta u rodnom Kenigzbergu (danas Kalinjingrad), rodonačelnik nemačke klasične filozofije. Njegovo učenje sačinjavaju tri suštinske odrednice: "kopernikanski obrat", "kriticizam" i "primat praktičnog uma". Postavio je i hipotezu o prirodnom postanku Zemlje i nebeskih tela - Kantova kosmogonijska hipoteza. Dela: "Kritika čistog uma", "Kritika praktičnog uma", "Kritika rasudne snage", "Opšta istorija prirode i teorije neba".

1766 - Rođena je francuska književnica Ana Lujza Žermen Neker, baronica od Stal-Holštajna, poznata kao Madam de Stal, čija je knjiga "O Nemačkoj" znatno uticala na razvoj romantizma. Njen salon u Parizu je bio jedno od najvažnijih stecišta intelektualaca krajem 18. veka. Kao protivnik francuskog cara Napoleona I emigrirala je iz Francuske i potom je živela u Nemačkoj, Italiji, Rusiji i Švedskoj. Ostala dela: romani "Delfina", "Korina".

1822 - Turska flota zauzela je grčko ostrvo Hios i masakrirala hrišćansko stanovništvo.

1838 - Britanski brod "Sirijus" prvi je prešao Atlantski okean koristeći isključivo parni pogon. Putovanje od britanske luke Kork do američke luke Njujork trajalo je 18 dana i 10 časova.

1870 - Rođen je Vladimir Iljič Lenjin, vođa boljševika i predvodnik Oktobarske revolucije u Rusiji 1917, prvi sovjetski lider i tvorac tog političkog sistema. Poreklom je iz činovničke sitno plemićke porodice. Opredelio se za revolucionarnu delatnost nakon što je njegov brat osuđen na smrt zbog učečšća u terorističkoj organizaciji koja je pripremala ubistvo cara. Dela: "Šta su 'prijatelji naroda' i kako se oni bore protiv socijaldemokrata?", "Razvitak kapitalizma u Rusiji", "Zadaci ruskih socijaldemokrata", "Šta da se radi?", "Korak napred, dva koraka nazad", "Dve taktike socijaldemokratije u demokratskoj revoluciji", "Agrarni program ruske socijaldemokratske radničke partije", "Materijalizam i empiriokriticizam", "Socijalizam i rat" (s Grigorijem Zinovjevom), "Imperijalizam kao najviši stadijum kapitalizma", "Aprilske teze", "Država i revolucija", "Proleterska revolucija i renegat Kaucki", "Dečja bolest 'levičarstva' u komunizmu".

1872 - Osnovano je Srpsko Lekarsko društvo. Pored staleških pitanja ono se bavilo i stručnim radom vezanim za medicinske, zdravstvene i socijalne prilike u srpskom narodu. Kada je započelo s radom Srpsko Lekarsko društvo imalo je devet redovnih, jednog počasnog i 34 dopisna člana iz unutrašnjosti, kao i 24 člana iz drugih zemalja, većinom slovenskih u skladu sa tadašnjim duhom vremena. Osnivači su bili: Aćim Medović, Jovan Mašin, Đorđe Klinkovski, Jovan Valenta, Panajot Papakostopulos, Josif Holjec, Bernard Bril, Sava Petrović, Julijus Lenk, Marko Polak, Vladan Đorđević, Petar Ostojić i zubni lekar Ilija Ranimir. Ubrzo su im se pridružili i Josif Pančić i Mladen Janković.

1876 - Rođen je austrijski lekar Robert Baranji, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1914. Rasvetlio je funkciju vestibularnog aparata - organa koji reguliše ravnotežu ljudskog tela i tonus mišića. Doprineo je i boljem upoznavanju funkcije malog mozga i lečenju nekih oboljenja tog dela mozga.

1889 - Vlada SAD je teritoriju Oklahome, otetu od Indijanaca, proglasila otvorenom za bele naseljenike i već prvog dana u nju je nagrnulo najmanje 50.000 ljudi.

1892 - Umro je francuski kompozitor španskog porekla Eduar Lalo, koji je komponovao emotivna dela, u romantičarskom maniru. Dela: opera "Kralj od Isa", "Španska simfonija" za violinu i orkestar, "Koncert za violončelo i orkestar u d-duru".

1900 - Umro je srpski književnik Jovan Đorđević, veliki kulturni i nacionalni radnik. Studirao je filozofiju i medicinu u Pešti. Bavio se publicistikom i novinarstvom, uređivao je "Srpski dnevnik", bio sekretar Matice srpske i urednik njenog "Letopisa". Osnivač je Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu i jedan od osnivača Narodnog pozorišta u Beogradu i njegov upravnik. Bio je profesor istorije na Velikoj školi u Beogradu, lični učitelj kralja Aleksandra Obrenovića, nakratko i ministar prosvete. Objavio je "Opštu istoriju" i više prevoda, posebno dramskih tekstova. Autor je dramskog dela "Markova sablja" čiji je, između ostalog, sastavni deo i pesma "Bože pravde" koja je postala himna Srbije (1872). Muziku za himnu komponovao je Davorin Jenko. Ostala dela: "Radnja Blagoveštenskog sabora" (bio je poslanik na saboru 1861.) "Latinsko-srpski rečnik".

1904 - Rođen je američki atomski fizičar Robert Openhajmer, profesor Univerziteta u Kaliforniji, koji je u Drugom svetskom ratu imao vodeću ulogu u izradi prve atomske bombe. Na poziv Ministarstva rata SAD, 1942. napustio je Univerzitet i do 1945. rukovodio je laboratorijom za izradu atomske bombe u Los Alamosu, a potom nastavio posao "u primeni nuklearne energije u vojne svrhe", koji mu je poverilo isto ministarstvo. Od 1953. bio je pod sumnjom da održava veze s komunistima i zabranjen mu je rad u atomskim programima, jer se protivio proizvodnji hidrogenske bombe i zalagao za korišćenje nuklearne energije u mirnodopske svrhe. Vlada predsednika Džona Kenedija rehabilitovala ga je 1963. a Komisija za atomsku energiju SAD dodelila mu je Fermijevu nagradu.

1915 - Nemačka vojska je u Prvom svetskom ratu na zapadnom frontu kod Ipra prvi put upotrebila bojni otrov.

1916 - Rođen je američki violinista jevrejskog porekla Jehudi Menjuhin, jedan od najvećih violinista 20. veka. Počeo je da svira u petoj godini i svetsku karijeru napravio je već kao "čudo od deteta" - njegovu interpretaciju "Violinskog koncerta" Feliksa Mendelsona, kojom se u sedmoj godini predstavio publici na koncertu u San Francisku, muzička kritika ocenila je kao senzacionalnu. Osnovao je 1963. "Školu Jehudi Menjuhina" za muzički nadarenu decu.

1933 - Umro je engleski inženjer Frederik Henri Rojs, koji je s Čarlsom Rolsom 1906. osnovao automobilsku kompaniju "Rols-Rojs", čija su vozila nenadmašna po luksuzu i kvalitetu. "Rols-Rojs" proizvodi i avionske motore.

1941 - Nemački zapovednik, general Helmut Forster saopštio je u Drugom svetskom ratu da je preuzeo okupacionu upravu u Srbiji.

1944 - Diverzantska grupa Devetog korpusa jugoslovenske armije minirala je u Drugom svetskom ratu nemački oficirski dom u Trstu. U eksploziji je poginulo oko 150, a ranjeno oko 200 nemačkih oficira i podoficira. Za odmazdu nacisti su na tom mestu ubili 51 taoca.

1944 - Na aerodromu Benina kod Bengazija u Libiji u Drugom svetskom ratu formirana je Prva vazduhoplovna eskadrila NVJ, koja je raspolagala sa 16 borbenih aviona "spitfajer".

1948 - Rođen je Zoran Modli, radijski voditelj, disk dzokej, muzičar, pisac, pilot. Rođen u Zemunu, decenijama je radio kao pilot JAT-a, a poslednjih godina i za druge avio kompanije i kao instruktor letenja. Paralelno, bavio se muzikom s velikim uspehom. Osamdesetih 20. veka, kao voditelj radio emisije "Ventilator 202", bio jedan od najzaslužnijih za otvaranje prostora brojnim muzičkim sastavima emitovanjem demo snimaka. Takođe je bio jedan od popularizatora kompjuterske tehnologije. Autor je više knjiga: "Krilata katedra", "Piste u noći", "Profesija stjuardesa", "Pilotska knjiga".

1968 - Umro je srpski pisac Milorad Panić-Surep. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu. Između dva svetska rata bio je novinar, a u NOP je stupio 1941. Posle Drugog svetskog rata direktor je Zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije, Narodne biblioteke i Muzeja revolucije Jugoslavije. Dela: zbirke pesama "Vetar zviždi", "Prosto", "Ti dolaziš", "Ada", "Žito", "Svetlost zemaljska", "Jasika", "Od sene i opomene", poema "Mesec i pruće", letopis "Kad su živi zavideli mrtvima", studija "Filip Višnjić - pesnik bune".

1969 - Britanac Robin Noks-Džonston okončao je posle 312 dana od isplovljavanja iz luke Falmut prvo putovanje oko sveta jedrilicom s jednim članom posade.

1992 - U seriji eksplozija u kanalizacionom sistemu u meksičkom gradu Gvadalahara poginulo je oko 200 osoba.

1994 - Umro je bivši američki predsednik Ričard Milhaus Nikson, jedini šef države u istoriji SAD koji je podneo ostavku pod pretnjom smenjenjivanja postupkom opoziva (impičment). Predsednik SAD postao je 1969. i ponovo je izabran 1972, ali nije okončao četvorogodišnji mandat jer se 1974. povukao zbog afere "Votergejt". Primoran je da odstupi sa funkcije pošto je dokazano da je uoči predsedničkih izbora 1971. kao kandidat Republikanske stranke naložio špijuniranje suparničke Demokratske stranke. Nasledio ga je potpredsednik Džerald Ford, koji mu je dao pun oproštaj. Nikson je potpredsednik SAD bio od 1953. do 1960, kad je na predsedničkim izborima izgubio od Džona Kenedija. Normalizovao je 1972. odnose s Kinom, koji su bili u prekidu od vremena pobede revolucije u Kini, najviše zaslugom Henrija Kisindžera.

1995 - Armija Ruande pod dominacijom plemena Tutsi otvorila je vatru na pripadnike rivalskog plemena Hutu u izbegličkom logoru Kibeho i ubila oko 2.000 ljudi.

1997 - Peruanska vojska prodrla je u rezidenciju japanskog ambasadora u Limi, oslobodivši 71 taoca koje su četiri meseca držali gerilci levičarskog pokreta "Tupak Amaru". U akciji je poginuo jedan talac, trojica vojnika i svih 14 gerilaca.

1999 - Prilikom napada na civilne ciljeve na području Vranja, avijacija NATO je usmrtila Dalibora Tasića (17) iz Soderca, sela u blizini tog grada na jugu centralne Srbije.

1999 - NATO avioni su sa tri projektila razorili ispražnjenu rezidenciju predsednika SRJ Miloševića. Vilu u Rumunskoj 15 (posle Drugog svetskog rata ulica je preimenovana u Užičku) izgradio je 1933. vlasnik nekoliko rudnika, inženjer Acović. Od Drugog svetskog rata koristio ju je kao omiljenu rezidenciju Josip Broz Tito.

1999 - U napadu avijacije NATO teško je oštećena zgrada glavne pošte u centru Užica, što je izazvalo prekid telefonskih veza. Zgrada je u ponovljenom napadu 16 dana kasnije srušena do temelja.

2002 - Umrla je Sofija Soja Jovanović, srpski filmski, pozorišni i televizijski režiser. Jedan je od osnivača Akademskog pozorišta u Beogradu 1944. Za više od pola veka rada režirala je pedesetak predstava u pozorištima širom bivše Jugoslavije. Kao prva žena filmski režiser kod nas snimala je komedije po delima Branislava Nušića, Stevana Sremca, Jovana Sterije Popovića, Branka Ćopića. Njen film "Pop Ćira i pop Spira" prvi je srpski (i jugoslovenski) igrani film u boji. Drugi filmovi: "Sumnjivo lice", "Diližansa snova", "Dr", "Put oko sveta", "Orlovi rano lete", "Pusti snovi", "Silom otac".

2003 - U Srbiji je ukinuto vanredno stanje uvedeno 12. marta posle ubistva predsednika vlade Zorana Đinđića.

2004 - U snažnoj eksploziji vagona natovarenih amonijum-nitratom u železničkoj stanici u severnokorejskom gradu Rjongčon blizu kineske granice, poginula je najmanje 161 osoba, više od hiljadu je povređeno, a uništeno je 2.000 zgrada.

2006 - Umrla je italijanska glumica Alida Vali. Rođena je u Puli 1921, kao Alida fon Altenburger. Vali se u filmskoj karijeri dugoj više od šest decenija posebno istakla ulogama u filmovima "Treći čovek" Kerola Rida iz 1949. i "Slučaj Paradin" Alfreda Hičkoka iz 1947. Igrala je takođe, u fimovima najvećih italijanskih režisera - Viskontija i Antonionija.

2008 - Ujedinjene nacije saopštile su da je broj žrtava rata u pobunjenoj sudanskoj provinciji Darfur, dostigao 300.000. Darfur se nalazi na zapadu Sudana i ima dugu tradiciju separatnih težnji. Prema vladi u Kartumu ukupan broj žrtava u sukobu koji je započeo februara 2003. je oko 9000 osoba.

Adminka Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 23.04.

Na današnji dan 1815. godine u Takovu su, na Cveti, srpske starešine odlučile da podignu ustanak, docnije nazvan Drugi srpski. Turci su ponovo zaposeli Srbiju po slomu Prvog srpskog ustanka 1813. Bio je to period strahovlade nad Srbima, što je prouzrokovalo novu bunu. Drugom srpskom ustanku prethodila je Hadži Ruvimova buna 1814, brzo ugušena. Za vođu Drugog srpskog ustanka izabran je Miloš Obrenović, vojvoda iz Karađorđeve bune (Prvog srpskog ustanka). Porta je požurila da uguši ustanak, ali je Miloš vojnim pobedama i diplomatskim akcijama uspeo da nadvlada. Čemu je doprinela i Rusija, koja je po slomu Napoleona I bila u mogućnosti da vrši pritisak. Turci su pristali na primirje i obećali Srbiji samoupravu, u kojoj je Miloš postupno izborio položaj autonomnog naslednog knjaza.

Danas je utorak, 23. april, 114. dan 2024. godine.

1616 - Umro je engleski pisac Vilijam Šekspir, po mnogima, najveći dramski pisac u istoriji književnosti. Od 1585. nalazi se u Londonu, gde će vremenom postati suvlasnik pozorišta u kojem je i počeo kao nadareni glumac. Oko 1610. povukao se u rodni Stratford, u kojem umire 1616. Književni istoričari su hronologiju njegovih dela podelili na "doba učenja" od 1588. do 1594, doba velikih komedija od 1595. do 1600, sumorni "Hamletov period" od 1601. do 1604, "Lirov period" od 1604. do 1608. i "romantični period" od 1609. do 1613. Njegova brojna dela imaju univerzalan karakter i svevremena su. Dela: tragedije "Romeo i Julija", "Tit Andronik", "Julije Cezar", "Hamlet", "Otelo", "Koriolan", "Kralj Lir", "Makbet", "Antonije i Kleopatra", "Timon Atinjanin", "Perikle", istorijske drame "Henri VIII", "Henri IV", "Ričard III", "Ričard II", "Kralj Džon", "Henri V", komedije "San letnje noći", "Mletački trgovac", "Uzaludan ljubavni trud", "Komedija pometnja", "Dva plemića iz Verone", "Ukroćena goropadnica", "Vesele žene vindzorske", "Mnogo vike ni oko čega", "Kako vam drago", "Bogojavljenska noć", "Sve je dobro što se dobro svrši", "Mera za meru", satirična komedija "Troil i Kresida", tragikomedije "Simbelin", "Zimska bajka", "Bura", narativne poeme "Venera i Adon", "Otmica Lukrecije", "Tužbalica zaljubljene", alegorična elegija "Feniks i grlica", 154 soneta.

1728 - Veliki požar progutao je znatan deo Kopenhagena.

1775 - Rođen je engleski slikar Džozef Malard Vilijam Tarner, preteča impresionista. Najviše je slikao pejzaže. Odlikovao ga je izrazito spontan slikarski postupak i koloristička sloboda.

1850 - Umro je engleski pisac Vilijam Vordsvort, čija je poezija označila prelaz iz klasicizma u romantizam. Najznačajniji je stvaralac prve generacije engleskih romantičara i ideolog novih kretanja u poeziji, mada ih sam nije označio kao romantizam. Centralna tema njegove lirike bila je opis osećanja mistične povezanosti s prirodom. Boravio je 1791. i 1792. u revolucionarnoj Francuskoj, postavši vatreni republikanac. Dela: zbirka pesama "Lirske balade", stihovana autobiografija "Preludijum".

1858 - Rođen je nemački fizičar Maks Karl Ernst Ludvig Plank, profesor teorijske fizike na univerzitetima u Kilu i Berlinu, tvorac kvantne teorije, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1918. Postavio je 1910. epohalnu hipotezu prema kojoj svaki izvor može da zrači energiju samo u diskretnim količinama, kvantima, odbacio je pretpostavku klasične mehanike o stalnom zračenju i uspostavio princip diskontinuiteta, čime je revolucionisao fiziku. Njegov zakon zračenja (Plankova formula) i ideja o diskontinuitetu energije osnov su tumačenja svih atomskih pojava.

1867 - Rođen je srpski političar i pisac Jaša Prodanović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. U Kraljevini Srbiji bio je ministar prosvete i ministar privrede, a posle Drugog svetskog rata potpredsednik vlade FNRJ. Kao ministar privrede izborio je 1910. u skupštini usvajanje Zakona o radnjama, kojim su stvorene radničke i druge komore i uvedeno zaštitno radno zakonodavstvo. S Ljubom Stojanovićem osnovao je 1921. Republikansku stranku, koju je predvodio do smrti 1948. Uređivao je više časopisa ("Narodna misao", "Odjek", "Glasnik Profesorskog društva"), priredio je dve antologije narodnih pesama i pripovedaka i celokupna dela Jovana Jovanovića Zmaja, Jove Ilića, Svetislava Vulovića i Laze Lazarevića. Ostala dela: "Ustavni razvitak i ustavne borbe u Srbiji", "Vuk Karadžić i Miloš Obrenović", "Istorija političkih stranaka i struja u Srbiji", "Naši i strani", "Naša narodna književnost".

1880 - Rođen je ruski baletski igrač, koreograf i pedagog Mihail Mihajlovič Fokin, reformator klasičnog stila igre. Bio je solista Marijinskog teatra, koreograf Imperatorskog pozorišta i trupe Ruski balet Sergeja Đagiljeva. Kao koreograf nastojao je da spoji igru, muziku i slikarstvo. Mnoge njegove koreografije izvode se i sada: "Polovecke igre", "Šopenijana", "Silfide", "Žar ptica", "Petruška", "Frančeska da Rimini", "Šeherezada", "San o ruži", "Smrt labuda".

1891 - Rođen je ruski kompozitor i pijanista Sergej Sergejevič Prokofjev, jedan od najoriginalnijih muzičkih stvaralaca 20. veka. Od 1918. živeo je u zapadnoj Evropi i SAD, a 1932. vratio se u otadžbinu. Dela: opere "Zaljubljen u tri narandže", "Rat i mir", "Plameni anđeo", simfonijska bajka "Peća i vuk", baleti "Romeo i Julija", "Pepeljuga", "Priča o kamenom cvetu", kantata "Aleksandar Nevski", simfonije "Klasična simfonija", "Peta simfonija", muzika za filmove "Aleksandar Nevski", "Ivan Grozni".

1897 - Rođen je kanadski državnik Lester Bouls Pirson, šef diplomatije od 1948. do 1957. i premijer Kanade od 1963. do 1968, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1957. Zalagao se za mirno rešenje korejskog problema i istakao naporima za očuvanje mira tokom Seucke krize.

1899 - Rođen je srpski istoričar Mihailo Dinić, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije. Objavio je veliki broj radova iz srednjovekovne istorije Srpskih zemalja - Bosne, Dubrovnika, primorja. Izučavao je i rudarstvo u srpskim zemljama srednjeg veka. Jedan je od utemeljitelja srpske istorijske geografije.

1913 - Zapovednik združenih jedinica Srbije i Crne Gore, prestolonaslednik Danilo i komandant turskog Skadarskog armijskog korpusa Esad paša Toptani potpisali su u Prvom balkanskom ratu sporazum o povlačenju turske vojske iz Skadra i predaji grada. Presudnu ulogu prilikom oslobođenja Skadra imale su srpske trupe. Prema sporazumu, turske trupe su istog dana napustile Skadar u koji su ušli oslobodioci, svečano dočekani od građanstva. Sledećeg dana Esad paša sačekao je na kapiji tvrđave kneza Danila i predao mu ključeve tvrđave. Ipak, 14. maja 1913. odlukom velikih sila, Srbi su morali da se povuku iz Skadra, koji je pripao novoustanovljenoj Albaniji.

1938 - Sudetski Nemci zatražili su punu autonomiju u okviru Čehoslovačke. Međutim već u septembru 1938. Minhenskim sporazumom, uz nevoljnu saglasnost Britanije i Francuske, taj deo Češke pripojen je Nemačkoj, da bi već u martu 1939. Čehoslovačka bila potpuno okupirana i raskomadana. Od ostatka Češke oformljen je protektorat Češka i Moravska. Prikarpatska Rusija (Ukrajina) pripojena je Mađarskoj, kao i južni delovi Slovačke i formirana je takozvana nezavisna Slovačka.

1941 - Grčka vojska je u Drugom svetskom ratu kapitulirala pred trupama Nemačke, a kralj i vlada su napustili okupiranu zemlju.

1945 - Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu oslobodila nemačke logore Saksenhauzen i Ravensbrik.

1975 - Poslednja sajgonska (južnovijetnamska) vlada podnela je ostavku, a predsednik SAD Džerald Ford praktično je priznao da su Amerikanci pretrpeli poraz u Vijetnamskom ratu.

1986 - Umro je američki filmski režiser austrijskog porekla Oto Preminger, pionir u primeni "širokog platna", koji je iskazao dubok smisao za analizu ljudskih karaktera. Filmovi: "Laura", "Anđeosko lice", "Karmen Džons", "Reka bez povratka", "Čovek sa zlatnom rukom", "Sv. Jovanka", "Bura nad Vašingtonom", "Dobar dan tugo", "Porgi i Bes", "Anatomija jednog ubistva", "Egzodus", "Kardinal".

1990 - Kineski premijer Li Peng doputovao je u Moskvu, u prvu posetu Sovjetskom Savezu predsednika vlade Kine posle 26 godina.

1992 - Umro je indijski filmski režiser Satjađit Raj, jedan od najvećih filmskih stvaralaca 20. veka, autor produhovljenih, duboko misaonih i poetično-realističnih dela. Filmovi: "Otac Pančali", "Nepobeđeni", "Apuov svet", "Kamen mudrosti", "Boginja", "Salon za muziku", "Rabindranat Tagore", "Tri devojke", "Metropola".

1993 - Skupština Republike Srpske oštro je osudila Rezoluciju 820 Saveta bezbednosti UN. Zaključeno je da potpisano primirje treba očuvati i početi direktne pregovore zaraćenih strana u Bosni i Hercegovini. Podržana je naredba Glavnog štaba Vojske RS da se srpske snage ne mešaju u sukob Hrvata i muslimana (Bošnjaka).

1993 - U atentatu je ubijen glavni opozicioni lider Šri Lanke Lalit Atulatmudali.

1996 - Lansiran je peti i poslednji modul ruske kosmičke stanice "Mir", naučna laboratorija "Priroda" opremljena mnoštvom uređaja, uključujući optičke instrumente za istraživanje resursa na Zemlji.

1997 - Predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đang Cemin potpisali su Deklaraciju kojom su se usprotivili dominaciji SAD u svetu, koja je započela okončanjem hladnog rata.

1998 - Umro je grčki državnik Konstantin Karamanlis, predsednik Grčke od 1980. do 1985. osnivač stranke Nova demokratija. Prvi put je postao predsednik vlade 1955. i na tom položaju ostao je do 1963, kad je dobrovoljno emigrirao. Vladu je ponovo sastavio 1974. posle pada vojne hunte, odigravši ključnu ulogu u obnovi demokratije u Grčkoj.

1999 - Avijacija NATO je sa dva razorna projektila pogodila zgradu Televizije Srbije u Aberdarevoj ulici u centru Beograda, usmrtivši 16 ljudi.

1999 - NATO avijacija je u selu Doganović, 15 kilometara južno od Uroševca, kasetnom bombom ubila petoricu dečaka iz albanske porodice Kodža, koji su čuvali stoku na livadi pokraj sela.

2003 - Demarkaciona linija pod kontrolom UN koja od 1974. godine deli Kipar na južni grčki i severni turski deo otvorena je za stanovništvo posle 30 godina. Za samo jednu sedmicu oko 150.000 ljudi boravilo je na teritoriji druge etničke zajednice.

2004 - SAD su ublažile sankcije protiv Libije posle 20 godina, pošto je ta zemlja objavila da odustaje od razvoja oružja za masovno uništenje.

2007 - Umro je Mihailo Bjelica, novinar, profesor, istoričar srpskog novinarstva. Istraživao je prošlost žurnalistike i masovnih komunikacija, jedan je od urednika "Leksikona novinarstva" i knjige "Dva veka srpskog novinarstva". Autor je i više drugih značajnih dela iz istorije srpskog novinarstva - "Velike bitke za slobodu štampe", "Hronika srpskog novinarskog udruženja 1881-1941", "Štampa i društvo", "Istorija novinarstva", "Mediji i politička moć", "Novinarstvo u teoriji i praksi". Predavao je istoriju novinarstva u Jugoslovenskom institutu za novinarstvo, na Filozofskom fakultetu i Fakultetu političkih nauka.

2007 - Umro je Boris Jeljcin, prvi predsednik Rusije posle raspada Sovjetskog Saveza, od 1991. do kraja decembra 1999.godine. Rođen je 1. februara 1931. godine u selu Butka, u Talickom rejonu Sverdlovske oblasti. Uralski politehnički fakultet sa zvanjem inženjera građevine završio je 1955. Od 1976. do 1985. godine bio je prvi sekretar Sverdlovskog oblasnost komiteta KP. Od 1978. do 1989. je deputat Vrhovnog Sovjeta, a od 1984. do 1985. i od 1986. do 1988. član je Prezidijuma Vrhovnog Sovjeta. Član CK bio je od 1981. do 1990. Autor je knjiga "Ispovest na zadatu temu", "Zapisi predsednika" i "Predsednički maraton".

2008 - Više od 140 pobunjenika i vojnika je poginulo, u žestokim okršajima na severu Šri Lanke, oko Muhamalaija, 390 kilometara severno od Kolomba, dok se 33 vojnika vode kao nestali. Ukupno, stradalo je najmanje 100 ekstremista i 43 vojnika u najžešćim sukobima u toj zemlji od aprila 2006. kada su regularne snage bezbednosti Šri lanke pokrenule opsežnu operaciju protiv tamilskih gerilaca.

2018 - Premijer Jermenije Serž Sargsjan podneo je ostavku nakon višenedeljnih protesta u Jerevanu. Demonstranti su na ulice izašli zbog sporne izmene ustavnog amandmana, koji je izvršnu vlast preneo iz ruku predsednika u ruke premijera. Policija je prethodnog dana uhapsila trojicu opozicionih lidera kao i blizu 200 demonstranata. U međuvremenu protestima su se pridružili i pripadnici vojske, uprkos pretnji ministarstva odbrane.

2019 - Preminuo je Voja Mirić, srpski glumac. Amaterski je glumom počeo da se bavi još kao gimnazijalac u Kruševcu. Diplomirao je u Beogradu, na Akademiji za pozoriste, film, radio i televiziju, a ubrzo je postao deo Beogradskog dramskog pozorišta. Zapažen je ulogom u ostvarenju "Veliki poduhvat" 1960. godine, a ostaće upamćen po maestralnoj ulozi Ahmeda Nurudina u filmu "Derviš i smrt" iz 1974, po romanu Meše Selimovića.

- Danas je svetski dan knjige i autorskih prava.

Adminka Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan,24.04.

Danas je sreda, 24. april, 115. dan 2024. godine.

1533 - Rođen je holandski državnik Vilhelm I "Ćutljivi" od Oranža (u srpskoj istoriografiji poznat kao Viljem Oranski), od 1579. prvi državni poglavar protestantske republike Ujedinjenih provincija Nizozemske. U borbi protiv Španije, koja je Holanđanima silom naturala rimokatolicizam, bio je zapovednik holandske revolucionarne vojske. Ubio ga je u julu 1584. Baltazar Žerar, prema nalogu španskog kralja Felipea II.

1731 - Umro je engleski pisac Danijel Defo. Objavio je niz literarnih dela, ali mu je svetsku slavu doneo roman "Robinzon Kruso". Ostala dela: "Mol Flanders", "Pukovnik Džek", "Kapetan Singlton", "Roksana", "Dnevnik iz godine kuge".

1792 - Francuski kapetan Klod Žozef Ruže de Lil napisao je reči i melodiju kasnije francuske himne. Pesmu komponovanu kao marš, prema narudžbini gradonačelnika Strazbura, oduševljeno su pevali vojnici francuske revolucionarne vojske na maršu iz Marselja u Pariz, pa je nazvana "Marseljeza". Kao poznata i opšte prihvaćena revolucionarna pesma, kasnije je prihvaćena kao himna republikanske Francuske.

1815 - Rođen je engleski pisac Entoni Trolop, koji je u velikom broju romana realistično opisao građanski sloj viktorijanske Engleske. Među njima su najuspeliji romani iz ciklusa o imaginarnoj pokrajini Barsetšir, poput "Stražara", "Tornjeva Barčestra" i "Poslednje hronike Barseta", u kojima se pojavljuju isti likovi u različitim životnim dobima.

1854 - Vrhovni sud SAD je, posle duge parnice, presudio da patent za šivaću mašinu pripada američkom mehaničaru Elijasu Houu. Hou je mašinu konstruisao 1845. U Engleskoj, gde je pokušao da pronađe finansijere, ali su ga izigrali bivši direktor putujućeg pozorišta Ajzak Singer sa grupom poslovnih ljudi koji su pomoću njegovih nacrta proizveli prve "Singer" mašine.

1856 - Rođen je francuski maršal Anri Filip Peten, heroj iz Prvog svetskog rata i pobednik nad Nemcima kod Verdena, koji se u Drugom svetskom ratu stavio na čelo vlade u Višiju. Sarađivao je sa nemačkim okupacionim vlastima i iz uverenja, zbog čega je po dolasku De Golovih trupa osuđen na smrt, ali mu je zbog ranijih zasluga, kazna zamenjena doživotnom robijom, što se dogodilo i s liderom francuskih rojalista, članom Akademije besmrtih, Šarlom Morasom.

1877 - Ruski car Aleksandar II objavio je rat Turskoj pošto je odbila da ispuni Londonski ugovor. Rat u kojem je Rusija težila da izbije na Bosfor i Dardanele i interveniše u Istočnoj krizi izazvanoj ustankom u Bosni i Hercegovini 1877. završen je u decembru 1877. ruskim osvajanjem Plevne, ali je Turke spasla britanska flota usidrena u Dardanelima, pa je Aleksandar II morao da se povuče.

1898 - Španija je objavila rat SAD posle američkog ultimatuma Madridu da se povuče sa Kube. Brojnija i bolje opremljena američka vojska i mornarica brzo su porazile Špance, počinivši pritom i mnoštvo ratnih zločina nad civilima, posebno na Filipinima, a SAD su mirovnim ugovorom otele španske kolonije Kubu, Filipine, Portoriko i Guam. Pri čemu je Kuba proglašena za nezavisnu državu, dok su ostale teritorije ostale zavisne od SAD, Portoriko i Guam su to i danas.

1904 - Rođen je američki slikar holandskog porekla Vilhelm de Kuning, utemeljivač apstraktnog ekspresionizma, koji je četrdesetih godina 20. veka bitno uticao na preobražaj slikarstva u SAD.

1905 - Rođen je američki pisac Robert Pen Voren. U njegovom najpoznatijem delu, romanu "Svi kraljevi ljudi" naslikan je uspon i pad političara kod kojeg su istovremeno prisutni i porok i vrlina. Bio je suptilan pesnik i pouzdan tumač moderne književnosti. Ostala dela: romani "Noćni jahač", "Na vratima neba", "Bujica", "Pećina", "Mesto gde valja doći", "Brat zmajevima", zbirke pesama "Jedanaest pesama na istu temu", "Obećanja", "Inkarnacije", "Odabrane pesme", eseji "Razumevanje proze", "Razumevanje poezije", "Ko govori za crnca?", "Demokratija i poezija".

1916 - U Dablinu je izbio Uskršnji ustanak Iraca koji su proglasili slobodnu Irsku Republiku, ali su britanske trupe za samo sedmicu dana slomile pobunu i sprovele okrutnu odmazdu. Vođe ustanka su streljane.

1934 - Rođena je američka filmska glumica Širli Meklejn, briljantna komičarka, zapažena i po dramskim ulogama. Napisala je više knjiga autobiografskog karaktera. Filmovi: "Nevolje sa Harijem", "Apartman", "Slatka Irma", "Dobro jutro mister Gudbar", "Artisti i modeli", "Neki su dotrčali", "Vreme nežnosti" (Oskar).

1942 - Rođena je američka filmska glumica i pevačica Barbara Strejsend, posebno zapažena u mjuziklima, ali i kao komičarka i dramska glumica, a u zrelijim godinama i filmski režiser. Filmovi: "Smešna devojka" (Oskar), "Helo Doli", "Što te tata pušta samu", "Devojka koju sam voleo", "Zvezda je rođena", "Jentl", "Princ plime", "Ogledalo ima dva lica" (poslednja tri je i režirala).

1945 - Američka armija je u Drugom svetskom ratu oslobodila zatočenike nemačkog koncentracionog logora Dahau.

1950 - Stvorena je država Jordan spajanjem kraljevine Transjordanija i Palestine pod jordanskom kontrolom.

1955 - U indonežanskom gradu Bandung okončana je afroazijska konferencija 29 zemalja, na kojoj su potvrđeni principi dekolonizacije, kao i opredeljenje zemalja "trećeg sveta" kao alternative blokovskoj podeli sveta.

1967 - Sovjetski kosmonaut Vladimir Mihajlovič Komarov poginuo je prilikom prizemljenja vasionskog broda "Sojuz 1" zbog greške u padobranskom sistemu. Bio je to njegov drugi kosmički let, posle 12. i 13. oktobra 1964. kada je bio komandant kosmičkog broda "Vashod".

1970 - Lansiran je prvi kineski veštački satelit.

1971 - Sovjetski kosmonauti uspeli su da se spoje s letelicom bez ljudske posade, što je prethodilo izgradnji prve svemirske laboratorije u orbiti oko Zemlje.

1990 - Istočna i Zapadna Nemačka odredile su 2. jul za datum ekonomskog ujedinjenja, kao uvod u potpuno ujedinjenje dve nemačke države 3. oktobra 1990.

1991 - Vlada Južne Afrike je saopštila da je postigla dogovor sa Afričkim nacionalnim kongresom Nelsona Mandele da do 30. aprila 1991. oslobodi sve političke zatvorenike.

1996 - Palestinska skupština u izbeglištvu izbacila je iz povelje Palestinske oslobodilačke organizacije odredbu o uništenju Izraela.

2003 - U Bagdadu se predao Tarik Aziz, bivši zamenik predsednika vlade Iraka i 43. na američkoj listi najtraženijih 55 pripadnika oborenog režima Sadama Huseina.

2004 - Kiparski Grci su se na referendumu većinom od 75,8 odsto glasova izjasnili protiv plana Ujedinjenih nacija za ujedinjenje Kipra, koji su na paralelnom referendumu kiparski Turci podržali sa 64,9 odsto glasova.

2005 - Umro je bivši izraelski predsednik Ezer Vajcman, koji je odigrao ključnu ulogu u postizanju mirovnog sporazuma između jevrejske države i Egipta 1979. godine.

2007 - Najmanje 74 osobe ubijene su u napadu na jedno istraživačko postrojenje kineske naftne kompanije "Čunguan" u istočnoj Etiopiji, u pokrajini Ogaden. Među ubijenima je bilo devet kineskih državljana i najmanje 65 Etiopljana.

2013 - Prilikom pada osmospratnice u Savaru, predgrađu Dake, Bangladeš, poginulo je čak 1.129 osoba, a oko 2.500 je povređeno. U zgradi se nalazila fabrika odeće, a vlasnici su ignorisali prethodno dobijeni službeni nalog da zgradu evakuišu.

2018 - Slika Paje Jovanovića "Dva bašibozuka pred kapijom" prodata je na aukciji u londonskom Sotbiju za više od pola miliona evra, odnosno 465.000 funti ili oko 530.000 evra, čime je višestruko oboren rekord koji je držao Jovanovićev "Ukrotitelj zmija", koji je pre dve decenije kupljen u njujorškom Kristiju za više od 168.000 evra. Početna cena "Dva bašibozuka pred kapijom", dela nastalog između 1887. i 1888, nevelikog formata (43 puta 50 cm), rađenog tehnikom ulja na drvetu, bila je između 100.000 i 150.000 funti, odnosno 113.000 i 170.000 evra. Jovanovićeva "Dva bašibozuka pred kapijom" su najskuplje prodato delo srpskog likovnog stvaraoca uopšte. Tokom iste aukcije samo jedno delo dostiglo je višu cenu od Jovanovićevih "Bašibozuka" - slika "Rabat (Crvena kapija)" Edvina Lorda Viksa koja je kupljena za 573.000 funti.

2019 - Umro je Dejan Anastasijević. Bio je dugogodišnji novinar beogradskog nedeljnika Vreme, urednik u Radiju B92, a tri godine je bio dopisnik Novinske agencije Tanjug iz Brisela. Izveštavao je sa ratišta devedesetih. U poslednjem periodu bio je urednik u redakciji BBC na srpskom. Godine 2007. preživeo je pokušaj atentata. Priredio je publikaciju "Out of time".

Adminka Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 25.04.

Na današnji dan 1744. godine umro je švedski fizičar i astronom Anders Celzijus, tvorac skale za merenje toplote nazvane njegovim imenom, na kojoj je tačka ključanja vode označena sa 100, a otapanja leda s nula stepeni. Osim Celzijusove skale u upotrebi su i Farenhajtova skala - sa 180 kao i Reomirova sa 80 stepeni. Bavio se i fenomenom severne svetlosti i efektima magnetnih smetnji, obavljao je svetlosna merenja i ispitivao meteorološke pojave i Jupiterove satelite, a sopstvenim sredstvima podigao je opservatoriju u rodnoj Upsali.

Danas je četvrtak, 25. april, 116. dan 2024. godine.

1284 - Rođen je engleski kralj Edvard II. Njegova vladavina od 1307. do 1327. propraćena je nizom vojnih poraza u Škotskoj, posebno 1314. u bici kod Banokberna. Pre stupanja na presto, 1301. postao je prvi princ od Velsa. U septembru 1327. u zamku Berkli ubili su ga supruga Izabela od Francuske i njen ljubavnik Rodžer de Mortimer. Kraljičin ljubavnik je potom vladao u ime prestolonaslednika Edvarda III, koji ga je 1330. zatvorio i pogubio.

1595 - Umro je italijanski pisac Torkvato Taso. Najveći deo burnog života proveo je kao dvorski pesnik vojvode Alfonsa II od Este. U glavnom delu "Oslobođeni Jerusalim" opisao je Prvi krstaški rat. Tri soneta i pet madrigala je posvetio Dubrovčanki Cvijeti Zuzorić, a njegova poezija inspirisala je Getea, Bajrona pa i Ivana (Dživa) Gundulića.

1599 - Rođen je vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel, čija je vojska porazila kraljevsku armiju 1644. kod Marston Mura i 1645. kod Nezbija i zarobila kralja Čarlsa I. Kralj je osuđen na smrt i pogubljen 1649. Odbivši titulu kralja, Kromvel je 1653. postao protektor Engleske, Škotske i Irske. Dve godine posle njegove smrti 1658, monarhija je obnovljena. Period republike u istoriji Engleske ostao je zapamćen kao vreme strahovlade.

1792 - Pogubljenjem drumskog razbojnika Žaka Peletjea na trgu de Grev u Parizu, u Francuskoj je prvi put upotrebljena giljotina. Ona je bila poznata u Italiji još u 13. veku, kasnije u srednjem veku upotrebljavana je i u Škotskoj, Engleskoj i Nemačkoj. Njen pronalazak netačno je pripisan dr Žozefu Gijotinu, koji je samo Narodnoj skupštini Francuske predložio tu spravu za izvršenje smrtne kazne.

1859 - Prema projektu konzula Francuske u Aleksandriji Ferdinanda de Lesepsa, počela je izrada Sueckog kanala. Njegovim otvaranjem novembra 1869. spojeno je Sredozemno i Crveno More. Kanal dug 161 kilometar najkraći je plovni put iz Evrope ka Srednjem i Dalekom istoku.

1870 - Umro je srpski socijalista Živojin Žujović, prvi propagator i ideolog socijalizma u Srbiji. Bio je sledbenik Prudona. Socijalističke ideje prihvatio je tokom školovanja u Rusiji u Kijevu, gde je završio Duhovnu akademiju, zatim u Petrogradu i Minhenu na studijama filozofije. Objavio je više studija, rasprava i polemika i sarađivao u "Glasniku Srpskog učenog društva", "Letopisu Matice srpske" i u političkom listu "Srbija".

1874 - Rođen je italijanski elektroinženjer i pronalazač Guljermo Markoni, jedan od pionira bežične telegrafije, koji je 1909. podelio Nobelovu nagradu za fiziku s nemačkim fizičarem Karlom Ferdinandom Braunom. Uspeo je 1901. da prvi pošalje bežični signal preko Atlantskog okeana i uspešno je usavršavao i primenjivao sopstvene i tuđe pronalaske. Podizao je radio stanice i eksperimentisao u bežičnoj telegrafiji, ali posle eksperimenata srpskog naučnika Nikole Tesle i ruskog fizičara Aleksandra Popova. Jedno vreme je smatran pronalazačem radija, ali mu je presudom Vrhovnog suda SAD oduzet patent, jer je Tesla već registrovao pronalazak u Federalnom uredu SAD za patente.

1893 - Rođen je srpski pisac Jovan Palavestra, kritičar i novinar. Pisao je pripovetke i drame, pozorišnu i književnu kritiku. Pevodio je Pšibiševskog, Flobera, Bodlera. Dela: drame "Savesti na vetru", "Čovjek koji se snašao", "Veliki skandal", zbirke pripovedaka "Sivi vidici", "Na belom hlebu".

1898 - Kongres SAD objavio je rat Španiji, dan posle odluke Madrida da objavi neprijateljstva Vašingtonu. Tome je prethodio američki ultimatum Španiji da se povuče sa Kube. Brojnija i bolje opremljena američka vojska i mornarica brzo su porazile Špance, a SAD su mirovnim ugovorom prigrabile španske posede Kubu, Filipine, Portoriko i Guam. Kuba je formalno postala nezavisna dok su ostali bivši španski posedi postali zavisni od SAD. Portoriko i Guam su i danas posedi SAD.

1917 - Rođena je američka pevačica Ela Ficdžerald, nekrunisana "kraljica džeza", savršene tehnike, izvanredne improvizatorske imaginacije i širokog glasovnog raspona. Čuvena je po "skat" dijalozima sa velikim džez muzičarima poput Luisa Armstronga, Đuka Elingtona i Kaunta Bejzija.

1920 - Poljska vojska upala je u Ukrajinu, potom brzo napredovala i 6. maja zauzela Kijev. Mirom u Rigi 12. marta 1921. Poljska je dobila od Sovjetske Rusije teritorije koje je, između ostalih, naseljavalo i više miliona Ukrajinaca, Belorusa i Rusa.

1927 - Rođena je Korin Teljado, jedna od najplodnijih i najčitanijih autorki španskog (kastiljanskog) jezika. Pisala je takozvanu laku literaturu ljubavne sadržine. Njena dela prodata su ukupnom tiražu od čak 400 miliona primeraka, čime je postala najprodavaniji španski autor posle Servantesa. Posebnu popularnost uživala je u Latinskoj Americi, gde su prema njenim delima snimani filmovi i popularne tv serije, takozvane "sapunice".

1928 - Umro je ruski general baron Petar Nikolajevič Vrangel, jedan od najznačajnijih belogardejskih komandanata, koji se posle Oktobarske revolucije borio u Ukrajini protiv sovjetske vlasti. Posle poraza u novembru 1920. kada je Crvena armija zauzela utvrđenje na Perekopu, sa ostatkom belih snaga napustio je Rusiju. Sahranjen je, po sopstvenoj želji, u ruskoj crkvi u Beogradu.

1938 - Umro je srpski general i vojni pisac Živko Pavlović, član Srpske kraljevske akademije, učesnik oba balkanska i Prvog svetskog rata. U Prvom balkanskom ratu bio je načelnik štaba Primorskog kora koji je opsedao Skadar, a u Drugom načelnik Operativnog odeljenja srpske Vrhovne komande. U Prvom svetskom ratu bio je jedan od najbližih saradnika vojvode Radomira Putnika, a kao pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande rukovodio je povlačenjem srpske vojske kroz Crnu Goru i Albaniju. Na Solunskom frontu komandovao je 1916. i 1917. Šumadijskom divizijom. Penzionisan je 1923. navodno zbog neslaganja s kraljem Aleksandrom I Karađorđevićem. Dela: vojne studije "Bitka na Jadru avgusta 1913. godine", "Opsada Skadra 1912.-1913.", "Bitka na Kolubari", "Beogradska operacija".

1945 - Sovjetske i američke trupe srele su su se prvi put u Drugom svetskom ratu kod mesta Torgau u Nemačkoj. Bile su to jedinice Prvog ukrajinskog fronta i Prve američke armije. Dva dana kasnije na zapadnoj obali Labe sastale su se komande 58. sovjetske gardijske i 69. američke armije.

1945 - U San Francisku je 45 zemalja antihitlerovske koalicije, uključujući Jugoslaviju, počelo osnivačku konferencija UN.

1971 - U Vašingtonu je oko 200.000 ljudi demonstriralo protiv Vijetnamskog rata.

1974 - U Portugaliji je u državnom udaru, poznatom kao "revolucija karanfila", akcijom oružanih snaga, bez prolivanja krvi, oboren režim Marsela Kaetana. Tako je okončan period od 48 godina poretka koju je utemeljio Antonio Salazar. Vlast je preuzela Hunta nacionalnog spasa generala Antonija Ribeire de Spinole, koja je portugalskim kolonijama (zvanično prekomorskim provincijama) priznala pravo na samoopredeljenje, posle višedecenijskog oružanog sukoba.

1975 - U Portugaliji je na prvim slobodnim izborima posle pola stoleća pobedila Socijalistička patija Marija Soareša.

1980 - Misija američkih komandosa, koja je trebalo da spase u Teheranu 53 člana ambasade SAD, pretvorene u taoce, propala je u iranskoj pustinji, posle pogibije osam Amerikanaca u sudaru helikoptera sa avionom.

1980 - Danski "Boing 727", koji je čarter letom prevozio britanske turiste na liniji Mančester-Tenerife, udario je u planinu oko 30 kilometara južno od aerodroma "Los Rodeos" i nesreću nije preživeo niko od 146 putnika i članova posade.

1982 - Poslednji izraelski vojnici napustili su Sinaj, okončavši 15-godišnju okupaciju tog egipatskog poluostrva.

1991 - Plenum Komunističke partije Sovjetskog Saveza je odlučio da Mihail Gorbačov i dalje predvodi partiju, uprkos višečasovnih oštrih kritika posle kojih je ponudio ostavku.

1993 - Na referendumu u Rusiji 62 odsto glasača podržalo je kurs predsednika Borisa Jeljcina.

1994 - Na sastanku u Londonu predstavnici SAD, Rusije, Velike Britanije i Francuske doneli su odluku o formiranju Kontakt grupe radi usklađivanja akcija SAD, Rusije, Ujedinjenih nacija i Evropske unije u Bosni i Hercegovini i pripreme celovitog mirovnog plana. Dogovoreno je da Kontakt grupu čini pet zemalja - SAD, Rusija, Velika Britanija, Francuska i Nemačka.

1995 - Umrla je američka pozorišna i filmska glumica Džindžer Rodžers, koja je svetsku slavu stekla kao partnerka Freda Astera u romantičnim mjuziklima, s elegantnim i ljupkim igračkim numerama. Filmovi: "Mače po profesiji", "Zvižduk u noći", "Ne kladi se na ljubav", "Veseli razvod", "Ponoćna zvezda", "Hoćemo li plesati", "Priča o Vernon i Ireni Kastl", "Kiti Foil" (Oskar), "Major i Malena", "Roberta".

1999 - U petom vazdušnom napadu na hemijsku industriju "Milan Blagojević" u Lučanima, NATO avijacija je s 12 projektila uništila i poslednje preostale pogone tog kompleksa koji je zapošljavao 4.000 osoba.

2001 - Policija je uhapsila bivšeg filipinskog predsednika Džozefa Estradu pod optužbom za pljačku, rasteravši prethodno stotine njegovih pristalica ispred njegove kuće u Manili.

2002 - Rusija je saopštila da su njene snage likvidirale arapskog islamskog teroristu Hataba, jednog od predvodnika čečenskih separatista, osumnjičenog i da je povezan s mrežom Al Kaida Osame bin Ladena.

2005 - U železničkoj nesreći u japanskom gradu Amagasaki, kada je voz u punoj brzini izleteo iz šina i udario u stambenu zgradu, poginulo je 107 osoba, a povređeno je 460.

2005 - Umro je srpski književnik, književni kritičar, esejista, kulturni i javni radnik Čedomir Mirković. U književni život Beograda uključio se kao član redakcije "Književnih novina", a profesionalnu karijeru započeo je na televiziji, gde se nalazio na funkcijama glavnog urednika Školskog i Kulturno obrazovnog programa.

2009 - Direktor Svetske zdravstvene organizacije (SZO) Margaret Čan izjavila je da pojava novog gripa u Meksiku, gde je do tada umrlo 68 osoba, i SAD, gde je ustanovljeno osam slučajeva, ima potencijal da preraste u pandemiju. Običan grip godišnje odnese između 250.000 i 500.000 života širom sveta. Novi tip gripa zabrinuo je stručnjake zbog brzog širenja i nepostojanja odgovarajuće prevencije.

Adminka Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 26.04.

Na današnji dan 1999. godine avijacija NATO srušila je drumsko-železnički "Žeželjev most", već oštećen tokom tri napada prethodnih dana. Time je Novi Sad ostao bez poslednjeg od tri mosta na Dunavu. Monumentalni most, životno delo arhitekte Branka Žeželja, pušten je u saobraćaj oktobra 1961.

Danas je petak, 26. april, 117. dan 2024. godine.

121 - Rođen je rimski car Marko Aurelije, car filozof. Tokom vladavine počev od 161. uspešno je suzbio germansku invaziju na Carstvo. Njegove beleške na grčkom jeziku u vidu aforizama, vođene tokom brojnih ratnih pohoda u Evropi i Aziji, svojevrsna filozofska introspekcija i razmišljanja o etici, objavljene su posmrtno pod naslovom "Samom sebi" i bile su vekovima popularne. Sačuvana je i njegova prepiska s rektorom Frontonom na latinskom jeziku. Jedan je od najznačajnijih predstavnika poznog stoičkog eklekticizma i moralnom samoanalizom veoma je uticao na potomstvo. Car-filozof je upamćen i po izuzetnoj skromnosti i čestitosti, krajnje neuobičajenim za vladara.

1532 - Napredujući ka Beču, turska vojska pod komandom sultana SulejmanaIIprovalila je u Ugarsku.

1573 - Rođena je francuska kraljica italijanskog porekla Marija de Mediči, koja je posle smrti kralja AnrijaIV1610. upravljala zemljom kao regentkinja uz sina LujaXIII. Pokušavala je da suzbije samovolju visokog plemstva, a kad nije uspela da pronađe oslonac u skupštini raspustila ju je 1614. posle čega se skupština nije sastajala do Francuske revolucije 1789. Tek je kardinal Arman Žan Rišelje, prvi ministar od 1624. suzbio težnje plemstva i ojačao kraljev apsolutizam, ali je onemogućio i kraljičin upliv na državne poslove.

1607 - Kapetan Džon Smit doveo je u Kejp Henri u Virdžiniji prve koloniste, koji će osnovati prvo stalno britansko naselje u Americi.

1798 - Rođen je francuski slikar Ežen Delakroa, glavni predstavnik romantizma, izvrstan kolorista, sklon literarnim i egzotičnim sižeima, koji je stvorio dela velikog temperamenta i dramatičnosti. Ilustrovao je "Fausta" Johana Volfganga Getea i napisao "Dnevnik" u kojem je izložio zapažanja o umetnosti. Dela: "Danteova barka", Ulazak krstaša u Carigrad", "Na barikadama 28. jula 1830.", "Pokolj na Hiosu", "Smrt Sardanapala".

1812 - Rođen je nemački industrijalac Alfred Krup, nazvan "kralj topova", pod čijom je upravom metalurški koncern "Krup" 1847. počeo da proizvodi teške topove.

1828 - Rusija je objavila rat Turskoj, podržavši borbu Grka za nezavisnost.

1865 - Džon Vilkis But, ubica predsednika SAD Abrahama Linkolna, ubijen je u pucnjavi s federalnim vojnicima, 11 dana posle Linkolnove smrti.

1889 - Rođen je austrijski filozof Ludvig Vitgenštajn, zaslužan što je problematika jezika, značenja i smisla iskaza dobila posebno mesto u filozofiji. Dela: "Filozofska istraživanja", "Plava i smeđa knjiga", "Napomene o osnovama matematike", "Filozofske napomene".

1894 - Rođen je nacistički prvak Rudolf Hes, zamenik nacističkog vođe Adolfa Hitlera, koji je u maju 1941, navodno na svoju ruku, avionom odleteo u Škotsku u nameri da kod britanske vlade izdejstvuje separatan mir s Nemačkom. Njegov predlog nije prihvaćen i kraj Drugog svetskog rata dočekao je kao zarobljenik u Britaniji. Na suđenju u Nirnbergu 1946. osuđen je na doživotnu robiju. U avgustu 1987. obesio se u ćeliji zatvora "Špandau".

1899 - Uspostavljeni su diplomatski odnosi između Kraljevine Srbije i Holandije. U prvo vreme, na nerezidencijalnoj osnovi, srpski poslanik u Londonu bio je tada zadužen i za Holandiju.

1910 - Umro je norveški pisac Bjernstjerne Martinius Bjernson, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1903. vodeća ličnost norveškog kulturnog života u 19. veku. Književnu slavu stekao je pripovetkama o seljacima "Sineve Sulbaken", "Arne", "Srećan dečak", "Otac", kojima je otvorio novu epohu norveške proze, ugledajući se stilom i tehnikom na sage i narodno pripovedanje. Među njegovim istorijskim dramama najznačajnija je trilogija "Sigurd Slembe" - sa izrazito nacionalnom orjentacijom. Ostala dela: drame "Stečaj", "Urednik", "Kralj", "Novi sistem", "Iznad moći", "Rukavica", "Pesme i pesme za pevanje", "Arnljot Geline".

1910 - Rođen je srpski pisac Mehmed-Meša Selimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najvećih srpskih književnika 20. veka. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu i do Drugog svetskog rata bio je profesor u gimnaziji u rodnoj Tuzli. Po izlasku iz ustaškog logora 1943. otišao je u partizane, a posle rata bio je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umetnički direktor "Bosna-filma" i glavni urednik "Svjetlosti". Zbog progona kojem su ga podvrgli bosanski političari, najviše zbog toga što je sebe definisao kao srpskog pisca, prešao je u Beograd i u njemu ostao do smrti 1982. Selimović je jedna od najbitnijih pojava srpske književnosti uopšte. Dela: romani "Derviš i smrt" "Tišina", "Tvrđava", "Magla i mjesečina", "Krug" (nedovršen), zbirke pripovedaka "Prva četa", "Tuđa zemlja", "Đevojka zlatne kose", studija "Za i protiv Vuka", eseji "Pisci, mišljenja, razgovori", memoarska proza "Sjećanja", nekoliko filmskih scenarija.

1915 - Italija je tajno potpisala Londonski ugovor s Britanijom, Rusijom i Francuskom čime se priključila bloku Antante tokom Prvog svetskog rata. Obećan joj je Južni Tirol, Trst, Gorica, Istra, veći deo Dalmacije i deo Albanije.

1931 - Umro je srpski glumac i reditelj Milorad Gavrilović, upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najdarovitijih i najobrazovanijih glumaca svog vremena. Znatno je uticao na stil igre u smeru prirodnog govora i ponašanja na sceni.

1937 - Nemački avioni, koje je Francisku Franku poslao Adolf Hitler, razorili su tokom španskog građanskog rata gradić Gerniku u Baskiji i pri tom pobili stotine civila. Španski slikar Pablo Pikaso ovekovečio je stradanje Gernike na istoimenoj slici.

1942 - U najvećoj nesreći u istoriji rudarstva, u kineskom rudniku uglja u Benksiju, tada pod okupacijom Japana, poginulo je najmanje 1.540 ljudi.

1954 - U Ženevi je počela konferencija o Indokini kojom je okončana francuska dominacija u tom delu sveta. SAD nisu prihvatile rezultate skupa pa je u junu 1954. diktator Ngo Din Dijem, uz podršku SAD, postao premijer Južnog Vijetnama.

1962 - Američkom raketom iz Kejp Kanaverala lansiran je prvi britanski satelit "Arijel I".

1964 - Tanganjika i Zanzibar osnovale su Ujedinjenu Republiku Tanganjike i Zanzibara, koja je 29. oktobra 1964. nazvana Tanzanija.

1966 - U erupciji vulkana Kelud na indonežanskom ostrvu Java poginulo je najmanje 1.000 ljudi.

1984 - Umro je afroamerički džez muzičar Vilijam "Kaunt" Bejzi, kompozitor i vođa orkestra. Osnovao je 1937. orkestar sa vrhunskim muzičarima, uključujući pevačicu Bili Holidej i trubača Baka Klejtona, koji je ubrzo stekao slavu najboljeg sving-orkestra u svetu.

1986 - U sovjetskoj atomskoj elektrani u Černobilju eksplodirao je četvrti reaktor, izazvavši najtežu mirnodopsku nuklearnu katastrofu, posle koje je hiljade ljudi umrlo od posledica zračenja, a radioaktivni oblak je prekrio znatan deo Evrope, s nesagledivim posledicama.

1994 - Prilikom pada tajvanskog putničkog aviona tipa "Erbas A300-600" blizu aerodroma kod japanskog grada Nagoje, poginulo je svih 264 putnika i članova posade.

1994 - U Južnoj Africi počeli su prvi izbori na kojima su učestvovali svi građani, bez obzira na poreklo i rasnu pripadnost.

1999 - U Albaniji se srušio američki helikopter AH-64 "apač", što je NATO opisao kao nesrećan slučaj tokom "rutinske vojne vežbe" - odbijajući mogućnost da je letelica pogođena tokom bombardovanja Srbije, odnosno SRJ.

2002 - U Erfurtu, prestonici nemačke pokrajine Tiringija, bivši učenik je u tamošnjoj gimnaziji ubio 14 profesora, dva đaka i jednog policajca, a potom izvršio samoubistvo.

2005 - Umrla je austrijska filmska i pozorišna glumica Marija Šel, zapažena ulogom u filmu Lukina Viskontija "Bele noći", adaptaciji istoimene povesti Dostojevskog. Nagradu za najbolju žensku ulogu dobila je 1954. u Kanu, za ulogu u filmu "Poslednji most".

2005 - Sirija je okončala povlačenje svojih snaga iz Libana, u skladu sa rezolucijom Ujedinjenih nacija. Time je okončano 29-godišnje prisustvo Sirije u toj zemlji.

2008 - U požaru u fabrici madraca u Kazablanki u Maroku, 55 osoba je poginulo, dok je 12 teško povređeno. Požar je izbio u prizemlju zgrade, u trenutku dok se u njoj nalazilo šezdesetak radnika, od oko 150 zaposlenih u fabrici.

Adminka Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 27.04.

Na današnji dan 1893. godine Rođen je Dragoljub Draža Mihailović, komandant Jugoslovenske vojske u Otadžbini (četnički pokret). U Drugi svetski rat ušao je kao pukovnik a izbeglička vlada mu je dodelila čin generala, kao i mesto ministra vojnog. Učestvovao je u oslobodilačkim ratovima 1912-1918. U međuratnom periodu izvesno vreme bio je vojni ataše u Pragu i Sofiji. Nakon kapitulacije 1941. odlučio se na otpor okupatoru, što je započeo polovinom maja 1941. Odmazde koje je sprovodio okupator vremenom su ga primorale na taktiziranje, što će imati za posledicu da su se Britanci i Amerikanci odlučili da podrže efikasniji Partizanski pokret (Narodnooslobodilačka vojska) koji je predvodio Josip Broz Tito. Ulazak Sovjetskih jedinica u Srbiju u jesen 1944. označio je i konačno slom Mihailovićevog pokreta. Osuđen je s obrazloženjem da je sarađivao sa okupatorom kao i zbog zločina njegovih potčinjenih. Predsednik SAD Hari Truman odlikovao ga je Legijom časti, posthumno 1948, zbog spasavanja američkih pilota. Rehabilitovan je odlukom Skupštine Srbije 2004.godine.

Vremeplov-Na današnji dan - Page 7 Dragol10

Danas je subota, 27. april, 118. dan 2024. godine.

1521 - Portugalskog moreplovca u službi Španije Fernanda Magelana, koji je svojom ekspedicijom dokazao da je Zemlja okrugla, ubili su urođenici na filipinskom ostrvu Makatan. Prvi je ispitao jugoistočne obale Južne Amerike, a kod Ognjene zemlje otkrio je moreuz između Atlantskog i Tihog okeana, nazvan Magelanov moreuz.

Posle njegove smrti ekspedicija koju je predvodio je nastavila put i oplovila planetu, vrativši se 1522. u Španiju sa samo jednim brodom i 18 ljudi, od pet brodova i 270 mornara koji su 1519. krenuli na put.

1737 - Rođen je engleski istoričar Edvard Gibon, čije je delo "Opadanje i propast Rimskog carstva", u kojem je obuhvatio istoriju Rima, uključujući Vizantiju, od drugog do 15. veka, jedno od prelomnih u svetskoj istoriografiji, pa i politikologiji.

1791 - Rođen je američki pronalazač Semjuel Finli Breze Morze, konstruktor aparata koji električnim impulsom prenosi pisane znake na daljinu. Aparat je patentirao 1837. i nazvao ga telegraf. Prvi telegraf pušten je u rad 1844. na liniji Vašington-Baltimor. Sastavio je i azbuku za telegrafisanje od tačaka i crtica, nazvanu Morzeova azbuka.

1820 - Rođen je engleski filozof i sociolog Herbert Spenser, koji je nastojao da sistematizuje sfere humanističkih nauka na osnovu pojmova razvitka, prilagođavanja i progresa i smatrao je da je osnovni zadatak filozofije da otkriva zakonitosti važeće za oblasti socijalnih odnosa. Pre Čarlsa Darvina počeo je da razvija evolucionistička shvatanja, i iz njih je izvodio i neke društvene teorije. Poznat je po organskoj teoriji društva i biologizovanju društvenih pojava. On je začetnik teorije organicizma. Dela: "Sistem sintetičke filozofije", "Uvod u studije sociologije", "Faktori organske evolucije", "Klasifikacija nauka", "Autobiografija".

1822 - Rođen je američki general i državnik Julisiz Simpson Grant, vrhovni komandant armije Severa u Američkom građanskom ratu. Biran je 1868. i 1872. za predsednika SAD, ali je briljantni vojni strateg na toj funkciji bio igračka u rukama korumpiranih krugova kojima nije bio dorastao.

1830 - Južnoamerički revolucionar Simon Bolivar, optužen za diktatorske ambicije, podneo je ostavku na položaj predsednika Kolumbije.

1830 - Beograd je dobio ulično osvetljenje - fenjere sa svećama.

1872 - Osnovano je Srpsko Lekarsko društvo. Pored staleških pitanja ono se bavilo i stručnim radom vezanim za medicinske, zdravstvene i socijalne prilike u srpskom narodu. Kada je započelo s radom Srpsko Lekarsko društvo imalo je devet redovnih, jednog počasnog i 34 dopisna člana iz unutrašnjosti, kao i 24 člana iz drugih zemalja, većinom slovenskih u skladu sa tadašnjim duhom vremena. Osnivači su bili: Aćim Medović, Jovan Mašin, Đorđe Klinkovski, Jovan Valenta, Panajot Papakostopulos, Josif Holjec, Bernard Bril, Sava Petrović, Julijus Lenk, Marko Polak, Vladan Đorđević, Petar Ostojić i zubni lekar Ilija Ranimir. Ubrzo su im se pridružili i Josif Pančić i Mladen Janković.

1882 - Umro je američki pisac i filozof Ralf Valdo Emerson, osnivač "Kluba transcendentalista". Kao sin pastora prihvatio je sveštenički poziv, ali ga je docnije napustio. U knjigama i predavanjima izražavao je panteističku ljubav prema prirodi. Imao je romantičnu viziju socijalne pravde, etičke ispravnosti i odgovornosti. Dela: "Priroda", "Ogledi", "Uzorni ljudi", "Vođ života", "Društvo i usamljenost", "Poeme".

1909 - Turska skupština je, pod kontrolom oficira koji su 1908. izveli prevrat nazvan Mladoturska revolucija, uklonila sa prestola sultana Abdul Hamida II kao glavnog predstavnika strogog tradicionalizma. Mladoturci su želeli promenu u čitavoj koncepciji turske drzave, namesto panislamizma želeli su panturanizam. Modernizacija koju su oni zagovarali nije nikada dala ozbiljnije rezultate, takođe Mladoturci su kao nacionalisti namesto ranije relativne etničke snošljivosti nametnuli pritisak prema drugim narodima, što će dugoročno imati ozbiljne posledice.

1915 - Umro je ruski kompozitor i pijanista Aleksandar Nikolajevič Skrjabin, preteča ekspresionizma, čije je stvaralaštvo zasnovano na teozofskoj koncepciji sveta. Dela: kompozicije za orkestar "Božanstvena poema", "Prometej", "Poema ekstaze", klavirski preludijumi, sonate, etide.

1929 - Umro je srpski vojvoda Stepan Stepa Stepanović, jedan od najistaknutijih vojskovođa u oba balkanska i u Prvom svetskom ratu. Rođen je u Kumodražu kod Beograda. U Cerskoj bici avgusta 1914. Druga armija pod njegovom komandom razbila je austrougarske trupe, za šta je dobio čin vojvode, a na Solunskom frontu u septembru 1918. Druga armija je, napadajući na glavnom pravcu, u sadejstvu sa Prvom armijom, probila neprijateljsku odbranu, potom izbila na bugarsku granicu i prinudila Bugarsku na kapitulaciju. Posle završene Artiljerijske škole u Beogradu, u srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878. iskazao je veliku ličnu hrabrost i umešnost u komandovanju. Učestvovao je i u Srpsko-bugarskom ratu 1885. a potom je profesor istorije na Vojnoj akademiji u Beogradu i pomoćnik načelnika Glavnog generalštaba. U generalski čin unapređen je 1907. i postavljen za komandanta Šumadijske divizije, 1908. postao je ministar vojske, zatim komandant Drinske, pa Moravske divizije i od 1911. do 1912. ponovo ministar vojske. U Prvom balkanskom ratu komandovao je Drugom armijom u Kumanovskoj bici, zatim je krajem 1912. i početkom 1913. učestvovao u opsadi i zauzimanju Jedrena. U Drugom balkanskom ratu s Drugom armijom odbranio je prilaz Pirotu. Na početku Prvog svetskog rata je, zamenjujući načelnika štaba Vrhovne komande vojvodu Radomira Putnika, uspešno sproveo mobilizaciju i koncentraciju srpske vojske, a posle Cerske bitke u septembru 1914. njegova Druga armija je upornom odbranom osujetila austrougarsku Petu armiju da forsira Drinu. U Kolubarskoj bici u drugoj polovini novembra 1914. snage pod njegovom komandom vodile su teške borbe na području Lazarevca i sprečile austougarske trupe da sa juga obuhvate srpsku vojsku i potom u decembarskoj kontraofanzivi učestvovale su u izbacivanju austrougarske vojske iz Srbije. Prilikom povlačenja srpske vojske krajem 1915. i početkom 1916. uspeo je da sa Drugom armijom, u sadejstvu sa Timočkom vojskom, uspori napredovanje bugarske Prve armije.

1937 - Umro je italijanski revolucionar i teoretičar marksizma Antonio Gramši, osnivač Komunističke partije Italije 1921. Uređivao je listove "Il grido del popolo", "Avanti" i "Ordine nuovo". Fašisti su ga uhapsili 1926. i 1928. osudili na 20 godina robije. Oslobođen je 1936, ali je izmučen robijanjem ubrzo umro. Dela: "Istorijski materijalizam i filozofija Benedeta Kročea", "Intelektualci i izgradnja kulture", "Beleške o Makijaveliju, politici i modernoj državi", "Književnost i nacionalni život", "Prošlost i sadašnjost", "Pisma iz zatvora".

1941 - Atinu su u Drugom svetskom ratu zauzele nemačke trupe.

1945 - Italijanski partizani su u Drugom svetskom ratu uhvatili fašističkog diktatora Benita Musolinija.

1945 - Saveznici su odbacili mirovnu ponudu šefa SS Hajnriha Himlera, insistirajući na bezuslovnoj predaji Nemaca.

1956 - Američki bokser teške kategorije italijanskog porekla Roki Marćano povukao se s ringa kao neporaženi svetski bokserski šampion.

1957 - Umro je Kirilo Savić, šef katedre za železnice i puteve Tehničkog fakulteta u Beogradu, projektant, graditelj, naučnik. Odlučujuće je uticao na sistem razvoja železničke mreže Srbije (i Jugoslavije) u međuratnom periodu. Tehnički fakultet završio je u Beogradu 1892. a potom se usavršavao u Berlinu i širom Rusije. Kao rezervni oficir, inženjerijski kapetan, učestvovao je u balkanskim ratovima 1912/1913. Njegovo ogromno iskustvo građevinskog stručnjaka bilo je veoma dragoceno srpskoj vojsci tokom I svetskog rata. Formirao je školu koja je postala rasadnik vrsnih inženjera, njegovi udžbenici i danas, 50 godina od izdavanja važe kao neprevaziđeni, što je prava retkost u tehničkim naukama. Kao gest priznanja ovom velikanu srpske nauke Železnički institut promenio je svoje ime 1969. u Naučno-istraživački Institut "Kirilo Savić".

1960 - Proglašena je nezavisnost afričke države Togo, bivše francuske kolonije. Do 1918. Togo je bio kolonija Nemačke.

1961 - Proglašena je nezavisnost Sijera Leonea, bivše britanske kolonije u zapadnoj Africi.

1972 - Umro je Kvame Nkrumah prvi predsednik nezavisne Gane, istaknuti borac protiv kolonijalizma i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih. Posle studija prava u SAD i boravka u Londonu gde je od 1945. do 1947. bio sekretar Stalnog komiteta za zapadnu Afriku, 1949. osnovao je u Gani Narodnu partiju. Ubrzo je uhapšen i u zatvoru je dočekao pobedu svoje stranke na izborima 1951. To mu je omogućilo da 1952. postane predsednik vlade Zlatne Obale, koja je pod nazivom Gana 1957. stekla nezavisnost od Velike Britanije kao prva britanska kolonija u Africi južno od Sahare. Republika je proglašena 1961. s Nkrumahom kao predsednikom, koji je 1964. zaveo autoritarnu vladavinu s jednopartijskim sistemom, u nameri da Ganu vodi putem "afričkog socijalizma". U vreme posete azijskim zemljama, zbačen je udarom 24. februara 1966. posle čega se sklonio u Gvineju, a umro je u Bukureštu tokom posete Rumuniji.

Dela: "Autobiografija Kvame Nkrumaha", "Govorim o slobodi", "Afrika se mora ujediniti", "Neokolonijalizam, poslednji stadijum imperijalizma", "Kongoanski izazov", "Glas iz Gane", "Velika laž", "Tamni dani Gane", "Priručnik revolucionarne borbe", "Spektar crne moći".

1978 - U Avganistanu je vojnim udarom oborena vlada Muhameda Dauda, uspostavljena na isti način 1973. Dauda je posle proglašenja zemlje za republiku 1. maja zamenio prvi avganistanski komunistički predsednik vlade Nur Mohamed Taraki. Daud i 30 članova njegove porodice je ubijeno, uključujući decu i žene.

1992 - Donet je Ustav Savezne Republike Jugoslavije, poznat kao "Žabljački" na osnovu prethodnih odluka republičkih skupština Srbije i Crne Gore. Ustav donetog tog dana trebalo je da obezbedi pravni kontinuitet Jugoslavije i posle otcepljenja pobunjenih republika. SRJ je potrajala do 2003. kada je preoblikovana u znatno labaviju Državnu zajednicu SCG, koja je prestala da postoji 2006.

1992 - Zambijski vojni avion u kojem su se nalazili fudbalski reprezentativci te afričke zemlje pao je u Atlantski okean blizu Gabona i nesreću nije preživeo niko od 30 ljudi koji su se nalazili u avionu.

1992 - Rusija i još 12 bivših sovjetskih republika postale su članice Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke.

1993 - Eritreja je stekla nezavisnost od Etiopije posle tri decenije rata za nezavisnost i referenduma na kojem su Eritrejci glasali za nezavisnost.

1993 - Poluzvanični predstavnici Kine i Tajvana, prvi put od 1949. sastali su se u Singapuru.

1997 - U Hongkongu je zvanično otvoren najduži viseći drumsko-železnički most u svetu, koji je povezao grad sa novim aerodromom.

1999 - NATO avioni bombardovali su centar Surdulice usmrtivši najmanje 20 civila, uključujući 12 dece, pri čemu je srušeno ili oštećeno više od 500 kuća. Portparol NATO Džejms Šej pokušao je da obmane javnost pričom o "jednoj bombi koja je promašila cilj", ali ga je demantovao izveštač američke TV mreže CNN koji je, na osnovu onog što je video na licu mesta, izjavio: "Nema nikakve sumnje, potpuno sam uveren na osnovu onoga što vidim da je ovde palo više od jedne bombe".

2003 - Predsedničke izbore u Paragvaju dobio je kandidat Kolorado partije Nikanor Duarte Frutos, produživši tako najdužu vladavinu u svetu jedne političke stranke.

2005 - Umro je srpski televizijski i filmski režiser Aleksandar Đorđević, koji je tokom karijere, koja je trajala više od pola veka, snimio osam igranih filmova, režirao 40 drama i mjuzikla, ali je najveći deo svoje karijere posvetio radu na televiziji, gde je bio autor 11 velikih serija i više od 100 TV drama. Ostaće zapamćen po serijama "Levaci", "Otpisani", "Povratak otpisanih", "Bolji život", "Srećni ljudi", "Porodično blago".

2006 - Na zahtev Uneska, šef UNMIK-a Soren Jesen-Petersen potpisao je Uredbu kojom se, na više od 800 hektara zemlje u posedu manastira Visoki Dečani, zabranjuje bilo kakva privatna i druga gradnja bez specijalne dozvole UN.

2007 - Umro je Mstislav Rostropovič, vodeći svetski violončelista. Prve godina života Rostropovič je proveo u rodnom Bakuu (Azerbejdžan) gde je njegov otac Leopold Rostropovič bio profesor konzervatorijuma, a prvi koncert održao je u Slavjanskoj, sa samo 12 godina. Bio je i dirigent, kompozitor, pijanista, menadžer, mecena. Rostropovič je 1974. godine lišen sovjetskog državljanstva i morao je da napusti zemlju. Krajem 60-ih kada je Aleksandar Solženjicin izgnan, Rostropovič je tim povodom napisao otvoreno pismo "Pravdi" štiteći svog prijatelja. Čak 60 kompozitora pisalo je muziku posebno za njega, poput Prokofjeva, Šostakoviča, Britena, Pendereckog. Počasni je doktor više od 50 svetskih univerziteta i nosilac najviših ruskih i međunarodnih priznanja.

2017 - Istražno veće Apelacionog suda u Kolmaru, Francuska, odbilo je zahtev Srbije za izručenje Ramuša Haradinaja, čime je on oslobođen. Tužilaštvo Srbije traži Haradinaja zbog sumnje da je izvršio krivična dela ratnih zločina nad civilnim stanovništvom KiM tokom 1998. i 1999. godine.

2017 - Više desetina osoba, uključujući dvadesetak policajaca i trojicu poslanika povređeno je u Skoplju pošto je masa pristalica VMRO-DPMNE upala u Skupštinu Makedonije (Sobranje). Neredi su započeli nakon što je glasovima socijaldemokrata i albanskih partija Talat Džaferi izabran za predsednika tog tela. Policija je evakuisala poslanike, a sukobila se s demonstrantima građanske inicijative "Za zajedničku Makedoniju" koji su prethodno podigli šatore ispred tog zdanja.

2018 - U pograničnom selu Panmundžom, sastali su se čelnici dve Koreje, Kim Džong Un i Mun Džae. Prilikom samita koji je ocenjen kao istorijski, dve zemlje dogovorile su prekid svih neprijateljskih delovanja "na zemlji, na moru i u vazduhu" a koja mogu da uzrokuju vojne tenzije i sukobe. Lideri obe države objavili su da će, počevši od 1. maja, obustaviti propagandu kojom su dve zemlje zasipale jedna drugu. Susret bi trebalo da dovede i do objave zvaničnog kraja ratnog sukoba. Potpisana je i deklaraciju kojom je predviđena "potpuna denuklearizacija Korejskog poluostrva".

Adminka Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 28.04.

1442 - Rođen je engleski kralj Edvard IV, sin vojvode od Jorka. U ratu protiv dinastije Lankaster, posle zauzimanja Londona i pobede kod Toutona, izabran je za kralja. Time je kraljevska vlast prešla na kuću Jork.

1789 - Pobunjena posada engleskog broda "Baunti" ostavila je kapetana broda Vilijama Blaja (William Blight) i 18 njegovih pristalica u vodama kod Tahitija. Blaj je posle 48 dana dramatične plovidbe i više od 3.500 milja uspeo da se domogne ostrva Timor, blizu Jave.

1804 - Tokom Prvog srpskog ustanka, u Zemunu je održan sastanak srpskih ustanika i Turaka, uz posredovanje Austrije. Nakon neuspelih pregovora o uspostavljanju mira, srpski pregovarači vratili su se u Ostružnicu i počeli pripreme za napad na Beograd.

1878 - Rođen je američki filmski i pozorišni glumac Lajonel Barimor (Barrymore). Kao dete proslavio se u ulozi Olivera Tvista, a kasnije je značajne uloge odigrao u filmovima "Grand hotel", "Ostrvo Largo", "Dama s kamelijama", kao i u TV seriji "Dr Kilder".

1918 - U zatvoru u Terezinu (Češka) umro je Gavrilo Princip. Na dvadesetogodišnji zatvor osudile su ga austrougarske vlasti nakon atentata na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda (Franz) u Sarajevu 1914, čime je počeo Prvi svetski rat.

1919 - Na Versajskoj mirovnoj konferenciji u Parizu 32 države, uključujući Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, prihvatile su pakt o osnivanju Lige naroda.

1924 - Rođen je zambijski državnik Kenet Kaunda (Kenneth), prvi predsednik Zambije od 1964. do 1991. i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1936 - Umro je egipatski kralj Fuad I. Za kralja se proglasio 1922, kada je ukinut britanski protektorat nad Egiptom. Nasledio ga je sin Faruk I (Farouk).

1939 - Adolf Hitler odbacio je nemačko-poljski pakt o nenapadanju sklopljen u januaru 1934. i nemačko-britanski ugovor iz juna 1935.

1952 - Japanu je vraćen suverenitet koji mu je, nakon poraza u Drugom svetskom ratu, bio oduzet mirovnim ugovorom iz San Franciska 1951. godine.

1969. - Predsednik Francuske Šarl de Gol (Charles, Gaulle) dao je ostavku nakon referenduma o regionalizaciji zemlje i reorganizaciji Senata, na kojem je većina Francuza glasala protiv njegovih predloga.

1977 - Članovi nemačke levičarske terorističke grupe "Bader-Majnhof" (Meinhoff, Baader) osuđeni su na doživotnu robiju.

1980 - Državni sekretar SAD Sajrus Vens (Cyrus Vance) podneo je ostavku posle neuspele misije komandosa u spasavanju američkih taoca u Iranu.

1992 - Prokomunistička vlada u Kabulu predala je vlast islamskim gerilcima, čime je okončan 14-godišnji građanski rat u Avganistanu.

1995 - U eksploziji gasa poginula su najmanje 103 stanovnika južnokorejskog mesta Tegu.

1999 - Vlada SR Jugoslavije podnela je Međunarodnom sudu pravde u Hagu tužbu protiv zemalja NATO-a zbog "neovlašćene upotrebe sile" u vazdušnim udarima koji su počeli 24. marta.

1999 - Lider Srpskog pokreta obnove Vuk Drašković smenjen je sa mesta potpredsednika vlade SR Jugoslavije zbog kritika na račun vlasti tokom ratnog stanja.

2001 - Prvi turista u svemiru, američki biznismen Denis (Dennis) Tito, platio je 20 miliona dolara za svoje putovanje na Međunarodnu svemirsku stanicu, na koje je otišao sa ruskom posadom.

2002 - U padu helikoptera u Rusiji, poginuo je gubernator sibirske oblasti Krasnojarsk, general Aleksandar (Alexander) Lebed, bivši savetnik za bezbednost predsednika Borisa Jeljcina.

2004 - Snimci američke TV Si-Bi-Es (CBS) o zlostavljanju iračkih zarobljenika u iračkom zatvoru Abu Graib, pod kontrolom američke vojske, izazvali su šok u svetu. Američki predsednik Džordž Buš uputio je javno izvinjenje iračkom narodu za poniženje koje su pretrpeli irački zatvorenici i njihove porodice.

2005 - Irak je dobio prvu demokratsku vladu u poslednjih više od 50 godina.

2008 - U sudaru dva voza na istoku Kine poginulo je preko 70 ljudi, više od 420 je povređeno od kojih je 70 sa kritičnim povredama.

2011 - Sezona tornada u južnim američkim državama, odnela je više od 330 života i napravila ogromnu materijalnu štetu. Nekoliko država proglasilo vanredno stanje, a u najteže pogođenoj Alabami nevreme je uništilo čitave gradove i ostavilo velika područja bez struje.

2014 - Sud u Kairu osudio je na smrtnu kaznu 683 islamista, uključujući lidera Muslimanske braće Mohameda Badija. Na istom ročištu preinačene su u kaznu doživotnog zatvora 492 od 529 smrtne kazne presuđene u martu. Islamisti su osuđeni za učešće u ubistvu i pokušaju ubistva policajaca u egipatskoj provinciji Minja 14. avgusta prošle godine.

2017 - Skupština Crne Gore usvojila je protokol o članstvu u NATO čime je i zvanično okončana procedura pristupanja te zemlje severnoatlantskom savezu.

2022 - Crna Gora je dobila novu, manjinsku vladu na čelu sa doskorašnjim potpredsednikom Dritanom Abazović, čime je okončana tromesečna kriza u radu izvršne i zakonodavne vlasti u ovoj zemlji.

Adminka Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 29.04.

Na današnji dan 1975. godine Amerikanci su u haosu napustili Sajgon, neslavno okončavši dve decenije intervencije SAD u Vijetnamu, čime je praktično završen Vijetnamski rat, tokom kojeg je poginulo više od 58.000 američkih vojnika.

Danas je ponedeljak, 29. april, 120. dan 2024. Do kraja godine ima 246 dana.

1429 - Francuska nacionalna junakinja Jovanka Orleanka probila se u Stogodišnjem ratu u opsednuti Orlean na čelu odreda od 800 ljudi. Nekoliko dana docnije naterala je u bekstvo engleske osvajače, koji su sedam meseci opsedali grad.

1818 - Rođen je ruski car Aleksandar II Nikolajevič Romanov, koji je 1861. šest godina po stupanju na presto, oslobodio seljake feudalnih obaveza. Tokom vladavine do 1881, kad su ga ubili članovi tajnog marksističkog terorističkog udruženja "Narodna volja" sproveo je reforme s ciljem širenja kapitalističke privrede u Rusiji, reorganizovao sudstvo, upravu i vojsku i osvojio Kirgiziju, Turkmeniju, Uzbekistan i delove Kavkaza.

1837 - Rođen je francuski general Žorž Ernest Bulanže, ministar vojske od 1886/1887, vođa uticajnog političkog pokreta koji umalo nije srušio Treću republiku. Stvorio je reakcionarni i antiparlamentarni pokret bulanžista, okupivši neprijatelje Republike. Pošto su ga republikanci optužili za pokušaj prevrata, pobegao je u Belgiju, gde je 1891. izvršio samoubistvo.

1854 - Rođen je francuski matematičar, fizičar i filozof Žil Anri Poenkare, koji je pre Alberta Ajnštajna zasnovao specijalnu teoriju relativiteta. Objavio je više od 500 matematičkih radova, izučavao je analitičku i nebesku mehaniku, hidrodinamiku, astronomiju, geodeziju, teorijsku i matematičku fiziku. Stvorio je teoriju automorfnih funkcija, jedan je od osnivača topologije, razvio je elektromagnetsku teoriju svetlosti, elektriciteta i optike Džejmsa Maksvela, matematičke metode u nebeskoj mehanici i astronomiji, dao kritičku analizu kosmogonijskih hipoteza. U filozofiji se bavio teorijom nauke, teorijom saznanja i opštom metodologijom. Objavio je 32 knjige. Dela: "Nauka i hipoteza", "Vrednost nauke", "Nauka i metoda", "Nove metode nebeske mehanike".

1892 - U Beogradu su srpski pisci i naučnici osnovali Srpsku književnu zadrugu, čiji je prvi predsednik bio Stojan Novaković, a potpredsednik Jovan Jovanović Zmaj, koji je izradio i njen amblem. Prva objavljena knjiga bila je "Život i priključenija" Dositeja Obradovića. Zadruga je osnovana u zgradi Srpske kraljevske akademije, tada Brankova 15.

1899 - Rođen je američki pijanista, kompozitor i šef orkestra Edvard Kenedi "Đuk" Elington, jedan od najznačajnijih džez muzičara. Orkestar koji je osnovao 1926. bio je neka vrsta uzora potonjim džez orkestrima. Napisao je oko 2.000 kompozicija.

1901 - Rođen je japanski car Hirohito, koji je vladao od 1921. kad je kao regent zamenjivao bolesnog oca. Krunisan je 1926. i bio na prestolu do smrti 1989. Posle poraza Japana u Drugom svetskom ratu, odrekao se 1946. tradicionalne postavke prema kojoj je car u Japanu "božanstvo". Vlast mu je i formalno ograničena ustavom iz 1947.

1907 - Rođen je američki filmski režiser austrijskog porekla Fred Cineman, autor filmova realističkog i angažovanog pristupa, koji se bavio socijalnim problemima i moralnim dilemama. Filmovi: "Oči u noći", "Sedmi krst", "Ljudi", "Tereza", "Tačno u podne", "Svat", "Odavde do večnosti" (Oskar), "Oklahoma!", "Šešir pun kiše", "Starac i more", "Priča o kaluđerici", "Čovek za sva vremena" (Oskar), "Operacija šakal".

1925 - Rođen je Ivao Takamoto, kreator simpatične doge Skubidu kao i likova porodice Kremenko. Takamoto je autor ili koautor crtanih filmova "Pepeljuga", "Petar Pan", "Lunja i Maza", "101 dalmatinac" i "Porodica Kremenko". Ime Skubidu inspirisano je improvizacijom kojom je Frenk Sinatra završavao svoju čuvenu pesmu "Strangers in the Night". Za pedeset godina producentskog rada Takamoto je stvorio 260 filmova.

1936 - Rođen je indijski dirigent i violinista Zubin Meta, jedan od najvećih dirigenata 20. veka, koji je karijeru profesionalnog dirigenta započeo nastupima u Jugoslaviji i Belgiji.

1945 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile najstariji nemački koncentracioni logor Dahau, koji su nacisti osnovali 1933. U njemu je ubijeno oko 70.000 ljudi, uključujući 6.000 Srba (i drugih Jugoslovena).

1945 - U Drugom svetskom ratu kapitulirale su nemačke snage u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj.

1951 - Umro je austrijski filozof Ludvig Vitgenštajn, zaslužan što je problematika jezika, značenja i smisla iskaza dobila posebno mesto u filozofiji. Dela: "Tractatus logico-philosophicus", "Filozofska istraživanja", "Plava i smeđa knjiga", "Napomene o osnovama matematike", "Filozofske napomene".

1965 - Vlada Australije odlučila je da pošalje trupe u Vijetnam radi pomoći snagama južnovijetnamskog režima i američkoj vojsci u borbi protiv armije Severnog Vijetnama i Vijetkonga, oslobodilačkog pokreta Južnog Vijetnama.

1980 - Umro je engleski filmski režiser Alfred Hičkok, koji se proslavio filmovima kriminalističkog žanra i strave. Bio je majstor filmske montaže, napetosti i ambijenta. Filmovi: "Čovek koji je suviše znao", "Rebeka", "Ptice", "Psiho", "39 stepenica", "Tajni agent", "Ozloglašena", "Slučaj Paradin", "Konopac", "Prozor u dvorištu", "Pozovi M radi ubistva", "Nevolje sa Harijem", "Marni", "Topaz", "Porodična zavera", "Frenezija", "Vrtoglavica", "Sever-severozapad".

1991 - U zemljotresu u Gruziji poginulo je više od 140 ljudi.

1995 - U Šri Lanki su tamilski pobunjenici oborili vojni avion, usmrtivši 52 osobe u njemu.

1999 - S nekoliko projektila ispaljenih iz aviona NATO srušen je telekomunikacioni toranj na Avali. Taj objekat, viši od 200 metara, izgrađen 1965. bio je jedan od prepoznatljivih simbola Beograda.

2000 - Umro je bivši vijetnamski premijer Fam Van Dong, koji je do 1987. više od tri decenije bio predsednik vlade, prvo Severnog Vijetnama, do ujedinjenja zemlje 1976. Smatran je vrsnim intelektualcem i bio je veoma blizak vijetnamskom lideru Ho Ši Minu.

2006 - Umro je Džon Galbrajt, liberalni ekonomista i pisac, profesor ekonomije na univerzitetu Harvard. Najpoznatiji je po knjizi "Dobro društvo" - kritici nemoći socijalne službe u SAD uprkos velikom bogatstvu države. Napisao je više od 30 knjiga o socijalno-ekonomskih pitanjima. Džon Galbrajt je bio ambasador SAD u Indiji u vreme predsednika Džona Kenedija. Jedan od trojice sinova Džona Glabrajta, Piter, bio je ambasador SAD u Hrvatskoj između 1993 i 1998. godine.

2007 - Umro je Ivica Račan, dugogodišnji komunistički funkcioner, bivši predsednik vlade Hrvatske i ključni saradnik Tuđmanovog HDZ-a tokom razbijanja Jugoslavije i izgona Srba iz Hrvatske.

2007 - Umro je neurohirurg Miloš Janićijević, direktor instituta za neurohirurgiju Klinickog centra Srbije. Janićijević je bio profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, clan Naučnog društva Srbije, Medicinske akademije Srpskog lekarskog društva i delegat udruženja neurohirurga u Evropskoj federaciji. Dobitnik je nagrade grada Beograda (oktobarske) za oblast medicine. Bio je i poslanik u skupštini SRJ.

2008 - Evropska unija i Srbija potpisale su, u Luksemburgu, Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju. Savet ministara EU doneo je, paralelno, odluku da Sporazum sa Srbijom odmah po potpisivanju automatski bude stavljen van snage "do ispunjenja pune saradnje s Haškim tribunalom".

2008 - Umro je švajcarski hemičar Albert Hofman, tvorac halucinogene droge LSD. Supstanca koju je Hofman slučajno otkrio 1943. našla je primenu u psihijatriji i neurologiji, i proizvođena je do 1971. u vidu tableta i ampula, u medicinske svrhe. Početkom šezdesetih, LSD je postao omiljena droga hipi pokreta, pa je zbog čestih zloupotreba zabranjen.

2011 - Preminuo je Borivoje Karapandžić, publicista, literata, istoriograf. Karapandžić je, uz Lazu Kostića, bio verovatno najplodnije pero srpske emigracije. Kao politički emigrant napustio je Srbiju 1944. i od 1950. živeo je u Klivlednu, SAD. Osim pisanja, bio je aktivan i u crkvenom životu srpske emigracije, i kao poverenik manastira Hilandar, manastira Ravanica i drugih. Objavio je više od 30 knjiga, i redovno je objavljivao u nizu srpskih emigrantskih listova, poput "Amerikanskog Srbobrana", "Glasa kanadskih Srba", "Iskre". Nosilac je priznanja za životno delo grada Klivlenda, bio je počasni član Udruženja književnika Srbije, nosilac ordena Svetog vladike Nikolaja.

2017 - Britanski bokser Entoni Džošua postao je prvak sveta u superteškoj kategoriji, pošto je u 11. rundi nokautirao Ukrajinca Vladimira Klička. Džošua je pred 90.000 gledalaca na londonskom Vembliju osvojio IBF trofej, kao IBO i WBA titule. Bila je to 19 pobeda Džošue u karijeri ostvarena nokautom.

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 30.04.

Na današnji dan 1941. godine Ante Pavelić, poglavar takozvane Nezavisne Države Hrvatske - nacističke tvorevine nastale u Drugom svetskom ratu - izdao je zakon o rasnoj pripadnosti, čime su u ustaškoj Hrvatskoj legalizovani progoni i ubijanje Srba, Jevreja i drugih, koji su imali neverovatno surov i zverski oblik.

Danas je utorak, 30. april, 121. dan 2024. Do kraja godine ima 245 dana.

313 - Rimski car Konstantin I Veliki priznao je - Milanskim ediktom - slobodu ispovedanja Hrišćanstva u Rimskom carstvu.

1563 - Kralj Šarl IX proterao je Jevreje iz Francuske.

1777 - Rođen je nemački matematičar, fizičar i astronom Karl Fridrih Gaus, osnivač čuvene matematičke škole i direktor opservatorije u Getingenu. Pronašao je niz metoda u teoriji brojeva, algebri, geometriji, analizi, astronomiji, teoriji površi i višoj geodeziji. Otvorio je novu etapu u razvoju diferencijalne geometrije i postavio nove temelje nebeske mehanike i astronomije. Konstruisao je geodetski instrument heliotrop. Više matematičkih pojmova nazvano je njegovim imenom - Gausov algoritam, Gausova konstanta, Gausova krivina, Gaus-Krigerova projekcija. Jedinica za magnetnu indukciju nazvana je "gaus" (oznaka Gs), ali se sada, u čast srpskog naučnika Nikole Tesle, u Međunarodnom sistemu jedinica koristi oznaka "tesla" (skraćeno T). Dela: "Disqusitiones arithmeticae sapra superficies curvas", "Theoria motus corporum coelestium".

1789 - Džordž Vašington položio je zakletvu kao prvi predsednik SAD.

1803 - SAD su od Napoleona Bonaparte, tada "doživotnog konzula" Francuske, koji je bio u novčanim neprilikama, za 15 miliona dolara kupile Luizijanu. Istog dana 1812. Luizijana je postala 18 savezna država SAD. Teritorija Luizijane koja je kupljena od Francuske 1803. obuhvatala je prostor više sadašnjih saveznih država SAD.

1870 - Rođen je austrijski kompozitor mađarskog porekla Franc Lehar, najznačajniji predstavnik bečke operete u prvoj polovini 20. veka. Dela: operete "Vesela udovica", "Zemlja smeška", "Grof od Luksemburga".

1883 - Rođen je češki pisac Jaroslav Hašek, koji je svetsku slavu stekao nedovršenim humorističko-satiričnim romanom "Doživljaji dobrog vojnika Švejka u svetskom ratu" u kojem je ismejao opšte prilike u Austro-Ugarskoj kao i besmisao, brutalnost i ludilo rata. Švejk je lik čoveka iz naroda u kojem se pod maskom naivčine krije neka vrsta narodne mudrosti.

1883 - Umro je francuski slikar Eduar Mane, jedan od začetnika impresionizma. Slikao je mahom u ulju i iz tog opusa se izdvajaju portreti Emila Zole, Žorža Klemansoa, Stefana Malarmea, Marsela Prusta. Bio je sjajan kolorista s naročitim darom da dočara atmosferu, što je posebno uočljivo u slikama "Doručak na travi", "Bal u Foli-Beržeru", "Balkon", "Olimpija".

1893 - Rođen je nemački diplomata Joakim fon Ribentrop, dugogodišnji ministar spoljnih poslova Hitlerove Nemačke. Međunarodni sud u Nirnbergu osudio ga je na smrt i obešen je 1946.

1900 - Havaji su postali sastavni deo SAD.

1915 - U Parizu su u Prvom svetskom ratu srpski, hrvatski i slovenački političari izbegli iz Austro-Ugarske osnovali - Jugoslovenski odbor - s ciljem pokretanja akcije na međunarodnoj sceni za oslobođenje južnoslovenskih krajeva od Habzburške monarhije i njihovo ujedinjenje s Kraljevinom Srbijom.

1945 - Vođa nemačkih nacista Adolf Hitler, tvorac najveće mašinerije masovnog zločina u istoriji, s ljubavnicom Evom Braun izvršio je samoubistvo u bunkeru kod Berlina. Uz podršku najkrupnijeg kapitala i revanšista, željnih osvete zbog poraza Nemačke u Prvom svetskom ratu i zahvaljujući popustljivosti zapadnih demokratija, iskoristio je opštu materijalnu bedu i nezadovoljstvo Nemaca i nametnuo im se kao vođa. U Prvom svetskom ratu učestvovao je kao dobrovoljac u okviru nemčkih trupa na Zapadnom frontu. Godine 1921. postao je šef Nacionalsocijalističke radničke partije Nemačke, 9. juna 1923. pokušao je puč u Minhenu zbog čega je osuđen, ali je brzo pušten iz zatvora, a 1925. reorganizovao je stranku na vojničkoj osnovi. Ubrzo pošto je 1933. postao kancelar uveo je nacističku diktaturu, počeo je nemilosrdno proganjanje Jevreja i levičara kao i ljudi koji su bili naglašeno demokratski orjentisani. Otvorio je koncentracione logore, ukinuo parlamentarizam, slobodu štampe i građanska prava. Iskoristio je neodlučnost Zapada i Austriju je priključio Nemačkoj, porobio Čehoslovačku, a 1939. napao Poljsku, čime je izazvao Drugi svetski rat.

1945 - Sovjetske jedinice su u Drugom svetskom ratu u Berlinu zauzele Rajhstag i ostale vladine zgrade u centru grada.

1953 - U Beogradu je za posetioce otvoren Železnički muzej, prvi takav u Jugoslaviji. Muzej je otvoren u reprezentativnoj zgradi građenoj za Ministarstvo saobraćaja Kraljevine Jugoslavije.

1975 - Posle rasula i bekstva poraženih američkih i južnovijetnamskih trupa, armija Severnog Vijetnama i oslobodilačke južnovijetnamske snage Vijetkong potpuno su ovladale Sajgonom. Preostale vladine trupe bezuslovno su se predale Vijetkongu, čime je i zvanično okončan Vijetnamski rat.

1989 - Umro je italijanski filmski režiser Serđo Leone, tvorac "špageti vesterna". Filmovi: "Kolos sa Rodosa", "Za šaku dolara", "Dobar, ružan, zao", "Zovem se Niko", "Bilo jednom na Divljem zapadu", "Dogodilo se u Americi".

1991 - Ciklon u Bangladešu usmrtio je najmanje 125.000 osoba.

1993 - Na teniskom terenu u Hamburgu prvu zvezdu svetskog tenisa Moniku Seleš, tada jugoslovensku državljanku, nožem je ranio navodno umno poremećeni navijač nemačke teniserke Štefi Graf. Napadač je ostao nekažnjen, zahvaljujući skandaloznim presudama nemačkog suda.

1995 - Vođstvo bosanskih muslimana odbacilo je apel Ujedinjenih nacija da četvoromesečno primirje u Bosni i Hercegovini bude produženo i posle 30. aprila.

1995 - Predsednik SAD Bil Klinton naložio je prekid trgovine sa Iranom i zabranio investicije u tu zemlju, optuživši Teheran da podržava međunarodni terorizam.

1999 - Prilikom napada na most na reci Lim, u crnogorskom gradiću Murino, NATO avijacija je usmrtila najmanje šestoro civila, uključujući tri devojčice između 10 i 13 godina.

1999 - U napadu NATO na civilne ciljeve u centru Beograda teško je ranjena Sofija Jovanović (23), koja je umrla šest dana kasnije, a u bombardovanju zgrada Ministarstva odbrane, Generalštaba Vojske Jugoslavije i zgrade Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije u najužem centru grada poginulo je najmanje troje ljudi, uključujući dvojicu mladića koji su zastali automobilom ispred semafora. Tom prilikom ranjeno je oko 40 civila, među njima i gradski sekretari za privredu i za inspekcijske poslove Nebojša Starčević i Ratko Bulatović. U vazdušnom napadu ranjeno je i više od 10 vatrogasaca i članova spasilačkih ekipa, pošto je desetak minuta posle prvog napada bombardovanje ponovljeno.

1999 - NATO avijacija je srušila most na Zapadnoj Moravi u Trsteniku, usmrtivši dvoje civila na njemu.

2002 - Prilikom pada helikoptera na severu Tunisa, u najtežoj vazdušnoj nesreći od sticanja nezavisnosti te arapske zemlje, poginulo je 13 visokih oficira tuniske armije.

2003 - Libija je prihvatila odgovornost za pad aviona američke kompanije "Pan ameriken" 1988. kod škotskog mesta Lokerbi, kad je poginulo 270 lica u letelici i na tlu.

2006 - Umro je Džon Galbrajt, liberalni ekonomista i pisac, profesor ekonomije na univerzitetu Harvard. Najpoznatiji je po knjizi "Dobro društvo" - kritici nemoći socijalne službe u SAD, uprkos velikom bogatstvu države. Napisao je više od 30 knjiga o socijalno-ekonomskih pitanjima. Džon Galbrajt je bio ambasador SAD u Indiji u vreme predsednika Džona Kenedija. Jedan od trojice sinova Džona Glabrajta, Piter, bio je ambasador SAD u Hrvatskoj između 1993 i 1998. godine.

2007 - Umrla je srpska književnica Jara Ribnikar. Rođena je 1912. u mestu Hradec u Češkoj. Autor je petnaestak romana, od kojih je najpoznatiji "Jan Nepomucki", više zbirki pripovedaka i memoarske proze, a bavila se i prevođenjem sa češkog i engleskog. Njene knjige prevedene su u dvadesetak zemalja. Učestvovala je u NOP-u, nosilac je spomenice 1941. Radila je u novinskoj agenciji Tanjug, u prvoj redakciji.

2007 - U kineskom gradu Čangdžou, na istoku zemlje, u provinciji Đijangcu, svečano je otvoren za vernike, budistički hram Tjaning, najveća pagoda na svetu, simbol sveopšteg prosperiteta Kine kao i ponovnog oživljavanja tradicionalnog budizma u toj zemlji. Ceremoniji otvaranja hrama prisustvovalo je 108 poglavara raznih budističkih asocijacija i hramova iz čitavog sveta.

2008 - Potpisan je Memorandum o strateškom partnerstvu, između vlade Srbije i torinskog "Fiata" kojim je predviđeno formiranje zajedničke kompanije. Prilikom potpisivanja Memoranduma, prvi put na tako visokom nivou posle 55 godina, obelodanjeno je da je namera "Fiata" da tokom dve i po godine investira u proizvodne kapacitete kragujevačke "Zastave" 700 miliona evra i proizvede oko 300.000 automobila.

2013 - Abdicirala je holandska kraljica Beatriks, prepustivši presto najstarijem sinu, Viljemu-Aleksandru, nakon 33 godine vladavine. Holandsku kraljevsku porodicu Oranž-Nasau prethodno su tokom više od 120 godina na prestolu te zemlje predstavljale žene.

2019 - U Karakasu, Venecuela, dogodili su se masovni nemiri, i pokušaj državnog udara. Huan Gvaido, lider opozicije i celnik tamošnje Skupštine, proglasio je sebe privremenim predsednikom, i pozvao vojsku da obori predsednika Nikolasa Madura. Vojska je međutim ostala lojalna.

2019 - Japanski car Akihito abdicirao je u korist sina, prestolonaslednika Naruhita. Akihito, prema zvaničnoj titulaturi, 125 car Japana, na prestolu te zemlje nalazio se od januara 1989. godine.

2021 - Prilikom verskog skupa u Meronu, na severoistoku Izraela, poginulo je 45 osoba a 150 je povređeno. Ljudi su stradali u stampedu, usled gaženja i gušenja. Meron je mesto hodočašća za ortodoksne Jevreje zbog grobnice Šimona bar Johaja, rabina i mudraca iz 2. veka.

2022 - U Vijetnamu je otvoren najduži most na svetu s podom od stakla, nazvan Most belog zmaja. Smešten je u planinskom predelu na severu zemlje, kao nova turistička atrakcija. Dužine je 632 metra i sastoji se od tri sloja kaljenog stakla debljine 40 milimetara sa posebnim ojačanjima, na visini približno 150 metara iznad zemlje. Most je otvoren prilikom obeležavanja godišnjice završetka Vijetnamskog rata.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 01.05.

Hrvatska artiljerija je u pet sati ujutro 1. maja 1995. zasula granatama srpske položaje u Zapadnoj Slavoniji, a nakon brutalnih ubistava očistila je taj kraj od Srba

Danas je sreda, 1. maj, 122. dan 2024. Do kraja godine ima 244 dana.

1218 - Rođen je Rudolf I, osnivač dinastije Habzburg. Vladao je od 1273. do smrti 1291. U bici na Moravskom polju 1278. pobedio je češkog kralja Otokara II Pšemisla i od njega otrgnuo Austriju, Kranjsku i Štajersku koje su, sa docnije pripojenom Koruškom, postale nasledne habzburške zemlje, čime je udaren temelj kasnije austrijske monarhije.

1672 - Rođen je engleski pisac i političar Džozef Adison, kojeg su proslavili duhoviti, jasni i jezički elegantni eseji. Većinu tih moralističko-racionalističkih eseja objavljivao je u listovima "Tatler" i "Spektator", kojeg je u martu 1711. osnovao s Ričardom Stilom. Napisao je i tragediju "Katon", a esejima je znatno uticao na srpskog prosvetitelja Dositeja Obradovića.

1778 - U Somboru je počela s radom škola, poznata kao "Norma". Radila je do 1811. a od 3. novembra 1812. njenu ulogu preuzela je Učiteljska škola u Sent Andreji. Četiri godine potom škola je vraćena u Sombor.

1779 - Subotica je dobila status Slobodnog kraljevskog grada pod imenom Maria Terezianštat. Grad je tada dobio i službeni grb barkone heraldičke forme koji je zvanični grb grada i sada.

1853 - U Srpskoj Vojvodini i Tamiškom Banatu, kako je glasio zvanični naziv srpske autonomne Vojvodine u Habzburškoj Austriji, stupio je na snagu Opšti austrijski građanski zakonik.

1866 - U Srbiji su puštene u promet prve poštanke marke.

1873 - Škotski lekar, misionar i istraživač Afrike Dejvid Livingston, koji je otkrio Viktorijine vodopade, pronađen je mrtav u mestu Čitambo u sadašnjoj Zambiji. Prvi je istraživao pustinju Kalahari, basen reke Zambezi, jezero Njasa i druga afrička jezera i izvorište reke Kongo. Više od 30 godina je proveo u Africi. Sahranjen je u Vestminsterskoj katedrali u Londonu.

1886 - U Čikagu je 40.000 američkih radnika stupilo u štrajk, zahtevajući bolje uslove rada, izražene u paroli "tri osmice" - po osam sati rada, odmora i slobodnog vremena. U sukobu sa policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika, a veliki broj je uhapšen. Pet radničkih vođa osuđeno je na smrt, a trojica na robiju. Na Prvom kongresu Druge internacionale 1889. odlučeno je da se svake godine 1. maja masovno demonstrira u znak sećanja na čikaške radnike.

1894 - U Srbiji je prvi put svečano proslavljen 1. maj. Proslava je organizovana u Beogradu, Šapcu, Negotinu, Kragujevcu, Požarevcu, Obrenovcu i Bajinoj Bašti. Proslave su poprimile masovniji karakter posle osnivanja Glavnog radničkog saveza i Srpske socijaldemokratske stranke 1903.

1904 - Umro je češki kompozitor Antonjin Dvoržak, jedan od tvoraca češke nacionalne škole. Bio je sledbenik romantičarskog neoklasicizma Johana Bramsa. Dela: opere "Rusalka", "Jakobin", "Đavo i Kaća", devet simfonija, uključujući čuvenu "Simfoniju iz Novog sveta", orkestarska kompozicija "Slovenske igre", "Koncert za violončelo i orkestar br. 2 u H-molu", "Koncert za violinu i orkestar u A-molu", koncerti za klavir i orkestar, kamerna muzika.

1923 - Rođen je američki pisac Džozef Heler, koji je iskustva iz vazduhoplovstva SAD, u kojem je služio u Drugom svetskom ratu, oživeo u crnohumornom romanu "Kvaka 22". U toj apsurdnoj, tehnički originalnoj i moralno angažovanoj satiri militarizma, podvrgao je kritici funkcionisanje savremene države. Ostala dela: romani "Nešto se desilo", "Dobar kao zlato", drama "Bombardovali smo u Njuhejvnu".

1923 - Rođen je Milan Kangrga, filozof, jedan od najistaknutijih intelektualaca negdašnje Jugoslavije. Gotovo tri decenije bio je šef katedre za etiku zagrebačkog Filozofskog fakulteta. Kao predavač, boravio je na univerzitetima u Hajdelbergu, Frajburgu, Vircburgu, Ahenu, Bonu, Minhenu, Pragu, Bratislavi, Budimpešti, Kijevu, Moskvi, Sankt Peterburgu (tada Lenjingrad). Jedan je od osnivača časopisa "Praksis", koji je uživao svetski ugled, kao i znamenite Korčulanske letnje škole, na kojoj su gostovala gotovo sva relevantna imena filozofije i uopšte društvene teorije tadašnjeg sveta. Objavio je 15 knjiga, preko 60 članaka, od čega 13 u inostranim edicijama na nemačkom, engleskom, italijanskom, španskom. Dela: "Etika i sloboda", "Smisao povijesnoga", "Hegel-Marks", "Šverceri vlastitog života", "Nacionalizam ili demokracija".

1924 - Rođen je srpski kompozitor Enriko Josif, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Njegov kompozitorski opus izuzetno je bogat i raznolik, uključujući Lirsku simfoniju za četiri flaute, harfu i gudački orkestar, "Snoviđenja" za flautu, harfu i klavir, "Tri psalma" za klavir, "Smrt Stefana Dečanskog". Osim komponovanja i pedagoškog rada, bavio se i muzičkom kritikom, esejistikom i publicistikom, takođe veoma uspešno.

1931 - Zvanično je otvoren 102 sprata visoki oblakoder Empajer stejt bilding u Njujorku, u to vreme naviša zgrada u svetu.

1945 - Jedinice Četvrte armije NV Jugoslavije izbile su u Drugom svetskom ratu na reku Soču i zauzele Trst, Goricu i Tržič.

1945 - U bunkeru u Berlinu samoubistvo je izvršio šef nemačke propagande u Drugom svetskom ratu Jozef Gebels.

1960 - Duboko iznad sovjetske teritorije oboren je američki špijunski avion "U-2". Pilot Frensis Pauers, koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.

1978 - Japanski istraživač Naomi Uemura postao je prvi čovek koji je uspeo da sam dopre do Severnog pola.

1993 - Umro je bivši francuski predsednik vlade, socijalista Pjer Beregovoa, koji je prethodno pucao u sebe.

1993 - Predsednika Šri Lanke Ranasingea Premadasu u Kolombu je tokom prvomajske proslave bombom ubio atentator-samoubica.

1994 - Brazilski automobilski as Ajrton Sena poginuo je na stazi u Imoli, tokom trke za "Gran Pri San Marina". Titulu prvaka sveta u "Formuli 1" osvajao je 1988, 1990. i 1991. U Brazilu je imao status nacionalnog heroja i njegova pogibija je doživljena kao nacionalna tragedija.

1995 - Na današnji dan 1995. godine vojska Hrvatske otpočela je agresiju na zapadnu Slavoniju i zauzela taj deo Republike Srpske Krajine za dva dana, ubivši pritom, 283 osobe srpske nacionalnosti. Tokom operacije "Bljesak" protjerano je oko 15.000 Srba, starosedelaca u zapadnoj Slavoniji.

1999 - U putničkom autobusu "Niš-ekspresa" prepolovljenom projektilom iz NATO aviona dok je prelazio most u Lužanima, 18 kilometara severno od Prištine, ubijeno je najmanje 60 osoba, među kojima petnaestoro dece. Most nije uništen, a napad je izveden oko podneva, pri potpuno vedrom vremenu, što znači da su piloti jasno videli šta gađaju. Vozila hitne pomoći gađana su oko 50 minuta potom i pri tom je teško ranjen jedan lekar.

2002 - U Holandiji je zakon o eutanaziji stupio na snagu, godinu dana pošto je skupština izglasala odluku kojom je ta zemlja postala prva u svetu u kojoj je dozvoljeno ubistvo iz milosrđa.

2004 - Na ceremoniji u Briselu svečano su podignute na jarbol zastave 10 novih članica Evropske unije. Estonija, Letonija, Litvanija, Kipar, Malta, Mađarska, Poljska, Slovačka, Slovenija i Češka postale su punopravne članice Evropske unije, čiji je broj tako uvećan na 25, sa 450 miliona stanovnika i najvećim zajedničkim tržištem na svetu.

2005 - U napadu bombaša samoubice na pogrebnu povorku u gradu Tal Afaru, na severu Iraka, poginulo je najmanje 25 ljudi, a 30 je povređeno.

2006 - Islamski ekstremisti ubili su najmanje 35 Hindusa u indijskom delu Kašmira. Napad se dogodio u dva sela u oblasti Doda, na oko 170 kilometara od Džamua, zimske prestonice indijske države Džamu i Kašmir. Nijedna ekstremistička grupa nije preuzela odgovornost za napad. Desetak pobunjeničkih grupa bori se za nezavisnost indijskog dela Kašmira ili njegovo pripajanje Pakistanu.

2009 - U Švedskoj je stupio na snagu zakon kojim je omogućeno homoseksualcima da se venčavaju i u crkvi. Švedska je tako postala druga zemlja na svetu, posle Norveške, u kojoj je ovakav čin ozakonjen.

2012 - Preminuo je Milan Tanasković, dugogodišnji generalni sekretar trke "Kroz Jugoslaviju" i Biciklističkog saveza Jugoslavije, jedan od najistaknutijih poslenika na polju biciklističkog sporta u Srbiji.

2016 - U požaru je izgoreo katedralni (saborni) hram Svetog Save, na Menhetnu, Njujork. Zgrada sagrađena sredinom 19. veka, zaštićena kao istorijski spomenik, u posedu je SPC od četrdesetih godina 20. veka, a srpska crkva ga je koristila kao mesto bogosluženja još tridesetih. Tog dana, na Uskrs, požari su zahvatili četiri pravoslavne crkve širom sveta, u SAD, Rusiji, Australiji.

2020 - Vlasti Kanade zabranile su uvoz, prodaju kao i korišćenje 1.500 vrsta vojnog oružja. Odluka je doneta posle masakra koji se dogodio dve sedmice ranije u Novoj Škotskoj, kada je u više varošica te provincije usamljeni napadač ubio 22 osobe. Bio je to najsmrtonosniji događaj te vrste u istoriji Kanade.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 02.05.

Na današnji dan 1945. godine Crvena armija, koja je podnela najveći teret pobede nad Nemačkom u Drugom svetskom ratu, zauzela je Berlin i istakla crvenu zastavu na zgradi Rajhstaga (Nemačka skupština). Jedinice Prvog beloruskog fronta maršala Georgija Žukova i Prvog ukrajinskog fronta maršala Ivana Konjeva počele su berlinsku operaciju 16. aprila.

Danas je četvrtak, 2. maj, 123. dan 2024. Do kraja godine ima 243 dana.

1519 - Umro je italijanski slikar, vajar, arhitekta, pronalazač, Leonardo da Vinči, jedan od najvećih umova renesanse. U Francusku je prešao 1516. gde je i umro. Izradio je relativno malo slika, od kojih su najznačajnije "Mona Liza", "Bogorodica u pećini", "Sveta Ana", "Tajna večera". Uradio je mnoštvo crteža, a mnoge njegove freske su oštećene zato što je eksperimentisao bojama. Nije se interesovao samo za ljudsko telo i prirodu nego i za psihologiju: u "Tajnoj večeri" metodski je prostudirao i nijansirano izrazio karakter svake ličnosti. Ni jedno njegovo vajarsko delo nije sačuvano, a arhitektonske zamisli su ostale u projektu. Živo su ga privlačile i prirodne nauke - fizika, astronomija, hemija. Radio je i na spravi za letenje. Napisao je "Traktat o slikarstvu".

1567 - Umro je dubrovački pisac Marin Držić, tipičan predstavnik renesansne književnosti. Njegova dela obiluju bogatstvom duha, veselim scenama i uopšte humorom. Počeo je kao poeta, ali do literarnog vrhunca dospeo je komedijama. Njegovo najpoznatije delo "Dundo Maroje" za temu ima oca tvrdicu i sina rasipnika, i svojevrsna je poruga vlastelinskih porodica Držićevog rodnog Dubrovnika. Komedije "Pomet", "Pijerin" i "Đuho Krpeta" izgubljene su ili sačuvane u fragmentima. Ostala dela: komedije "Skup", "Mande", "Arkulin", alegorična pastoralno-muzička komedija "Plakir", rustikalna komedija "Novela od stanca", pastorale "Tirena", "Venera i Adon".

1660 - Rođen je italijanski kompozitor Pjetro Alesandro Gaspare Skarlati, osnivač operske "napuljske škole". Dela: opere, kantate, crkvene kompozicije.

1729 - Rođena je ruska carica Katarina II Aleksejevna, poznata kao Katarina Velika, koja je tokom vladavine od 1762. do smrti 1796. sprovela značajne reforme kojima je učvrstila centralnu vlast. U duhu prosvećenog apsolutizma i pod uticajem francuskih filozofa i ideja prosvećenosti, otvarala je škole, pomagala nauku i umetnost, modernizovala administraciju i sudstvo, uredila finansije, ukinula torturu, smrtnu kaznu zamenila progonstvom u Sibir. Uspešno je ratovala protiv Poljske i Turske i Rusiji je pripojila sever današnjeg Kazahstana, Gruziju, Jermeniju, Kamčatku, Krim, deo Moldavije (Besarabija) i velike delove današnje Ukrajine, Belorusije i Poljske. Omogućila je plemstvu da ojača zavisnost kmetova i da do tada slobodne kozake pretvara u kmetove, što je izazvalo ustanak kozaka i seljaka od 1773. do 1775. pod vođstvom Jemeljana Pugačova.

1852 - Rođen je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača i prvaka Narodne radikalne stranke, i jedna od najmarkantnijih pojava srpskog novinarstva uopšte. Bio je blizak vođi srpskih socijalista Svetozaru Markoviću i uređivao je niz listova i časopisa, pa i socijalistički list "Rad". Pokretač je listova "Samouprava" i "Radikal", a od 1889. do 1903. izdavao je "Male novine", prvi informativno-senzacionalistički list u Srbiji. Bio je dobrovoljac u Srpsko-turskom ratu 1876. a po njegovom završetku 1878. emigrirao je u Ugarsku i u Novom Sadu je 1878. i 1879. s Lazom Pačuom izdavao socijalistički list "Straža". Potom odlazi u Francusku, a po povratku u Srbiju osuđen je na smrt zbog Timočke bune koju su 1883. u zaječarskom kraju podigli radikali, ali je pomilovan. Nakon izmirenja s Kraljem Milanom zalagao se za sporazum Radikala i Naprednjaka, zbog čega je isključen iz stranke. U književnosti se najviše bavio istorijskim temama i prevodio je Černiševskog. Dela: "Dnevnik jednog dobrovoljca", "Silazak s prestola", "Karađorđe".

1857 - Umro je francuski pisac Luj Šarl Alfred de Mise, kojeg je nesrećna ljubav s književnicom Žorž Sand inspirisala za najlepše i najuzbudljivije lirske pesme "Noći" i "Pismo Lamartinu" i "Ispovest jednog deteta ovog veka", u kojem je opisao i analizirao svoj bol. Ostala dela: stihovane "Priče iz Španije i Italije", pesme "Namuna", "Rola", drama "Lorencačo", komedije "S ljubavlju se ne igra", "Ne treba se ni u šta zakleti", "Marijanine ćudi".

1860 - Rođen je jevrejski pisac Teodor Hercl, osnivač i teoretičar modernog cionizma, koji se snažno zalagao za osnivanje jevrejske države u Palestini i razradio koncept te države. Izabran je 1897. za prvog predsednika Svetske cionističke organizacije. Dela: "Jevrejska država", "Stara Nova zemlja".

1864 - Umro je nemački kompozitor jevrejskog porekla Đakomo Majerber, koji je odigrao vidnu ulogu u stvaranju francuske velike opere. Bio je veoma popularan, ali je njegova muzika izazivala i mnoge polemike. Dela: opere "Hugenoti", "Afrikanka", "Robert Đavo", "Prorok".

1881 - Rođen je ruski državnik Aleksandar Fjodorovič Kerenski, član a potom predsednik Privremene vlade posle Februarske revolucije 1917. u Rusiji. Zbačen je sa vlasti u Oktobarskoj revoluciji 1917. kojom je uspostavljena boljševička vlast. Emigrirao je 1918. i od 1940. je živeo u SAD, gde je umro 1970.

1892 - Rođen je nemački pilot Manfred fon Rihthofen, nazvan "Crveni baron", najslavniji nemački avijatičar u Prvom svetskom ratu. Tokom rata oborio je više od 80 neprijateljskih aviona, pre nego što je i sam poginuo u vazdušnoj borbi u aprilu 1918.

1892 - Umro je nemački hemičar August Vilhelm fon Hofman, značajan po istraživanjima u organskoj hemiji. Osnivač je moderne industrije anilinskih boja iz katrana kamenog uglja.

1903 - Rođen je američki pedijatar Bendžamin Meklejn Spok, čija je knjiga "Saveti zdravog razuma o odgajanju beba i dece", objavljena 1946. postala bestseler, umnogome izmenivši predstavu o pravilnom odgajanju dece. Tokom Vijetnamskog rata žestoko je osporavao vojnu avanturu SAD u jugoistočnoj Aziji.

1904 - Rođen je američki pevač i filmski glumac Hari Lilis "Bing" Krozbi, rekorder po broju snimljenih ploča, dobitnik Oskara za film "Idući svojim putem".

1933 - Nemački kancelar Adolf Hitler ukinuo je slobodne sindikate.

1937 - Blizak saradnik nemačkog diktatora Hitlera rajhsmaršal Herman Gering tajno se sastao na Bledu sa knezom Pavlom Karađorđevićem i predsednikom vlade Kraljevine Jugoslavije Milanom Stojadinovićem. Bio je to jedan od neuspešnih pokušaja da se Kraljevina Jugoslavija privoli na bliže odnose sa nacističkom Nemačkom, prema čemu je knez namesnik Pavle bio uzdržan.

1960 - Izvršena je smrtna kazna nad Amerikancem Kerilom Česmenom, osuđenim za otmicu i silovanje, koji je 12 godina živeo u senci smrti. Čekajući izvršenje presude, koje je osam puta odlagano zahvaljujući upornoj i veštoj odbrani, u zatvoru je napisao tri knjige koje su postale bestseleri.

1967 - U Stokholmu je počeo da radi međunarodni sud za ratne zločine Bertranda Rasela, koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.

1967 - Laburistička vlada Harolda Vilsona zatražila je članstvo Velike Britanije u Evropskoj ekonomskoj zajednici (sadašnja Evropska unija), okončavši dugu debatu da li London treba da pristupi toj grupaciji.

1982 - Britanska podmornica potopila je u Folklandskom ratu argentinsku krstaricu "General Belgrano", usmrtivši više od 350 ljudi.

1990 - Afrički nacionalni kongres Nelsona Mandele i vlada Južne Afrike otpočeli su trodnevne razgovore u Kejptaunu o postepenom okončanju vlasti bele manjine u toj zemlji.

1991 - U okršaju specijalnih policijskih snaga Hrvatske s meštanima Borova Sela, teritorijalna odbrana sastavljena od lokalnih Srba razbila je napadače. Ovom tragičnom događaju prethodili su oružani sukobi u Pakracu i na Plitvicama.

1993 - Bivši šef norveške diplomatije i ambasador u Beogradu Torvald Stoltenberg postavljen je za kopredsednika Međunarodne konferencije o Jugoslaviji, zamenivši američkog diplomatu Sajrusa Vensa koji je podneo ostavku.

1993 - U Atini je predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić potpisao Vens-Ovenov plan za Bosnu i Hercegovinu, pod uslovom da ga prihvati Skupština RS. Skupština je kasnije odbacila plan, ocenivši da su mape razgraničenja s bosanskim muslimanima i Hrvatima nepovoljne za Srbe u BiH.

1994 - Nelson Mandela i njegov Afrički nacionalni kongres dobili su prve opšte izbore u Južnoj Africi, na kojima su prvi put i istoriji te zemlje pravo glasa imali svi građani nezavisno od rasnog porekla.

1999 - U napadu NATO aviona na Kosovsku Mitrovicu poginulo je najmanje dvoje i ranjeno 35 civila, a u Sremskoj Mitrovici je u dvorištu svoje kuće gelerom od avionske bombe ubijena jedna žena.

1999 - Na osnovu naredbe predsednika SRJ Miloševića, oslobođena su trojica američkih vojnika zarobljena 33 dana ranije unutar teritorije Srbije (SRJ) uz granicu sa Makedonijom.

1999 - Vojska Jugoslavije je objavila da je kod sela Nakučani nedaleko od Šapca pao američki lovac "F-16" pogođen vatrom protivvazdušne odbrane VJ. NATO je istog dana priznao i gubitak aviona "Harijer", koji se dan ranije srušio u Jadran, četrdesetak kilometara od italijanskog grada Brindizi, a zvanično je objašnjeno da je ta letelica, iz sastava američkih snaga stacioniranih u Makedoniji, pala tokom "vežbe", dok je prinudno sletanje pogođenog aviona "A-10" na njivu pored piste skopskog aerodroma pripisano "tehničkim problemima".

2002 - Rusija je spustila zastavu u Kam Ranu, pomorskoj i vazdušnoj bazi na jugu Vijetnama, napustivši poslednju bazu u inostranstvu po okončanju hladnog rata.

2006 - Reprezentativka Srbije u streljaštvu Jasna Šekarić osvojila je zlatnu medalju na Svetskom kupu u brazilskom gradu Resende, u disciplini malokalibarski pištolj. Svetski kup u Brazilu je, po kvalitetu, ravan prvenstvu sveta, a najbolja srpska sportiskinja je prethodno, na istom takmičenju, u disciplini vazdušni pištolj, već osvojila zlatnu medalju.

2008 - Umrla je Mildred Loving, prva crna žena čije je suprotstavljanje zabrani sklapanja međurasnog braka dovela do odluke Vrhovnog suda SAD o poništenju tog zakona. Mildred je, nakon niza hapšenja u njenoj rodnoj Virdžiniji, zbog međurasnog braka sklopljenog 1958, uputila pismo tadašnjem ministru pravde SAD Robertu Kenediju, čime je pokrenut proces koji je 12. juna 1967. doveo do jednoglasne odluke Vrhovnog suda kojom je zakon Virdžinije stavljen van snage. Tim putem poništeni su slični zakoni u još najmanje 16 američkih država.

2011 - U pakistanskom gradu Abotabadu, ubijen je Osama bin Laden, lider islamske terorističke mreže Al Kaida i organizator napada na Njujork i Vašington 11. septembra 2001. kao i niza drugih terorističkih akcija motivisanih specifičnim versko političkim uverenjima. Rođen je u Saudijskoj Arabiji 1957. Sedamdesetih 20. veka, kao tinejdžer, opredeljuje se za fundamentalističke islamske koncepcije. Učestvovao je u ratu mudžahedina protiv sovjetskih trupa u Avganistanu osamdesetih, tada uz podršku SAD, da bi se docnije opredelio i za borbu protiv SAD, kao i vrednosnog sistema čitavog savremenog Zapada.

2014 - U podmetnutom požaru u zgradi regionalnog Doma sindikata, u jeku masovnih nereda u Odesi, poginule su 42 osobe. Pripadnici ukrajinskog ultranacionalističkog "Desnog sektora" zapalili su zgradu u kojoj su bile smeštene proruske pristalice, pucajući pritom na one koji su pokušali da se spasu iz zapaljene zgrade.

2015 - Preminula je Maja Pliseckaja, svetski poznata balerina. Spojila je tradicionalnu koreografsku školu s modernim tokovima baleta. Kao dugogodišnja primabalerina moskovskog Boljšoj teatra, kreirala je s izuzetnim igračkim senzibilitetom partije klasičnog repertoara poput "Don Kihota", "Labudovog jezera", "Romea i Julije", "Ivana Groznog", "Galeba", a sa suprugom, kompozitorom Rodionom Ščedrinom, postavila je baletsku verziju Tolstojeve "Ane Karenjine".

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 03.05.

Danas je petak, 3. maj, 124. dan 2024. Do kraja godine ima 241 dana.

1494 - Španski moreplovac italijanskog porekla Kristifor Kolumbo otkrio je ostrvo kasnije nazvano Jamajka.

1500 - Portugalski moreplovac Pedro Alvareš Kabral otkrio je Brazil na putu ka Indiji i proglasio ga posedom Portugalije. U januaru iste godine uz obalu Brazila prispeo je španski moreplovac Vinsente Pinson, ali nije iskoristio priliku da tu zemlju proglasi španskim posedom.

1748 - Rođen je francuski revolucionar i sveštenik Emanuel Žozef Siej, nazvan "patrijarh revolucije", jedan od vođa Francuske revolucije i osnivač Jakobinskog kluba, koji je 1799. odigrao ključnu ulogu u državnom udaru kojim je vlast prigrabio Napoleon Bonaparta. U toku revolucije napustio je jakobince i postao član kluba Fejana, koji je zastupao načela ustavne monarhije. Bio je prevrtljiv u politici i zauzimao je istaknute položaje u svim fazama revolucije, izuzev u periodu jakobinske diktature. U brošuri "Šta je treći stalež?" izložio je političke zahteve buržoazije.

1791 - Poljski kralj Stanjislav II Avgust Ponjatovski potpisao je liberalni ustav - drugi takav dokument u svetu posle ustava SAD - kojim je uspostavljena parlamentarna monarhija.

1814 - Francuski kralj Luj XVIII vratio se u Pariz posle poraza cara Napoleona I u bici kod Vaterloa. Bio je to početak epohe restauracije Burbona, a sve tekovine Revolucije i bonapartizma su uklonjene.

1841 - Novi Zeland je proglašen britanskom kolonijom.

1885 - Umro je knez Srbije Aleksandar Karađorđević. Tokom njegove vladavine od 1842. do 1858. donet je Građanski zakonik Srbije (1844.) i reformisano sudstvo. Srbiji su autonomni status 1856. na Pariskom kongresu, garantovale velike sile. U njegovo vreme nastalo je "Načertanije" Ilije Garašanina (svojevrsni program južnoslovenskog okupljanja). Posle svrgavanja kneza Mihaila Obrenovića na presto su ga 1842. doveli ustavobranitelji. Zbog suprotstavljanja njihovom Savetu i vezivanja za Austriju, jedna struja ustavobranitelja ga je zbacila 1858. na Svetoandrejskoj skupštini i na presto Srbije je vraćen knjaz Miloš Obrenović.

1898 - Rođena je izraelska državnica Golda Mabovič Mejrson, poznata kao Golda Meir, prva žena predsednik vlade Izraela od 1969. do 1974. Iz rodnog Kijeva otišla je 1906. u SAD, a u Palestinu je prešla 1921. i živela je u jednom kibucu. Bila je rukovodilac u Savezu sindikata (Histadrut) i Svetskoj jevrejskoj agenciji, a 1948. postala je prvi ambasador Izraela u Sovjetskom Savezu. Potom je bila ministar rada i šef diplomatije, od 1956. do 1966. generalni sekretar partije MAPAJ, a od 1972. i zamenik predsednika Socijalističke internacionale. Ostavila je neobično zanimljive memoare.

1898 - Umro je srpski književni i pozorišni kritičar i istoričar književnosti Svetislav Vulović, profesor Velike škole u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najuticajnijih srpskih književnih kritičara u 19. veku. Napisao je kritičke studije trajnije vrednosti o srpskim pesnicima romantičarima, Petru II Petroviću Njegošu, Simi Milutinoviću Sarajliji, Branku Radičeviću, Đuri Jakšiću.

1901 - U Subotici je osnovan Sportski atletski klub "Bačka", prvi fudbalski klub na teritoriji današnje Srbije.

1902 - Rođen je francuski fizičar Alfred Kastler, član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1966. Otkrio je i razvio optičke metode izučavanja Hercovih rezonanci u atomima i njegov rad je od ključnog značaja za razvoj lasera.

1922 - U Parizu je osnovana Međunarodna železnička unija, među čijim osnivačima je bila i Državna železnica Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

1933 - Rođen je Džejms Braun, jedan od najuspešnijih američkih pevača "soula i bluza". Tokom svoje 40-godišnje karijere imao je 98 hitova na listi "Bilbord Top 40", što je rekord u kom malo ko može da mu parira. Sedamnaest njegovih hitova je stiglo do broja jedan na top listama, što su nadmašili samo Stivi Vonder i Luis Džordan, dok Areta Frenklin ima isti broj hitova. Braun je uz Prislija i Dilana najbitnija pojava muzičke industrije SAD druge polovine 20 veka.

1939 - Smenjen je Maksim Litvinov i za šefa sovjetske diplomatije postavljen je Vjačeslav Molotov, a već idućeg dana počeli su tajni pregovori Sovjetskog Saveza i Nemačke, okončani krajem avgusta 1939. paktom o nenapadanju, u čemu je Molotov imao velikog udela.

1945 - Britanska 14. armija zauzela je u Drugom svetskom ratu Rangun, glavni grad Burme (sadašnji Mjanmar), oslobodivši ga od japanske okupacije.

1946 - U Tokiju je počeo da zaseda Međunarodni vojni sud za Daleki istok, koji je sudio japanskom vojnom rukovodstvu. Proces je trajao do novembra 1948, kad je od 28 okrivljenih sedam osuđeno na smrt, 16 na doživotnu robiju, a ostali na vremenske kazne. Sjedinjene države su postupno izmenile čitav sistem ustrojstva japanske monarhije. Tradicionalni sistem Japana podrazumevao je da carska vlast ima božansko poreklo, a nakon Drugog svetskog rata ustanovljena je klasična parlamentarna monarhija.

1968 - U Parizu su se žestoko sukobili studenti i policija, što je označilo početak jednomesečnih demonstracija koje su zahvatile još neke evropske zemlje, uključujući Jugoslaviju.

1991 - U rodno selo Lelić kod Valjeva preneti su posmrtni ostaci episkopa Srpske pravoslavne crkve Nikolaja Velimirovića, izuzetnog besednika, doktora teologije i filozofije, koji je 1956. umro u jednom ruskom manastiru u SAD. Prvi svetski rat proveo je na Zapadu kao izaslanik srpske vlade, a u Drugom svetskom ratu Nemci su ga zatočili u koncentracioni logor. Posle oslobođenja Jugoslavije ostao je u emigraciji kao politički emigrant.

1991 - Umro je američki pisac poljskog porekla Ježi Kosinski, u čijim delima preovlađuju teme nasilja, surovosti i požude. U prvom i najboljem romanu "Obojena ptica" groteskno je opisao zaostalost istočnoevropskog sela u vreme Drugog svetskog rata. Bilo je pokušaja osporavanja autorstva nekih romana objavljenih pod njegovim imenom. Ostala dela: romani "Koraci", "Prisutnosti", "Đavolje drvo", "Pilotska kabina".

1992 - U Dobrovoljačkoj ulici u Sarajevu muslimanske snage pod kontrolom člana krnjeg Predsedništva BiH Ejupa Ganića, kojem je asistirao bivši šef Hrvatske demokratske zajednice u BiH Stjepan Kljujić, o čemu postoji tonski snimak, napale su kolonu vozila JNA. To je učinjeno uprkos dogovoru muslimanskog lidera Alije Izetbegovića, komande Druge vojne oblasti JNA i Unprofora, kao i "čvrstim garancijama" da će kolona bezbedno napustiti grad. Pripadnici tzv. teritorijalne odbrane i "zelenih beretki" pod komandom Emina Švrakića otvorili su unakrsnu vatru, posle čega su ljude izvlačili iz vozila i zlostavljali ih, a iz neposredne blizine, naočigled pripadnika Unprofora, likvidirano je 10 oficira i vojnika JNA.

1996 - Delegati 55 zemalja saglasili su se na konferenciji UN o novim pravilima korišćenja mina, ali nisu prihvatili njihovu potpunu zabranu.

1998 - Saopšteno je da je DNK analizom nepobitno ustanovljeno da je telo iskopano ispod jedne zgrade u Berlinu više od 20 godina ranije pripadalo nemačkom ratnom zločincu Martinu Bormanu, jednom od najbližih saradnika Adolfa Hitlera.

1999 - Kasetne bombe izbačene iz aviona NATO usmrtile su najmanje 20 i ranile 43 osobe u autobusu kod Savinih Voda u blizini Peći. To područje je više od dva sata zasipano kasetnim bombama, pa su ranjeni i pripadnici spasilačkih ekipa. Portparol NATO Džejms Šej izjavio je da NATO nema ništa s napadom na autobus, što su porekli očevici, a nemačka televizija ARD je nepobitno dokazala da su na autobus bačene kasetne bombe CBU-87/B, prikazavši i upaljač FZU-39/B nađen kod pogođenog autobusa, koji se koristi samo uz navedeni tip kasetne bombe.

1999 - NATO avioni su razorili zgradu novosadske Radio-televizije.

2001 - U Centralnom zatvoru u Beogradu pokušano je uručenje optužnice Haškog tribunala bivšem predsedniku Srbije i SRJ Slobodanu Miloševiću, što je on odbio.

2002 - Predstavnici 36 od 44 zemlje Saveta Evrope potpisali su dokument o potpunoj zabrani smrtne kazne, čak i u vreme rata.

2002 - Najmanje 450 osoba je poginulo kad je na reci Megna 170 kilometara južno od Dake, glavnog grada Bangladeša, potonuo feribot "M.V. Salahudin-2" sa oko 500 putnika i članova posade.

2005 - U Iraku je izabrana je prva demokratska Vlada, prva Vlada te zemlje po okončanju vladavine Sadama Huseina.

2006 - Avion sa 113 putnika i članova posade jermenske aviokompanije "Armavia" srušio se u Crno More nedaleko od ruskog letovališta Soči, niko od putnika nije preživeo. Avion tipa "Erbas" A-320 leteo je na liniji Jerevan-Soči i srušio se na pet kilometara od obale.

2007 - Umro je Slobodan Novaković, filmski i televizijski stvaralac. Po obrazovanju dramaturg, autor je popularnih, humorističkih serija: "Muzikanti", "Građani sela luga", "Kamiondžije", "Diplomci", "Ljubav na seoski način", "Mladići i devojke" kao i serije "Sivi dom". Bio je urednik i voditelj hronika Festa i Beogradske hronike, glavni i odgovorni urednik Umetničkog programa i glavni urednik Televizije Beograd.

2008 - Turska vojska saopštila je da je u sukobima s gerilcima, prethodnih dana, poginulo najmanje 150 pripadnika Radničke partije Kurdistana. Planinski masiv Kandil u severnom Iraku, nedaleko od granice Turske, glavno je sklonište i uporište pripadnika PKK, što turskim vlastima decenijama otežava zavođenje reda na jugoistoku te zemlje.

2008 - Oko 133.000 osoba poginulo je u Mjanmaru (bivša Burma) u oblastima Jangon i Ajejavadi, u naletu ciklona "Nagris". Najteže je pogođena regija Bogalej, u delti Iravadi. Ciklon je uništio desetine hiljada kuća i ostavio stotine hiljada ljudi bez krova nad glavom.

2011 - Rumunija i Sjedinjene Američke Države postigle su sporazum o instaliranju NATO odbrambenog raketnog sistema na teritoriji Rumunije. Takozvani anetiraktni štit izazvao je nezadovoljstvo u Rusiji, mada su SAD tvrdile da on nije uperen protiv te zemlje. 2016 - Preminula je Jadranka Stojaković, kantautor, velika zvezda jugoslovenske šansone. Muzikom je počela da se bavi obradom sevdalinki i izvođenjem pesama Alekse Šantića i Desanke Maksimović. Njene pesme "Sve smo mogli mi", "Što te nema", "Ima neka tajna veza" bile su veliki hitovi.

2016 - Kosovski fudbalski savez primljen je u UEFA na Kongresu u Budimpešti prostom većinom od 28 glasova, nasuprot statutu te organizacije.

2019 - U Štrpcu, Sirinićka župa, Kosovo, došlo je do sukoba grupe meštana Srba i pripadnika specijalne jedinice kosovske policije ROSU. Povređeno je dvadesetak građana. Meštani su protestovali zbog gradnje mini hidroelektrane, uvereni da se time ugrožavaju izvori pijaće vode.

2020 - Politički protivnici vlasti u Karakasu i plaćenici koje je angažovala firma Silverkorp iz SAD, njih šezdesetak, iskrcali su se iz motornih čamaca na obalu Venecuele kod lučkog grada Gvaira, s ciljem obaranja tamošnjeg režima. Namera je bila zauzimanje aerodroma Simon Bolivar u Maiketiji, i hapšenje Nikolasa Madura, predsednika Venecuele. Osam napadača je poginulo a desetine su uhapšene.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 04.05.

1493. godine – Papa Aleksandar VI, Španac, izdao je edikt o podeli Novog sveta izmedju Španije i Portugalije, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji.

1780. godine – U Epsomu u Engleskoj održane su prve konjičke trke.

1825. godine – Rođen je engleski biolog i filozof Tomas Henri Haksli, pobornik teorije evolucije Čarlsa Darvina, autor dela “Mesto čoveka u prirodi”, “Evolucija i etika”, “Nauka i kultura” i “Priručnik komparativne anatomije kičmenjaka”.

1827. godine – Rođen je engleski istraživač Džon Haning Spik, prvi Evropljanin koji je u avgustu 1858. godine video afričko jezero Viktorija i tvrdio da je ono izvorište Nila.

1869. godine – Umro je pisac i političar Jovan Hadžić (pseudonim Miloš Svetić), prvi predsednik Matice srpske, poznat kao protivnik jezičkih i pravopisnih reformi Vuka Karadžića.

1885. godine – Umro je knez Aleksandar Karađrđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa. Za njegove vladavine 1842-1858. godine počele su reforme države i njena modernizacija. Na Svetoandrejskoj skupštini 1858. godine zbačen je sa vlasti, a na presto se vratio knez Miloš Obrenović.

1903. godine – Vođa makedonskog nacionalno-revolucionarnog pokreta Goce Delčev poginuo je u borbi s Turcima.

1919. godine – Počele su demonstracije kineskih studenata protiv odluke Versajske mirovne konferencije da se nemački posedi u provinciji Šantung predaju Japanu. Demonstracije pod nazivom “Pokret 4. maja”, prerasle su u nacionalni pokret, pokrenuvši preko 10 miliona ljudi.

1928. godine – Rođen je egipatski državnik Hosni Mubarak, predsednik Egipta od 1981. godine, posle ubistva Anvara el Sadata.

1929. godine – Rođena je američka glumica Odri Hepbern, ambasadorka dobre volje UNICEF-a. Dobitnica je Oskara za film “Praznik u Rimu” (“Doručak kod Tifanija”, “Sabrina”, “Rat i mir”, “Ljubav popodne”, “Moja draga lejdi”).

1938. godine – Daglas Hajd je postao prvi predsednik Irske na osnovu novog ustava kojim je proklamovana njena nezavisnost.

1970. godine – Američka Nacionalna garda ubila je četiri i ranila 11 studenata Univerziteta Kent u državi Ohajo koji su demonstrirali protiv Vijetnamskog rata.

1979. godine – Predsednica konzervativne stranke Margaret Tačer posle pobede nad laburistima na parlamentarnim izborima, postala je prva žena premijer u istoriji Velike Britanije.

1980. godine – Umro je predsednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito, vođa jugoslovenskih partizana u Drugom svetskom ratu i lider Komunističke partije Jugoslavije. Izveo je zemlju iz sovjetskog bloka, pokrenuo njen svestrani razvoj i bio vođa Pokreta nesvrstanih zemalja.

1990. godine – Na prvim višestranačkim izborima posle Drugog svetskog rata u Hrvatskoj je ubedljivo pobedila Hrvatska demokratska zajednica Franje Tudjmana.

1994. godine – Izrael i PLO potpisali su sporazum o početku primene ograničene palestinske autonomije u Gazi i Jerihonu.

1994. godine – Emitovanjem prvog servisa vesti, počela je da radi beogradska nezavisna novinska agencija Beta.

1996. godine – Lider konzervativaca Hose Marija Asnar postao je premijer Španije, čime je okončana 13-godišnja vladavina socijalista.

2001. godine – Sjedinjene Američke Države su glasanjem izbačene iz Komisije za ljudska prava pri UN, što je prva takva odluka u istoriji te međunarodne organizacije.

2003. godine – Umro je Sesto Bruskantini, italijanski solo operski pevač.

2004. godine – Vlada italijanskog premijera Silvija Berluskonija je sa 1.060 dana postala najdugovečnija vlada Italije od II svetskog rata.

2005. godine – U aukcijskoj kući Kristi (Christie’s) skulptura Konstantina Brankuzija “Ptica u prostoru” prodata je za 27.450.000 američkih dolara, što je rekordna cena jedne skulpture.

2009. godine – Rikardo Martineli, multimilioner, vlasnik najvećeg lanca supermarketa u Panami, pobedio je na predsedničkim izborima u toj centralnoameričkoj zemlji.

2014. godine – Novinska agencija Beta obeležila je dve decenije rada. Betu je osnovala grupa od osam beogradskih novinara 1992. godine. Kompanija Beta Pres jedna je od vodećih medijskih kuća u Srbiji i regionu. Obuhvata Novinsku agenciju Beta, radio Sto plus u Novom Pazaru i Medijski centar Beta.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 05.05.

1705 - Umro je rimsko-nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu je donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine (od 1658) Srbi su se, pod vodjstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem.

1813 - Rođen je danski filozof Seren Kjerkegor (Soeren Kierkegaard), začetnik filozofije egzistencijalizma ("Ili-ili: fragmenti života", "Pojam strepnje", "Bolest na smrt", "Stadijumi na životnom putu", "Filozofske mrvice").

1815 - Rođen je francuski pisac komedija i vodvilja Ežen Martin Labiš (Eugene, Labiće). Neke od njegovih komedija ubrajaju se u najpopularnije komedije 19. veka ("Slamni šešir", "Put gospodina Perišona").

1818 - Rodjen je nemački filozof Karl Hajnrih Marks (Heinrich Marx) teoretičar modernog socijalizma i komunizma. Sa Fridrihom Engelsom (Friedrich) napisao je 1848. Komunistički manifest ("Prilog kritici Hegelove filozofije prava", "Teze o Fojerbahu", "Osamnaesti brimer Luja Bonaparte", "Kapital - kritika političke ekonomije").

1821 - Umro je francuski car Napoleon I Bonaparta (Bonaparte) jedan od najvećih vojskovodja u istoriji, čiji su osvajački pohodi izmenili Evropu. Umro je na ostrvu Sveta Jelena kao britanski zatvorenik.
1846 - Rođen je poljski pisac Henrik Sjenkjevič (Henryk Sienkiewicz) autor romana "Quo vadis", i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905.

1855 - Crnogorski knez Danilo I Petrović doneo je Opšti zemaljski zakonik u koji su unete imovinske i poreske reforme.

1860 - Italijanski revolucionar Djuzepe Garibaldi (Giuseppe) sa svojih "hiljadu crvenih košulja" isplovio je iz Djenove prema Siciliji, koju je osvojio krajem jula.

1883 - Rodjen je srpski kompozitor i muzički pisac Petar Konjović, rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Muzikološkog instituta ("Knez od Zete", "Vilin veo", "Koštana", "Seljaci").

1904 - Na brdu Volujica kod Bara postavljena je prva radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema na Balkanu.

1930 - Britanske vlasti u Indiji uhapsile su Mahatmu Gandija (Mahatma Gandhi) zbog njegove kampanje gradjanske neposlušnosti.

1936 - Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pjetra Badolja (Pietro Badoglio) okupirale su Adis Abebu, prestonicu Etiopije. Istog dana 1941. u oslobodjeni grad ušao je etiopski car Haile Selasije I (Selašie).

1945 - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu ušle u mesto Pinemunde, odakle su Nemci ispaljivali rakete "Fau 1" i "Fau 2". Američke trupe su oslobodile nemački nacistički koncentracioni logor Mathauzen.

1954 - General Alfredo SStresner (Stroešner) je vojnim udarom oborio predsednika Paragvaja Federika Čaveza (Federico Chavez), započevši tako 34-godišnju diktaturu.

1955 - Odlukom saveznika, Savezna Republika Nemačka ponovo je stekla suverenitet.

1961 - Iz Kejp Kanaverala je lansiran kosmički brod "Merkjuri" prva kosmička letelica SAD s ljudskom posadom, kojim je upravljao Alen Bartlet Šepard (Alan Bartlett Shepard).

1977 - Umro je nemački državnik i ekonomista Ludvig Erhard (Ludwig) zapadnonemački kancelar (1963-66) u vreme privrednog oporavka zemlje nakon Drugog svetskog rata.

1978. - Teroristička organizacija "Crvene brigade" saopštila je da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. Njegovo telo pronadjeno je dva dana kasnije u vozilu u centru Rima.

1981 - Bobi Sends (Bobby Sands) postao je prvi od deset pripadnika Ire koji je umro u zatvoru Mejz, u Severnoj Irskoj, od posledica štrajka gladju.

1993 - Umro je američki pisac i intelektualac Irving Hou (Howe) čije je najpoznatije delo "Svet naših očeva", studija o istočno-evropskim Jevrejima imigrantima u Sjedinjenim Američkim Državama.

1999 - Indonezija i Portugal potpisale su dokument kojim je priznata nezavisnost Istočnog Timora.

2001 - Pripadnici pobunjeničke grupe UNITA su u Angoli kidnapovali 51 dečaka i 9 devojčica iz internata za ratnu siročad koji se nalazi izvan Kaksita, severo-istočno od Luande. Prilikom pobune, poginulo je oko 200 civila.

2003 - Ruanda je oslobodila više od 22.000 zatvorenika, koji uglavnom bili umešani u masakr koji je 1994. počinila Hutska milicija, kada je ubijeno oko 800.000 etničkih Tutsija i umerenih Huta. U zatvoru je ostalo oko 80.000 ljudi, gde većina čeka sudjenje.

2003 - Umro je Valter Sisulu, jedan od veterana u borbi protiv belaca koji su manjina u Južnoj Africi i dugogodišnji prijatelj i mentor Nelsona Mendele, najpoznatijeg borca protiv aparthejda.

2004 - U aukcijskoj kući "Sotbi" u Njujorku Pikasova slika "Dečak sa lulom" postigla je cenu od 104.168.000 dolara, što je predstavljalo svestki rekord u aukcijskoj prodaji slika do tada.

2005 - Na parlamentrnim izborima u Velikoj Britaniji Laburistička partija Tonija Blera (Tony Blair) osvojila je apsolutnu većinu u britanskom parlamentu, a premijer Toni Bler treći uzastopni mandat.

2009 - Odlukom Žalbenog veća Haškog tribunala Veselinu Šljivančaninu izrečena je kazna od 17 godina zatvora za zločine u Vukovaru, umesto prvobitne kazne od 5 godina. Istovremeno, Žalbeno veće je potvrdilo prvostepenu presudu pukovniku bivše JNA Miletu Mrkšiću, kojom je osuđen na 20 godina zatvora.

2012 - U Japanu je počeo proces zatvaranja poslednjeg aktivnog nuklearnog reaktora, od 50 koliko ih je radilo u zemlji do katastrofe u Fokušimi 2011. godine.

2014 - Umro je Timoti Džon Bajford (Timothy John Byford) britanski režiser, scenarista i glumac koji je veći deo svog radnog veka proveo u Srbiji. Iza njega su ostale kultne TV serije za decu: "Neven", "Poletarac", "Babino unuče", "Metla bez drške", "Nedeljni zabavnik".

2018 - Američka svemirska agencija NASA lansirala ka Marsu letelicu "Insajt" (InSight) sa ciljem da istraži unutrašnjost "crvene planete" tako što će robot izvoditi geološka iskopavanja do dubine od pet metara i pokušati da izmeri zemljotrese na ovoj planeti.

Pravoslavni hrišćanski vernici danas proslavljaju najveći i najstariji hrišćanski praznik – Uskrs, koji se slavi u spomen na Hristovo vaskrsnuće, njegovu pobedu nad smrću i nad grehom

Vremeplov-Na današnji dan - Page 7 17141410

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 06.05.

Na današnji dan 1868. godine rođen je srpski matematičar Mihajlo Petrović, poznat kao Mika Alas, osnivač beogradske matematičke škole, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije i niza inostranih akademija. Kao dečak naučio je ribarski zanat, potom položio majstorski ispit ribarskog esnafa, ribarenje je neobično voleo i tako dobio nadimak "Mika Alas". Napisao je više od 400 radova iz teorijske i primenjene matematike, matematičke fizike i hemije, mehanike, geometrije i opšte fenomenologije. Tvorac je matematičke fenomenologije, teorije matematičkih spektara koja je praktično primenjena u astronomskim, statističkim i drugim izračunavanjima i veoma je doprineo matematičkoj analizi, posebno teoriji diferencijalnih jednačina i teoriji funkcija. Dela: "Kvalitativna integracija diferencijalnih jednačina", "Elementi matematičke fenomenologije", "Fenomenološko preslikavanje", "Predavanja o matematičkim spektrima", putopisi "Kroz polarnu oblast", "U carstvu gusara", naučna publicistika "Jegulje".

Danas je ponedeljak, 6. maj, 127. dan 2024. godine.

1237 - U manastiru Mileševa sahranjene su mošti oca srpske Crkve - Svetog Save, godinu i po dana posle njegove smrti u bugarskoj prestonici Trnovo, gde je umro na povratku iz Jerusalima u Srbiju. Bugarski car Jovan Asen II nevoljno je pristao na zahtev Savinog sinovca kralja Vladislava, da Savine mošti budu prenesene u otadžbinu.

1626 - Holandski naseljenik Peter Minuit kupio je od lokalnih Indijanaca ostrvo Menhetn - na kojem je kasnije izgrađen Njujork - plativši ga sitnicama. Ukupna vrednost te robe nije premašivala 25 dolara.

1758 - Rođen je jedan od vođa Francuske revolucije Maksimilijan Fransoa Izidor de Robespjer, predvodnik jakobinaca i začetnik revolucionarnog terora. Zbog opste nepopustljivosti narod Pariza nazvao ga je "Nepodmitljivi". Odigrao je ključnu ulogu u pogubljenju kralja Luja XVI- 21. januara 1793, kao i u obaranju s vlasti žirondinaca krajem maja 1793. Uspostavio je jakobinsku diktaturu juna 1793. i ona je trajala do kraja jula 1794. Kao član "Odbora javnog spasa" bio je stvarni šef revolucionarne vlade, sa presudnim uticajem na Konvent. Uveo je novi, revolucionarni kalendar, korišćen od 1793. do kraja 1805. s novim praznicima i nazivima meseci (termidor, brimer, friktidor...). Ukinuo je hrišćanstvo, zaveo veru u "Vrhovno biće" i postao njen prvosveštenik. Boreći se protiv spoljne intervencije, bio je inicijator stvaranja revolucionarne armije. Poslao je na giljotinu sve prvake revolucije i saborce koji su zastupali drukčije ideje ili se protivili teroru. Kad je krupna buržoazija izvela termidorski prevrat 27. jula 1794, sutradan su na giljotini okončali život on i druge jakobinske vođe.

1804 - U Ostružnici kod Beograda počela je ustanička skupština, radi uspostavljanja sudskih i upravnih vlasti na oslobođenoj teritoriji, koju je sazvao vođa Prvog srpskog ustanka Karađorđe. U toku zasedanja skupštine propao je pokušaj nekih starešina da raspravu usmere protiv Karađorđa i ponovo postave pitanje vođstva ustanka. Zasedanje je okončano 15. maja.

1830 - Na osnovu naredbe knjaza Miloša Obrenovića, u Požarevcu je oformljena prva jedinica garde u tadašnjoj Kneževini Srbiji. Taj datum prihvaćen je kao Dan garde Vojske Srbije.

1840 - Puštene su u promet prve poštanske marke u Velikoj Britaniji - od jednog i dva penija s likom kraljice Viktorije.

1856 - Rođen je austrijski lekar jevrejskog porekla Sigmund Frojd, osnivač psihoanalize, lekar za nervne bolesti i profesor nervne patologije na Univerzitetu u Beču. Pred nacistima je 1938. emigrirao u London, gde je umro 1939. Posebno je isticao značaj nesvesnog (podsvesnog) kao i seksualnosti na psihički život ljudi. Njegove psihoanalitičke studije bitno su uticale na najrazličitije sfere humanističkih nauka i umetničkog stvaralaštva. Zanimljivo je da je kao austrijski patriota 1914. bio oduševljen pohodom Austro-Ugarske protiv, kako je govorio, "drskih Srba". Veoma plodan autor. Dela: "Psihopatologija svakodnevnog života", "Tumačenje snova", "Tri raspave o seksualnoj teoriji", "Dosetka i njen odnos prema nesvesnom", "Prilog istoriji psihoanalitičkog pokreta", "Uvod u psihoanalizu","Totem i tabu", "O snu", "Psihologija masa i analiza ega", "Ja i ono", "Mikelanđelov Mojsije", "Dostojevski i oceubistvo", "Nelagodnost u kulturi", "Nova predavanja za uvođenje u psihoanalizu", "Studije o histeriji", "Autobiografija".

1856 - Rođen je američki istraživač i admiral Robert Edvin Piri čija je ekspedicija u aprilu 1909. uspela da prva dospe do Severnog pola. Ispitao je najseverniji deo Grenlanda, oplovio ga je 1901. i na taj način ustanovio da je ostrvo. Dela: "Na Sever preko Velikog leda", "Najbliže polu", "Severni pol", "Tajne polarnih putovanja".

1862 - Umro je američki pisac Henri Dejvid Toro, jedan od najboljih američkih esejista, nazvan "pustinjak Valdena" zato što je od 1845. do 1847. živeo usamljenički u šumama pored jezera Valden. Pisao je protiv ropstva, otimačkog rata SAD protiv Meksika od 1846. do 1848. u korist robovlasničkog Juga, propovedao je vraćanje prirodi i spajao misticizam i posvećenost prirodi. U najvažnijem delu, zbirci od 18 eseja "Valden", poznatoj i kao "Život u šumi", opisao je svoja usamljenička iskustva kao i stavove o svetu koji ga okružuje. Ostala dela: "Dnevnik", eseji "Građanska neposlušnost", "Ropstvo u Masačusetsu", "Odbrana Džona Brauna".

1885 - Nikola Tesla prijavio je patentnom zavodu SAD prvi patent - "Komutator za električne dinamo-mašine". U periodu od 1887. do 1890. Tesla je prijavio svoje najpoznatije patente iz oblasti polifaznih naizmeničnih struja, generatore i motore. Pronalaske javno prikazuje u Američkom institutu elektroinženjera, 16. maja 1888. tokom predavanja "Novi sistem motora i transformatora naizmenične struje". Ubrzo potom Kompanija Vestinghaus otkupljuje prvih sedam Teslinih patenata iz oblasti polifaznih struja.

1895 - Rođen je američki glumac italijanskog porekla Rudolf Valentino, najpopularnija filmska zvezda početkom 20. veka. Premda skromnih glumačkih sposobnosti, proslavio se u nemim filmovima ulogama zavodnika, stekavši milione obožavateljki. Filmovi: "Četiri jahača apokalipse", "Dama s kamelijama", "Šeik", "Šeikov sin", "Krv i pesak", "Mladi radža", "Gospodin Boker", "Crni orao".

1900 - U Sremskim Karlovcima, uz veliku svečanost, položen je kamen temeljac novog monumentalnog zdanja srpskog Bogoslovskog seminara. Reprezentativnu građevinu, projekat arhitekte Vladimira Nikolića, o svom trošku, podigao je patrijarh Georgije Branković, prilogom od 200.000 kruna. Malo klirikalno učilište u Sremskim Karlovcima, preteču današnje karlovačke Bogoslovije Svetog Arsenija, osnovao je februara 1794. Mitropolit Stratimirović. Njoj je prethodila Mala klirikalna škola, koja je radila u okviru Pokrovobogorodične škole mitropolita Pavla Nenadovića, otvorene 1749. Docnije 1797. mitropolit je otvorio i "Blagođejanije", gde su siromašniji učenici Bogoslovije i Gimnazije besplatno dobijali stan i hranu. Karlovačka bogoslovija uživala je veliki ugled i ostavila je veliki trag u srpskoj kulturi. Iz njenog okrilja izrastao je i najviši domet srpske duhovne muzike - Karlovačko pojanje, čiji su znameniti učitelji bili prota Anastasije Popović i sveštenik Đura Popović. Vrhunski dometi Karlovačkog pojanja najbolje su sačuvani u crkvenoj muzici Kornelija Stankovića.

1912 - Rođena je Elen Milen-Prajs, austrijski mačevalac, trostruki prvak sveta. U Los Anđelesu 1932. osvojila je prvu zlatnu olimpijsku medalju u mačevanju. Rođena u Berlinu, Miler se 1930. preselila u Beč, gde je radila u prestižnom bečkom Burgteatru. Na Letnjim olimpijskim igrama 1936. u Berlinu osvojila je bronzani trofej a 1948. u Londonu ponovo je izborila treće mesto. Tri puta je bila prvakinja sveta - 1947. 1949. i 1950.

1915 - Rođen je američki filmski glumac i režiser Orson Vels, čiji je prvi film "Građanin Kejn" - jedno od najbitnijih dela u istoriji kinematografije. Svako njegovo delo nosi pečat snažne i originalne ličnosti. Dobio je 1971. Oskar za životno delo. Ostali filmovi: režija i gluma - "Veličanstveni Ambersonovi", "Dama iz Šangaja", "Magbet", "Otelo", "Zrno zla", "Gospodin Arkaden", "Proces", "Ponoćna zvona", "Istine i laži", gluma - "Sirotica iz Lokvuda", "Treći čovek", "Hotel internešenel".

1919 - Na Versajskoj mirovnoj konferenciji posle Prvog svetskog rata poraženoj Nemačkoj oduzete su kolonije u Africi Tanganjika, Namibija (Jugozapadna Afrika), Togo i Kamerun, kao i Papua na Novoj Gvineji i još neki posedi na Pacifiku i na kineskoj obali.

1923 - Rođen je Dragan Savić, srpski ilustrator, karikaturista i strip autor. Pripadao je plejadi velikih strip autora međuratnog Beograda. Nakon Drugog svetskog rata završio je Akademiju za primenjenu umetnost. Najveći deo radnog veka proveo je kao karikaturista i novinar u dnevnom listu "Borba". Njegove karikature objavljivane su i u "Njujork tajmsu", "Krokodilu", "Uniti", "Ođiju", "Čikago san tajmsu", "Asahi šimbunu". Bio je dopisni član Akademije "San Marko" u Veneciji. Prvi je dobitnik nagrade za karikaturu "Pjer", a dobio je i niz međunarodnih priznanja poput Srebrne medalje s palmom na Svetskom festivalu karikature u Bordigeri, prve nagrade na Svetskom konkursu "Karikatura u borbi za mir" u Njujorku, Zlatne medalje na Bijenalu humora u Tolentinu.

1932 - Francuskog predsednika Pola Dumea u Parizu je ubio ruski emigrant.

1937 - Poginulo je 36 putnika najvećeg nemačkog cepelina "Hindenburg", koji se zapalio posle preletanja Atlantika, u trenutku kad je sletao u Lejkharst u američkoj državi Nju Džersi. Nesreću su preživele 62 osobe.

1949 - Umro je belgijski pisac flamanskog porekla Moris Meterlink, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913. Dela: pozorišni komadi "Peleas i Melisanda", "Mona Vana", "Plava ptica", "Princeza Malen", dela filozofsko-lirske inspiracije "Mudrost i sudbina", "O smrti", "Život pčela", "Život mrava", zbirka pesama "Topli staklenci".

1974 - Zapadnonemački kancelar Vili Brant podneo je ostavku posle kampanje opozicije, zbog špijunske afere u kojoj je otkriveno da je njegov bliski saradnik Ginter Gijom bio istočnonemački špijun.

1976 - U severnom italijanskom gradu Udine u zemljotresu je poginulo 973 ljudi.

1981 - SAD su proterale sve libijske diplomate, tvrdeći da vlada Libije podržava međunarodni terorizam.

1991 - Na poziv lidera HDZ-a Franje Tuđmana, u Splitu su izbile žestoke demonstracije protiv JNA, u kojima je ubijen vojnik Saško Gešovski, a slika davljenja vojnika Svetlanča Nakova obišla je svet.

1992 - Umrla je američka filmska glumica nemačkog porekla Marlen Ditrih, koja je snimila više od 50 filmova i važila za najtipičniji primer vamp glumice. Sahranjena je u rodnom Berlinu, iako je najveći deo života provela u SAD, gde je pobegla od režima Adolfa Hitlera, odbivši 1937. ponudu da gradi umetničku karijeru u Nemačkoj. Filmovi: "Plavi anđeo", "Žudnja", "Maroko", "Šangaj-ekspres", "Kismet", "Obeščašćena", "Svedok optužbe", "Suđenje u Nirnbergu".

1993 - Skupština Republike Srpske odlučila je da se o Vens-Ovenovom planu za Bosnu i Hercegovinu raspiše referendum. Na izjašnjavanju građana 15. i 16. maja protiv plana je glasalo 96 odsto upisanih birača.

1994 - Francuski predsednik Fransoa Miteran i engleska kraljica Elizabeta II otvorili su tunel ispod Lamanša.

1996 - Vlada predsednika Gvatemale Alvara Arsua i vođe levičarske gerile potpisali su sporazum o okončanju 35- godišnjeg građanskog rata u toj srednjoameričkoj zemlji.

1998 - Najmanje 150 ljudi poginulo je u naseljima u južnoj Italiji u rečnim bujicama nastalim posle izuzetno obilne kiše.

2002 - Odlukom predsednika Džordža Buša, SAD su stavile van snage potpis bivšeg predsednika Bila Klintona iz decembra 1999. na međunarodni ugovor o formiranju Međunarodnog krivičnog suda za ratne zločine. Kongres je rezolucijom ovlastio predsednika SAD da upotrebi i oružanu silu u oslobađanju američkih državljana, ako budu privedeni pred taj sud.

2002 - U Holandiji je ubijen lider holandske desnice Pim Fortajn, što je - zvanično - prvo političko ubistvo u toj zemlji od 17. veka. Fortajna je ubio jedan muslimanski fanatik, navodno iz verskih razloga.

2006 - Umrla je poslednja preživela putnica Titanika amerikanka Lilijan Gertrud Asplund. Ona se Titanikom vraćala sa roditeljima i četvoricom braće iz Švedske, odakle su poreklom, u SAD, kada je brod udario u santu leda i posle nekoliko časova, 15. aprila 1912. godine, potonuo u vode na severu Atlantskog okeana. Putovali su trećom klasom tada najluksuznijeg broda, za koji se tvrdilo da ne može da potone. Prema izveštaju američkog Senata, u nesreći su poginule 1.523 osobe.

2007 - Umro je Đorđe Novković, najtiražniji kompozitor pop muzike u bivšoj Jugoslaviji. Novković je 1960-tih svirao sa sarajevskom grupom "Indeksi", a zatim je osnovao grupu "Pro Arte". Njegove pesme je izvodila plejada poznatih interpretatora: Gabi Novak, Tereza Kesovija, Zdravko Čolić, Kemal Monteno, Arsen Dedić, Neda Ukraden, Mišo Kovač. Upamćen je i po pesmi "Danke Dojčland", koja je nastala u znak zahvalnosti Nemačkoj za njeno zalaganje za međunarodno priznanje nezavisnosti Hrvatske januara 1992.

2009 - Umro je srpski novinar Leon Davičo. Do 1968. kao novinar "Politike", bio je dopisnik iz Londona, Berlina, Pariza i Rima. Osnivač je i glavni urednik "Ekspres politike", od 1968. do 1974. godine šef je evropske kancelarije za informacije UNICEF-a sa središtem u Parizu, a do 1980. godine direktor za informacije UNESKO-a. Od 1980. do 1987. bio je portparol Visokog komesarijata UN za izbeglice u Ženevi, a posle toga, do 1989. portparol UNESKO-a.

2012 - U Srbiji je na skupštinskim i predsedničkim izborima pobedu odnela koalicija okupljena oko Srpske napredne stranke "Pokrenimo Srbiju", a u drugom krugu predsedničkih izbora održanim dve sedmice potom pobedio je kandidat te koalicije, lider SNS Tomislav Nikolić.

2013 - Preminuo je Đulio Andreoti, prvak italijanskih Hrišćanskih demokrata i neka vrsta "sive eminencije" italijanske politike u vreme "Hladnog rata". Čak u sedam navrata bio je predsednik vlade te zemlje.

2015 - Objavljeno je da se Vrhovni savet za antikvitete Egipta saglasio s ponovnom gradnjom Aleksandrijskog svetionika. Jedno od sedam čuda antičkog sveta Aleksandrijski svetionik, visok 137 metara, izgrađen je u trećem veku pre n.e. na poluostrvu Faros.

2020 - Skupština Srbije izglasala je ukidanje vanrednog stanja uvedenog 15. marta zbog pandemije virusa. U tom trenutku u Srbiji je zabeleženo približno 10.000 zaraženih, na nepunih 120.000 testiranih. Preminulih je do tada bilo preko 200.

2021 - U velikoj policijskoj akciji protiv trgovaca narkoticima u faveli Žakarezinjo, Rio de Žaneiro, Brazil, poginulo je 29 osoba. Akcija je izazvala kritike grupa za zaštitu ljudskih prava, s tezom da je upotrebljena prekomerna sila.

- Srpska pravoslavna crkva danas slavi Svetog Georgija. Ovaj praznik najčešće se u narodu naziva Đurđevdan i česta je krsna slava među Srbima. Crkva nas uči da je Sveti Đorđe kažnjen razapinjanjem na točku pošto je, kao tribun u vojsci rimskog cara Dioklecijana javno priznao da ispoveda hrišćanstvo. Smatra se zaštitnikom ratnika.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 07.05.

Danas je utorak, 7. maj, 128. dan 2024. Do kraja godine ima 238 dana.

1682 - Umro je ruski car Fjodor III Aleksejevič Romanov, kojeg je na prestolu nasledio polubrat Petar I, nazvan Petar Veliki. Car je postao 1676, ali, maloletan i bolešljiv, nije bio u stanju da samostalno vlada, pa su zemljom praktično upravljali njegovi ujaci, boljari Miloslavski. Tokom njegove vladavine Rusija je učvrstila vlast na ogromnim novoosvojenim teritorijama u Povoložju, Sibiru i Ukrajini.

1711 - Rođen je škotski filozof, ekonomista i istoričar Dejvid Hjum, koji je kritikom verodostojnosti metafizike, odnosno preispitivanjem principa kauzaliteta, uzdigao empirističko filozofsko mišljenje u Engleskoj. Dao je značajan podsticaj kritičkoj filozofiji Imanuela Kanta i uticao na pozitivizam i logičko-empirističku filozofiju. Prethodnik je klasičnih engleskih ekonomista i tvorac kvantitativne teorije novca. Dela: "Rasprava o ljudskoj prirodi", "Moralni, politički i literarni ogledi", "Filozofski ogled o ljudskom razumu", "Političke rasprave", "Istraživanje principa morala", "Istorija Engleske", "Moj život".

1833 - Rođen je nemački kompozitor Johanes Brams, istaknuti kasni romantičar. Kao pobornik oživljavanja oblika klasične i pretklasične muzike komponovao je u tradiciji Johana Sebastijana Baha, Ludviga van Betovena i ranih romantičara. Sintetizovao je principe klasike i romantike, pa su ga njegovi sledbenici nazvali osnivačem nemačke novoklasične škole. Dela: četiri simfonije, kamerna muzika, violinske i klavirske sonate, balade, dva klavirska i jedan violinski koncert, vokalne kompozicije ("Nemački rekvijem"), solo pesme, horovi.

1861 - Rođen je indijski pisac i filozof Rabindranat Tagore, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913. Po opštoj oceni literata neprevaziđene vrednosti. Napisao je više od hiljadu poema, 24 drame, osam romana, najmanje osam tomova pripovedaka, više od 2.000 pesama i mnoštvo eseja. Pisao je na bengalskom jeziku, a poeziju je sam prevodio na engleski. Napustio je tradicionalni književni bengalski i pisao na govornom jeziku. Njegovo delo odlikuje se snagom i jasnoćom misli, dostojanstvenom emotivnošću, ali ga krasi i duboka društvena odgovornost. Dela: zbirke pesama "Gradinar", "Gitandžali", zbirke pripovedaka "Grupa priča", "Zlatan čamac", "Kasna žetva", "Snovi", "Nuđenja", roman "Gora", lirske drame "Čitra", Malini", publicistički rad "Nacionalizam".

1892 - Rođen je srpski pisac Milutin Bojić. Autor čuvene "Plave grobnice" poeme o masovnom sahranjivanju srpskih vojnika u Jonsko more nedaleko od Krfa. Studirao je filozofiju i pedagogiju u Beogradu. Učestvovao je u balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu. Posle povlačenja preko Albanije radio je kao državni službenik na Krfu i u Solunu. Umro je od tuberkuloze u 25. godini i sahranjen je na solunskom groblju Zejtinlik. Dela: četiri knjige pesama i više drama, uključujući "Kraljevu jesen" i "Uroševu ženidbu".

1893 - Povodom 400. godišnjice osnivanja Obodske štamparije, književno-umetnička zajednica pod predsedništvom Milana Milićevića priredila je prvu izložbu srpskih knjiga u Beogradu.

1901 - Rođen je američki filmski glumac Frenk Džejms Kuper, poznat kao Gari Kuper, jedan od najomiljenijih glumaca u istoriji Holivuda, prepoznatljiv po naglašenoj individualnosti. Snimio je 84 filma. Filmovi: "Zakon Divljeg zapada", "Narednik Jork" (Oskar), "Kome zvono zvoni", "Tačno u podne" (Oskar), "Vera Kruz", "Prijateljsko ubeđivanje", "Ljubav popodne", "Drvo za vešanje".

1915 - Nemačka podmornica torpedovala je u Prvom svetskom ratu britanski putnički brod "Luzitanija" kod obala Irske, u kojem je poginulo 1.198 ljudi, uključujući mnoge građane SAD. Ovaj slučaj ostavio je veliki utisak u Americi i na kraju je prihvaćen kao povod da SAD stupe u rat protiv Nemačke.

1928 - Granica prava glasa žena u Velikoj Britaniji spuštena je sa 30 na 21 godinu.

1936 - Rođen je Ivan Jagodić, srpski pozorišni, filmski i televizijski glumac. Posebno je bio angažovan u Dramskom programu. Upamćen je, između ostalog, po karakterističnoj boji glasa i vrhunskoj dikciji.

1954 - Snage otpora u Vijetnamu potukle su Francuze kod Dijen Bijen Fua, što je uticalo na francusku javnost da pojača zahteve za prestanak rata i francuska vlada je 21. jula 1954. prihvatila sporazum kojim je okončala vojnu intervenciju u svojoj koloniji Indokini. Bio je to početak raspada francuskog kolonijalnog carstva.

1995 - Kandidat konzervativaca, gradonačelnik Pariza Žak Širak, pobedio je na predsedničkim izborima u Francuskoj kandidata socijalista Lionela Žospena.

1997 - U izveštaju Vlade SAD osuđena je saradnja Švajcarske s nemačkim nacistima tokom Drugog svetskog rata, zbog činjenice da su švajcarske banke prihvatale zlato, umetnine i najrazličitije dragocenosti opljačkane širom okupirane Evrope. U studiji je navedeno da je time produžen rat, jer je podržana "sposobnost Nemačke da vodi rat".

1999 - Od kasetnih bombi - zabranjenih prema ženevskim konvencijama za napade i na vojne ciljeve - izbačenih nešto pre podneva iz aviona NATO isključivo na civilne ciljeve, stambene zgrade i ulice u blizini glavne gradske pijace i Kliničkog centra u strogom centru Niša, poginulo je 16 civila a više od 70 je ranjeno.

1999 - Američki avioni su s pet projektila razorili zgradu ambasade Kine u Beogradu, usmrtivši troje kineskih novinara, a jedan civil je ubijen prilikom bombardovanja obližnjeg hotela "Jugoslavija". Prethodno je NATO avijacija, kao i pet dana pre toga, onesposobila ključne trafo-stanice na širem području Beograda, izazvavši delimičan raspad elektroenergetskog sistema u Srbiji.

1999 - Kod Lipljana je pronađeno telo Fehmija Aganija, najbližeg saradnika Ibrahima Rugove. Zvanično je saopšteno "da ga je ubila tzv. OVK", pošto se protivio njihovim terorističkim metodama, što je tzv. OVK odbacila, kao i njegovi najbliži.

2000 - Predsednik Rusije Vladimir Putin, uverljivi pobednik na izborima mesec i po dana ranije, polaganjem zakletve na svečanosti u Kremlju zvanično je preuzeo funkciju šefa države. Njegov prethodnik Boris Jeljcin je, predajući dužnost, događaj ocenio kao istorijski, jer je prvi put u istoriji Rusije vlast mirno predata.

2002 - U more na severoistoku Kine srušio se kineski putnički avion, što nije preživeo niko od 112 putnika i članova posade.

2002 - U napadu islamskog teroriste samoubice na jedan klub južno od Tel Aviva poginulo je najmanje 15 ljudi. Odgovornost je preuzela teroristička organizacija Hamas.

2007 - Umro je srpski pesnik, akademik, Stevan Raičković. Studirao je na Filološkom fakultetu u Beogradu, a već sa 17 godina počeo je da objavljuje poeziju u "Književnosti", "Mladosti", "Književnim novinama" i "Politici". Bio je saradnik Literarne redakcije Radio Beograda i urednik u Izdavačkom preduzeću "Prosveta". Objavio je dvadesetak zbirki pesama i nekoliko knjiga eseja. Prvu zbirku "Detinjstvo" objavio je 1950. Prevodio je rusku poeziju i to Anu Ahmatovu, Marinu Cvetajevu, Josifa Brodskog, kao i Borisa Pasternaka, ali i Šekspirove sonete i Frančeska Petrarku ("Deset ljubavnih soneta"). Raičkovićeva poezija objavljivana je na ruskom, poljskom, češkom, slovačkom, mađarskom, bugarskom, rusinskom, albanskom, slovenačkom i makedonskom jeziku. Dobitnik je najznačajnijih pesničkih nagrada - Zmajeve, Zmajevih dečjih igara, "Neven", Njegoševe, Dučićeve,"Branko Miljković", "Ljubiša Jocić", "Goranov venac", nagrade za prevodilaštvo "Miloš N. Đurić", kao i Sedmojulske nagrade i nagrade grada Beograda (Oktobarska).

2008 - Najmanje 61 osoba je poginula, a oko 200 je ranjeno širom Libana, u sukobima koji su izbili između pristalica opozicije predvođenih Hezbolahom i snaga vladajuće kolicije sunita, hrišćana i Druza.

2009 - Umro je akademik Milutin Stefanović, istaknuti istraživač u oblasti hemijskih nauka, član SANU. Doktorirao je na Prirodno matematičkom fakultetu u Beogradu 1954. gde je potom predavao kao redovni profesor. Bavio se organskom hemijom. Bio je urednik "Journal of the Serbian Chemical Society". Dobitnik je nagrade grada Beograda (Oktobarske).

2010 - Umro je Svetozar Stojanović, jedan od vodećih srpskih filozofa i teoretičara politike u drugoj polovini 20. veka. Rođen je 1931. godine u trgovačkoj porodici u Kragujevcu. Doktorirao je u Beogradu 1962. Pripadao je grupi nastavnika koji su ukljonjeni sa beogradskog Filozofskog fakulteta 1974. zbog disidentske delatnosti. Uživao je ozbiljan međunarodni ugled i kao plodan stručni autor i zbog opšte javne delatnosti. Dela: "Savremena meta-etika", "Između ideala i stvarnosti", "Istorija i partijska svest", "Na srpskom delu Titanika".

2019 - U Beogradu je potpisan Memorandum o razumevanju između Ministarstva privrede Srbije i Privrednog društva MTU Aero Engines AG, iz Nemačke. Najavljeno je da bi ta kompanija, jedna od ključnih u oblasti avio industrije na svetu, trebalo da u Srbiji otvori postrojenje za remont i održavanje turbomlaznih motora.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 08.05.

Danas je sreda, 8. maj, 129. dan 2024. godine.

1429 - Predvođeni Jovankom Orleankom, Francuzi su u Stogodišnjem ratu probili sedmomesečnu opsadu Orleana nateravši u bekstvo engleske osvajače.

1783 - U Beču je objavljena prva poznata srpska knjiga o vinima "Iskusni podrumar", iz pera Zaharija Stefanovića Orfelina (1726-1785). U njoj je opisana tehnika berbe grožđa, spravljanja vina i podrumarstva. Orfelin je smatrao da su najbolja vina kod Srba ona koja se prave u fruškogorskim manastirima i u Sremskim Karlovcima. O značaju dela svedoči i činjenica da je drugo izdanje objavljeno već 1808. u Budimu. Orfelin je bio neobično svestrana ličnost, bavio se književnošću, istoriografijom, krasnopisom, radio je kao bakrorezac i ostavio je prelepe barokne bakroreze. Imao je, za svoje vreme, ogromnu ličnu biblioteku od više hiljada naslova. Njegovo mesto u istoriji srpske kulture je izuzetno visoko.

1794 - Na giljotini je pogubljen francuski hemičar Antoan Loren Lavoazje, jedan od tvoraca moderne hemije, posle suđenja održanog istog dana, na kojem ga je revolucionarni sud, sa još 27 optuženih, osudio na smrt kao "zastupnika ubiranja kraljevskog poreza". Otkrio je da je vazduh smeša kiseonika i azota, dokazao je da je voda spoj kiseonika i vodonika, utvrdio značaj kiseonika za sagorevanje i oksidaciju, postavio Zakon o neuništivosti materije, izradio niz novih metoda za kvantitativnu hemijsku analizu. Spalivši dijamant, dokazao je da je kristalizovani ugljenik.

1815 - Na brdu Ljubić kod Čačka Srbi su u Drugom srpskom ustanku do nogu potukli trostruko jaču tursku vojsku. Oko 1.500 ustanika predvodili su Miloš Obrenović i Lazar Mutap, a oko 5.000 Turaka Imšir paša, poznat kao Ćaja paša. Pobeda je ustanicima ulila silno samopouzdanje i Srbe masovno podigla na oružje.

1828 - Rođen je švajcarski filantrop Žan Anri Dinan, tvorac ideje o Crvenom krstu, jedan od osnivača Međunarodnog komiteta Crvenog krsta 1863, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1901. Iskustvo iz bitke kod Solferina 1859, kad je organizovao pomoć ranjenicima, navelo ga je da 1864. predloži konvenciju prema kojoj se u ratu moraju poštedeti bolesni i ranjeni i sanitetsko osoblje. Pao je u zaborav i bedu i tek u dubokoj starosti doživeo je priznanje za ogroman filantropski rad. Kao priznanje za izuzetnu službu u radu Crvenog krsta, 1965. je ustanovljena "Medalja Anri Dinan", najviše odlikovanje Međunarodnog komiteta Crvenog krsta. Dela: "Sećanje na Solferino", "Međunarodno bratstvo i milosrđe za vreme rata".

1847 - Proglašeno je "Ustrojenije Društva srpske slovesnosti", iz kojeg je docnije proizašla Srpska kraljevska akademija, danas SANU. Biblioteka današnje SANU taj datum obeležava kao Dan biblioteke SANU.

1873 - Umro je engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil, jedan od tvoraca liberalne političke teorije. Poslednji je značajan predstavnik engleske klasične ekonomske škole, poznat po teoriji troškova proizvodnje. Njegovo najznačajnije delo "O slobodi" na srpski je preveo, napisao predgovor i objavio 1867. knez Petar Karađorđević, kasniji kralj Srbije Petar I. Ostala dela: "Sistem logike", "Utilitarizam", "O predstavničkoj vladi", "Principi političke ekonomije", "Ogist Kont i pozitivizam", "Potčinjenost žena".

1880 - Umro je francuski pisac Gistav Flober, jedan od osnivača francuskog realizma, sjajan stilista. Bio je pesimista, skeptik i nepristrasan posmatrač činjenica, protivnik građanskog licemerja. Romanom "Gospođa Bovari" uznemirio je javnost i optužen je za povredu javnog morala. Ostala dela: romani "Buvar i Pekiše", "Sentimentalno vaspitanje", "Salambo", "Iskušenje svetog Antonija", dva pozorišna komada i više novela i obimna "Prepiska".

1884 - Rođen je američki državnik Hari Truman, predsednik SAD od 1945. do 1953, upamćen po odluci da u avgustu 1945. baci atomske bombe na japanske gradove Hirošimu i Nagasaki, u trenutku kada je Japan nudio kapitulaciju. Šef države postao je posle smrti Frenklina Ruzvelta. Stvorio je 1947. doktrinu o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama "ugroženim komunističkim pokretima", čime je podstakao hladni rat. Umešao je 1950. SAD u korejski sukob i započeo program izgradnje vojnih baza i remilitarizacije Zapadne Nemačke. Na osnovu zakona "o očuvanju uzajamne bezbednosti", Vlada SAD je 1951. od "Maršalovog plana" i "Trumanove doktrine" sačinila opšti plan ekspanzije Zapada. Tada su doneti i propisi koji su onemogućavali radničko-sindikalno organizovanje u SAD, a period dok je on bio predsednik obeležio je izraziti antikomunizam, oličen u republikanskom senatoru Džozefu Makartiju.

1902 - U erupciji vulkana Mon Pele na Martiniku potpuno je uništen grad Sen Pjer, a katastrofu je preživelo samo dvoje od 30.000 stanovnika.

1903 - Umro je francuski slikar i vajar Pol Gogen, čiji je umetnički pogled izgrađen na protivstavu impresionističkom shvatanju slikarstva. Njegov postupak karakterišu pojednostavljeni oblici, jaki kontrasti boja, ukidanje perspektive, a najčesća tema je egzotičan svet domorodaca tahićanskog ostrva Fatu-Iva, među kojima je i umro. Najznačajnije slike uradio je tokom dva boravka na Tahitiju, gde je pobegao od civilizacije: "Ćeretanje", "Dve devojke s Tahitija", "Materinstvo", "Beli konj", "Plemkinja"...

1921 - U Švedskoj je ukinuta smrtna kazna.

1944 - Sovjetske jedinice su u Drugom svetskom ratu oslobodile Sevastopolj, izbacivši Nemce iz te strateški važne crnomorske luke na poluostrvu Krim.

1945 - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile celu teritoriju Čehoslovačke.

1978 - Na najviši svetski vrh Mont Everest bez upotrebe kiseonika prvi su se popeli italijanski planinar nemačkog porekla Rajnhol Mesner i Austrijanac Peter Habeler.

1984 - Sovjetski olimpijski komitet odlučio je da bojkotuje Olimpijske igre u Los Anđelesu, optuživši Vladu SAD za kršenje Olimpijske povelje.

1992 - Predsedništvo Jugoslavije usvojilo je ostavku načelnika Generalštaba oružanih snaga Jugoslavije i vršioca dužnosti saveznog sekretara za narodnu odbranu general-pukovnika Blagoja Adžića i za načelnika Generalštaba imenovalo general-pukovnika Životu Panića. Smenjen je i komandant Druge armijske oblasti general-pukovnik Milutin Kukanjac i penzionisano 38 generala.

1992 - Umro je ruski pozorišni reditelj i glumac Sergej Vladimirovič Obrascov, jedan od utemeljivača parodijsko satiričnog žanra minijatura s lutkama i osnivač Državnog centralnog pozorišta lutaka, jedinstvenog u svetu. Stvaralac inventivnog duha i bogate mašte, režirao je više od 50 lutkarskih predstava koje se smatraju antologijskim delima tog pozorišnog žanra, poput "Čarobne Aladinove lampe", "Neobičnog koncerta", "2:0 za nas", "Đavoljeg mlina".

1995 - Francuski predsednik Fransoa Miteran i lideri 80 zemalja, uključujući predsednika SRJ Zorana Lilića, obeležili su na prigodnoj svečanosti u Parizu pola veka od završetka Drugog svetskog rata.

1996 - Umro je španski borac s bikovima Luis Migel Lukas "Domingin", verovatno najbolji borac s bikovima u 20. veku, čija je veština inspirisala američkog pisca Ernesta Hemingveja.

1999 - Tekstovi izveštača iz Albanije prvi put od početka agresije NATO na Srbiju (SRJ) podvrgnuti su otvorenoj američkoj vojnoj cenzuri. Odluka je među zapadnim novinarima protumačena kao pokušaj NATO da neutrališe neprijatne tendencije u medijima zbog serije "grešaka" i civilnih žrtava.

1999 - Avioni NATO srušili su do temelja zgradu glavne pošte u centru Užica, već oštećenu u napadu 16 dana ranije, a prilikom bombardovanja civilnih ciljeva u Nišu ubijeno je dvoje ljudi.

2001 - Papa Jovan Pavle II okončao je posetu Siriji tokom koje je kao prvi rimokatolički poglavar u istoriji ušao u jednu džamiju.

2007 - U Severnoj Irskoj je posle višegodišnje suspenzije i direktne uprave vlade iz Londona, obnovljena lokalna vlast i oformljeni su severnoirski parlament i vlada. Mirovni proces u Severnoj Irskoj je započeo još početkom devedesetih 20. veka, a ozvaničen je aprila 1998. godine. Tada su okončani sukobi sa irskim nacionalistima koji su trajali 30 godina i u kojima je oko 3.500 osoba izgubilo život.

2018 - Predsednik SAD Donald Tramp objavio je da se Sjedinjene Države povlače iz nuklearnog sporazuma s Iranom. Kako je rekao, postojeći sporazum ne može da spreči tu zemlju da dođe do nuklearnog oružja, a Izrael je prethodno obelodanio obaveštajne podatke koji ukazuju da Iran i dalje radi na njegovom razvoju. Iran je jula 2015. potpisao Sporazum o nuklearnom programu s Rusijom, SAD, Kinom, Britanijom, Francuskom i Nemačkom.

2021 - U eksploziji kod škole Sajed al Šuhada u zapadnom delu Kabula, Avganistan, poginulo je 90 lica, a 240 je povređeno. Žrtve su većinom bili učenici. Napad je bio motivisan verskom isključivošću. Automobil bomba eksplodirao je ispred ulaza u školu koju pohađaju pripadnici manjinske zajednice šiitskih Hazara.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 09.05.

Danas je četvrtak, 9. maj, 130. dan 2024. godine.

1502 - Španski moreplovac italijanskog porekla Kristifor Kolumbo isplovio je iz španske luke Kadis na četvrto i poslednje putovanje u Novi svet (Ameriku).

1788 - Britanski parlament ukinuo je trgovinu robljem.

1800 - Rođen je američki borac za ukidanje crnačkog ropstva Džon Braun, koji je u američkim državama Kanzas i Virdžinija predvodio ustanke protiv robovlasnika i državne uprave koja ih je podržavala. Teško ranjenog u borbi federalna vojska ga je 1859. uhvatila u Virdžiniji, a robovlasnički sud ga je osudio na smrt, posle čega je obešen.

1805 - Umro je nemački pisac, filozof, istoričar i teoretičar umetnosti Johan Kristof Fridrih fon Šiler, najznačajniji nemački klasični dramatičar. Pobegao je 1782. iz Virtemberškog vojvodstva u kojem je radio kao pukovski lekar, a u Vajmar se preselio 1787, gde se sprijateljio sa Geteom, koji mu je pomogao da 1789. postane profesor istorije na univerzitetu u Jeni. Potom je izdavao časopise "Hore" i "Almanah muza". Dela: drame "Razbojnici", "Don Karlos", "Valenštajn", "Verenici iz Mesine", "Demetrijus" (nedovršena drama iz ruske istorije), tragedije "Fijeskova zavera u Đenovi", "Spletka i ljubav", "Marija Stjuart", "Devica Orleanska", komad o oslobodilačkoj borbi Švajcaraca "Vilhelm Tel", balade "Polikratov prsten", "Jemstvo", "Ibikovi ždrali", istorijski radovi "Istorija otpadništva ujedinjene Nizozemske", "Istorija Tridesetogodišnjeg rata", filozofske i estetičke rasprave "O ljupkosti i dostojanstvu", "O uzvišenom", "O estetičkom vaspitanju čoveka", "O tragičnoj umetnosti", "O naivnom i sentimentalnom pesništvu", epigrami "Ksenije".

1860 - Rođen je škotski pisac Džejms Metju Beri, "otac" Petra Pana. Pisao je uglavnom drame i pripovetke. Dela: "Petar Pan", "Divni Krajton", "Gospodska ulica".

1873 - Rođen je engleski arheolog Hauard Karter, koji je 1922. otkrio grobnicu egipatskog faraona Tutankamona.

1877 - Rumunija je proglasila nezavisnost (do tada je imala vazalni status pod vrhovnom vlašću Turske), mesec dana pošto je sklopila savez sa Rusijom za borbu protiv Turskog carstva.

1901 - U Melburnu je otvorena prva skupština (parlament) Australije.

1911 - U Beogradu je s ciljem ostvarenja ideala ujedinjenja srpstva - osnovana tajna organizacija "Ujedinjenje ili smrt", nazvana docnije "Crna ruka", čije su vođe bili Dragutin Dimitrijević Apis, Ilija Radivojević i Bogdan Radenković. Organizacija je predviđala oslobođenje srpskih krajeva koji su se tada nalazili pod okupacijom Turske, odnosno Austro-Ugarske.

1926 - Amerikanci Ričard Berd i Flojd Benet prvi su preleteli avionom Severni pol.

1927 - Kanbera je postala glavni grad Australije umesto Melburna.

1936 - Italija je posle okupacije Abisinije (Etiopije) formalno anektirala tu istočnoafričku zemlju i od nje i okolnih svojih kolonija (Eritreja i Italijanska Somalija) formirala je Italijansku Istočnu Afriku. Za cara Etiopije proglašen je kralj Italije Vitorio Emanuele.

1945 - U Berlinu je 16 minuta posle ponoći potpisana bezuslovna kapitulacija Nemačke. U ime Nemačke akt je potpisao feldmaršal Vilhelm Kajtel, u ime Sovjetskog Saveza maršal Georgij Žukov, a u ime zapadnih saveznika britanski vazduhoplovni general Artur Teder. Time je formalno završen Drugi svetski rat u Evropi, ali su ostaci nemačkih trupa još nekoliko dana davali otpor, najduže u Jugoslaviji, do 15. maja. U ratu koji je trajao šest godina, učestvovala je 61 država i oko 110 miliona vojnika.

Prema procenama, poginulo je između 50 i čak 80 miliona, od čega između 38 i 55 miliona civila.

1946 - Kralj Vitorio EmanueleIIIje abdicirao, nakon rezultata referenduma u korist republike, i Italija je postala republika.

1952 - Zapadne sile su Londonskim sporazumom prepustile Zonu A slobodne teritorije Trsta Italiji, posle čega je Jugoslavija upozorila Italiju i zapadne zemlje da ne priznaje nikakve pregovore i rešenja bez njenog učešća.

1960 - SAD su postale prva zemlja u kojoj su legalizovane pilule za sprečavanje začeća.

1976 - Prema zvaničnoj verziji, Ulrike Majnhof, vođa zapadnonemačke levičarske terorističke grupe "Bader-Majnhof", obesila se u zatvorskoj ćeliji.

1978 - Izrešetano telo bivšeg italijanskog premijera Alda Mora nađeno je u parkiranom automobilu u centru Rima, 54 dana pošto su ga oteli teroristi "Crvenih brigada".

1985 - Umro je američki filmski glumac Edmund O'Brajen, veoma cenjen po nizu upečatljivih epizodnih uloga. Filmovi:

"Devojka tu ne može pomoći", "1984", "Bosonoga kontesa" (Oskar), "Niz tri tamne ulice", "Julije Cezar", "Smrt dolazi", "Čovek koji je ubio Liberti Valansa", "Sedam dana u maju", "Divlja horda".

1986 - Umro je nepalski planinar Tenzing Norgaj, koji je s Novozelanđaninom Edmundom Hilarijem u maju 1953. prvi osvojio "krov sveta" Mont Everest, 8.848 metara visok vrh planinskog masiva Himalaji.

1987 - Avion poljske kompanije LOT "Iljušin 62", na liniji Varšava-Njujork, srušio se odmah posle poletanja, što nije preživeo niko od 187 putnika i članova posade.

1993 - Posle sukoba u centralnoj i jugozapadnoj Bosni, žestoke borbe Hrvata i muslimana (Bošnjaka) su izbile i u Mostaru.

1995 - U Moskvi je proslavljena 50. godišnjica pobede nad nacističkom Nemačkom. Na svečanoj večeri u Kremlju, predsednici Rusije i SAD Boris Jeljcin i Bil Klinton istakli su doprinos Jugoslavije pobedi saveznika u Drugom svetskom ratu.

1996 - Joveri Museveni je pobedio na prvim predsedničkim izborima organizovanim u Ugandi posle 16 godina.

2001 - U najtragičnijoj nesreći u istoriji afričkog fudbala, na najvećem stadionu u Akri, glavnom gradu Gane, poginulo je 126 ljudi u stampedu koji je izazvala policija ispaljivanjem suzavca.

2002 - U eksploziji mine aktivirane daljinskim upravljačem, čečenski islamski teroristi ubili su u gradu Kaspijsk, u ruskoj republici Dagestan, 42 ljudi, a više od 150 je ranjeno, tokom parade povodom Dana pobede.

2002 - Američki Kongres zabranio je ulazak u SAD građanima sedam zemalja koje, kako je navedeno, podržavaju i tolerišu terorizam. Odluka se odnosila na građane Iraka, Irana, Kube, Libije, Severne Koreje, Sirije i Sudana.

2004 - Predsednik Čečenije Ahmad Kadirov, kojeg je podržavala Moskva, ubijen je u eksploziji bombe koju su postavili čečenski islamski teroristi na stadionu u Groznom, gde je obeležavan Dan pobede.

2005 - Na Crvenom trgu u Moskvi svet je proslavio 60 godina pobede nad nacizmom, a među zvanicama našao se, prvi put od završetka Drugog svetskog rata, i nemački kancelar.

2006 - Na doživotnu robiju osuđen je Armin Majvez "kanibal iz Nemačke", koji je tokom suđenja priznao da je ubio i pojeo muškarca. Armin Majvez (44), kompjuterski tehničar, je tokom suđenja detaljno ispričao kako je 21. marta 2001. godine ubio Bernda Jirgena Brandesa (43) u svom domu u Rotenburgu.

2009 - Umro je Čak Dejli, košarkaški trener, tvorac "Drim tima" koji su sačinjavale zvezde poput Džordana, Džonsona, Barklija, Birda, koji je na Igrama u Barseloni 1992. osvojio olimpijsku titulu. Važio je za stručnjaka koji je umeo da od različitih karaktera stvori harmoničan tim. Kao klupski trener ekipu Detroita doveo je do dve uzastopne titule u NBA takmičenju 1989. i 1990. Predvodio je i Klivlend, Nju Džersi i Orlando. Godine 1994. primljen je u košarkašku Kuću slavnih.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 10.05.

Danas je petak 10. maj, 131. dan 2024. godine.

1559 - Sinovi ostarelog turskog sultana Sulejmana II poveli su bitku za osmanski presto kod mesta Konja u Maloj Aziji. Vojska Selima, koji je 1566. postao sultan Selim II, potukla je snage Bajazita, primoravši ga da s pristalicama pobegne u Persiju, gde je kasnije ubijen.

1594 - Mošti oca Srpske crkve i prvog srpskog arhiepiskopa Svetog Save Turci su spalili na Vračaru u Beogradu. Spaljivanju moštiju 359 godina posle svečeve smrti prethodio je ustanak Srba u Banatu (koji je tada bio pod Turskom) pod episkopom banatskim Svetim Teodorom Vršačkim, u kojem su ustanici nosili ikone Svetog Save. Turski sultan Muhamed III naredio je Sinan paši da po svaku cenu uguši pobune Srba, a ovaj je, znajući za značaj Svetog Save za Srbe, naredio prenos moštiju iz manastira Mileševa u Beograd i spalio ih je na Vračarskom brdu (tada izvan Beograda). Kako bi mesto spaljivanja bilo obeleženo u prvoj polovini 19. veka podignut je krst od crvenog granita, po kome je taj deo Beograda kolokvijalno nazvan. Bila je to privatna inicijativa Gligorija Vozarovića, poznatog izdavača i knjigovesca. Docnije je na Vračarskom brdu podignuta crkva posvećena Svetom Savi, sa istim ciljem, a zatim i današnji velelepni hram.

1760 - Rođen je francuski oficir Klod Žozef Ruže de Lil koji je 1792. napisao reči i melodiju francuske himne. Pesmu, komponovanu kao marš, prema narudžbini gradonačelnika Strazbura, oduševljeno su pevali vojnici Francuske revolucije na maršu iz Marselja u Pariz, pa je nazvana "Marseljeza".

1774 - Umro je francuski kralj Luj XV, koji je nasledio presto kao petogodišnjak 1715. posle smrti pradede Luja XIV. Vodio je neuspešan Rat za austrijsko nasleđe i Sedmogodišnji rat posle kojeg je Francuska morala da Velikoj Britaniji prepusti Kanadu. Ukinuo je jezuitski rimokatolički red i konfiskovao imovinu Jezuita.

1849 - Umro je japanski slikar Kacušika Hokusaj, glavni predstavnik realizma u japanskom slikarstvu. Slikao je scene iz svakodnevnog života i predele, uključujući čuveni ciklus "Trideset pogleda na Fuđijamu".

1865 - Predsednika Konfederacije otcepljenih južnih država SAD Džefersona Dejvisa zarobile su u Američkom građanskom ratu trupe Severa.

1871 - Mirovnim ugovorom u Frankfurtu poražena Francuska je posle Prusko-francuskog rata primorana da preda Nemcima pokrajine Alzas i Lorenu i da plati visoku ratnu odštetu.

1881 - Krunisan je rumunski kralj Karol I, prvi kralj Rumunije. Pripadao je porodici Hoencolern, vladarskoj porodici Pruske i Nemačke.

1894 - Rođen je američki kompozitor ruskog porekla Dimitri Tjomkin, izuzetan autor filmske muzike, dobitnik više Oskara. Filmovi: "Gospodin Smit ide u Vašington", "Samo anđeli imaju krila", "Senka sumnje", "Dvoboj na suncu", "Nazovi M radi ubistva", "Div", "Starac i more", "Rio Bravo", "Tačno u podne", "Čajkovski".

1899 - Rođen je američki filmski glumac i igrač Frederik Austerlic, poznat kao Fred Aster, jedan od najvećih holivudskih zabavljača. Filmovi: "Roberta", "Vesela raspuštenica", "Vreme svinga", "Cilinder", "Brodvejska melodija", "Nikad nećeš postati bogat", "Uskršnja parada", "Smešno lice", "Na plaži", "Diži zavesu".

1904 - Umro je engleski novinar i istraživač Henri Morton Stenli, koji se proslavio 1871. "spasavanjem" škotskog istraživača Dejvida Livingstona, za kojeg se verovalo da se izgubio u Africi. Potom je putovao u Afriku više puta do 1889. i otkrio je Albertovo, Edvardovo i Leopoldovo jezero, planinski masiv Ruvenzori i ispitao veliki deo basena reke Kongo.

1923 - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčka sklopile su konvenciju o osnivanju "Slobodne zone u Solunu", koja je Beogradu predata na upotrebu 6. marta 1925. na period od 50 godina. Zona je obuhvatala 94.000 kvadratnih metara, na kojoj je Kraljevina S.H.S. dobila isljučivo pravo upotrebe i carinsku upravu, ali ne i policijsku, jer je područje ostalo pod grčkim suverenitetom. Novi aranžman SFRJ i Grčke o tranzitu jugoslovenske robe preko slobodne zone luke u Solunu potpisan je 3. februara 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina, posle čega se automatski produžavao svakih pet godina.

1931 - Rođena je srpska slikarka Olja Ivanjicki, u Pančevu, u porodici "belih" Rusa. Završila je vajarstvo na Akademiji za likovne umetnosti u Beogradu, ali se čelog života bavila slikarstvom. Bila je među osnivačima grupe "Medijala", samosvojne pojave koju je osnovala grupa potpunih posvećenika umetnosti (Leonid Šejka, Milovan Vidak, Svetozar Samurović, Kosta Bradić, Siniša Vuković, Milić od Mačve i dr). Uživala je svetski ugled i njena dela nalaze se u brojnim muzejima i galerijama sveta, poput "Metropoliten"-a u Njujorku.

1933 - Nacisti su u centru Berlina priredili prvo masovno spaljivanje knjiga, bacivši na lomaču više od 25.000 dela Karla Marksa, Zigmunda Frojda, Bertolda Brehta, Alberta Ajnštajna i drugih autora, koje su nacisti označili kao "dekadentne".

1940 - Nemačka je u Drugom svetskom ratu bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija je posle nemačke invazije na Dansku zaposela danski posed Island.

1940 - Posle ostavke Nevila Čemberlena, potpisnika "Minhenskog sporazuma" 1938. kojim je Čehoslovačka naterana da Nemačkoj ustupi takozvanu Sudetsku oblast, britanski premijer je postao Vinston Čerčil, koji je potom proveo naciju kroz Drugi svetski rat.

1941 - Rudolf Hes, zamenik nemačkog vođe Adolfa Hitlera, spustio se padobranom u Škotsku, u nameri da kod britanske vlade izdejstvuje separatni mir s Nemačkom. Njegov predlog nije prihvaćen i Hes je kraj Drugog svetskog rata dočekao kao zarobljenik u Velikoj Britaniji. Na suđenju u Nirnbergu 1946. osuđen je na doživotnu robiju.

1967 - Američko vazduhoplovstvo je prvi put u Vijetnamskom ratu bombardovalo luku Hajfong u Severnom Vijetnamu.

1977 - Umrla je američka filmska glumica Džoan Kraford, jedna od najvećih holivudskih zvezda tridesetih godina 20. veka. Filmovi: "Mildred Pirs" (Oskar), "Lice jedne žene", "Humoreska", "Prokletnici ne plaču", "Strah", "Nežna pesma", "Demonska žena", "Šta se dogodilo Bebi Džejn".

1979 - Umrla je filmska glumica Italina-Ida Kravanja, poznata kao Ita Rina, posle udaje Tamara Đorđević, najpoznatija filmska glumica u Kraljevini Jugoslaviji, prva naša glumica koja je ušla u svetsku enciklopediju filma. Pre Drugog svetskog rata igrala je u nizu filmova uglavnom nemačke i češke produkcije, a posle rata epizodne uloge u nekoliko domaćih filmova. Filmovi: "Erotikon", "Galgentoni", "Pesma crnih brda", "A život teče dalje".

1981 - Socijalista Fransoa Miteran pobedio je u drugoj rundi predsedničkih izbora u Francuskoj dotadašnjeg šefa države Valerija Žiskara D'Estena, čime je levica u toj zemlji došla na vlast posle tri decenije.

1988 - SAD su stavile veto na rezoluciju Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija kojom je Izrael osuđen za invaziju na jug Libana.

1993 - Više od 200 radnika, mahom žena, poginulo je u požaru koji je zahvatio jednu fabriku igračaka u tajlandskoj provinciji Nakon Patom.

1994 - Nelson Mandela je kao prvi crnac inaugurisan za predsednika Južne Afrike.

1994 - Italijanski medijski magnat Silvio Berluskoni preuzeo je dužnost premijera Italije na čelu koalicione vlade u kojoj su se našli i neofašisti.

1995 - Najmanje 100 ljudi je poginulo kada se lift, koji je prevozio rudare u jednom rudniku zlata u blizini Orknija u Južnoj Africi, iznenada otkačio i stropoštao na dno rudnika.

1996 - Premijer Indije Narašima Rao podneo je ostavku posle izbornog poraza njegove Kongresne stranke.

1997 - U zemljotresu u istočnom Iranu poginulo je najmanje 1.560 osoba.

1999 - Avioni NATO su prilikom bombardovanja industrijske zone Čačka, nepun kilometar od centra grada, usmrtili četvoro civila.

2002 - Zbog prodavanja tajni Moskvi, na doživotnu robiju osuđen je bivši FBI agent Robert Hansen.

2006 - Umro je Zoran Gluščević, istaknuti srpski književnik, kritičar, esejista. Rođen je 1926. u Užičkoj Požegi, diplomirao je na Filološkom fakultetu u Beogradu na katedri za germanistiku. Veoma rano se afirmisao na književnoj i kulturnoj sceni tadašnje Jugoslavije i bio je urednik više književnih časopisa. Posebno se bavio izučavanjem nemačke književnosti. Pored eseja pisao je drame za radio i televiziju. Dela: "Putevi humaniteta "I i II, "Perom u raboš", "Alfa i omega", "Književnost i rituali", "Okultna moć", "Sava Rakočević", "Mefisto i on". Priredio je i uredio "Sabrana dela Isidore Sekulić", kao i sabrana dela Hermana Hesea, i važio je za najboljeg poznavaoca Heseovog opusa kod Srba.

2006 - Hamas i Fatah postigli su primirje. Palestinski premijer Ismail Hanije saopštio je da je njegova vladajuća radikalna islamistička organizacija Hamas postigla dogovor sa rivalskim Fatahom o okončanju dugogodišnjeg sukoba.

2006 - umro je ruski filozof Aleksandar Zinovjev, jedan od prvih sovjetskih disidenata. U Rusiju se vratio 1999. i od tada je predavao na Filozofskom fakultetu Moskovskog univerziteta. Prvi put je hapšen još 1939. zbog antistaljinističkih istupa. Borio se u Drugom svetskom ratu i odlikovan je. Pošto je 1976. u Švajcarskoj objavio satirično delo "Zjapeće visine", dve godine potom proteran je iz Sovjetskog Saveza i naredne dve decenije provodi u izgnanstvu. Jedini je ruski dobitnik ugledne nagrade "Aleksis de Tokvil", a autor je preko 40 knjiga. Dela: "Parabelum", "Homo sovjetikus", "Ruka Kremlja", "Katastrojka", "Komunizam kao realnost", "Kriza komunizma", "Zapad".

2017 - Preminuo je Oliver Potežica, teško povređen u saobraćajnoj nesreći u Tunisu prethodnog dana. Potežica, karijerni diplomata, tada ambasador Srbije u Libiji, stradao je tokom službenog boravka u Tunisu. Bio je priznati stručnjak za Bliski Istok, i uopšte islam, član UNS, generalni sekretar Centra za proučavanje religije i versku toleranciju, predsednik Srpsko libijskog društva, potpredsednik Jugoslovensko arapskog društva, član Upravnog odbora Srpsko iranskog društva i počasni predsednik Srpsko palestinskog društva. Kao diplomata boravio je u Iranu, Jordanu, Palestini, Libiji. Dela: "Drevna Persija", "Vehabije-između istine i predrasuda", "Organizacija islamske konferencije".

2020 - Preminuo je Trivo Inđić, sociolog, diplomata, hispanolog. Bio je predavač na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu odakle je odstranjen 1975. sa još sedam kolega. Pripadao je krugu intelektualaca oko časopisa "Praksis" i Korčulanske filozofske škole. Radio je u Zavodu za proučavanje kulturnog razvitka, Institutu za međunarodnu politiku i privredu, kao i u Institutu za evropske studije u Beogradu. Od 1992. do 1994. obavljao je dužnost pomoćnika ministra za prosvetu u Saveznoj vladi Jugoslavije. Od 2001. do 2004. bio je ambašador SRJ u Španiji, da bi docnije bio savetnik predsednika Srbije do 2012. Dela: "Savremena Španija", "Uspon masa", "Tržište dela likovne umetnosti", "Za novo prosvetiteljstvo", "Tehnologija i kulturni identitet".

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 11.05.

Na današnji dan 1953. godine Rođen je Đorđe Balašević, srpski kantautor, poeta, literata, jedan od najpopularnijih muzičara negdašnje Jugoslavije. Opevao je rodni Novi Sad i Vojvodinu. Više desetina njegovih pesama postale su veliki hitovi. Bio je član grupa "Žetva" i "Rani mraz", a 1982. započeo je solo karijeru. Proslavio se 1977. kada je objavljen singl "U razdeljak te ljubim", koji se prodao u neverovatnih 180.000 primeraka.

Vremeplov-Na današnji dan - Page 7 677z3816

Danas je subota, 11. maj, 132. dan 2024. Do kraja godine ima 234 dana.

330 - Konstantinopolj (sadašnji Istanbul, što je bukvalni prevod slovenskog Carigrad) postao je nova prestonica Rimskog carstva. Grad je neformalno nazvan je po osnivaču caru Konstantinu I Velikom.

483 - Rođen je Vizantijski car Justinijan I, poznat kao Justinijan Veliki, koji se proslavio kodifikacijom rimskog prava, velikom graditeljskom aktivnošću i osvajanjima. Težeći obnovi Rimskog carstva na zapadnim, izgubljenim, teritorijama, taj vladar, rođen kod Naisusa (Niš), pokorio je 534. Vandale u severnoj Africi, 555. Ostrogote u Italiji. Ratovao je i protiv Persijanaca, koji su ugrožavali azijske provincije, ali nije uspeo da spreči upade Slovena na Balkan. Prema njegovom nalogu, najbolji pravnici pripremili su "Korpus juris civilis", sastavljen od prečišćenih zakona rimskih careva ("Kodeks Iustinijanus"), raznih pravnih spisa ("Digesta") i izvoda za školovanje pravnika ("Institutiones"). Time je sačuvao norme rimskog prava, što je imalo izuzetan značaj za razvoj pravne teorije u Evropi. Sazidao je 537. crkvu Aja Sofija, najveću u Carigradu, koju su posle osvajanja grada 1453. Turci pretvorili u džamiju doziđivanjem četiri minareta.

1686 - Umro je nemački fizičar i pronalazač Oto fon Gerike, koji je prvi demonstrirao vakum i prikazao čuveni eksperiment o vazdušnom pritisku ("magdeburške polulopte"). Takođe je izumeo vazdušnu pumpu, vazdušnu vagu i barometar.

1778 - Umro je engleski državnik Vilijam Pit Stariji, vođa vigovaca, britanski premijer od 1756. do 1761. i od 1766. do 1768, čija je agresivna spoljna politika preobrazila Veliku Britaniju u najveću svetsku kolonijalnu silu i Francusku gotovo lišila kolonija. Kao šef diplomatije i rata sprovodio je politiku kolonijalne ekspanzije i pokrenuo je 1756. Sedmogodišnji rat, posle kojeg je Francuska 1763. morala Kanadu da ustupi Britaniji i da se povuče iz Indije.

1852 - Na Baščaršiji u Sarajevu u požaru je izgorelo oko 2.000 dućana, od čega čak 1.600 u vlasništvu Srba. Građani Srbije su tada pritekli u pomoć "jednoplemenoj i jednorođenoj braći". Spisak darodavaca je sačuvan u Arhivu Beograda.

1869 - Osnovano je Srpsko poljoprivredno društvo s ciljem širenja stručnih znanja među seljacima, kao i popularizacije novih saznanja u poljoprivredi. Prvobitni naziv bio je: Društvo za poljsku privredu. SPD je postojalo do 1946. kada je ukinuto.

1896 - Rođen je srpski kompozitor Josip Štolcer, poznat kao Josip Slavenski, profesor Muzičke akademije u Beogradu, koji je, težeći oblikovanju nacionalnog izraza, spojio muzički folklor pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom. Dela: "Balkanofonija" za orkestar", "Simfonija Orijenta", za hor i orkestar, "Pesme moje majke" za glas i gudački kvartet, četiri gudačka kvarteta, violinski koncert, horovi, sonata za violinu i klavir.

1901 - Rođen je srpski glumac Viktor Starčić, izuzetno nadaren za suptilne portrete, produhovljeni umetnik s dubokim emocionalnim i psihološkim poniranjem u uloge. Ostvario je više sjajnih uloga u filmovima, a neke kreacije ušle su u antologiju srpskog i jugoslovenskog teatra, poput Pometa u "Dundo Maroju", Hljestakova u "Revizoru", Smrdića u "Rodoljupcima", Aurela u "Ledi", Pavlina u "Jegoru Buličovu", Glumca u "Na dnu", Lembaha u "Agoniji", Don Zanea u "Gloriji".

1904 - Rođen je španski slikar Salvador Dali, ekscentrik visokog stila, jedan od najvećih slikara 20. veka, umetnik koji je uzdrmao temelje slikarstva. Prošao je kroz faze futurizma, kubizma i apstraktnog racionalizma, da bi se priklonio nadrealizmu, uvek s crtežom izvedenim do perfekcije. Slikao je iracionalan i fantastičan svet snova i halucinacija. Tridesetih godina je naslikao dela koja su izazvala šok ("Veliki masturbator", "Goruća žirafa", "Predosećaj građanskog rata"). Radio je i kao kostimograf i scenograf u filmovima španskog režisera Luisa Bunjuela "Andalužanski pas" i "Zlatno doba". Napisao je autobiografsko delo "Tajni život Salvadora Dalija".

1919 - Rođen je Džon Majkl Hejs, američki filmski scenarista. Bio je nominovan za Oskara za filmove "Prozor u dvorište" Alfreda Hičkoka i za "Gradić Pejton". Hejs je sa Hičkokom sarađivao i u filmovima "Drš'te lopova", "Nevolje s Harijem" i "Čovek koji je suviše znao".

1924 - Rođen je Entoni Hjuiš, britanski naučnik, fizičar, radio astronom, dobitnik Nobelove nagrade. Diplomirao je na Kembridžu. Nobelovu nagradu dobio je 1974, za odlučujuću ulogu u otkriću pulsara. Bio je član Kraljevskog društva (akademije nauka) od 1968, dobitnik niza priznanja, uključujući šest počasnih univerzitetskih diploma. Zanimljivo je da je držao da nauka i religioznost ne samo da se ne isključuju nego su komplementarne.

1925 - Umro je srpski slikar Stevan Todorović, član Srpske kraljevske akademije. Slikarstvo je učio u Beču i Minhenu. Počeo je kao romantičar s lepim osećajem za kolorit, a završio kao hladni akademičar. Izradio je oko 300 portreta savremenika, uključujući Kornelija Stankovića, Đuru Daničića, Vladana Đorđevića, kraljicu Nataliju.

1927 - Umro je francuski slikar španskog porekla Huan Gris, pionir stila poznatog kao sintetički kubizam. U početku je stvarao pod uticajem zemljaka Pabla Pikasa, a kasnije je našao originalan izraz na granici apstrakcije.

1931 - Bankrot "Kreditanštalta", najveće austrijske banke, označio je početak finansijskog kolapsa u centralnoj Evropi.

1933 - Rođen je srpski glumac Zoran Radmilović, neprevaziđeni majstor improvizacije, koji je oduševljavao pozorišnu publiku, često stvarajući utisak da je sam - čitavo pozorište. Glumačku karijeru započeo je kao student 1960. u Beogradskom dramskom pozorištu a 1964. je prešao u Atelje 212. Omiljen za života, upamćen je po nizu briljantnih uloga poput Kralja Ibija, Radovana III, Trigorina u "Galebu", Laze Kostića u "Santa Maria della Salute". Igrao je u brojnim filmovima i TV serijama.

1940 - Potpisan je jugoslovensko-sovjetski trgovinski ugovor. U strahu od italijanskih pretnji, Kraljevina Jugoslavija tražila je od Sovjetskog Saveza vojnu pomoć, čak 200 aviona, tešku artiljeriju, tenkove i benzin. Šef sovjetske diplomatije Vjačeslav Molotov uslovio je svaku saradnju uspostavom redovnih diplomatskih odnosa, što je i učinjeno 25. juna 1940.

1943 - Izbeglička jugoslovenska vlada u Londonu je u Drugom svetskom ratu, na insistiranje britanske vlade, zatražila od Draže Mihajlovića da prekine sve kontakte sa okupatorima i uspostavi odnose sa partizanskim pokretom.

1949 - Sijam je promenio ime u Tajland.

1949 - Izrael je primljen u UN.

1973 - Donji dom skupštine Savezne Republike Nemačke potvrdio je sporazum o uspostavljanju odnosa dveju nemačkih država, čime je okončano dugogodišnje otvoreno neprijateljstvo i nepriznavanje Demokratske Republike Nemačke kao suverene države.

1988 - Umro je britanski dupli agent Harold Adrijan Rasel "Kim" Filbi, jedan od najuspešnijih u sovjetskoj obaveštajnoj službi, u koju je stupio kao student u Kembridžu 1934. Posle rata bio je oficir za vezu između britanske i američke obaveštajne službe, što mu je omogućilo da u periodu "hladnog rata" Moskvi dostavlja informacije od najvećeg značaja. Kad je gotovo otkriven, nestao je u Bejrutu i obreo se 1963. u Moskvi, gde je i umro. Bio je "treći čovek" koji je omogućio sovjetskim špijunima u Velikoj Britaniji Gaju Bardžesu i Donaldu Meklinu da 1951. pobegnu u Sovjetski Savez. Zbog izvanrednih zasluga nagrađen je najvišim sovjetskim odlikovanjima.

1992 - Ministri inostranih poslova zemalja Evropske zajednice odlučili su da povuku iz Beograda ambasadore i da zatraže suspenziju članstva Savezne Republike Jugoslavije u Organizaciji za evropsku bezbednost i saradnju.

1992 - Umro je srpski glumac Jovan Milićević, koji je život posvetio pozorištu i umro u njemu tokom susreta "Joakim Vujić" u Kruševcu. Isticao se dramskim temperamentom, prodornom ekspresijom i naglašenom sposobnošću preobražaja. Upamćen je po produbljenim kreacijama Tomasa Mora, Ričarda III, Prometeja, Hamleta, u "Braći Karamazovima", "Krvavim svadbama".

1996 - Američki putnički avion DC-9 srušio se u močvaru Everglejds u Floridi ubrzo po poletanju s aerodroma u Majamiju, što nije preživeo niko od 110 putnika i članova posade.

1999 - Prilikom bombardovanja mosta preko Južne Morave u Vladičinom Hanu, NATO avijacija je ubila učenike gimnazije Gordanu Nikolić i Milana Ignjatovića. Kasetne bombe, zabranjene međunarodnim konvencijama, usmrtile su u selu Staro Gracko kod Lipljana Draganu Dimić (4) i jedan stariji bračni par, kao i dvoje civila u Nišu.

2000 - Rođenjem devojčice kojoj je dato ime Asta - vera na hindu jeziku - stanovništvo Indije zvanično je dostiglo milijardu.

2006 - Umro je američki bokser Flojd Paterson, prvak sveta u teškoj kategoriji. Rođen je 1935. u mnogočlanoj porodici afroamerikanaca u Bruklinu, veoma mlad posvetio se boksu i 1952. u Helsinkiju, osvojio je zlatnu olimpijsku medalju u srednjoj kategoriji. Četiri godine potom postao je najmlađi profesionalni prvak sveta, savladavši u pet rundi zemljaka Arčija Mura. U njujorškom Polo-graundu 1959. Paterson je neočekivano izgubio titulu, pošto ga je Šveđanin Ingemar Johanson u trećoj rundi čak sedam puta poslao na pod. Godinu dana kasnije, Paterson se nokautom revanširao Johansonu i vratio naziv prvaka sveta. Po mišljenju eksperata, bila je to jedna od najlepših borbi u ringu u dotadašnjoj istoriji "plemenitog sporta".

2006 - Novi statut Katalonije usvojen je u španskom senatu. Ovim dokumentom Kataloniji je data bitno šira autonomija u političkom i finansijskom pogledu. Novi statut sadrži i sporni stav u kojem se navodi da ta regija na severoistoku Španije "vidi sebe kao naciju", što su konzervativni krugovi ocenili kao "početak kraja Španije kao jedinstvene države". Socijalistički Predsednik vlade Španije Zapatero, ocenio je tim povodom, da novi statut Katalonije otvara put za "niz sličnih mera" u zemlji autonomnih regija kakva je današnja Španija.

2008 - Srpski teniser Novak Đoković trijumfovao je na turniru masters serije koji je igran u Rimu, pošto je u finalu pobedio Švajcarca Stanislasa Vavrinku rezultatom 4:6, 6:3, 6:3.

2011 - Preminuo je Petar Bokun, neuropsihijatar. Rođen je 1941. godine u Beogradu a studije medicine završio je u Zagrebu. Doktorirao je u Beogradu temom "Paranoja kod migranata" 1982. godine. Autor je 53 knjige, od čega sedam poezije, i preko stotinu stručno naučnih radova. Bio je stalni saradnik lista "Politika". Osnovao je 2005. godine katedru psihoantropologije na Akademiji umetnosti u Beogradu.

2016 - Bagdad je potreslo više bombaških napada u kojima je poginulo 110 osoba, uključujući teroriste, a 165 je ranjeno. Napadi su se dogodili na pijaci u trgovačkom šiitskom kraju Sadr siti a potom i u šiitskom kvartu i na još jednoj lokaciji. Odgovornost je preuzela ekstremistička Islamska država.

2021 - Prilikom pucnjave u Gimnaziji 175, u Kazanju, Tatarstan, Rusija, devet osoba je ubijeno a 23 su povređene. Izbačeni đak te škole Ilnjaz Galijavijev ubio je 7 učenika i dva nastavnika.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 12.05.

Danas je nedelja, 12. maj, 133. dan 2024. Do kraja godine ima 233 dana.

1820 - Rođena je engleska medicinska sestra Florens Najtingejl, utemeljivač profesije medicinskih sestara, čiji se rođendan obeležava kao međunarodni Dan medicinskih sestara. U Krimskom ratu polovinom 19. veka organizovala je bolnice pri britanskom ekspedicionom korpusu i znatno je reformisala sanitetsku službu i negu ranjenika i bolesnika. Zahvaljujući tome, smrtnost u britanskim poljskim bolnicama smanjena je sa 40 na dva odsto. Otvorila je prvu školu za medicinske sestre, a njene učenice su posle Prvog svetskog rata, u kojem su lečile srpske vojnike, pomogle osnivanje takve škole u Beogradu, iz koje je prva generacija medicinskih sestara izašla 1924.

1842 - Rođen je francuski kompozitor Žil Emil Frederik Masne, profesor Konzervatorijuma u Parizu, čija sentimentalna dela izražavaju francusku građansku romantiku. Komponovao je više od 20 opera, uglavnom s lirskom tematikom, u kojima je dočarao osećajne heroine i lirsko-patetične muške tenorske likove. Dela: opere "Manon", "Verter", "Don Kihot", "Tais", baletska muzika, oratorijumi, kantate, solo pesme.

1871 - Umro je francuski kompozitor Danijel Fransoa Espri Ober, autor opera u kojima se smenjuju govorne i pevačke deonice. Dela: opere "Fra Diavolo", "Crni Domino", "Bludni sin", "Nema iz Portičija".

1884 - Umro je češki kompozitor, dirigent i pijanista Bedžih Smetana, začetnik i najznačajniji predstavnik češkog muzičkog nacionalizma. Inspirisao se narodnim legendama, istorijom i folklorom. Dela: opere "Prodana nevesta", "Dalibor", "Libuša", "Poljubac", ciklus simfonijskih poema "Moja domovina", gudački kvartet "Iz moga života", klavirske i kamerne kompozicije.

1888 - Velika Britanija je uspostavila protektorat nad Severnim Borneom i Brunejom.

1899 - Održana je Osnivačka skupština "Prvog srpskog društva za igru loptom". Skupština je održana u "Trgovačkoj kafani" na inicijativu Huga Bulija, koji je i doneo prvu fudbalsku loptu u Beograd, i Andre Nikolića, tada ministra inostranih dela.

1918 - Rođen je američki inženjer Džulijus Rozenberg, koji je sa suprugom Etel 1953. kao prvi civil u SAD osuđen na smrt zbog špijunaže, navodno zbog odavanja Sovjetskom Savezu atomskih tajni. Kazna je izvršena uprkos kampanji širom sveta da im bude pošteđen život.

1933 - Rođen je Andrej Voznesenski, ruski literata, pesnik i prozaista. Pripadao je pesničkoj avangardi "generacije šezdesetih". Bio je dopisni član francuske Akademije Malarme, počasni akademik nekoliko međunarodnih akademija, potpredsednik PEN centra Rusije. Dela:"Parabola", "Mozaik", "Antisvetovi", "Ahilovo srce", "Pogled", "Iskušenje", "Kazino Rusija".

1935 - Umro je poljski državnik maršal Jozef Klemens Pilsudski, prvi predsednik Poljske od 1918. do 1922. i inicijator rata protiv sovjetske Rusije 1920. i 1921. Godine 1926. Pilsudski je uspostavio vojnu diktaturu koja je trajala do njegove smrti.

1947 - Posle godinu dana snimanja prikazana je "Slavica", prvi jugoslovenski igrani film posle Drugog svetskog rata. Režiser i scenarista bio je Vjekoslav Afrić, snimatelj Žorž Skrigin, a tumači glavnih uloga Irena Kolesar, Marjan Lovrić i Ljubiša Jovanović.

1949 - Zvanično je ukinuta sovjetska blokada Zapadnog Berlina, započeta krajem juna 1948, pošto su i zapadni saveznici i Sovjetski Savez shvatili besmislenost beskompromisnog suprotstavljanja.

1967 - Umro je engleski pisac Džon Mejsfild. Suptilan poeta koji je često prikazivao grubost i sirovost života. Pisao je i dramska dela u rimovanom dvostihu. Dela: pesme "Balade s mora", "Soneti", "Večno milosrđe", "Polja zelenkada", "Lis Rejnard", drame "Veliki petak", "Kralj Filip".

1994 - Umro je škotski političar Džon Smit, lider britanske Laburističke partije, pod čijim je vođstvom stranka, posle 15 godina u opoziciji, znatno ojačala. To je njegovom nasledniku Toniju Bleru obezbedilo "odskočnu dasku" za povratak laburista na vlast 1997.

1994 - Palestinska policija je prispela na Zapadnu obalu u okviru priprema da od Izraela preuzme grad Jerihon, središte palestinske autonomije u toj oblasti.

1995 - Vlasnici "Rokfeler centra" u Njujorku, iza kojih je stajao japanski kapital, objavili su bankrotstvo tog gigantskog poslovnog centra.

1997 - Predsednik Rusije Boris Jeljcin i čečenski vođa Aslan Mashadov potpisali su sporazum o obustavi neprijateljstava u ruskoj republici Čečeniji, koji su čečenski separatisti ubrzo prekršili.

2002 - Bivši predsednik SAD Džimi Karter doputovao je u Havanu u privatnu posetu, kao američki političar najvišeg profila otkad je 1959. Fidel Kastro revolucijom preuzeo vlast na Kubi.

2003 - U terorističkom napadu kamionom punim eksploziva dvojice čečenskih islamskih bombaša-samoubica, na zgradu središta lokalne vlasti i Federalne službe bezbednosti u mestu Znamenskoje na severu Čečenije poginulo je najmanje 59 osoba.

2003 - U više koordinisanih samoubilačkih bombaških napada na stambene četvrti za strance u glavnom gradu Saudijske Arabije Rijadu, za koje je odgovornost preuzela islamistička teroristička organizacija Al Kaida, ubijene su 34 osobe, uključujući najmanje sedam Amerikanaca.

2006 - Između 150 i 200 osoba poginulo je u eksploziji naftovoda na periferiji Lagosa, najvećeg grada u Nigeriji.

2007 - U eksploziji bombe na pijaci u turskoj luci Izmir povređeno je 15 lica. Bomba je bila pričvršćena za bicikl, ostavljen na pijaci u četvrti Bornova. Procenjeno je da iza terorističkog akta stoji kurdska PKK. Izmir je, posle Istanbula, najveća luka u Turskoj, ali i veliki turistički centar.

2007 - Najmanje 27 osoba je poginulo, a više od 100 je ranjeno u pakistanskom gradu Karačiju, u najžešćoj razmeni vatre od početka političke krize koja se pretvorila u otvoren sukob između vladinih snaga i opozicije, nakon što je pakistanski predsednik Pervež Mušaraf smenio predsednika Vrhovnog suda.

2008 - Umrla je Irena Sendler, poljska socijalna radnica koja je iz varšavskog geta spasla oko 2.500 jevrejske dece. Tokom Drugog svetskog rata radila je u varšavskom zdravstvenom centru, i u periodu između oktobra 1940. i aprila 1943. uz pomoć svog tima od oko 20 ljudi, od nacista je iz varšavskog geta uspela da izbavi oko 2.500 jevrejske dece i potom ih je, do daljnjeg, zbrinula u sirotištima, bolnicama ili manastirima.

2008 - U razornom zemoljotresu koji je pogodio kinesku provinciju Sečuan, poginulo je 68.000 osoba, a preko 288.000 je povređeno. Zemljotres, koji se osetio u gradovima na hiljade kilometara udaljenim od epicentra, poput Pekinga, Šangaja, Hongkonga, Bankoka, najsmrtonosniji je od 1976, kada je u gradu Tangshanu, nedaleko od Pekinga, život izgubilo 243.000 osoba.

2008 - Umro je američki pop umetnik Robert Raušenberg. Postao je slavan 50-ih 20.v. baveći se paralelno slikanjem, vajanjem, štampom, fotografijom i performansima. Prošao je put od apstraktnog ekspresionizma do pop arta. Bio je prvi američki umetnik koji je pobedio na Bijenalu u Veneciji, 1964. godine.

2009 - Preminuo je Mladen Srbinović, akademik, jedan od najznačajnijih srpskih slikara 20. veka. Učio je od velikana srpske i svetske umetnosti kao što su Nedeljko Gvozdenović, Ivan Tabaković, Kosta Hakman, Ljubica-Cuca Sokić. Uporedo sa slikarstvom i grafikom, radio je i mozaike i predloške za tapiserije. Izradio je mozaike za zid u svečanoj sali SIV-a (sada Palata Srbija) kao i za zdanja niza drugih institucija, poput zgrade Radio televizije Beograd u Košutnjaku, crkve Svetog Nikole u Rumi, Invest banke u Beogradu ili oltarske pregrade u manastiru Žiča. Nosilac je brojnih međunarodnih i domaćih priznanja.

2014 - U eksploziji u rudniku uglja kod grada Somi, na zapadu Turske, poginula je 301 osoba. U najvećoj katastrofi te vrste u istoriji Turske, koju je izazvao neispravan električni transformator, 787 rudara ostalo je zarobljeno u rudniku. 2016 - Preminuo je knez Aleksandar Karađorđević, prvorođeni sin kneza namesnika Pavla i kneginje Olge. Izdanak i rod niza vladarskih kuća Evrope, osim Krađorđevića, Romanova i vladarskih kuća Grčke i Danske, Aleksandar se školovao u Itonu, nedaleko od Vindzora. Tokom Drugog svetskog rata bio je pilot dobrovoljac RAF-a, sa oko 1000 sati ratnih dejstava. Posle 2000. često je boravio u Srbiji. Bio je potpredsednik Upravnog odbora Zapadnoevropske eparhije SPC, obnovitelj Viteškog reda Zmaja i pokrovitelj Centra za istraživanje pravoslavnog monarhizma. Njegova pisma, saopštenja i razgovori objavljeni su u četiri toma. 2019 - Na obali Fudžejre, u Ujedinjenim Arapskim Emiratima, četiri naftna tankera oštećena su prilikom eksplozija magnetnih mina, dva plovila u vlasništvu Saudi Arabije, jedan norveški i jedan UAE. Nije bilo povređenih, ali je došlo do znatnih oštećenja. Za napade je optužen Iran, što je zvanični Teheran negirao.

2020 - Institut "Mihajlo Pupin" i kompanija "SmartResearch" uspešno su proizveli respirator, medicinski aparat koji pomaže pacijentima kada pluća ne mogu da obavljaju svoju funkciju.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 13.05.

Danas je ponedeljak, 13. maj, 134. dan 2024. Do kraja godine ima 232 dana.

1607 - Kapetan Džon Smit stigao je s grupom vojnika u Virdžiniju. Mesto na kom su se nastanili nazvao je Džejmstaun. Bilo je to prvo stalno britansko naselje u Novom Svetu.

1619 - Pogubljen je holandski državnik Johan Oldenbarnevelt, otac moderne holandske države. Smaknuće je naredio njegov saborac u borbi protiv španskih okupatora princ Moris Nasau, pod optužbom za religioznu subverziju. Zajedno s Morisovim ocem Vilhelmom I "Ćutljivim" od Oranža, vladarom novostvorene protestanske republike Ujedinjenih Provincija Nizozemske, Oldenbarnevelt je krajem 16. veka predvodio pobunu protiv Španaca. Odlučujuće je doprineo procvatu Holandije, trgovinskoj ekspanziji i osnivanju Holandske istočnoindijske kompanije, ali je njegov umereni protestantizam toliko zasmetao Morisu da ga je uhapsio i pogubio, što se smatra tamnom mrljom rane holandske istorije.

1717 - Rođena je austrijska carica, češka i mađarska kraljica Marija Terezija, koja je tokom vladavine od 1740. do smrti 1780. sprovodila reforme u duhu prosvećenog apsolutizma, ali i germanizaciju i pokatoličavanje. Srbima u Potisko-pomoriškoj granici ukinula je privilegije, čime je podstakla njihove seobe u Rusiju od 1751. do 1753. (koje je literarno opisao Crnjanski u Seobama). Da bi osigurala osporavani presto, zbog problema nasleđivanja po ženskoj liniji, vodila je Rat za austrijsko nasleđe od 1740. do 1748. u kojem joj je 1745. pruski kralj Fridrih II Veliki preoteo Šleziju (osim manjeg dela). Učestvovala je i u Sedmogodišnjem ratu od 1756. do 1763, opet zbog Šlezije protiv Pruske.

1792 - Rođen je italijanski sveštenik Đovani Marija Mastai Fereti, od 1846. papa Pije IX, čiji je pontifikat trajao 31 godinu i 236 dana, najduže u istoriji rimokatoličke crkve. Na Vatikanskom koncilu 1870. proglasio je dogmu "o papskoj nepogrešivosti".

1795 _ Rođen je slovački filolog i istoričar Pavel Jozef Šafarik, ideolog slovenske uzajamnosti i jedan od osnivača slavistike. Kao direktor srpske gimnazije u Novom Sadu od 1819. do 1833. pridobio je mnoge uticajne ličnosti, uključujući vladara Srbije knjaza Miloša Obrenovića, za šire istraživačke poduhvate u proučavanju jezika i književnosti Južnih Slovena. Bio je i predsednik "Societas slavica", prvog časopisa Slovaka u Vojvodini. Od 1833, kao bibliotekar Univerzitetske biblioteke, posvetio se u Pragu izučavanju slovenskih jezika, književnosti i istorije. Za srpsku kulturu posebno je značajna "Srpska čitanka" u kojoj je izložio poreklo i razvitak srpskog jezika, "Žitije Stevana Nemanje" i "Dušanov zakonik". Ostala dela: "Istorija slovenskog jezika i književnosti svih dijalekata", "Slovenske starine", "Slovenska etnografija", "Spomenici stare književnosti Jugoslovena", "O poreklu i zavičaju glagoljice", "Istorija jugoslovenske književnosti", "Žitija Ćirila i Metodija".

1809 - Trupe francuskog cara Napoleona I ušle su u Beč.

1830 - Osnovana je republika Ekvador.

1840 - Rođen je francuski pisac Alfons Dode, autor trilogije o zgodama Tartarena Taraskonca, remek dela francuske humorističke proze. Bio je naturalista, ali se odlikovao toplinom u razumevanju ljudske nesreće, nenametljivim humanizmom i izuzetnim darom zapažanja. Pisao je romane, drame i novele. Dela: "Pisma iz mog mlina", "Tartaren Taraskonac", "Nabob", "Safo", "Numa Rumestan", "Kraljevi u izgnanstvu", "Besmrtnik".

1846 - Kongres SAD formalno je objavio rat Meksiku, mada su borbe u Kaliforniji započele nekoliko dana ranije. Posle krvavih dvogodišnjih sukoba, SAD su dobile rat 1848, otevši Novi Meksiko i zlatom bogatu Kaliforniju.

1848 - Skupština predstavnika 175 crkvenih opština vojvođanskih eparhija, zajedno sa delegatima iz Srbije, izabrala je u Sremskim Karlovcima mitropolita Josifa Rajačića za patrijarha, a pukovnika Stevana Šupljikca za vojvodu. Skupština je istakla pravo Srba u Austriji (Ugarskoj) na autonomni politički i kulturni razvoj, a 15. maja proglasila je Srpsku Vojvodinu koja je obuhvatala Srem, Vojnu granicu u Sremu, Baranju i Bačku s bečejskim i šajkaškim okruzima (takođe deo Granice) i Banat sa Vojnom granicom i kikindskim okrugom. Austrijska (i Ugarska) vlada proglasile su odluke Majske skupštine nezakonitim, ali je austrijski Ustav od 4. marta 1849. potvrdio osnivanje Srpske Vojvodine i Tamiškog Banata, u koje su uključeni Bodroška, Torontalska, Tamiška i Krašovska županija i Rumski i Iločki okrug Sremske županije. Vojvodina je dobila status posebne upravne teritorije, a austrijski car je poneo i titulu srpskog velikog vojvode.

1851 - Rođen je srpski pisac i lekar Laza Lazarević, jedan od najboljih srpskih realista. Prava je završio u Beogradu a medicinu u Berlinu. Napisao je samo devet pripovedaka, od kojih je "Švabica" ostala u fragmentima. Mada s patrijarhalnim pogledima na život, njegove pripovetke, sažete, s veoma snažnom unutrašnjom dramatikom, imaju klasičnu vrednost. Prevodio je ruske pisce Nikolaja Černjiševskog, Nikolaja Gogolja i Alekseja Pisemskog i francuskog pisca Ežena Skriba. Kao lekar učestvovao je u organizaciji saniteta u Srbiji i objavio 54 rada u stručnim medicinskim časopisima, od kojih neki imaju izuzetan značaj. Ostala dela: "Prvi put s ocem na jutrenje", "Sve će to narod pozlatiti", "Vetar", "Na bunaru", "Školska ikona", "On zna sve", "U dobri čas hajduci", "Verter".

1862 - Rođen je srpski pisac Janko Veselinović. Opisivao je njegovu rodnu Mačvu, s mnogo ljubavi, idealizujući tradicionalni život njegovih zemljaka. Bio je sjajan znalac srpskog jezika i vešto je koristio njegove mogućnosti u romanima, pripovetkama i pozorišnim komadima. Dela: romani "Hajduk Stanko", "Junak naših dana", "Borci", zbirke pripovedaka "Slike iz seoskog života", "Od srca srcu", "Rajske duše", "Zeleni vajati", "Male priče", "Seljanka", pozorišna igra s pevanjem "Đido" (s Dragomirom Brzakom), komad "Potera" (s Čiča-Ilijom Stanojevićem).

1871 - Italija je donela Zakon o garancijama, kojim je papa proglašen neprikosnovenom osobom u čijem je posedu središte rimokatoličke crkve Vatikan.

1881 - Rođen je Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji. Iako je bio protivnik oslobodilačke politike Srbije u Staroj Srbiji (Kosovo i Metohija) i Južnoj Srbiji (danas Makedonija) ipak se, kao vojni obveznik, borio u oslobodilačkim ratovima Srbije od 1912. do pogibije 1914. Predvodio je marta 1903. demonstracije u Beogradu protiv režima kralja Aleksandra Obrenovića i potom je pobegao u Austriju. Po povratku, posle majskog prevrata 1903, uređivao je "Narodne novine". Diplomirao je prava u Beogradu 1906, sekretar Srpske Socijaldemokratske partije postao je 1908. a teorijski časopis "Borba" pokrenuo je 1910. Na Međunarodnom socijalističkom kongresu u Kopenhagenu 1910. u značajnom govoru o austrougarskoj aneksiji Bosne i Hercegovine ukazao je na pogrešan stav austrijskih socijalista i u polemici je ubedljivo porazio jednog od vođa austrijske Socijalističke partije Karla Renera, kancelara Austrije posle Prvog svetskog rata, ukazavši na ekspanzionističku politiku Austro-Ugarske i neodrživost stava socijalista te zemlje da slede vladu. Objavio je oko 600 radova u domaćim i stranim listovima. Poginuo je 20. novembra 1914. u Kolubarskoj bici na Vrače brdu kod Lazarevca. Dela: "Zakonsko osiguranje radnika", "Srbija i Arbanija", "Zakon o radnjama i socijalna demokratija", "U izbornu borbu!", "Za socijalnu politiku", "Socijal-demokratski agitator", "Porezi: jedna žalosna glava u politici srpske buržoazije", "Jedinstvo pokreta".

1882 - Rođen je francuski slikar Žorž Brak, koji je s Pablom Pikasom 1905. osnivač kubističkog pokreta. Posle Prvog svetskog rata prolazio je kroz razne faze, slikajući s upadljivom originalnošću. Slikao je pejzaže, aktove i mrtve prirode.

1887 - U Beogradu je osnovana Opservatorija Velike škole, čiji je rad omogućio izradu desetina naučnih radova koji su poslužili kao osnova za istraživanja klime. Osnivanjem Republičkog hidrometeorološkog zavoda Srbije 1947. Opservatorija je postala njegov sastavni deo.

1888 - U Brazilu je ukinuto ropstvo (među poslednjima u svetu).

1914 - Rođen je američki bokser afričkog porekla Džozef Luis Barou, poznat kao Džoe Luis, apsolutni prvak sveta u teškoj kategoriji od 1937. do 1949. Titulu je osvojio 22. juna 1937. u meču sa zemljakom Džimom Bradokom i odbranio je 25 puta, po čemu je rekorder, a niko ga nije nadmašio ni po dužini držanja titule. Povukao se neporažen 1949, ali se zbog finansijskih nedaća vratio na ring i 1950. i 1951. bezuspešno pokušao da povrati titulu.

1927 - U Nemačkoj je "crni petak" nagovestio slom nacionalne privrede.

1930 - Umro je norveški polarni istraživac Fritjof Nansen, diplomata i humanista, profesor okeanografije na Univerzitetu u Oslu, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1922. Istraživao je od 1893. do 1896. Grenland i Severni ledeni okean, a posle Prvog svetskog rata se bavio zaštitom ratnih zarobljenika i nacionalnih manjina. Kao visoki komesar Društva naroda rukovodio je repatrijacijom ratnih zarobljenika i doprineo potpisivanju Ženevskog protokola o izbeglicama. Jedna vrsta emigrantskog pasoša nazvana "Nansenov pasoš" i sada je u upotrebi kao potvrda identiteta raseljenih ljudi.

1931 - Umro je srpski kompozitor i horovođa Josif Marinković, član Srpske kraljevske akademije, koji je najveći deo stvaralaštva posvetio herojskoj romantičarskoj muzici, znatno je obogativši u tehničkom i izražajnom pogledu. Njegove solo pesme i mnoge horske kompozicije uz pratnju klavira poseban su doprinos srpskoj muzici. Završio je Orguljašku školu u Pragu i bio je u Beogradu dirigent pevačkog društva "Obilić". Dela: horovi "Narodni zbor", "Junački poklič", "Kola", "Potočara", "Zadovoljna reka", solo pesme "Čežnja", "Kaži mi, kaži, Stojanke", crkvena muzika "Liturgija", "Pomen", "Carju nebesni", "Opelo".

1940 - Britanski premijer Vinston Čerčil u parlamentu je u Drugom svetskom ratu izjavio da naciji u sukobu s Nemačkom ne može da obeća "ništa sem krvi, suza i znoja".

1941 - Ministar unutrašnjih poslova ustaške Nezavisne Države Hrvatske Andrija Artuković propisao je u Drugom svetskom ratu "Provedbenu naredbu o ustrojstvu i poslovanju ravnateljstva za javni red i sigurnost", što je bio "pravni osnov" hrvatskih vlasti za stavljanje van zakona oko dva miliona Srba i desetine hiljada Jevreja i Roma.

1944 - U Drvaru je u Drugom svetskom ratu formirana OZNA (Odeljenje za zaštitu naroda) - služba bezbednosti ustrojena po uzoru na odgovarajuću sovjetsku službu. Kasnije je preimenovana u UDB (Uprava državne bezbednosti).

1961 - Umro je američki filmski glumac Gari Kuper, jedan od najomiljenijih glumaca u istoriji Holivuda, prepoznatljiv po naglašenoj individualnosti. Snimio je 84 filma. Filmovi: "Zakon Divljeg zapada", "Narednik Jork" (Oskar), "Kome zvono zvoni", "Tačno u podne" (Oskar), "Vera Kruz", "Prijateljsko ubeđivanje", "Ljubav popodne", "Drvo za vešanje".

1965 - Izrael i Zapadna Nemačka odlučili su da uspostave diplomatske odnose, posle čega je više arapskih država prekinulo odnose s Bonom.

1968 - U Parizu su počeli zvanični pregovori predstavnika Severnog Vijetnama i SAD o okončanju rata u Vijetnamu.

1969 - U rasnim nemirima u Kuala Lumpuru, glavnom gradu Malezije, poginulo je više od stotinu osoba.

1981 - Na papu Jovana Pavla II u Rimu je pucao Turčin Mehmed Ali Agdža, ranivši ga u stomak i ruku.

1994 - Ministri inostranih poslova SAD, Rusije, Britanije, Francuske, Nemačke, Belgije i Grčke odlučili su na sastanku u Ženevi, na osnovu mirovnog koncepta Evropske unije, da 51 odsto teritorije BiH pripadne bosanskim muslimanima i Hrvatima, a 49 odsto Srbima.

1994 - Palestinska policija je, na osnovu sporazuma Izraela i Palestinske oslobodilačke organizacije, u Jerihonu preuzela kontrolu od izraelske vojske.

1995 - U indijskoj državi Kašmir razularena masa razbesnelih muslimana zbog razaranja jedne džamije, palila je škole, vladine zgrade i hinduističke hramove.

1996 - Više od 600 osoba poginulo je u nevremenu na severu Bangladeša.

1999 - Avioni NATO srušili su pokretni most u Vrbasu na Velikom bačkom kanalu. Istovremeno su visokoprovodljivim grafitnim bombama ponovo gađana postrojenja Elektroprivrede Srbije, zbog čega su bez struje ostali Niš, Pirot, Kuršumlija, Aleksinac, Prokuplje, Leskovac, Šabac i delovi Beograda, Novog Sada i više mesta u Vojvodini.

1999 - Francuski pisac i filozof Režis Debre optužio je NATO u otvorenom pismu predsedniku Francuske Žaku Širaku za zločine nad civilima i osporio "ključni razlog" za agresiju na Srbiju (SRJ) jer tokom boravka na Kosovu i Metohiji nije našao nikakve dokaze navodnog genocida nad Albancima.

1999 - Međunarodna organizacija za zaštitu ljudskih prava "Hjumen rajts voč" optužila je NATO da krši međunarodno ratno pravo, povodom agresije na Srbiju (SRJ) i da se stalno povećava broj ubijenih civila i razorenih civilnih objekata, mada je agresija otpočela pod izgovorom "zaštite ljudskih prava".

1999 - Peru i Ekvador potpisali su dokument o razgraničenju, okončavši posle šest decenija spor zbog kojeg su dve latinoameričke zemlje tri puta ratovale.

2004 - U Indiji su završeni maratonski skupštinski izbori koji su trajali više od mesec dana, na kojima je posle osam godina u opoziciji, pobedila Kongresna stranka Sonje Gandi, koja je neočekivano odlučila da ne prihvati mesto šefa vlade i podnela je ostavku na mesto predsednika stranke.

2006 - Najmanje 29 lica je poginulo, a osam je nestalo u tropskoj oluji koja je zahvatila severozapadnu oblast Filipina. Tajfun "Čanču" naterao je oko 24.000 osoba da napuste svoje domove. Oko 20 tajfuna svake godine pogode arhipelag Filipina, uglavnom tokom trajanja kišne sezone od sredine maja do septembra.

2007 - U eksploziji kamiona bombe čija je meta bilo središte vodeće kurdske političke partije - Kurdistanske demokratske partije (KDP) Masuda Barzanija, lidera autonomnog kurdskog regiona, na severu Iraka, u Mahmuru, oko 50 kilometra južno od Ibrila, poginulo je 30, a ranjeno 50 osoba. Odgovornost za taj napad preuzela je međunarodna teroristička mreža Al Kaida.

2007 - Najmanje milion Turaka koji podržavaju svetovnu državu okupilo se u gradu Izmiru kako bi protestvovalo protiv proislamističke orjentacije vlade - u strahu da će sekularni koncept države kakav je ustrojio Kemal Ataturk biti poništen.

2007 - Predstavnica Srbije Marija Šerifović pobedila je pesmom "Molitva" na 52. nadmetanju za Pesmu Evrovizije održanom u Helsinkiju u Finskoj, u Hartval Areni.

2008 - Najmanje 80 osoba poginulo je u indijskom gradu Džaipur, u Radžastanu, na severozapadu Indije, oko 240 km od Delhija, a oko 150 je povređeno, u osam eksplozija. Bombe su aktivirane na gradskim pijacama u blizini hindu hrama u kojem je bio okupljen veliki broj vernika.

2018 - U Surabaji, Istočna Java, drugom najvećem gradu Indonezije, dogodilo se više terorističkih napada na hrišćane, pri čemu je poginulo 28 osoba a 57 je povređeno. Napad motivisan islamskim ekstremizmom izveli su otac, majka i četvoro dece. Takozvana Islamska država priznala je odgovornost.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 14.05.

Na današnji dan 1999. godine u napadu avijacije NATO sa osam razornih bombi na izbegličku kolonu kosovskih Albanaca koji su se vraćali kućama, kod sela Koriša u blizini Prizrena ubijeno je 87 civila, među kojima više od polovine deca između šest meseci i 10 godina. Dan kasnije NATO je priznao napad, izrazivši "duboko žaljenje" zbog civilnih žrtava, uz saopštenje da je napadnut "legitimni vojni cilj".

Danas je utorak 14. maj, 135. dan 2024. Do kraja godine ima 231 dan.

1610 - Francuskog kralja Anrija IV, prvog monarha iz dinastije Burbona, u Parizu je ubio jedan katolički verski fanatik. Na prestolu ga je nasledio devetogodišnji Luj XIII, s kraljicom majkom Marijom Mediči kao regentom. Do 1589. Anri IV je kao kralj Navare i vođa hugenota (francuskih protestanata) bio u sukobu s katolicima, a potom je kao kralj Francuske, zemlji povratio mir 1598. "Nantskim ediktom". Edikt je predvideo međusobnu toleranciju rimokatolika i protestanata. Učvrstio je ekonomski i politički Francusku, i ojačao kraljevsku vlast. "Anri dobri" upamćen je kao omiljeni vladar.

1771 - Rođen je velški filantrop Robert Oven, socijalista utopista i socijalni reformator, industrijalac koji je svo bogatstvo utrošio pokušavajući da ostvari projekte socijalnih reformi. Njega i njegove pristalice savremenici su nazivali "socijalistima", čime je taj izraz ušao u upotrebu. Prve uzorne zajednice stvorio je u Nju Lanarku u Škotskoj i u tim kooperativama proizvođača i potrošača ukinuo je rad dece, ustanovio bolesničke blagajne, skratio radno vreme, povećao nadnice, osnovao čitaonice. Da bi dokazao ostvarljivost reformi, otišao je u SAD, gde je 1825. osnovao komunu "Nova harmonija". Kad je eksperiment propao vratio se u Englesku, gde je stvorio Veliki nacionalni strukovni savez (sindikat) i osnovao banku za razmenu dobara, na osnovi količine uloženog rada u izradu razmenjivanih proizvoda, bez upotrebe novca. Dela: "Novi pogled na društvo", "Skica racionalnog sistema društva", "Knjiga o novom svetskom moralu".

1796 - Engleski lekar Edvard Džener uspešno je vakcinisao jednog osmogodišnjeg dečaka protiv velikih boginja, položivši time temelj moderne imunologije. Ideju o vakcini protiv smrtonosne bolesti dobio je kad je dvadesetak godina ranije uočio da ljudi zaraženi kravljim boginjama ne dobijaju velike boginja ni u vreme epidemija i posle dve decenije rada razvio je vakcinu koja je ubrzo u celom svetu prihvaćena kao pouzdana zaštita od velikih boginja.

1811 - Paragvaj je proglasio nezavisnost od Španije.

1900 - U Parizu su otvorene druge moderne Olimpijske igre, na kojima je prvi put ženama dozvoljeno da učestvuju.

1912 - Umro je švedski pisac Johan Avgust Strindberg. Bio je istovremeno vrhunski istančani literata, neka vrsta naturalističkog psihologa pa i folkloriste, istoriograf, čak i mistik. Odbacio je stare dramske forme i smatra se jednim od začetnika modernog teatra. Protivio se emancipaciji žena, bio rezervisan prema zvaničnim formama religioznosti. Dela: romani "Služavkin sin", "Crvena soba", "Stanovnici Hemsea", "Ispovest ludaka", "Gotske sobe", "Priče nadzornika karantina", "Pakao", "Na ostrvima", "Legende", "Crne zastave", drame "Majstor Uluf", "Otac", "Gospođica Julija", "Pljačkaši", "Zajmodavac", "Put u Damask", "Ples smrti", "Igra snova", "Oluja", "Sablasna soneta", novele "Novo carstvo".

1921 - U Italiji su održani prvi izbori posle Prvog svetskog rata, na kojima je fašistički pokret, uprkos nasilju i pritiscima na birače, osvojio samo 35 od 535 poslaničkih mesta.

1921 - Američki sudija Florens Alen postala je prva žena koja je na smrt osudila muškarca, ubicu Frenka Motoa koji je pogubljen tri meseca kasnije.

1925 - Rođen je Tristram Keri, engleski kompozitor, tvorac elektronske muzike. Nakon studija na Oksfordu emigrirao je u Australiju gde je osnovao muzički elektronski studio po uzoru na onaj koji je prethodno 1967. osnovao u Muzičkom kraljevskom koledžu u Londonu. Bio je neka vrsta tehničkog maga i stajao je iza saundtreka čuvene BBC serije "Dr Who". Kerijev doprinos muzici 60-ih godina 20. veka nesaglediv je, njegov rad inspirisao je grupe poput "Pink Flojd", "Hu" ili "Roksi mjuzik".

1925 - Rođen je Ljubomir Tadić, profesor filozofije i sociologije prava na Univerzitetu u Beogradu, stalni član SANU. Bio je pripadnik NOP-a. Podržao je 1968. studentske proteste, pa je 1974. udaljen sa univerziteta. Bio je među osnivačima obnovljene Demokratske stranke decembra 1989. Dobitnik je Sedmojulske nagrade, najvišeg priznanja Srbije. Dela: "Poredak i sloboda", "Tradicija i revolucija".

1932 - Umro je srpski političar, ekonomista, diplomata, istoričar i pisac Čedomilj Mijatović, predsednik Srpske kraljevske akademije, utemeljivač Narodne banke Srbije, profesor ekonomije na Velikoj školi u Beogradu. Posle završenog Liceja u Beogradu, studirao je političko-ekonomske nauke u Minhenu, Lajpcigu, Cirihu i Beču. Između 1873. i 1889. bio je više puta ministar inostranih poslova i ministar finansija. Kao šef srpske diplomatije potpisao je Tajnu konvenciju sa Austro-Ugarskom 1881. a kao ministar finansija uveo je dinar kao novčanu jedinicu Srbije i metarski sistem mera. Odlučujuće je doprineo izgradnji železnica u Srbiji i njenom uključivanju u svetske finansijske tokove. Prvi je u Srbiji počeo da sistematski izučava privrednu istoriju. Prevodio je sa engleskog, uključujući "Istoriju civilizacije u Engleskoj" Henrija Tomasa Bekla. Sa izvesnim uspehom bavio se i književnim radom. Bio je izrazito religiozan čovek, čak mistik, bavio se dobrotvornim radom sa verskim motivima, ali i publicistikom na religiozne teme. Posle pada dinastije Obrenović 1903. živeo je u Londonu, gde će provesti ostatak života. Dela: "Izvod iz političke ekonomije", "Nauka o državnom gazdinstvu ili nauka o financiji", "Istorija trgovine", "Financije srpskog kraljevstva", "Ikonija, vezirova majka", "Rajko od Rasine", "Knez Gradoje od Orlova grada", "Đurađ Branković", "Uspomene balkanskog diplomate".

1940 - Tokom pregovora o predaji holandske vojske u Drugom svetskom ratu, nemačka vrhovna komanda je naredila razaranje Roterdama: stotinak bombardera se okomilo na nebranjeni grad i pretvorilo ga u ruinu, usmrtivši pri tom oko hiljadu osoba.

1948 - Osam časova pre okončanja britanskog mandata u Palestini, proglašena je država Izrael, s predsednikom Haimom Vajcmanom i šefom vlade Davidom Ben Gurionom, na šta su sutradan arapske zemlje odgovorile invazijom na jevrejsku državu.

1955 - Ugovor o osnivanju Varšavskog pakta na kraju četvorodnevne konferencije komunističkih zemalja Evrope u Varšavi potpisale su Albanija, Bugarska, Mađarska, Nemačka Demokratska Republika, Poljska, Rumunija, Sovjetski Savez i Čehoslovačka.

1964 - Sovjetski lider Nikita Hruščov otvorio je Asuansku branu u Egiptu, koju su izgradili sovjetski stručnjaci.

1972 - Japanu je posle 27 godina pod okupacijom SAD vraćeno ostrvo Okinava, ali je znatan deo ostrva ostao pod kontrolom američke vojske.

1973 - Lansirana je prva američka vasionska laboratorija "Skajlab I".

1988 - Irački avioni su bombama zapalili pet brodova pored iranskog naftnog terminala Larak u Zalivu.

1989 - Vođa peronista Karlos Menem postao je predsednik Argentine, pobedivši na izborima kandidata vladajuće Radikalne partije Eduarda Angelosa.

1991 - Samoubistvo je izvršila Đang Ćing, udovica kineskog lidera Mao Cedunga, prvak "Kulturne revolucije" od 1966. do 1976. Umnogome je unazadila Kinu u kojoj su tada represalijama bile izložene stotine hiljada ljudi optuženih za "buržoaska skretanja". Stradali su i neki najviši državni i partijski rukovodioci, uključujući nominalnog šefa države Liu Šaočija i potonjeg oca kineskih reformi Deng Sjaopinga.

1995 - Na izborima u Argentini predsednik Karlos Menem nadmoćno je obezbedio drugi mandat na čelu države.

1998 - Umro je američki pevač i filmski glumac italijanskog porekla Frenk Sinatra, koji je svetsku slavu stekao nizom muzičkih hitova poput pesama "Stranci u noći" i "Njujork, Njujork". Poznat je i po prisnim vezama s najvažnijim ličnostima u ključnim centrima moći američkog društva, uključujući gotovo sve predsednike SAD u drugoj polovini 20. veka i najmoćnijeg mafijaškog "kuma" Lakija Lučana. Filmovi: "Noći Las Vegasa", "Ne kao stranac", "Neki su dotrčali", "Reči i muzika", "Čovek sa zlatnom rukom", "Odavde do večnosti" (Oskar), "Tri narednika", "Četvorica iz Teksasa", "Detektiv", "Goli trkač".

1999 - Niš je bombardovan osmi dan zaredom, 26. put od početka NATO agresije na Srbiju (SRJ) uz ponovnu upotrebu kasetnih bombi.

2002 - Šefovi diplomatija NATO i Rusije odobrili su sporazum o formiranju Saveta NATO - Rusija radi saradnje u borbi protiv terorizma i sprečavanju širenja oružja za masovno uništenje.

2008 - Francusko ministarstvo kulture obelodanilo je retko arheološko otkriće. Na jugu te zemlje pronađena je mermerna bista Julija Cezara u prirodnoj veličini, na kojoj je rimski imperator prikazan u poznim godinama, bez kose.

2015 - Viši sud u Beogradu rehabilitovao je Dragoljuba Dražu Mihailovića. General Mihailović tokom Drugog svetskog rata bio je komandant JVuO i, formalno, ministar vojni izbegličke vlade Kraljevine Jugoslavije, a osuđen je i streljan 1946. godine.

2022 - U Bafalu, država Njujork, SAD, dogodio se masakr u kojem je ubijeno 10 osoba a tri su ranjene. Osamnaestogodišnjak Pejton Gendron otvorio je vatru iz automatskog oružja ispred i unutar supermarketua u Bafalu. Prilikom pucnjave ciljao je afroamerikance i izvikivao rasističke parole. Upucao je ukupno 13 osoba, među njima i dva belca. Svih deset poginulih su crnci.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 15.05.

Danas je sreda, 15. maj, 136. dan 2024. Do kraja godine ima 230 dana.

1536 - Engleski sud proglasio je krivim za preljubu i incest Anu Bolen, drugu ženu kralja Henrija VIII, i njenog brata lorda Rošfora. Dva dana potom, nadbiskup Krenmer "ustanovio" je da je brak nevažeći (sklopljen je 1533). Zbog njega je Henri VIII raskinuo veze s Katoličkom crkvom, pošto se papa usprotivio braku, a "preljubnica" je ubrzo pogubljena, posle čega se Henri VIII još četiri puta ženio, pošto nije imao muške dece.

1571 - Tatarski osvajači su zapalili Moskvu.

1767 - Đenova je prodala Francuskoj ostrvo Korziku.

1773 - Rođen je austrijski kancelar knez Meternih. Klemens Vencel Nepomuk Lotar fon Meternih-Vineburg je kao ministar spoljnih poslova i kancelar, četiri decenije krojio spoljnu i unutrašnju politiku Austrije, umnogome i sudbinu Evrope. U međunarodnoj politici bio je stub reakcionarnog saveza evropskih vladara poznatog kao"Sveta alijansa" (stvorena je na Bečkom kongresu 1815. s ciljem sputavanja revolucionarnih tendencija, širom Evrope bez razlike). U unutrašnjoj politici je izgradio poznati "Meternihov sistem" - klasičan policijski režim, usmeren i protiv liberalnih težnji i protiv nacionalnih pokreta prisutnih širom austrijskog carstva.

1796 - Trupe francuskog generala Napoleona Bonaparte, koji je u Italiji predvodio dvogodišnju uspešnu vojnu kampanju protiv Austrije, ušle su u Milano.

1848 - Pariski radnici, nezadovoljni politikom buržoaske vlade posle proglašenja francuske republike, upali su u skupštinsku zgradu, raspustili ustavotvornu skupštinu i izabrali revolucionarnu vladu. Uz pomoć vojske gradske vlasti su uspele da uguše ustanak i pohapse kolovođe.

1859 - Rođen je francuski fizičar Pjer Kiri, koji je sa suprugom Marijom i Antoanom Anrijem Bekerelom, 1903. godine podelio Nobelovu nagradu za fiziku. S bratom Žakom otkrio je 1880. piezoelektricitet. Proučavao je magnetske pojave, a 1898. sa suprugom je pronašao radioktivne elemente polonijum i radijum. Dokazao je 1903. da soli radijuma spontano oslobađaju toplotu. Radovi bračnog para Kiri temelj su moderne nauke o radioaktivnosti i pokazali su da radioktivnost uglavnom ne zavisi od spoljašnjih uslova.

1886 - Umrla je američka književnica Emili Dikinson, za života gotovo anonimna, jer je do smrti objavila samo pet pesama. Njenih više od hiljadu pesama, otkrivenih posle smrti, posthumno su objavljene u šest tomova. Priređivači su ih podelili u četiri kategorije: pesme o prirodi, o vremenu i večnosti, o ljubavi i o životu. Njena poezija je izrazito introspektivna i usmerena ka mističnom, naglašene originalnosti.

1891 - Rođen je ruski pisac Mihail Afanasjevič Bulgakov, po obrazovanju lekar. Najpoznatiji je po romanu "Majstor i Margarita", štampanom u Moskvi tek 1966. godine, 25 godina posle njegove smrti. Zbog romana s fabulom iz građanskog rata "Bela garda", dramatizovanog kao "Dani Turbina", odmah je izazvao podozrenje sovjetskih vlasti, iako mu je sam Staljin ukazivao poštovanje. Njegov "fantastični realizam", filozofija života i umetnosti imali su izuzetno snažan efekat u svetskim razmerama i uticali su na sovjetsku literaturu u drugoj polovini 20. veka. Ostala dela: priče i pripovetke "Beleške mladog lekara", "Đavolijada", "Kobna jaja", "Pseće srce", romani "Život gospodina de Molijera", "Pozorišni roman" (nedovršen), drame "Bekstvo", "Zojkin stan", "Purpurno ostrvo", "Adam i Eva", "Blaženstvo", "Ivan Vasiljevič", "Bratstvo licemera", "Poslednji dani", "Batum", scenariji "Revizor", "Mrtve duše", dramatizacije "Mrtve duše", "Rat i mir". Posle raspada sovjetske države objavljene su njegove dnevničke beleške: "Dnevnik Majstora i Margarite".

1907 - Umro je srpski pesnik Milorad Mitrović, autor lirskih pesama, balada i romansi, satiričar i dramski pisac. Diplomirao je na Pravnom fakultetu u Beogradu i kao činovnik je radio u Užicu, Čačku, Mionici, Smederevu i Knjaževcu. Posle prevrata 1903. je postao sekretar Apelacionog suda u Beogradu. Počeo je da piše pod uticajem Vojislava Ilića i prvu zbirku je objavio 1899. pod naslovom "Knjiga ljubavi". Naročito su bile popularne njegove pesme "Don Ramiro", "Papučica", "Sigurna pesma". Neke su i komponovane, poput pesme "Bila jednom ruža jedna". Napisao je i fragmente tragedije "Despot Lazar Branković".

1909 - Rođen je engleski filmski i pozorišni glumac Džejms Mejsn. Filmovi: "Begunac", "Sedmi veo", "Čovek u sivom", "Zvezda je rođena", "Julije Cezar", "Lolita", "Sever severozapad", "Lord Džim", "Galeb", "Ubistvo po narudžbini".

1911 - Rođen je švajcarski pisac Maks Rudolf Friš, liberalni intelektualac, skeptik koji je analizirao duhovne tendencije i protivrečnosti savremenog sveta. Dela: romani "Štiler", "Homo faber", "Neka mi ime bude Gantenbajn", pripovetka "Montok", drame "Kineski zid", "Grof Ederland", "Don Huan ili Ljubav prema geometriji", "Biderman i palikuće", "Andora", "Biografija", "Dnevnici 1946-1949", "Dnevnici 1966-1971".

1914 - Umro je srpski književni kritičar i istoričar književnosti Jovan Skerlić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije, najuticajniji kritičar svog vremena. Diplomirao je na Velikoj školi u Beogradu i doktorirao u Lozani. Presudno je uticao na srpsku literaturu, boreći se za realizam i verodostojnost književnog dela. Prve radove objavio je u satiričnim i socijalističkim listovima, a zatim se visprenom kritikom, ali često beskompromisnom i isključivom, oglašavao u "Srpskom književnom glasniku", koji je od 1905. do 1907. uređivao sa Pavlom Popovićem, a potom sam do smrti. Po ličnom opredeljenju Skerlić je bio izraziti socijalista (socijaldemokrata). Dela: rasprave i studije "Pogled na današnju francusku književnost", "Uništenje estetike i demokratizacija umetnosti", "Francuski romantičari i srpska narodna poezija", "Srpska književnost u XVIII veku", "Omladina i njena književnost", "Istorija nove srpske književnosti", "Jakov Ignjatović", kraće studije, kritike i prikazi sakupljeni u devet knjiga pod naslovom "Pisci i knjige".

1914 - Rođen je nepalski planinar Namgjal Vangdi, poznat kao Tenzing Norgaj, koji je s Novozelanđaninom Edmundom Hilarijem u maju 1953. prvi osvojio "krov sveta" Maunt Everest, 8.848 metara visok vrh planinskog masiva Himalaji.

1923 - Velika Britanija je kao nezavisnu državu priznala Transjordaniju pod emirom Abdulahom.

1933 - Rođen je Stojan Vujičić, srpski literata i publicista, jedna od vodećih ličnosti srpske zajednice u Mađarskoj. Rođen u Pomazu, između Budimpešte i Sentandreje, decenijama je prikupljao starine važne za prošlost Srba u Mađarskoj od čega je nastala postavka Srpskog pravoslavnog crkvenog muzeja u Sentandreji. Diplomirao je Slavistiku u Budimpešti. Bio je član antikomunističkog Petefijevog kruga. Radio je na uspostavljanju i izučavanju kulturno-istorijskih veza Srba i Mađara. Pisao je stručne i publicističke tekstove o Mihailu Vitkoviću, Jakovu Ignjatoviću, Teodoru Pavloviću, Veljku Petroviću, Todoru Manojloviću, Endre Adiju, Deže Kostolanjiju, Miklošu Radnotiju, Petru Dobroviću, Ivanu Meštroviću. Bio je saradnik Instituta za nauku o književnost Mađarske akademije nauka, član SANU i Matice srpske, počasni profesor Univerziteta u Novom Sadu. Pokretač je lista Neven i urednik peštanskog časopisa Evropai utaš.

1940 - Puštene su u prodaju prve najlon čarape, simbol ženske senzualnosti, ali i emancipacije. Samo tokom prve godine u SAD je prodato je čak 64 miliona pari. Najlon čarape su nastale u laboratorijama američke kompanije "Dipon" (Dupont), a njihov prototip prikazan je na Svetskoj izložbi 1939.

1940 - Holandska armija je u Drugom svetskom ratu kapitulirala i predala se nemačkim trupama.

1945 - Jugoslavija je definitovno oslobođena od okupatora i jedinice Jugoslovenske armije slomile su i poslednji organizovani otpor neprijateljskih snaga u Drugom svetskom ratu. Jugoslovenska armija je nemačkim trupama presekla odstupnicu, zarobila komandanta grupe armija E general-pukovnika Aleksandera Lera, koji je u aprilu 1941. rukovodio bombardovanjem Beograda, i prinudila ih na predaju. Jugoslavija je u četvorogodišnjem ratu opustošena, a prema zvaničnim podacima poginulo je 1.706.000 građana.

1948 - Novostvorenu državu Izrael su napali egipatski avioni, a sa severa i istoka libanske i jordanske trupe.

1955 - U Beču je potpisan Austrijski državni ugovor kojim su Sovjetski Savez, SAD, Velika Britanija i Francuska obnovile nezavisnost Austrije u granicama od 1. januara 1938, čime je okončana desetogodišnja saveznička okupacija te zemlje koja je u Drugom svetskom ratu bila deo Trećeg rajha i čije je stanovništvo ogromnom većinom podržavalo nacizam i prisajedinjenje Nemačkoj. Ugovor je sadržao niz zaštitnih odredaba za nacionalne manjine u Austriji, kojih se Beč nije uvek dosledno pridržavao, a i obaveza o "večnoj neutralnosti Austrije" pokazala se kao relativna kategorija.

1957 - Velika Britanija je izvršila prvu probu hidrogenske bombe u centralnom Pacifiku.

1978 - Umro je australijski državnik Robert Gordon Menzis, premijer Australije s najdužim stažom, šef vlade kao lider Ujedinjene australijske partije od 1939. do 1941, a potom kao vođa Liberalne partije od 1949. do 1966. Znatno je doprineo jačanju uticaja SAD u Australiji i uvukao je zemlju u Vijetnamski rat, na američkoj strani.

1987 - Umrla je američka filmska glumica Rita Hejvort, holivudski seks simbol četrdesetih godina 20. veka. Filmovi: "Samo anđeli imaju krila", "Đilda", "Dama pod sumnjom", "Nikad se nećeš obogatiti", "Dama iz Šangaja", "Odvojeni stolovi".

1989 - Sovjetski predsednik Mihail Gorbačov objavio je u Pekingu otvaranje nove ere kinesko-sovjetskih odnosa.

1991 - Predsednik Fransoa Miteran saopštio je da je posle ostavke premijera Mišela Rokara mandat za sastav vlade poverio Edit Kreson, koja je sutradan kao prva žena u istoriji Francuske preuzela dužnost premijera.

1992 - Paravojne muslimanske jedinice u Tuzli su napale kolonu Jugoslovenske narodne armije i ubile najmanje 59 vojnika tadašnje JNA, ranjeno je njih 44, a veliki broj zarobljen. Napadom je prekršen dogovor prema kojem je kolona, koja je kao i ostale jedinice JNA napuštala Bosnu i Hercegovinu, trebalo da mirno napusti grad. Ponovljen je scenario iz Dobrovoljačke ulice u Sarajevu nepune dve sedmice ranije: prvi deo kolone je propušten, a drugi je napadnut iz zasede.

1992 - Hiljade pristalica opozicije u Azerbejdžanu zauzelo je u Bakuu zgradu Skupštine i predsedničku palatu, a dan kasnije sa vlasti je zbačen predsednik Ajaz Mutalibov koji je potom izbegao u Moskvu.

1996 - Desničarski lider Atal Bihari Vadžpaji postao je prvi Hindu nacionalista premijer Indije, pošto je njegova Baratija Džanata partija na skupštinskim izborima osvojila relativnu većinu.

1999 - Prvi put od početka agresije NATO na Srbiju (SRJ) iz vazduha je napadnuto područje opštine Bor u kojoj su na meti bili trafo-stanica i skladište "Jugopetrola". Gađani su i civilni ciljevi u Beogradu, Pančevu, Smederevu, Novom Sadu, Požarevcu, Kragujevcu, Čačku, Boljevcu, Kuršumliji, Uroševcu, Kosovskoj Mitrovici, Prizrenu, Peći, Đakovici, Dečanima.

2002 - Bivši predsednik Republike Srpske Krajine Milan Martić predao se Haškom tribunalu.

2006 - Sjedinjene Američke Države obnovile su pune diplomatske odnose s Libijom. Odluka Libije da 2003. obustavi program nuklearnog naoružavanja i obešteti porodice žrtava poginulih u bombaškom napadu na avion američke kompanije "Panam", 1998. iznad Lokerbija u Škotskoj, kada je poginulo 270 osoba, uglavnom građana SAD, dovela je do promena u odnosima dve države koji su decenijama bili veoma loši. SAD su Libiju 1979. godine proglasile za državu sponzora terorizma, a zvanične diplomatske veze prekinute su godinu dana docnije.

2007 - Više od 60 talibanskih pobunjenika ubijeno je u vazdušnim udarima avganistanskih i koalicionih snaga na dve baze pobunjenika u Kandaharu, provinciji na jugu Avganistana. U napadima su poginuli regionalni komandanti mula Abdul Hakim, mula Abdul Manan i mula Zarif.

2007 - Najmanje 24 osobe su poginule a 30 je povređeno u eksploziji bombe u hotelu u pakistanskom gradu Pešavaru. Bomba je eksplodirala na recepciji četvorospratnog hotela "Merhaba", koji se nalazi u starom delu grada, u blizini džamije Masdžid Mohabat Kan.

2007 - Najmanje 45 ljudi je poginulo, a 60 je povređeno kada je kamion-bomba pun gasa hlora eksplodirao blizu pijace u šiitskom selu Abu Sejdah, u iračkoj proviniciji Dijala, severoistočno od Bagdada

2010 - Umro je Džon Šepard Baron izumitelj bankomata (Automated Teller Machine - ATM). Šepard Baron radio je za britansku kompaniju "De La Rue", jednu od najvećih svetskih štamparija vrednosnih hartija, a ideja o postojanju takvog aparata pojavila se zbog činjenice da banke nisu uvek otvorene.

2012 - Umro je Karlos Fuentes, meksički književnik, jedan od najpoznatijih pisaca španskog govornog područja. Prvu zbirku kratkih priča "Prerušeni dani" objavio je 1954. godine. Već prvim romanom "Najprozračnija oblast" (1958) 30-godišnji autor je stekao međunarodni ugled. Fuentes je bio najčuveniji meksički pisac i odigrao je dominantnu ulogu u latinoameričkom literarnom bumu. Druga dela: "Mirne savesti", "Aura", "Smrt Artemija Krusa".

2014 - Vlada Srbije proglasila je vanrednu situaciju zbog poplava, koje su zahvatile veliki deo zemlje posle nezapamćenih padavina, pošto je ciklon "Tamara" čiji je epicentar bio nad Srbijom, zahvatio područje velikog dela srednje i jugoistočne Evrope dva dana ranije. Na teritoriji Srbije sa ugroženih područja bilo je evakuisano gotovo 32.000 osoba, bez struje se našlo preko 26.000 domaćinstava, poplavljeno je 2.260 objekata, ugrožena su 1.763, a aktivirale su se hiljade klizišta. U Srbiji je poplavljeno 90.000 hektara obradivog zemljišta, a šteta na infrastrukturi, saobraćajnoj, energetskoj i telekomunikacionoj, premašila je 250 miliona evra.

2018 - Predsednik Rusije Vladimir Putin otvorio je najduži most u Evropi, koji povezuje Krim s Krasnodarskim krajem, čime je smanjena saobraćajna izolovanost poluostrva. Krimski most, dug nepunih 19 kilometara, ide preko Kerčkog prolaza i povezuje poluostrvo Kerč na Krimu s Tamanskim poluostrvom na jugu Rusije.

2019 - Preminuo je Miša Janketić, srpski glumac. Odigrao je preko stotinu uloga u pozorištu, najviše u matičnom Jugoslovenskom dramskom. Ogroman trag ostavio je na filmu, televiziji, radiju. Diplomirao je glumu 1962, na Akademiji za pozorište, radio, film i televiziju u Beogradu. Predavao je na Akademiji umetnosti u rodnom Novom Sadu. Dobitnik je niza priznanja - Dobričinog prstena, Oktobarske nagrade, četiri Sterijine nagrade, priznanja "Pavle Vuisić" za životno delo.

2021 - Umro je Đorđe Marjanovič, pevač, jedna od najvećih zvezda jugoslovenske i srpske zabavne muzike. Prvi je pevač u negdašnjoj Jugoslaviji koji je imao zvanične klubove zaljubljenika. Rođen je u Kučevu, studirao je farmaciju u Beogradu. Prvi put je nastupio kao pevač na audiciji koju je organizovalo Udruženje džezista Srbije. Prvu ploču "Muzika za igru", objavio je za PGP-RTB 1959. godine. Bio je izuzetno popularan i u Sovjetskom Savezu. Upamćen je po brojnim hitovima, poput "Zvižduk u osam", "Lazarela", "Romana", "Moje ludo srce", "Nikad nije kasno".

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 16.05.

Na današnji dan 1898. rođen je srpski pisac Rastko Petrović, jedan od najoriginalnijih i najznačajnijih srpskih pesnika posle Prvog svetskog rata. U ratu je sa srpskom vojskom prošao preko vrleti današnje Albanije, potom je poslat u Francusku i u Parizu je diplomirao prava. Od 1923. je u diplomatskoj službi. Radio je u Rimu, zatim u Vašingtonu, gde je umro 1949. Njegovi posmrtni ostaci preneti su u otadžbinu 1986. Pripadao je prvoj generaciji srpskih modernista i bio sinonim za temperamentnu i nekonvencionalnu literaturu. Njegova knjiga pesama "Otkrovenje" smatra se jednom od ključnih u srpskoj poeziji između dva svetska rata. Pisao je i putopise s putovanja po Africi i Americi, a o Prvom svetskom ratu u romanu "Dan šesti". Ostala dela: roman "Burleska gospodina Peruna boga groma", lirska proza "Ljudi govore", putopis "Afrika".

Danas je četvrtak, 16. maj, 137. dan 2024. Do kraja godine ima 229 dana.

1532 - Španski osvajač Francisko Pisaro iskrcao se s malom grupom vojnika na severnu obalu Perua. Godinu dana potom osvojio je tu zemlju i brutalno je, u začetku, ugušio pobunu Inka.

1703 - Umro je francuski pisac Šarl Pero, autor zbirke bajki "Vilinske priče", u kojoj su deci širom sveta poznate bajke "Mačak u čizmama", "Crvenkapa" i "Uspavana lepotica". Ostala dela: "Vek Luja Velikog", "Poređenja starih i modernih".

1812 - Počeli su pregovori posle šestogodišnjeg Rusko-turskog rata u kojem su Turci poraženi i primorani na velike ustupke Rusiji. U tom ratu Srbi su se borili na strani Rusije, pa je Bukureštanski mir, zaključen 28. maja 1812, predvideo da sultan amnestira srpske ustanike. Dogovoreno je i da Turska vlada stupi u direktne pregovore s predstavnicima Srbije radi sporazuma o autonomiji, ali su Turci 1813. napali Srbiju i ugušili Prvi srpski ustanak.

1873 - Rođen je francuski pisac Anri Barbi, propovednik radničke solidarnosti. Učestvovao je u Prvom svetskom ratu kao dobrovoljac, ali se ubrzo razočarao, izrazivši ogorčenost u romanu "Oganj" u kojem je opisao stravičnu sliku rata, čime je snažno uticao na pisce antiratnih romana u Evropi. Ostala dela: romani "Pakao", "Svetlost", zbirka pesama "Tugovanke".

1881 - Prvi tramvaj u svetu s pogonom na električnu energiju počeo je redovno da saobraća u Berlinu.

1898 - Rođena je srpska književnica Desanka Maksimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Završila je Filozofski fakultet u Beogradu i bila profesor u Obrenovcu, Dubrovniku i Beogradu. Dela: zbirke pesama "Pesme", "Zeleni vitez", "Pesnik i zavičaj", "Otadžbino, tu sam", "Miris zemlje", "Tražim pomilovanje", "Nemam više vremena", "Pesme iz Norveške", "Letopis Perunovih potomaka", "Ničija zemlja", "Slovo o ljubavi", priče "Ludilo srca", romani "Otvoren prozor", "Ne zaboraviti", dečji roman "Pradevojčica", zbirka bajki i proze u stihu "Oraščići palčići", putopis "Snimci iz Švajcarske".

1905 - Rođen je američki filmski i pozorišni glumac Henri Fonda, jedna od najupečatljivijih fizionomija svetskog filma, čiju glumu je odlikovala prefinjenost i diskrecija. Oskar je dobio za ulogu u filmu "Na zlatnom jezeru", poslednjem u više od 80 koliko ih je snimio. S velikim uspehom igrao je i u brodvejskim pozorištima u Njujorku, takođe u TV serijama. Ostali filmovi: "Farmer se ženi", "Staza usamljenog bora", "Na krilima jutra", "Džezabel", "Priča o Aleksandru Grejemu Belu", "Džesi Džejms", "Mladi Linkoln", "Plodovi gneva", "Ledi Iv", "Omča za vešanje", "Moja draga Klementina", "Na apačkoj granici", "Begunac", "Mister Roberts", "Rat i mir", "Pogrešan čovek", "Samo jednom se živi", "12 gnevnih ljudi", "Bura nad Vašingtonom", "Najduži dan", "Roj", "Ubica na konju".

1920 - Papa Benedikt XV kanonizovao je Jovanku Orleanku, koja je pod optužbom za jeres spaljena na lomači maja 1431. Rođena 1412. tokom Stogodišnjeg rata pridobila je francuskog kralja Šarla VII, ubedivši ga da joj je - Glas s neba - naredio da spase Francusku, da krene u oslobađenje Orleana, a 1429. je na čelu odreda od oko 800 ljudi naterala Engleze da obustave opsadu grada. Potukla ih je i kod Poatjea, a Šarla VII odvela je u Rems, gde je krunisan. Burgunđani su je zarobili u maju 1430. i prodali Englezima. Posle procesa pred engleskim crkvenim sudom u Ruanu, na kojem se držala izuzetno hrabro, osuđena je pod optužbom da je jeretik i veštica. Bes Francuza zbog njenog mučeničkog stradanja i patriotsko oduševljenje koje je izazvala omogućili su proterivanje Engleza iz Francuske i 1453. završetak Stogodišnjeg rata.

1929 - U Holivudu su dodeljene prve nagrade američke filmske akademije (od 1931. nazvane Oskar). Prve nagrade dodeljene su filmu "Krila", glumici Dženet Gejnor i glumcu Emilu Dženingsu.

1932 - U Tokiju je ubijen japanski premijer Cujoši Inukai.

1932 - Poginuo je je Alber Londr, francuski pisac i novinar. Njegove svetski poznate reportaže postale su vremenom klasična novinarska lektira. Bio je izrazito angažovan autor, predano je ukazivao na problematiku koju su drugi izbegavali. Osim o rodnoj Francuskoj, pisao je o zemljama Afrike, Latinske Amerike, Pacifiku, pa i o problemima Balkana, između ostalog o Srbiji i Beogradu. Bavio se problematikom kolonijalizma, terorizma, militarizma, trgovine ljudima. Njegovim imenom nazvana je francuska nacionalna nagrada za novinarstvo. Dela: "Zemlja abonosa", "Belo roblje", "Biribi", "Teror na Balkanu", "Put u Buenos Aires".

1935 - Potpisan je čehoslovačko-sovjetski pakt, prema kojem je Sovjetski Savez bio dužan da brani Čehoslovačku, pod uslovom da se sama oružano suprotstavi agresoru i da joj Francuska pritekne u pomoć.

1941 - Skupština Islanda okončala je ugovor s Danskom i proglasila nezavisnost, koja je potvrđena plebiscitom 24. maja 1944, na osnovu kojeg je Island kasnije proglašen republikom. Island je od 1918. bio u personalnoj uniji s Danskom (pod istom krunom) a ranije je bio danska kolonija.

1947 - Umro je engleski biohemičar Frederik Gaulend Hopkins, jedan od osnivača nauke o vitaminima, koji je s holandskim lekarom Kristijanom Ajkmanom 1929. podelio Nobelovu nagradu za medicinu. Izučavao je značaj vitamina u ishrani laboratorijskih životinja i zaključio da su oni neophodni za normalan rast i razvoj organizma. Takođe je izolovao glutation i pokazao njegov veliki značaj u ćelijskoj okcidaciji i aminokiselinu triptofan. Dokazao je i da je pigment krila nekih leptira derivat mokraćne kiseline i da neke ekskretorne supstance služe kao boje u životinjskom carstvu.

1961 - General Park Čung Hi izvršio je vojni udar u Južnoj Koreji i potom je vladao tom azijskom zemljom do 1979, kada ga je ubio šef njegove bezbednosti. Vojna uprava je odmah po preuzimanju vlasti zabranila rad sindikata i političkih partija.

1969 - Sovjetski vasionski brod "Venera 5" spustio se na Veneru i počeo da šalje podatke o toj planeti.

1972 - Posle osam godina izgradnje, u rad je pušten hidroenergetski i plovidbeni sistem "Đerdap", zajednički graditeljski poduhvat Jugoslavije i Rumunije. Sistem je koštao oko 400 miliona dolara, a elektroprivrede dveju zemalja su dobile 5,6 milijardi kilovat-časova struje godišnje.

1974 - Socijaldemokrata Helmut Šmit postao je kancelar Zapadne Nemačke posle ostavke Vilija Branta.

1975 - Japanka Junko Tabei postala je prva žena koja se popela na najviši svetski vrh Mont Everest.

1984 - Umro je američki pisac Irvin Šo, čija se proza odlikuje snaznom dramatičnošću, društvenom svešću i živim dijalogom. Borio se u Drugom svetskom ratu kao američki vojnik u Evropi i Africi. Dela: romani "Mladi lavovi", "Lusi Kraun", "Dve sedmice u drugom gradu", "Glasovi letnjeg dana", "Prosjak i lopov", "Bogataš i siromah", "Hleb na vodama", "Veče u Vizantiji", "Vrh brda", zbirke pripovedaka "Mornar sa Bremena", "Dobrodošli u grad", "Mešovito društvo", "Ljubav u mračnoj ulici", "Pet decenija", "Bog je bio ovde, ali je otišao ranije", "Šaputanja u Bedlamu", drame "Sahraniti mrtve", "Opsada", "Ljubazni ljudi", "Povlačenje u zadovoljstvo", "Sinovi i vojnici", "Ubica", putopis "U društvu delfina".

1990 - Umro je američki pevač, igrač i glumac afričkog porekla Semi Dejvis, jedan od najvećih zabavljača 20. veka.

1991 - Prva žena predsednik vlade, u istoriji Francuske, socijalista Edit Kreson, stupila je na dužnost.

1991 - Britanska kraljica Elizabet II postala je prvi monarh koji je govorio u Kongresu SAD.

1992 - Serijom eksplozija dignut je u vazduh, odnosno doveden u neupotrebljivo stanje, vojni aerodrom kod Bihaća, jedan od najvažnijih vojnih objekata JNA, čija je izgradnja koštala navodno čak četiri milijarde dolara.

1995 - Artiljerijskim napadima na srpske delove grada, muslimanske snage su otpočele snažnu ofanzivu na položaje jedinica Vojske Republike Srpske oko Sarajeva, koja je posle nekoliko dana okončana potpunim slomom.

1995 - Japanska policija je uhapsila vođu verske sekte Aum Šinrikjo - Šoka Asaharu, na osnovu sumnje da je organizovao napad nervnim gasom u tokijskom metrou 20. marta 1995. kad je 12 ljudi umrlo a više od 5.000 povređeno.

1997 - Zairski (danas Kongo) predsednik Mobutu Sese Seko napustio je Kinšasu ka kojoj su nadirali pobunjenici, okončavši tako 32-godišnju autokratsku vladavinu.

1997 - Umro je italijanski filmski režiser Đuzepe De Santis, jedan od najznačajnijih predstavnika filmskog neorealizma nastalog u Italiji u prvim godinama po okončanju Drugog svetskog rata. Filmovi: "Gorki pirinač", "Rim u 11 časova", "Put dug godinu dana".

2003 - Islamski teroristi samoubice, upotrebljavajući automobile-bombe i pojaseve s eksplozivom, aktivirali su najmanje pet snažnih detonacija u najvećem marokanskom gradu Kazablanki, usmrtivši 55 osoba, uključujući 12 bombaša. Na meti terorista bili su belgijski konzulat, hotel "Safir" u starom delu grada, jevrejski kulturni centar i španski restoran i klub.

2004 - Pripadnici ugandske "Božje armije otpora", ekstremne pseudohrišćanske organizacije bez precizne političke platforme, masakrirali su više od 50 izbeglica u jednom sabirnom logoru na severu zemlje.

2005 - Skupština Kuvajta usvojila je amandman na izborni zakon kojim se, po prvi put u istoriji zemlje, ženama daje pravo glasa i pravo da budu birane.

2006 - Umro je austrijski publicista Ginter Nening, jedan od najangažovanijih novinara i političara te zemlje. Bio je dvostruki doktor nauka, jedan je (od 1958.) od izdavača bečkog magazina "Forum". Pisao je i za nemačke nedeljnike "Špigl" i "Cajt". Posebno je bio aktivan kao borac za zaštitu prirode i jedan je od osnivača austrijske stranke Zelenih.

2006 - Najmanje 115 osoba je poginulo u talasu nasilja koji su započeli pripadnici jedne kriminalne grupe u brazilskoj državi Sao Paolo. Među nastradalima, pored kriminalaca, bila su i 32 policajaca. Gangsteri, naoružani automatskim puškama i granatama, organizovali su više od 150 napada širom države, a njihova glavna meta bile su stanice policije.

2007 - Umro je novinar-satiričar Branislav Đuričić. Pokretač je poratnog izdanja časopisa "Jež", emisije "Veselo veče", serije "Porodica Jovanović". Jedan je od najplodnijih srpskih satiričara. Novinarsku karijeru započeo je 1948. u agenciji Tanjug, nakon čega je radio u listu "Jež" koji je obnovio, kao i u Radio Beogradu.

2014 - U ranim jutarnjim satima bujica nastala nezapamćenim izlivanjem Tamnave i Kolubare, kao posledica izuzetno jakih višednevnih kiša, potpuno je poplavila Obrenovac. Grad je poplavljen u intervalu između tri i sedam časova tog jutra i samo manji delovi Obrenovca izbegli su poplavni talas.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 17.05.

Na današnji dan 1917. godine umro je srpski vojskovođa vojvoda Radomir Putnik. U dva srpsko-turska rata od 1876. do 1878. komandovao je Rudničkom brigadom i Veterničkim odredom, koje su se istakle na Javoru, Krevetu, Velikom Šiljegovcu, Đunisu, oko Pirota, prilikom oslobađanja Niša, Vranja i Gnjilana. U Srpsko-bugarskom ratu 1885. bio je načelnik Štaba Dunavske divizije, a 1890. postavljen je za pomoćnika načelnika Glavnog generalštaba. U program obuke starešina uveo je rešavanje taktičkih zadataka na Višoj školi Vojne akademije, u kojoj je predavao taktiku i generalštabnu službu. Komanda nad Šumadijskom divizijskom oblašću poverena mu je 1893. ali mu je 1895. oduzeta i 1896. penzionisan je pod sumnjom da sarađuje s Radikalnom strankom. Reaktiviran je 1903. i od tada se nalazi na mestu načelnika Glavnog generalštaba kao i ministra vojnog 1904, od 1906. do 1908. i 1912. U Prvom balkanskom ratu kao načelnik Štaba Vrhovne komande znatno je doprineo pobedi srpskih armija u Kumanovskoj, a zatim u i Bitoljskoj bici oktobra i novembra 1912. U Drugom balkanskom ratu 1913. pravovremeno je rasporedio i pripremio vojsku, predvidevši bugarski napad, što je bilo odlučujuće za trijumf u Bregalničkoj bici. U Prvom svetskom ratu 1914. veštim manevrisanjem i grupisanjem glavnine srpskih snaga doprineo je slamanju nadmoćnih austrougarskih trupa u Cerskoj i Kolubarskoj bici. Rukovodio je povlačenjem srpske vojske 1915. osujetivši nizom manevara nameru nemačke Vrhovne komande da je u sadejstvu s bugarskim i austrougarskim trupama opkoli i uništi.Saveznici su ga prethodno onemogućili da preventivnim udarom spreči Bugarsku da stupi u rat na strani Centralnih sila. Tokom povlačenja srpske vojske teško je oboleo i upućen je u Francusku na lečenje, gde je umro.

Vremeplov-Na današnji dan - Page 7 Nedjel10

Danas je petak, 17. maj, 138. dan 2024. Do kraja godine ima 228 dana.

1395 - u Bici na Rovinama poginuo je Kraljević Marko, u sklopu turskih vazalnih jedinica u borbi protiv vlaškog vojvode Mirče. Kao najstariji sin i naslednik kralja Vukašina Mrnjavčevića, posle očeve pogibije 1371. u Maričkoj bici protiv Turaka, nastavio je da vlada srpskim oblastima oko Prizrena, Skoplja i Prilepa. Pouzdanih podataka o njegovom životu i vladavini gotovo da nema, ali ga je epska poezija idealizovala kao uzor junaštva, viteštva i čestitosti i kao zaštitnika nejakih.

1510 - Umro je italijanski slikar Sandro Botičeli, koji je radio religiozne i alegorijske kompozicije, posebno je poznat po likovima Bogorodice s malim Hristom. Njegov crtež je elegantan i uznemiren, likovi idealizovani, a celokupno delo prožeto je melanholijom i lirskim raspoloženjem. Dela: "Poklonjenje kraljeva", "Proleće", "Rođenje Venere", ilustracije za "Božanstvenu komediju" Dantea Aligijerija.

1749 - Rođen je engleski lekar Edvard Džener, pronalazač vakcine protiv velikih boginja, čime je utemeljio modernu imunologiju. Uočio je da ljudi zaraženi kravljim boginjama ne dobijaju velike boginje ni u vreme epidemija i posle dve decenije rada u maju 1796. uspešno je vakcinisao jednog osmogodišnjeg dečaka. Njegova vakcina ubrzo je u celom svetu prihvaćena kao pouzdana zaštita od smrtonosnih velikih boginja.

1809 - Francuski car Napoleon I izdao je dekret kojim je pripojio papsku državu.

1838 - Umro je francuski političar Taljeran (Šarl Moris de Taljeran Perigor), čovek čije je ime postalo sinonim za beskrupuloznost. Prvobitno, bio je sveštenik. Kao predstavnik trećeg staleža i predsednik Ustavotvorne skupštine, koja je zasedala od 1789. do 1791, izdejstvovao je da skupština sekularizuje crkvena imanja i pretvori ih u nacionalna dobra. Tokom Francuske revolucije postajao je vremenom umereniji i emigrirao je posle proglašenja republike 1792. Vratio se 1796. i u vreme Direktorijuma i vladavine cara Napoleona I bio je šef diplomatije. Predviđajući slom Bonapartizma, izdao je cara i stupio je u kontakt s ruskim carem Aleksandrom I i austrijskim kancelarom Klemensom Meternihom. U prvom periodu Restauracije Burbona bio je 1814. i 1815. predsednik vlade, a u vreme Julske monarhije ambasador u Londonu od 1830. do 1834.

1866 - Umro je francuski kompozitor Erik Sati, protivnik impresionizma i pobornik specifičnog uprošćenog muzičkog izraza. Posebno je gajio humor i grotesku. Dela: balet "Priroda", klavirske kompozicije "Hladni komadi", "Osušeni embrioni", "Tri komada u obliku kruške".

1900 - Rođen je iranski verski vođa ajatolah Ruholah Homeini, koji se 1979, posle zbacivanja šaha (cara) Mohameda Reze Pahlavija, vratio u Iran iz izbeglištva. Vladao je do smrti 1989, uspostavivši teokratsku autokratiju. Propagirao je izvoz islamske revolucije, što je dovelo do podrške pojedinim islamskim terorističkim grupacijama širom sveta.

1911 - Rođena je američka filmska glumica irskog porekla Morin O'Saliven, poznata po ulogama Tarzanove partnerke Džejn u seriji filmova s Džonijem Vajsmilerom. Filmovi: "Tarzan i njegova drugarica", "Tarzan i njegov sin", "Tarzanova najveća avantura", "Tarzan u Njujorku", "Visoki čovek", "Dejvid Koperfild", "Ana Karenjina", "Braća Marks na trkama", "Kardinal Rišelje", "Ponos i predrasude".

1935 - Umro je francuski kompozitor Pol Dika, profesor Pariskog konzervatorijuma, koji se inspirisao klasičnom tradicijom, obogativši je uticajem kasnoromantičara i impresionista. Dela: orkestarski skerco "Čarobnjakov učenik", opera "Arijadna i Plavobradi", koreografska poema "Peri".

1940 - Nemačka je u Drugom svetskom ratu okupirala glavni grad Belgije Brisel.

1946 - Zbog saradnje s nemačkim nacistima, predsednik vlade Rumunije u Drugom svetskom ratu Mitri Antonesku osuđen je na smrt.

1954 - Vrhovni sud SAD osporio je pravilo iz 1896. da obrazovanje treba da bude "odvojeno ali jednako", čime je odbačena rasna segregacija u državnom školskom sistemu.

1957 - Egipat je zabranio izraelskim trgovačkim brodovima prolaz kroz Suecki kanal.

1965 - Između SAD i Velike Britanije obavljen je prvi transatlantski TV prenos programa u boji. Američki komercijalni telekomunikacioni satelit "Erli brd" prenosio je emisiju američke TV mrežeNBC"Novi pogled na staru Englesku".

1974 - U tri eksplozije automobila-bombi u centru Dablina poginule su 32 osobe.

1987 - Irački ratni avion"F-Imiraž" ispalio je dve "egzoset" rakete na američki vojni brod "Stark" koji je patrolirao Zalivom, usmrtivši 37 i ranivši 62 mornara.

1991 - Ruska federacija nezavisnih sindikata odbacila je odluku sovjetskog predsednika Mihaila Gorbačova o zabrani štrajkova.

1994 - U Malaviju su održani prvi višepartijski izbori, na kojima je vlast izgubio predsednik Kamuzu Banda koji je tri decenije diktatorski upravljao tom afričkom državom.

1995 - Pobednik predsedničkih izbora u Francuskoj Žak Širak preuzeo je dužnost šefa države, obećavši da će uliti nov elan naciji razdiranoj nejednakošću i nezaposlenošću.

1997 - U Kinšasu, glavni grad Zaira (sada Kongo), ušle su pobunjeničke snage, čiji je vođa Loran Kabila preuzeo vlast kao novi šef države, dan posle bekstva iz Kinšase predsednika Mobutua. Kabila je objavio da je ime zemlje Zair promenjeno u Demokratska Republika Kongo.

1999 - Izbore u Izraelu dobio je vođa Laburističke partije Ehud Barak, čime je okončana trogodišnja vladavina premijera Benjamina Netanjahua, lidera desničarskog Likuda, što je označilo novi podstrek mirovnom sporazumu Izraela s Palestincima.

2004 - Predsedavajući iračkog vladajućeg Saveta, šiitski vođa Abdul Zahra Otman Muhamed, ubijen je u samoubilačkom napadu automobilom-bombom u Bagdadu. U napadu je poginulo još osam ljudi.

2007 - Vlada Dubaija nagradila je sa 50.000 dirhama (13.600 dolara) 63-ogodišnjeg Pakistanca Mohamada Nazjera, baštovana, zato što nikada, tokom 28 godina rada, nije zakasnio na posao. Nagrada odgovara visini 49 njegovih jednomesečnih plata.

2007 - Ronaldu Dagetu (43), koji je od 1982. šest puta proglašavan krivim za vožnju u pijanom stanju, sud države Njujork je izrekao kaznu doživotne robije zbog "smrtonosnog nepoštovanja okoline".

2007 - Svečanim potpisivanjem Akta o kanonskim vezama između Moskovske patrijaršije i Ruske crkve u dijaspori (Zagranične) okončan je višedecenijski raskol Ruske pravoslavne crkve. Milioni Rusa su tokom i posle građanskog rata (1917 - 1924.) napustili Rusiju, zbog neslaganja s novim poretkom. U Konstantinopolju su 1920. izbegli ruski arhijereji, oformili Visoku crkvenu upravu u dijaspori. Na čelu te grupacije, kao najstariji jerarh, nalazio se mitropolit kijevski i galički Antonije (Hrapovicki). Središte zagranične ruske crkve nalazilo se od 1921. u Srbiji (Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca) u Sremskim Karlovcima (zbog toga je često nazivana i "karlovačka"). U Karlovcima je održan i Prvi ruski crkveni sabor u dijaspori. Zbog podrške obnovi monarhije u Rusiji pod Romanovima odnos sa patrijaršijom u Moskvi bio je nepomirljiv. Mitropolit Antonije je do smrti živeo u Srbiji, umro je avgusta 1936. i sahranjen je u kripti Iverske kapele u Beogradu. I posle ujedinjenja Ruska crkva u dijaspori zadržava administrativnu autonomiju, ali je uspostavljeno duhovno, evharistisko i mistično jedinstvo.

2009 - Objavljeni su rezultati skupštinskih izbora u Kuvajtu na osnovu kojih je obelodanjeno da se, prvi put u istoriji te zemlje, među 50 poslanika nalaze i četiri žene. Ženama u Kuvajtu je 2005. godine dato pravo da glasaju i da budu birane.

2009 - Umro je Mario Benedeti, urugvajski književnik i jedan od najvećih latinoameričkih pisaca. Autor preko 80 zbirki pesama, novela, eseja i pozorišnih komada, Benedeti je postao poznat romanom "Odmor" (1960.) koji je preveden na čak 19 jezika. Bio je društveno angažovan, godine 1971. osnovao je "Pokret 26. mart" levičarsku koaliciju koja je decenijama docnije preuzela vlast u Urugvaju.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 18.05.

Na današnji dan 2014. godinr preminuo je Dobrica Ćosić, srpski književnik, član SANU, prvi predsednik Savezne republike Jugoslavije. Tokom Drugog svetskog rata bio je politički komesar Resavskog partizanskog odreda, a u NOB-u je učestvovao od 1941. Prvi roman, s temom iz Drugog svetskog rata "Daleko je sunce" objavio je 1951. a roman "Deobe" 1961. Njegovi "Koreni", objavljeni 1954. smatraju se jednim od prvih modernih srpskih romana. Višetomno delo "Vreme smrti" publikovao je od 1972. do 1975. Čitava njegova javna, književna i publicistička delatnost bila je posvećena egzistencijalnim problemima srpskog naroda. Još šezdesetih ukazivao je na egzodus Srba sa Kosova i Metohije zbog čega je godinama bio politički anatemisan i isključen iz javnog zivota, a potom je decenijama bio neka vrsta političkog disidenta. Ostala dela:"Vreme zla" ("Vernik","Grešnik", "Otpadnik"), "Bajka", "Vreme vlasti", "Pišcevi zapisi", "Srpsko pitanje", "Pisci moga veka", "Kosovo", "Prijatelji", "Vreme zmija", "U tuđem veku".

Vremeplov-Na današnji dan - Page 7 Dobric13

Danas je subota, 18. maj, 139. dan 2024. Do kraja godine ima 227 dana.

1711 - Rođen je Ruđer Bošković, matematičar, fizičar, astronom, filozof, pesnik, univerzitetski profesor. Osnivač je Brerske astronomske opservatorije, pored Milana, i director Optičkog instituta francuske mornarice, jedan je od najvećih umova u istoriji nauke uopšte. Bio je srpskog porekla - njegov otac Nikola, trgovac, pisao je o svom poreklu i o srpskim manastirima Raške oblasti. U 15. godini otišao je iz rodnog Dubrovnika u Rim, gde je završio isusovački kolegijum. Postavio je dve geometrijske metode za određivanje elemenata rotacije Sunca, geometrijsku metodu određivanja putanje kometa, jedinstveni zakon sile, pretpostavio da se tela ne samo privlače nego i odbijaju na malim rastojanjima, sve formule sferne trigonometrije sveo je na četiri osnovne, izračunao je dimenzije ispljoštenosti Zemlje na osnovu merenja meridijana, rešio je problem okaca u saću. Nasuprot Isaku Njutnu, vreme i prostor smatrao je relativnim, po čemu je preteča Alberta Ajnštajna. Dela: "Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium", "Opera partientia ad opticam et astronomiam", "Elementorum universae matheseos", "O morskoj plimi", "O zakonu sila u prirodi", "O svetlu", "Teorija konusnih preseka", "Elementi matematike".

1781 - Španci su u Kusku pogubili peruanskog pobunjeničkog lidera Tupak Amarua II, koji je preuzeo ime jednog vladara Inka i 1780. podigao pobunu Indijanaca protiv španskih osvajača. 1799 - Umro je francuski pisac Pjer Ogisten Karon de Bomarše, vesnik Francuske revolucije. Smelo je kritikovao podmitljivost sudija, pokvarenost društva i korupciju. Dela: komedije "Seviljski berberin", "Figarova ženidba" - koje su inspirisale Đoakina Rosinija i Volfganga Amadeusa Mocarta da komponuju istoimene opere.

1800 - Umro je ruski generalisimus Aleksandar Vasiljevič Suvorov, jedan od najistaknutijih vojskovođa 18. veka, pod čijom su komandom ruske trupe izvojevale čak 57 pobeda. U Rusko-turskom ratu od 1787. do 1791. odneo je više blistavih pobeda nad Turcima. Predvodio je ruske trupe protiv Francuza u vreme pohoda generala Bonaparte u severnoj Italiji. Na povratku u Rusiju njegova vojska prešla je preko Alpa i vrha Sveti Gothard, što je zaprepastilo vojne krugove u Evropi. Radio je na poboljšanju obrazovanja ruske vojske, a uz vojne nauke proučavao je matematiku, geografiju i istoriju. U Sovjetskom savezu je 1942. uveden "Orden Suvorova" za visoke vojničke vrline.

1803 - Velika Britanija je objavila rat Francuskoj zato što je Napoleon Bonaparta nastavio vojnu kampanju u Italiji i Švajcarskoj.

1804 - Napoleon Bonaparta proglasio se za cara Francuske, na opšte zaprepašćenje prorevolucionarnih krugova u Evropi, a u decembru 1804. krunisan je kao Napoleon I.

1836 - Rođen je austrijski šahovski velemajstor Vilhelm Štajnic, prvi zvanični svetski šampion. Titulu svetskog šahovskog prvaka osvojio je 1886. pobedom u meču nad Johanesom Cukertortom rezultatom 10:5, uz pet remija. Zvanje prvaka sveta odbranio je 1889. i 1892. u mečevima s Mihailom Čigorinom, a izgubio ga je 1894. porazom u meču s Emanuelom Laskerom rezultatom 10:5, uz četiri remija. Objavio je 1889. "Udžbenik modernog šaha", koji se smatra osnovom moderne šahovske strategije.

1868 - Islam je u Kneževini Srbiji, rešenjem knjaza Mihaila Obrenovića i Državnog saveta, postao zakonom priznata veroispovest, s punim pravom i slobodom veroispovedanja. Država se tada obavezala da će snositi troškove za izdržavanje islamskih verskih zvaničnika.

1868 - Rođen je ruski car Nikolaj II Aleksandrovič Romanov, poslednji monarh Rusije, koji je vladao od 1894. do abdikacije 1917. Sa suprugom, petoro dece i poslugom ubijen je u julu 1918. u Jekaterinburgu (u sovjetsko vreme Sverdlovsk), posle čega su svi iskasapljeni i bačeni u neobeleženu grobnicu.

1872 - Rođen je engleski filozof, matematičar i pisac Bertrand Rasel, rodonačelnik analitičke filozofije, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1950. Posvetio se i borbi za mir, žestoko se protivio intervenciji SAD u Vijetnamu i nuklearnom naoružanju i osnovao je međunarodnu porotu nazvanu "Raselov sud". Dela: "Principi matematike" (s Alfredom Nortom Vajthedom), "Kritičko izlaganje Lajbnicove filozofije", "Istorija zapadne filozofije", "Logički atomizam", "Analiza materije", "Skeptički eseji", "Naše saznanje spoljnog sveta", "Ljudsko znanje", "Principi socijalne rekonstrukcije", "Putevi ka slobodi", "Praksa i teorija boljševizma", "Sloboda i organizacija", "Osvajanje sreće", "Ljudsko društvo u etici i politici", "Zašto nisam hrišćanin".

1883 - Rođen je nemački arhitekta Valter Adolf Gropijus, koji je 1919. u Vajmaru osnovao arhitektonsku školu "Bauhaus", koja je odlučujuće uticala na arhitekturu 20. veka širom sveta. Školovanje u "Bauhausu" temeljilo se na njegovoj ideji o sjedinjavanju umetnosti i zanatstva i uspostavljanju harmoničnog jedinstva svih umetnosti pod okriljem arhitekture. Školu je 1925. premestio u Desau, u zgradu rađenu prema njegovom projektu, potom u Berlin, ali su je nacisti raspustili po dolasku na vlast 1933. pošto su njegov umetnički koncept smatrali dekadentnim. Emigrirao je 1937. u SAD i u Čikagu je osnovao školu "Novi Bauhaus", zasnovanu na istim principima, a 1938. postao je profesor Harvardskog univerziteta. Projektovao je više zgrada u SAD i napisao teorijsko delo "Sinteza u arhitekturi".

1897 - Rođen je američki filmski režiser italijanskog porekla Frenk Kapra, trostruki dobitnik Oskara, autor komedija sa satiričnom notom. Filmovi: "Dogodilo se jedne noći" (Oskar), "Gospodin Dids ide u grad" (Oskar), "Izgubljeni horizonti", "Upoznajte Džona Dua", "Arsenik i stare čipke", "Ne možete to poneti sa sobom" (Oskar).

1899 - U Hagu je održana prva međunarodna konferencija za obustavljanje trke u naoružanju i sprečavanje ratova.

1911 - Umro je austrijski kompozitor i dirigent Gustav Maler, direktor Državne opere u Beču, koji je pod uticajem Ludviga van Betovena i Riharda Vagnera stvarao komozicije izrazitog dramskog naboja i snažnih emocija. Dela: 10 simfonija, ciklusi solo pesama za glas i orkestar "Pesma o zemlji", "Pesme mladića-putnika", "Dečakov čudotvorni rog", "Pesme o mrtvoj deci".

1919 - Rođena je engleska balerina Margaret Hukam, poznata kao Margot Fontejn, jedna od najvećih u 20. veku, koja je svakom liku davala posebnu dramsku snagu. Sa izvanrednim uspehom širom sveta igrala je niz uloga u klasičnim baletima poput "Žizele", "Labudovog jezera", "Začarane lepotice".

1920 - Rođen je poljski rimokatolički sveštenik Karol Vojtila, koji je pod imenom Jovan Pavle II 1978. postao prvi neitalijanski papa posle 455 godina. Bio je izrazito reakcionaran. Tokom njegovog pontifikata do aprila 2005. dogodile su se dramatične promene u istočnoj Evropi posle pada Berlinskog zida, kojima je on doprineo.

1933 - Rođen je Berni Boston, američki fotoreporter, poznat u prvom redu po fotografiji "Flower power" koja simbolizuje suprotstavljanje ratu u Vijetnamu. Radio je za "Los Anjeles tajms", "Vašington star" i "Dejton dejli njuz". Dugo se nalazio na čelu Udruženja fotoreportera Bele kuće. Na njegovoj čuvenoj fotografiji, koja mu je donela svetsku slavu, snimljenoj 21. oktobra 1967. godine tokom mirovnih demonstracija u Vašingtonu, dok je besneo rat u Vijetnamu, vidi se mladi demonstrant kako u puščane cevi ubacuje cveće.

1941 - Poglavnik ustaške Nezavisne Države Hrvatske Ante Pavelić potpisao je u Drugom svetskom ratu sa italijanskim fašističkim vođom Benitom Musolinijem ugovor kojim je Italiji predao veći deo Dalmacije, gotovo sva ostrva (osim Bračca, Hvara i Paga) kao i veći deo Gorskog Kotara. Sporazum je predviđao italijanskog princa za hrvatskog kralja, ali je ovaj odbio da "nogom stupi u tu varvarsku zemlju".

1944 - Savezničke jedinice su u Drugom svetskom ratu isterale nemačke trupe iz italijanskog manastira Monte Kasino. Manastir je potpuno razoren - srednjovekovni verski objekat je tretiran kao legitimni vojni cilj. Monte Kasino je vekovima bio centar znamenitog Benediktinskog reda, tako je prilikom bombardovanja manastira nepovratno stradalo i ogromno kulturno blago, prebogata biblioteka, arhiva, riznica, neprocenjive vrednosti.

1974 - Indija je izvršila prvu nuklearnu probu u pustinji u Radžastanu, postavši šesta zemlja koja je izvela nuklearnu eksploziju.

1980 - Stotine hiljada ljudi preuzelo je kontrolu nad južnokorejskim gradom Kvangdžu, posle nereda u kojem su jedinice vojne hunte ubile najmanje 200 prodemokratskih demonstranata.

1980 - Erupcijom vulkana u državi Vašington na zapadu SAD stvoren je oblak pepela dug 4.000 i širok 1.600 kilometara.

1981 - Umro je američki pisac jermenskog porekla Vilijam Sarojan, koji je naglašeno originalnom tehnikom pripovedanja najviše pisao o životu američkih "malih ljudi", često jermenskih i drugih doseljenika. Verovao je da su hrabrost i humor najdelotvornija sredstva za savladavanje životnih nedaća. Rođen je u Kurdistanu 1908, detinjstvo je proveo u sirotištu, a po emigriranju u SAD stekao je reputaciju najvećeg humaniste američke literature. Dela: zbirke priča "Zovem se Aram", "Pet zrelih krušaka", "Smeli mladić na letećem trapezu", "Mama, ja te volim", "Tata, ti si lud", "Jedan dan u popodnevu sveta", romani "Ljudska komedija", "Doživljaji Veslija Džeksona", "Predmet smeha", drame "Vreme vašeg života" (Pulicerova nagrada 1939.),"Moje srce je u gori".

1990 - U Beču su zapadnonemački kancelar Helmut Kol i istočnonemački premijer Lotar de Mezijer potpisali sporazum o monetarnoj uniji, što je bio prvi korak ka ujedinjenju Nemačke.

1995 - Umro je ruski baletski igrač Aleksandar Borisovič Godunov, koji je posle emigriranja iz Sovjetskog Saveza 1979. stekao svetsku slavu.

1999 - Nemačka je suspendovala letove bespilotnih aviona u agresiji NATO na Srbiju (SRJ) dan pošto je oborena i četvrta njena letelica za izviđanje.

2017 - Prilikom napada na vojnu bazu Brak el Šati, na zapadu Libije, ubijena je 141 osoba, od čega 103 vojna lica. Vazdušni napad izvršili su pobunjenici, protivnici libijskog feldmaršala Kalife Haftara, čije su se trupe nalazile u bazi.

2018 - Avion tipa Boing 737 aviokompanije "Kubana de aviasion" srušio se prilikom poletanja sa aerodoroma "Hose Marti", Havana, Kuba. U letelici čiji je cilj bila Gvajana poginulo je 112 osoba.

2019 - Preminuo je Dinko Davidov, istoričar umetnosti i literata, član SANU. Rođen u Sivcu, Bačka, Davidov je studirao istoriju umetnosti u Beogradu, a doktorirao na Filozofskom fakultetu u Ljubljani. Bio je kustos Galerije Matice srpske od 1965. do 1978, naučni savetnik Balkanološkog instituta, direktor Galerije SANU od 2001. do 2009. Centralna oblast njegovog istraživanja bila je srpska umetnost 17. do 19. veka. Dela: "Sentandreja ", "Pomeni davnih seoba ", "Totalni genocid", "Srpska grafika XVIII veka", "Manastir Šišatovac", "Postvizantijska umetnost na Balkanu".

2019 - Svečano je otvorena poslednja deonica autoputa kroz Grdeličku klisuru, na južnom kraku Koridora 10, dužine 26,3 kilometra. Predsednik Srbije Aleksandar Vučić kod mosta Vrla, nedaleko od Vladičinog Hana, pustio je, u sklopu prigodne manifestacije, tu deonicu u promet.

2021 - Predsednik Češke Miloš Zeman naglasio je izvinjenje i žaljenje zbog NATO agresije na Srbiju. "Bombardovanje je bila greška, bilo je to gore od zločina i ja bih zamolio srpski narod da nam oprosti", izjavio je predsednik Zeman u Pragu prilikom sastanka sa predsednikom Srbije Aleksandrom Vučićem. Zeman je podsetio da su Srbi 1938, kada su Češku kako je rekao, izneverili zapadni saveznici, i 1968, kada su je izneverili istočni saveznici, jasno pokazali solidarnost s Česima.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

Adminka Bedž : Broj poruka : 279542 Datum upisa : 30.03.2020

Dogodilo se na današnji dan, 19.05.

Danas je nedelja, 19. maj, 140. dan 2024. Do kraja godine ima 226 dana.

1536 - Odrubljena je glava Ani Bolen, drugoj ženi engleskog kralja Henrija VIII, četiri dana pošto je sud "ustanovio" da je kriva za preljubu i incest.

1649 - Prvi put je upotrebljen naziv "Komonvelt", kojim je Oliver Kromvel označio englesku republiku. Na imperijalnoj konferenciji 1926. usvojen je naziv "Komonvelt nacija", koji se od 1931. koristio umesto naziva Britanska imperija. 1762 - Rođen je nemački filozof Johan Gotlib Fihte, istaknuti predstavnik nemačke klasične idealističke filozofije, profesor univerziteta u Jeni i Erlangenu, rektor Berlinskog univerziteta. U "Govorima nemačkoj naciji" 1807. i 1808. doprineo je jačanju otpora Nemaca francuskom caru Napoleonu I, ali i buđenju nemačkog šovinizma. Dela: "Pokušaj kritike sveg otkrivenja", "Osnova celokupne teorije nauke", "Osnova prirodnog prava prema principima teorije nauke", "Sistem teorije morala prema principima teorije nauke".

1802 - Napoleon Bonaparta ustanovio je u Francuskoj Orden legije časti za civilne i vojne zasluge.

1825 - Umro je francuski socijalista utopista Klod Anri Sen Simon, koji smatrao da tradicionalnu državu valja zameniti industrijskim društvom i da aristokrati, vojnici i birokrati treba da ustupe mesto industrijalcima, radnicima i seljacima. Dela: "Industrijski sistem", "Industrija ili politički, moralni i filozofski razgovori u interesu svih ljudi odanih korisnom radu i nezavisnosti", "Pisma ženevskog građanina savremenicima", "Novo hrišćanstvo", "Stari i novi politički sistem".

1861 - Rođena je australijska pevačica Helen Porter Mičel, poznata kao Neli Melba, jedan od najvećih koloraturnih operskih soprana krajem 19. i početkom 20. veka. S velikim uspehom decenijama je nastupala u gotovo svim najvećim operskim kućama u svetu, uključujući londonski Kovent Garden i njujoršku Metropoliten operu.

1864 - Umro je američki pisac Natanijel Hotorn, jedan od prvih značajnijih američkih romansijera. U romanima i pripovetkama prikazao je moralno-religioznu puritansku tradiciju i njeno opadanje u Novoj Engleskoj. Pisao je u pesimističnom maniru, pri čemu su ga zaokupljale teme greha, prestupa i oholosti. Ispoljavao je sklonost ka apstrakciji i alegoriji, pa su njegovi likovi više ovaploćenje moralnih načela nego žive ličnosti. Dela: romani "Skarletno slovo", "Kuća sa sedam zabata", "Blajdelska romansa", "Mermerni faun", pripovetke "Dvaput ispričane priče", "Živopisne priče za decu".

1890 - Rođen je karikaturista Petar "Pjer" Križanić, jedan od rodonačelnika srpske karikature, pisac i esejista, jedan od osnivača "Ošišanog ježa". Rođen u Glini, na Baniji, došao je u Beograd 1922. i zaposlio se u "Novom listu", a 1923. prešao je u "Politiku".

1890 - Rođen je vijetnamski državnik Ngujen Tat Tan, poznat kao Ho Ši Min, predsednik Demokratske Republike Vijetnam (Severni Vijetnam) od proglašenja 1945. do smrti 1969. i vođa borbe protiv japanske armije, francuskih kolonijalnih trupa i američke invazione vojske. Od 1917. radio je u Francuskoj, gde je 1920. postao član Komunističke partije Francuske, a 1930. osnovao je Komunističku partiju Vijetnama. U Drugom svetskom ratu, kad je Japan okupirao Vijetnam, stvorio je jak oslobodilački pokret, jezgro buduće armije, koja je nanela odlučujuće poraze Francuzima i potom Amerikancima, zahvaljujući čemu su Severni i Južni Vijetnam ujedinjeni 1976.

1898 - Umro je engleski državnik Vilijam Gledston, koji je kao vođa liberala između 1868. i 1894. četiri puta bio premijer Ujedinjenog Kraljevstva. Legalizovao je 1871. radničke sindikate i 1884. izvršio tzv. treću parlamentarnu reformu. Pokušao je da reši irsko pitanje na osnovu irske samouprave, ali su ga u tome omeli liberali-unionisti i konzervativci. Protivio se nadiranju Austrougarske na Balkan i imao je izvesno razumevanje za nacionalna prava balkanskih naroda. Nastavljajući osvajačku politiku konzervativaca, 1882. zauzeo je Egipat.

1906 - Zvanično je otvoren tunel Simplon ispod Alpa između Italije i Švajcarske, dug 19,77 kilometara.

1912 - Umro je poljski pisac Boleslav Prus, najznačajniji poljski realista. U delima je pisao o borbi Poljaka protiv germanizacije, a u listu "Kurijer varšavski" objavljivao je vrlo čitane hronike. Učestovao je u ustanku koji je 1863. podigla revolucionarna stranka "Crvenih". Ustanak je imao i socijalnu i antirusku notu. Dela: romani "Lutka", "Val se vraća", "Mrtva straža", "Emancipovana žena", "Faraon", zbirke pripovedaka "Stanar potkrovlja", "Jakubov san", "Balska haljina", "Prokleta sreća", "Sitnice", "Večernje pripovetke".

1925 - Rođen je Malkolm Litl, poznat kao Malkolm Iks (X), vatreni propovednik crnačkog nacionalizma u SAD, koji je on opisivao rasni ponos. Ubijen je u Njujorku februara 1965. dok je govorio okupljenim pristalicama.

1928 - Rođen je kambodžanski diktator Pol Pot. Predvodeći gerilsku armiju "Crvenih Kmera", porazio je režim generala Lon Nola u aprilu 1975, ili "nulte godine", kako su je označili novi vlastodršci. "Brat broj jedan", kako su ga nazivale pristalice, ispraznio je gradove oteravši u radne logore širom zemlje gotovo svo stanovništvo. Mortalitet u tim radnim centrima bio je ogroman ("polja smrti"), sve do kraja decembra 1978. kada je maoistički režim "Crvenih Kmera" zbačen vijetnamskom okupacijom Kambodže (tada Kampućija).

1930 - Bele žene u Južnoj Africi dobile su pravo glasa.

1935 - U saobraćajnom udesu poginuo je britanski pukovnik Tomas Edvard Lorens, nazvan Lorens od Arabije, arheolog, istraživač, pisac i ratnik. Istakao se u borbama na Bliskom istoku tokom Prvog svetskog rata, kada je okupio Arape neprijateljski raspoložene prema Turskoj. Pošao je iz Hedžasa u današnjoj Saudi Arabiji (Hedžas je tada bio turska teritorija) prema severu (danas Jordan, Sirija, Irak) i presudno je uticao na formiranje tih država (u prvo vreme kao britanske mandatne teritorije, osim Sirije i Libana koji su bili francuski) kao i na ustoličenje lokalnih dinastija. Spretno koristeći želju Arapa za oslobođenjem od Turske, ostvario je mnoge ciljeve britanske kolonijalne politike. Napisao je sećanja: "Sedam stubova mudrosti", na srpskom objavljena kao: "Ustanak u pustinji".

1977 - Poslednja kompozicija "Orijent ekspresa" krenula je put Istanbula. "Orijent ekspres" pokrenut je oktobra 1883, tada sa početnom stanicom u Parizu. Potom se kretao od Londona put Istanbula, sa više ruta. Bio je to, osim na samom početku, izrazito luksuzan voz i, zbog svojevrsne egzotike, predmet literarnih i filmskih obrada. Postupno je gašen od 1962, da kao stalna ruta konačno bio obustavljen maja 1977. Osamdesetih je izvesno vreme pod tim menom postojala turistička železnička ruta na relaciji Pariz Beč, po nerazumnoj ceni.

1989 - Usred masovnih studentskih demonstracija u Pekingu smenjen je generalni sekretar Komunističke partije Kine Džao Cijang, jer se usprotivio vanrednim merama i primeni sile protiv demonstranata.

1992 - Dvojica lekara koji su obavili autopsiju predsednika SAD Džona Kenedija, ubijenog 1963, potvrdila su da je on pogođen s dva metka ispaljena spreda i iz suprotnog pravca, što je oborilo zvaničnu verziju o jednom atentatoru.

1993 - Kod Medeljina se srušio kolumbijski avion tipa "Boing 727", što nije preživeo niko od 132 osobe u avionu.

1994 - Umrla je bivša američka "prva dama" Žaklina Kenedi Onazis, supruga predsednika SAD Džona Kenedija ubijenog 1963. u atentatu. Pet godina posle njegovog ubistva, udala se za grčkog brodovlasnika Aristotela Onazisa, kojeg je takođe nadživela.

1997 - U Bangladešu je ciklon usmrtio najmanje 350 osoba, a više od milion ljudi pretvorio u beskućnike.

1998 - Indonežanski studenti upali su u zgradu skupštine u Džakarti, zahtevajući ostavku šefa države Suharta.

1999 - Avioni NATO otpočeli su napade na zatvor u Istoku, koje su ponovili narednih dana, usmrtivši najmanje 100 zatvorenika, a u bombardovanju civilnih ciljeva u Gnjilanu ubijeno je pet lica.

2000 - Maskirani ljudi upali su u zgradu skupštine Fidžija i zarobili poslanike i članove vlade, uključujući predsednika vlade te ostrvske pacifičke zemlje. Vođa udara objavio je da je vladajuća koalicija diskriminisala autohtono domorodačko stanovništvo, favorizujući etničke Induse.

2004 - U napadu dva američka helikoptera na iračko selo Makar el Dib blizu granice sa Sirijom ubijen je 41 civil, među kojima petnaestoro dece.

2006 - Preminuo je akademik Vladimir Pantić. Redovni član Srpske akademija nauka i umetnosti, citolog i komparativni neuro endokrinolog. Rođen je 1921. godine u Međulužju a diplomirao je na Veterinarskom fakultetu u Beogradu na kome je prošao sva zvanja od asistenta do redovnog profesora. Osnivač je Odeljenja za citologiju i embriologiju na Institutu za biološka istraživanja "Siniša Stanković" i laboratorije za elektronsku mikroskopiju Instituta za primenu nuklearne energije u poljoprivredi, veterinarstvu i šumarstvu.

2007 - U Rumuniji je održan referendum na kojem je predsednik Trajan Basesku dobio oko 75 odsto glasova podrške. Referendum je sazvan da bi se odlučilo o njegovom opozivu. Rumunska skupština je prethodno suspendovala Baseskua sa mesta predsednika države, pod optužbom da je kršio Ustav. U pozadini pokušaja smene bilo je njegovo suprotstavljanje lokalnim tajkunima.

2016 - Prilikom pada putničkog aviona kompanije "Edžipter", koji se kretao od Pariza ka Kairu, i srušio se u Sredozemno more oko 290 kilometara severno od Aleksadrije, poginulo je 66 osoba.

2018 - Filip Šarlije, francuski antropolog i specijalista sudske medicine, obraćajući se javnosti, pobio je špekulacije o konačnoj sudbini Adolfa Hitlera, odnosno potvrdio je, nakon stručne ekspertize, da je nacistički lider definitivno umro 30. aprila 1945. godine. Ruske vlasti dozvolile su Šarlijeovom timu da ispita Hitlerove posmrtne ostatke. Po rečima naučnika, morfologija kostiju je potpuno uporediva s rendgenskim snimcima Hitlerove lobanje koji datiraju godinu dana pre smrti. Stručni nalazi objavljeni su u publikaciji "European Journal of Internal Medicine".

2022 - U Beogradu, u crkvi Svetog Save na Vračaru, održana je liturgija pomirenja koju su služili Porfirije patrijarh srpski i Stefan arhiepiskop ohridski i makedonski, sa arhijerejima obe crkve. Ovim činom, posle 55 godina raskola Crkva u Makedoniji vraćena je u liturgijsko i kanonsko jedinstvo sa SPC. Vaseljenska patrijaršija prethodno je, deset dana ranije, priznala Ohridsku arhiepiskopiju kao kanonski važeću. Crkva u Makedoniji dobila je autonomiju 1959, od SPC, a jednostrano je proglasila otcepljenje 1967. i od tada je bila u raskolu sa celim pravoslavnim svetom.

"Ne sanjamo svi jednako i to nikome ne smeta. A zašto svima smetamo kad smo drugačije budni?"

» Dogodilo se na današnji dan