Vremeplov-Na današnji dan

First topic message reminder :

Dogodilo se na današnji dan, 01.01.

Na današnji dan 1915. godine rođen je srpski pisac Branko Ćopić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, nadahnut pripovedač, tvorac zanimljivih i upečatljivih likova i događaja, koje je opisao svežim, sočnim i slikovitim jezikom. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu. U partizanskom pokretu je učestvovao od 1941. Počeo je da piše kao đak učiteljske škole i pre Drugog svetskog rata je objavio zbirke pripovedaka "Pod Grmečom", "Borci i bjegunci" i "Planinci". Njegova prozna dela su prožeta lirikom, živopisnim realističkim slikanjem života na selu, poznavanjem mentaliteta i psihologije ljudi Grmeča i Podgrmečja, njegovog zavičaja, vedrinom i vitalnošću duha. Napisao je veći broj knjiga za decu: "Bojna lira pionira", "Put u vedrinu", priče "U svetu leptirova i medveda", "Bosonogo đetinjstvo", "Orlovi rano lete", zbirke pesama "Ognjeno rađanje domovine", "Ratnikovo proljeće". Zbirka pripovedaka "Bašta sljezove boje", za koju je dobio Njegoševu nagradu. Ostala dela: romani "Prolom", "Gluvi barut", "Ne tuguj, bronzana stražo", "Osma ofanziva", zbirke pripovedaka "Rosa na bajonetima", "Surova škola", "Doživljaji Nikoletine Bursaća".



Danas je ponedeljak, 1. januar, prvi dan 2024. Do kraja godine ima 365 dana.

45 p.n.e. - Stupio je na snagu novi kalendar, nazvan Julijanski, kojim je rimski državnik Gaj Julije Cezar, prema savetima grčkog astronoma iz Aleksandrije Sosigena, reformisao računanje vremena tako što je za početak godine odredio januarske kalende, odnosno 1. januar. Do tad su na januarske kalende konzuli stupali na dužnost, a godina je započinjala na martovske kalende - 1. marta. Julijanski kalendar je zasnovan na Sunčevoj godini od 365 dana i šest sati, ali je u njemu godina duža od Sunčeve 11 minuta i 14 sekundi, pa je svaka četvrta prestupna, ali se svakih 128 godina pojavljivao dan "viška". Da bi to bilo eliminisano, papa Grgur XIII je, prema savetima astronoma, reformisao kalendar 1582. i Gregorijanski kalendar je sada praktično međunarodni. Julijanski kalendar zadržale su pojedine pravoslavne crkve - Srpska crkva, Ruska, Jerusalimska patrijaršija...

1502 - Portugalski moreplovci uplovili su u zaliv Guanabara i iskrcavši se nazvali su to mesto Sao Sebastijan da Rio de Žaneiro (Sveti Sebastijan sa januarske reke) - pošto je bio dan kad se obeležava uspomena na tog svetitelja. Na tom mestu nastao je grad koji je 1763. postao glavni grad portugalske kolonije (vicekraljevstvo) Brazil, potom prestonica nezavisnog carstva od 1822. do 1889. i republike od 1899. do 1960, kada je za glavni grad određena novoizgrađena Brazilija. Pre Ria prestonica kolonije bio je grad Baija.

1515 - Vojvoda od Angulema Fransoa postao je posle smrti kralja Luja XII francuski kralj Fransoa I.

1704 - Britanske snage pod komandom admirala Džordža Ruka preotele su Gibraltar od Španaca.

1776 - Vođa američke borbe za nezavisnost Džordž Vašington razvio je zastavu Velike Unije, prvu nacionalnu zastavu SAD, posle poziva engleskog kralja Džordža III pobunjenim kolonistima da se predaju.

1782 - Umro je nemački kompozitor, pijanista i dirigent Johan Kristijan Bah, najmlađi sin Johana Sebastijana. Živeo je u Milanu i Londonu, pa je nazivan "italijanski Bah" i "engleski Bah". U Engleskoj se proslavio kao pijanista i organizator muzičkog života i postao je muzički učitelj kraljice Šarlot. Značajan je kao kompozitor sonata i koncerata za klavir u rokoko stilu, po čemu je preteča Volfganga Amadeusa Mocarta. Dela: 15 opera, više od 60 simfonija, 37 klavirskih koncerata, 13 uvertira, klavirske sonate, kamerna muzika.

1801 - Stupanjem na snagu Akta o ujedinjenju, stvoreno je Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske. Do tada to su bila tri kraljevstva pod jednom krunom - Engleska, Škotska i Irska.

1803 - Danska je zabranila uvoz robova u Dansku Zapadnu Indiju (današnja Devičanska ostrva) i prva je zemlja koja je zabranila ropstvo.

1804 - Vođa pobune protiv Francuza Žan Žak Desalin, koji je potom postao car Žak I, proglasio je nezavisnost karipske ostrvske države Haiti (zapadni deo ostrva Haiti - Hispaniola).

1823 - Rođen je mađarski pesnik Šandor Petefi, najistaknutiji poeta mađarske književnosti. Iako je po ocu bio Srbin, a po majci Slovak, osećao se u potpunosti kao Mađar. S 15 godina postao je vojnik, a tokom Mađarske revolucije 1848. glavni je ideolog omladinskog pokreta. Simbol je mađarskog romantizma. Poginuo je 1849. u bici kod Segešvara u 26. godini, tačnije gubi mu se svaki trag (imao je čin majora). Prve pesme je napisao kao gimnazijalac i ubrzo je postao najomiljeniji i najčitaniji mađarski pesnik. Dela: roman "Krvnikovo uže", epska poezija "Vitez Janoš", "Apostol", lirska poezija "Izabrane pesme", "Petefijeve pesme".

1833 - Velika Britanija je proglasila suverenitet nad Folklandskim ostrvima u Atlantiku, oko 500 kilometara istočno od obale Argentine. Taj arhipelag je ranije bio španski posed.

1842 - U Kelnu je pokrenut dnevnik "Rajnske novine", organ građanstva i poslovnih krugova koji su tražili liberalne reforme. U aprilu 1842. u listu je počeo da sarađuje Karl Marks, koji je oko sebe okupio širok krug saradnika, čime je radikalizovana uređivačka politika lista - pa je zabranjen u martu 1843.

1863 - Tokom Američkog građanskog rata predsednik SAD Abraham Linkoln potpisao je Emancipatorsku proklamaciju kojom je ukinuto ropstvo, što je dodatno izazvalo bes 11 južnih robovlasničkih država koje su se borile za otcepljenje.

1864 - Rođen je srpski pisac, estetičar i teoretičar književnosti Bogdan Popović, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, jedan od osnivača "Srpskog književnog glasnika" i tvorac "beogradskog književnog stila". U vreme njegovog uređivanja SKZ je bio najuglednije glasilo srpskih kulturnih poslenika. Uživao je izuzetan ugled kao kritičar, prvih decenija 20. veka. Objavio je "Antologiju novije srpske lirike" i veći broj studija iz književnosti i teorije umetnosti.

1872 - Stupio je na snagu prvi Zakon o poroti u Srbiji, donet oktobra 1871. na osnovu ustava iz 1869.

1877 - Britanska kraljica Viktorija I proglašena je caricom Indije.

1879 - Rođen je engleski pisac Edvard Morgan Forster, oštrouman posmatrač i analitičar, duhovit i ironičan. Živeo je u Italiji i Grčkoj i pojedina njegova dela su tematski vezana za te zemlje. Dela: romani "Gde se anđeli plaše da kroče", "Soba sa izgledom", "Jedno putovanje u Indiju", "Najduže putovanje", priče "Nebeski omnibus", "Večni trenutak", "Faros i Farilon", studija "Vidovi romana".

1881 - Umro je francuski revolucionar Luj Ogist Blanki, osnivač i član tajnih revolucionarnih udruženja. Dva puta je osuđivan na smrt. Nazivali su ga "Okovani Prometej" jer je u tamnicama proveo 36 godina i pet meseci. Konspirativan rad, zavereničke grupe i oružani ustanak smatrao je jedinom taktikom proletarijata. Diktaturu proletarijata zamišljao je kao diktaturu male grupe profesionalnih revolucionara.

1895 - Rođen je američki političar i pravnik Edgar Džon Huver, šef Federalnog istražnog biroa (FBI) od 1924. do smrti 1972. Predvodio je borbu protiv organizovanog kriminala, posebno tridesetih godina 20. veka u vreme prohobicije. Reformisao je FBI i znatno unapredio metode policijske borbe protiv kriminala uspostavljanjem prve kartoteke otisaka prstiju i kriminološke laboratorije. Mnogi ga smatraju mračnom figurom američke političke scene zbog navodnog progona pojedinih istaknutih ličnosti, poput crnačkog borca za ljudska prava Martina Lutera Kinga ili filmskog glumca Čarlija Čaplina (koji je bio opredeljeni komunista).

1901 - Države Novi Južni Vels, Viktorija, Kvinslend, Južna Australija, Zapadna Australija i Tasmanija osnovale su australijsku zajednicu s Edmundom Bartonom kao prvim predsednikom vlade. Australija je imala status dominiona u sastavu Britanske imperije i potom komonvelta.

1912 - Rođen je engleski dupli agent Harold Adrijan Rasel Filbi, poznat kao "Kim" Filbi. Bio je jedan od najuspešnijih agenata sovjetske obaveštajne službe u njenoj istoriji. U službu Sovjetskog Saveza stupio je kao student u Kembridžu 1934. Posle rata bio je oficir za vezu između britanske i američke obaveštajne službe, što mu je omogućilo da u periodu "hladnog rata" Moskvi dostavlja informacije od najvećeg značaja. Kad je gotovo otkriven, nestao je u Bejrutu i obreo se 1963. u Moskvi, gde je i umro 1988. Za izvanrednih zasluge za Sovjetski Savez, koji je smatrao otadžbinom, nagrađen je najvišim sovjetskim odlikovanjima.

1915 - Nemci su u Prvom svetskom ratu u kanalu Lamanš torpedovali britanski ratni brod "Formidabl", usmrtivši 547 ljudi.

1924 - Treća zemaljska konferencija KPJ usvojila je u Beogradu Rezoluciju o nacionalnom pitanju kojom je traženo "samoopredeljenje jugoslovenskih naroda". Usvojena je i Rezolucija o neodrživosti poretka uspostavljenog na osnovu Versajskog mira posle Prvog svetskog rata. Ti dokumenti su počivali na doktrini Kominterne o "imperijalizmu srpske buržoazije". Pod vidom "nacionalne ravnopravnosti" na taj način, vođena je politika destrukcije jugoslovenske države.

1925 - Naziv glavnog grada Norveške promenjen je u Oslo - do tada grad se zvao Kristijanija.

1927 - Rođen je Moris Bežar, znameniti francuski koreograf. Rođen je u Marselju, kao sin filozofa Gastona Beržea. Karijeru baletskog igrača počeo je sa 14 godina, u pariskoj "Operi". Svoj prvi balet je postavio 1951. godine u Stokholmu, a 1961. u Belgiji je kreirao koreografiju za "Bolero" Morisa Ravela, koja će postati jedna od najčuvenijih baletskih kreacija 20. veka. Autor je više od 250 baletskih predstava. Moris Bežar je umnogome doprineo razvoju savremenog baleta i jedan je od simbola savremene koreografije. Među njegovim čuvenim koreografijama su i "Buđenje proleća", "Romeo i Julija", "Nižinski", "Petruška", "Zaratustra".

1942 - Na konferenciji predstavnika vlada SAD, Sovjetskog Saveza, Velike Britanije, Kine i niza drugih zemalja u Vašingtonu je, u jeku Drugog svetskog rata, potpisana Deklaracija UN. Strane potpisnice su se obavezale na podršku i sprovođenje Atlantske povelje, i preuzele su obavezu da rat protiv sila Osovine nastave do konačne pobede i da s njima ne zaključuju separatni mir ili primirje. Jedna od potpisnica Deklaracije bila je i Kraljevina Jugoslavija.

1942 - Rođen je Kornelije Kovač, muzičar, kompozitor, pijanista, aranžer. Poreklom sa severa Bačke, rođen je u Nišu. Roditelji su bili muzičari, otac violinista, majka pevačica u horu opere. Prvu kompoziciju "Pusti trotoari" komponovao je kao petnaestogodišnjak 1956. Završio je Muzičku akademiju u Sarajevu. Karijeru je započeo kao džez muzičar, sastavom BKB, 1961. Bio je član sarajevskog sastava Indeksi. Septembra 1968. godine preselio se u Beograd, gde je osnovao Korni grupu. Predstavljao je Jugoslaviju 1974. na Pesmi Evrovizije. Pisao je muziku za teatar, film, TV. Sarađivao je sa brojnim velikanima muzike u zemlji (Zdravko Čolić, Dragan Stojnić, Bisera Valetanlic) i svetu, i autor je mnogih kompozicija koje su postale široko popularne: "April u Beogradu", "Jedna zima sa Kristinom", "Pevam danju, pevam noću", "Ti si mi u krvi", "Milo moje", "Etida", "Ivo Lola", "Moja generacija", "Maestro i violina", "Poljubi me na kiši".

1956 - Odlukom Ustavotvorne skupštine proglašena je nezavisnost Sudana, bivše britanske kolonije.

1958 - Stupio je na snagu Ugovor o osnivanju Evropske ekonomske zajednice (EEZ), koji su 25. marta 1957. u Rimu potpisale Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija. Zajednici nazvanoj potom Evropska zajednica, sada Evropska unija, 1973. su pristupile Velika Britanija, Irska i Danska, 1981. Grčka, 1986. Španija i Portugal, 1995. Švedska, Finska i Austrija, 2004. Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija, Malta, Mađarska, Poljska, Slovačka, Slovenija i Češka, a 2007. Rumunija i Bugarska.

1959 - Revolucionarni pokret "26. jul" pod vođstvom Fidela Kastra odneo je pobedu na Kubi, a general Fulhensio Batista je posle potpunog rasula njemu lojalnih trupa pobegao u Dominikansku republiku.

1960 - Proglašena je nezavisnost Kameruna. Do Prvog svetskog rata ta zemlja bila je nemačka kolonija, a zatim je postao francuska teritorija, osim manjeg dela koji je pripao Britaniji. Od 1959. Kamerun je imao autonomni status.

1962 - Zapadna Samoa postala je prva nezavisna država u Polineziji.

1965 - Pod vođstvom lidera pokreta "Al fatah" Jasera Arafata formirana je Palestinska oslobodilačka organizacija, ali su izvan nje ostale pojedine palestinske grupe, uključujući Narodni front za oslobođenje Palestine Žorža Habaša. PLO je u početku bio teororistička organizacija i odgovoran je za ubistvo 11 izraelskih sportista na Olimpijskim igrama 1972. u Minhenu.

1966 - Predsednika Centralnoafričke republike Davida Daka vojnim udarom oborio je blizak rođak, pukovnik Žan Bedel Bokasa. Bokasa je 1976. proglasio svoju zemlju monarhijom i uzeo titulu cara Centralnoafričkog carstva. S vlasti je svrgnut 1979. Upamćen je po neverovatnoj ekstravaganciji, rasipnom ponašanju i navodnom kanibalizmu.

1972 - Umro je francuski pevač i glumac Moris Ševalije, zaštitni znak francuske muzičke komedije. Najzapaženije uloge ostvario je u filmskim muzičkim komedijama. Napisao je autobiografiju "Moj put i moje pesme". Filmovi: "Ljubavna parada", "Nasmejani poručnik", "Vesela udovica", "Ćutanje je zlato", "Imao sam sedam kćeri", "Život za karijeru", "Žiži", "Fani", "Ljubav popodne".

1973 - Velika Britanija, Danska i Irska priključile su se EEZ.

1977 - Umro je je srpski istoričar Viktor Novak, profesor Zagrebačkog, potom Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i osnivač Istorijskog instituta SANU. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, a latinski i pomoćne istorijske nauke specijalizovao je u Vatikanskoj školi u Rimu. Na Beogradskom univerzitetu od 1924. do 1959. predavao je latinsku paleografiju, diplomatiku i metodiku. Objavio je brojne rasprave i studije iz istorije jugoslovenskih naroda i istorije književnosti. U kapitalnom delu "Magnum crimen", objavljenom ubrzo posle Drugog svetskog rata, dokumentovao je zločin genocida hrvatskog ustaškog režima nad Srbima u "Nezavisnoj Državi Hrvatskoj". Bio je veoma aktivan i u muzičkom životu kao predsednik Prvog beogradskog pevačkog društva i inicijator osnivanja Južnoslovenskog pevačkog saveza u Beogradu i Sveslovenskog pevačkog saveza u Pragu. Ostala dela: "Antologija jugoslovenske misli i narodnog jedinstva", "Latinska paleografija", "Vatikan i Jugoslavija", "Scriptura Beneventana", "Evangeliarium Spalatense", "Masarik i Jugosloveni", "Iz rimske književnosti", "Sveslovenska misao", "Dva antipoda", "Franjo Rački", "Valtazar Bogišić i Franjo Rački", "Nikola Vulić, naučnik i čovek".

1978 - U vazduhu u blizini Mumbaja (u vreme britanske vlasti Bombaj) eksplodirao je indijski putnički avion tipa "Boing 747" i nesreću nije preživeo niko od 213 osoba u njemu.

1979 - Sjedinjene Američke Države i Narodna Republika Kina uspostavili su pune diplomatske odnose. U prethodnom periodu Vašington je kao legitimne predstavnike Kine tretirao Tajvan (Nacionalistička Kina).

1980 - Umro je italijanski političar Pjetro Sandro Neni, vođa italijanskih socijalista. Učestvovao je u Španskom građanskom ratu i bio član Komiteta za odbranu Madrida kao i polit. kom. njegove divizije. Tokom Drugog svetskog rata u Francuskoj ga je uhapsio Gestapo. Odmah po oslobođenju zemlje postao je generalni sekretar Socijalističke partije Italije, a 1945. predsednik. Bio je potpredsednik u prvoj posleratnoj vladi, nekoliko meseci i šef diplomatije, takođe potpredsednik u vladi levog centra 1963. Dela: "Istorija četiri godine 1919-1922", "Šest godina građanskog rata u Italiji", "Istorija klasne borbe u Italiji", "Zločin fašizma u Africi 1936".

1981 - Grčka je postala deseta članica EEZ - današnje Evropske unije.

1984 - Sultanat Brunej, država na severozapadu ostrva Borneo izuzetno bogata naftom i prirodnim gasom, britanski protektorat od 1888. postao je nezavisna država.

1992 - Egipatski diplomata Butros Butros Gali nasledio je na mestu generalnog sekretara UN peruanskog kolegu Havijera Peresa de Kueljara.

1993 - Češka i Slovačka postale su samostalne države, čime je prestala da postoji Čehoslovačka, osnovana 1918.

1995 - U Bosni i Hercegovini je, posle posredničke misije nekadašnjeg predsednika SAD Džimija Kartera, stupio na snagu četvoromesečni prekid neprijateljstava, koji su muslimanske snage 40 dana pre isteka roka narušile ofanzivama na srpske položaje na Vlašiću i Majevici.

1995 - Švedska, Finska i Austrija priključile su se Evropskoj zajednici, čime je broj članica te organizacije povećan na 15.

1997 - Turske trupe su ponovo upale u severni Irak i turski zvaničnici su saopštili da su tom prilikom ubijena 72 kurdska gerilca.

1998 - Islamski teroristi su na zapadu Alžira masakrirali više od 400 osoba, uključujući žene i decu. Bio je to najteži teroristički akt tokom šestogodišnje oružane borbe islamističkih grupa u toj zemlji.

1999 - Zvanično je puštena u promet jedinstvena evropska valuta - evro. Banke su novu valutu počele da koriste nakon tri dana.

2002 - Evro je postao zvanična valuta Evropske unije. Pojedine članice EU ipak su sačuvale nacionalne valute - Velika Britanija, Danska i Švedska.

2003 - EU je preuzela od UN nadzor nad policijskim operacijama u BiH, što je prva bezbednosna operacija u istoriji EU.

2003 - Luiz Inasio "Lula" da Silva, bivši sindikalni vođa, postao je šef države u Brazilu, prvi u istoriji te zemlje koji je potekao sa "društvenog dna".

2006 - U Španiji je stupio na snagu zakon kojim se zabranjuje pušenje na javnim mestima, kancelarijama, tržnim centrima i drugim zatvorenim prostorima. Tim propisom se zabranjuje i reklamiranje duvana, njegova promocija, kao i sponzorisanje duvanske industrije.

2006 - Preminuo je srpski dečji pisac Dragan Lukić. Diplomirao je književnost u Beogradu, veći deo radnog veka proveo je kao urednik Programa za decu Radio Beograda. Pisao je pesme, priče, romane, dramske tekstove. Vodio je tv i radio programe za decu, uređivao je list "Zmaj". Objavio je čak stotinak knjiga poezije i proze za najmlađe. Dela: "Kako se kome čini", "Moj praded i ja", "Ovde stanuju pesme", "Vagon prve klase", "Fifi", "Kako rastu nogavice", "Šta tata kaže", "Od kuće do škole", "Lovac Joca", "Vožnja po gradu", "Neboder C17", "Tri gusketara", "Bomba u kafi", "Nebom grada".

2009 - Umrla je Helen Suzman jedan od najpoznatilih južnoafričkih boraca protiv aparthejda. Suzmanova, kćerka jevrejskih imigranata, bila je jedini član južnoafričkog parlamenta (1953-1989) koja je otvoreno kritikovala aparthejd, promovišući stavove koji su tada bili retki među belim južnoafrikancima. Dobitnik je počasnih doktorata vodećih svetskih univerziteta, među kojima su Oksford, Kembridž, Harvard, Kolumbija univerzitet, a dva puta je bila nominovana za Nobelovu nagradu za mir.

2010 - U eksploziji automobila-bombe u mestu Laki Marvat, na severozapadu Pakistana, poginulo je 88 ljudi, a 37 je povređeno. Bombaš samoubica dovezao je sportski automobil do mesta gde je u toku bila odbojkaška utakmica i aktivirao eksploziv.

2012 - Umro je Kiro Gligorov, član Predsedništva SFR Jugoslavije i predsednik BJR Makedonije. Gligorov je bio jedan od vodećih makedonskih političara u vreme socijalističke Jugoslavije.

2013 - Preminuo je srpski pesnik Slobodan Rakitić, predsednik Srpske književne zadruge (SKZ) i Udruženja književnika Srbije (UKS). U Beogradu je diplomirao na Filološkom fakultetu. Uređivao je časopise Savremenik, Raška i Književna reč. Od 1973. do 2007. radio je u Zadužbini Ilije M. Kolarca. Predsednik UKS bio je od 1994. do 2004. a od 2005. predsednik je Srpske književne zadruge. Bio je narodni poslanik. SPC ga je odlikovala Ordenom Svetog Save II stepena. Za knjigu pesama "Tapije u plamenu" nagrađen je Oktobarskom nagradom Beograda za 1990. i nagradom "Rade Drainac" za 1991. godinu.

2017 - U terorističkom napadu u noćnom klubu "Reina", u Istanbulu, u 01.15 posle ponoći, poginulo je 39 osoba a 70 je povređeno. Terorista, islamski ekstremista, pucao je na prisutne iz automatske puške.

2018 - Iranski mediji obelodanili su da je tokom nemira u toj zemlji poginulo najmanje 12 osoba. Prema zvaničnim saopštenjima naoružani demonstranti pokušali da zauzmu policijske stanice kao i vojne baze. Bili su to najmasovniji protesti u Iranu od 2009.

2019 - Stupio je na snagu zakon kojim je uzgoj životinja zbog krzna u Srbiji zabranjen. Zakonom o dobrobiti životinja koji je usvojen još 2009. godine zabranjeno je držanje, reprodukcija, uvoz, izvoz, i lišavanje života životinje isključivo radi proizvodnje krzna i kože.

2021 - U Gospođincima, nedaleko od Žablja, Bačka, predsednik Srbije Aleksandar Vučić pustio je u rad novi gasovod u Srbiji, Balkanski tok. Svečanosti su prisustvovaii ambasador Rusije u Beogradu Aleksandar Bocan Harčenko kao i direktor Srbijagasa Dušan Bajatović. Balkanski tok u delu kroz Srbiju proteže se od Zaječara do Horgoša ukupnom dužinom 403 km.

2022 - Stupio je na snagu sporazum Sveobuhvatno regionalno privredno partnerstvo (RCEP) kojim je stvorena zona slobodne trgovine između 15 zemalja azijsko pacifičkog regiona. Najveći trgovinski blok u istoriji obuhvata oko 30% svetske populacije i približno 30% globalnog BDP-a. Članice novoobrazovane trgovinske slobodne zone su Australija, Brunej, Kambodža, Kina, Indonezija, Japan, Južna Koreja, Laos, Malezija, Mjanmar, Novi Zeland, Filipini, Singapur, Tajland i Vijetnam.

2023 - Ukrajinske trupe izvršile su, u ranim jutarnjim satima, žestok napad na Makijevku i Golovku u oblasti Donjecka. Pogođeno je i zdanje Tehničke škole 19, u kojoj su bile smeštene ruske snage, uglavnom iz Saratovske oblasti. Ukrajinci su koristili artiljeriju tipa HIMARS, poreklom iz SAD. Bila je to jedna od najrazornijih akcija tokom rata u Ukrajini, po broju žrtava. Rusi su priznali 89 poginulih. Prema drugim navodima bilo ih je 139. Po ukrajinskim izvorima bilo je 400 poginulih i oko 300 ranjenih.

2023 - Dogodio se spektakularan napad na zatvor u Siudad Huarezu, država Čihuahua, na krajnjem severu Meksika. Napadači su u zatvor Cereso 3 stigli u zoru, u oklopnim vozilima, otvorivši odmah vatru na stražare. Paralelno, događala se pobuna unutar zatvora. Poginulo je deset stražara, sedam zatvorenika, i dva napadača. Ranjeno je ukupno 13 lica. Pobeglo je najmanje 30 zatvorenika. Među njima i narko bos Ernesto Alfred Pinjon de la Kruz, što je verovatno i bio motiv akcije.

Dogodilo se na današnji dan, 01.04.

Na današnji dan 1809. godine rođen je ruski pisac Nikolaj Vasiljevič Gogolj, otac ruske realističke proze. U romanu "Taras Buljba" prikazao je borbu Kozaka protiv poljskih i turskih osvajača. U zbirkama pripovedaka "Večeri na salašu kraj Dikanjke", "Mirgorod", "Petrogradske priče", "Arabeske", delu "Mrtve duše", komedijama "Revizor" i "Ženidba", oslikao je neveselu stvarnost. Opterećen, opštim stanjem ali i sopstvenim delom, koje je stvarnost verno odražavalo, piše "Izabrana mesta iz prepiske sa prijateljima", pokušavajući da na mračnu sliku baci svetle tonove i stvori pozitivne junake. Pred smrt je uništio rukopis drugog toma "Mrtvih duša". Intimno bio je izrazito religiozan, mistik, pisao je teološke tekstove, čak tumačenja liturgije. Na osnovu Gogoljevog dela, Visarion Belinski je formulisao principe naturalne škole ruske književnosti, a Nikolaj Černiševski ga je smatrao osnivačem "satiričnog ili tačnije rečeno kritičkog pravca ruskog realizma".

Danas je ponedeljak, 1. april, 91. dan 2023. Do kraja godine ima 274 dana.

1572 - Holanđani su počeli rat za nezavisnost od Španije.

1697 - Rođen je francuski pisac opat Prevo, poznat po romanu "Manon Lesko", prema kojem su Žil Masne i Đakomo Pučini napisali opere.

1791 - Pod optužbom da je paktirao s dvorom ubijen je francuski političar i pisac Onore Gabrijel Viktor Riketi de Mirabo, najbolji govornik Francuske revolucije i jedan od glavnih zastupnika interesa trećeg staleža. Doprineo je pobedi Ustavotvorne skupštine nad kraljem, ali ne kao principijelan protivnik monarhije. Njegov cilj bila je liberalna reforma društva uz održavanje monarhije, po uzoru na Britaniju. Dela: "Esej o despotizmu", "O pruskoj monarhiji pod Fridrihom Velikim".

1815 - Rođen je nemački državnik Oto fon Bizmark, nazvan "gvozdeni kancelar", koji je "krvlju i gvožđem" ujedinio nemačke države. Kao kancelar Pruske 1864. u savezu s Austrijom napao je Dansku i osvojio Šlezvig, a onda se okrenuo protiv Beča i 1866. porazio Austriju, što mu je omogućilo da severne nemačke državice ujedini u Severnonemački savez. Isprovocirao je nemačko-francuski rat i posle pobede 1871. proglasio je Nemačko carstvo s carem Vilhelmom I (tako što je pruska kraljevska porodica Hoencolern postala i nemačka carska). Sam je postao prvi kancelar ujedinjene Nemačke. Suzbijao je separatizam rimokatoličkog juga. "Izuzetnim zakonom" (Lex specialis) 1878. stavio je socijaldemokratiju van zakona. Zbog sve veće nepopularnosti i neslaganja s novim carem Vilhelmom II, sišao je sa vlasti 1890. posle 28 godina gotovo neograničene vladavine.

1864 - Rođena je srpska glumica Zorka Todosić, članica beogradskog Narodnog pozorišta od 1886. do 1913. umetnica izuzetnog talenta i temperamenta i velike sugestivnosti. Ostvarila je niz karakternih, komičnih i dramskih uloga, nosila ceo operetski repertoar i igrala glavne uloge u komadima s pevanjem.

1868 - Rođen je francuski pisac Edmon Rostan, pesnik i dramaturg. S velikim uspehom je oživeo dramaturgiju naslonjenu na tradicije baroka. S virtuoznošću i raskošnim duhom, tananošću ali i zanosom pisao je komade koji su bili događaj u francuskom pozorišnom životu. Bio je član Francuske akademije ("besmrtnih"). Dela: drame "Sirano de Beržerak", "Romantične duše", "Daleka princeza", "Orlić".

1873 - Rođen je ruski kompozitor, dirigent i pijanista Sergej Vasiljevič Rahmanjinov. Komponovao je opere, simfonijske kompozicije i druga dela, ali se najoriginalnije izrazio u klavirskim kompozicijama (poput "Rapsodije na Paganinijevu temu" za klavir i orkestar i četiri klavirska koncerta) i u solo pesmama. Iz Rusije je emigrirao 1918. i do smrti 1943. živeo je u SAD.

1918 - U Velikoj Britaniji osnovano je Kraljevsko vazduhoplovstvo (RAF).

1920 - Rođen je japanski glumac Toširo Mifune, koji je svetsku slavu stekao tumačenjem uloga samuraja, posebno u filmovima režisera Akire Kurosave. Filmovi: "Rašomon", "Sedam samuraja", "Legenda o Musašiju", "Ponori ljubavi", "Krvavi presto", "Skrivena tvrđava", "Jodžimbo", "Pobuna", "Admiral Jamamoto", "Pakao na Pacifiku", "Crveno sunce", "Bitka za Midvej", "Šogun".

1924 - Adolf Hitler je zbog veleizdaje osuđen na pet godina zatvora posle neuspelog puča 1923. u Minhenu, ali je oslobođen već u decembru 1924.

1933 - Nacisti su počeli progon Jevreja u Nemačkoj, blokiranjem računa u bankama i naredbom bojkota njihovih poslova.

1937 - Burma (danas Mjanmar) je postala posebna krunska kolonija u okviru Britanske imperije. Do tada ona je bila sastavni deo britanske Indije, od 1886. Britansko zaposedanje Burme započelo je 1824. Odluka o izdvajanju iz sastava britanske Indije doneta je na referendumu.

1939 - Generalisimus Francisko Franko objavio je da je građanski rat u Španiji okončan i da su SAD priznale njegovu vladu. U ratu je poginulo više od milion ljudi, a Franko je potom diktatorski vladao 36 godina.

1941 - U Beogradu su jugoslovenski predsednik vlade general Dušan Simović i šef britanskog Generalštaba feldmaršal Džon Grir Dil počeli dvodnevne pregovore o sklapanju vojnog saveza, ali nije postignut nikakav sporazum.

1945 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu počele napad na japansko ostrvo Okinava, koje je branilo 140.000 Japanaca. U napadu je učestvovalo više od 450.000 Amerikanaca, 1.321 ratni brod i 1.721 avion. U borbama je poginulo 110.000 Japanaca i 12.000 Amerikanaca, saveznici su izgubili 36 brodova i 763 aviona, Japanci 16 brodova, uključujući tada najveći ratni brod u svetu "Jamato", a Okinava je zauzeta nakon tri meseca žilavog otpora.

1946 - Počela je izgradnja pruge Brčko-Banovići. Bila je to prva velika radna akcija u socijalističkoj Jugoslaviji. Prugu dugu 90 kilometara gradilo je 60.000 mladih ljudi iz svih krajeva zemlje i završilo je 7. novembra 1946.

1948 - Uspostavljanjem kontrole na svim putevima i železničkim prugama počela je sovjetska blokada zapadnog Berlina, smeštenog unutar sovjetske okupacione zone, odnosno Istočne Nemačke.

1952 - Umro je mađarski pisac Ferenc Molnar, koji je romanom "Junaci Pavlove ulice" stvorio klasično delo omladinske književnosti. U pozorišnim komadima iskazao je izuzetnu tehniku i duhovitost. Ostala dela: drame i komedije "Liliom", "Vuk", "Gardist", "Crveni mlin", "Čudo među brdima", "Labud", "Olimpija", "Igra u dvorcu".

1959 - Rođena je Margita Stefanović Magi, muzičar. Otac Slavoljub Stefanović Ravasi bio je poznati režiser i dramaturg. Završila je muzičku školu, a potom diplomirala arhitekturu. Bila je klavijaturista grupe Ekaterina Velika, prvobitno Katarina II, kultne muzičke grupe beogradskog "Novog talasa" 80-ih 20. veka.

1968 - Umro je ruski fizičar Lav Davidovič Landau, jedan od najvećih u 20. veku, otac sovjetske škole teorijske fizike, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1962. Preživeo je 1962. tešku saobraćajnu nesreću, posle koje je više puta proglašavan klinički mrtvim. Zasnovao je termodinamičku teoriju faznih prelaza u čvrstom telu, teoriju tečnog helijuma blizu apsolutne nule, teoriju kombinovane inverzije, teoriju dveju neutrinskih komponenata, predvideo pojavu drugog zvuka, obogatio teoriju superprovodljivosti, otkrio nove zakonitosti u ponašanju provodnika, unapredio kvantnu teoriju polja i fiziku elementarnih čestica i kosmičkih zraka. Sa ruskim fizičarem Iljom Lifšicom napisao je kapitalno delo "Kurs teorijske fizike". Ostala dela: "Elektroprovodljivost metala", "Teorija polja" (s Lifšicom), "Kvantna mehanika" (s Lifšicom), "Statistička fizika" (s Lifšicom).

1970 - U Beogradu je iz zgrade "Borbe" počelo emitovanje Radija "Studio B". To zdanje sagrađeno je kao zgrada lista "Vreme" tridesetih, a docnije je znatno prošireno.

1976 - Umro je nemački slikar i vajar Maks Ernst, osnivač dadaističkog pokreta i jedan od najznačajnijih nadrealista. Otkrio je tehniku "frotaž", srodnu automatizmu u nadrealističkoj poeziji, uveo je kolaž-fotografiju, a u skulpturi je često spajao antropomorfne i animalne elemente. Pisao je pamflete i manifeste, a bavio se i scenografijom.

1995 - Četiri meseca nakon ulaska u Čečeniju, ruske trupe su iz svih većih mesta te autonomne ruske regije, isterale snage čečenskih separatista.

1996 - U Japanu je stvorena najveća svetska banka, okončavanjem ujedinjenja "Micubiši banke" i "Banke Tokijo".

1999 - NATO avioni su devetog dana agresije na Srbiju (SRJ) srušili prvi most - Varadinski most preko Dunava u Novom Sadu. Prvi put varadinski most srušen je tokom nemačke okupacije u Drugom svetskom ratu.

1999 - U prvoj izmeni unutrašnjih granica u Kanadi za 50 godina, na severu te zemlje stvorena je nova prostrana provincija nazvana Nunavut, kao autonomna teritorija Eskima.

2001 - Slobodan Milošević, bivši predsednik Srbije i SRJ, uhapšen je u Beogradu.

2001 - Špijunski avion američke mornarice sa 24 člana posade prinudno je sleteo na kinesko ostrvo Hajnan posle sudara s lovcem F-8 kineskog ratnog vazduhoplovstva, što je izazvalo veliku diplomatsku napetost koja je između SAD i Kine potrajala nekoliko sedmica.

2002 - Holandija je postala prva zemlja u kojoj je legalizovana eutanazija - ubistvo iz milosrđa.

2003 - Američki vojnici ubili su kod iračkog grada Nadžaf sedmoro dece i žena u minibusu na koji su otvorili vatru pošto se nije zaustavio na kontrolnom punktu.

2007 - Najmanje 91 osoba poginula je u poplavama, a više stotina je ostalo bez krova nad glavom u Avganistanu. Poplavljene su hiljade hektara, a u nekim delovima zemlje, uključujući i Kabul, bujice su odnele puteve i mostove.

2008 - Umro je američki filmski režiser Žil Dasen. Stvarao je filmove kriminalističkog žanra s dozom političke angažovanosti. Početkom pedesetih godina 20. veka, u vreme makartističke antikomunističke kampanje, optužen je za antiameričku delatnost i onemogućen da radi u SAD, posle čega se doselio u Evropu i snimao je u Francuskoj i Grčkoj. Filmovi: "Naci agent", "Brutalna snaga", "Goli grad", "Rififi", "Onaj koji mora da umre", "Zakon", "Nikad nedeljom", "Fedra".

2009 - Hrvatska i Albanija postale su i formalno punopravne članice NATO-a pošto su predstavnici obe zemlje predali Stejt departmentu u Vašingtonu, dokumente, čiji je vlada SAD depozitar, o ratifikaciji pristupanja toj organizaciji u skupštinama te dve zemlje.

2010 - Umro je američki glumac Džon Forsajt, najpoznatiji po ulozi Blejka Karingtona u seriji "Dinastija". Za tu ulogu dobio je dva Zlatna globusa kao najbolji glumac. Karijeru je započeo 40-ih 20. veka, i igrao je, između ostalog, u filmovima "Nevolje s Harijem" i "Topaz" Alfreda Hičkoka.

2012 - U požaru u diskoteci "Kontrast" u Novom Sadu, u ranim jutarnjim satima, poginulo je šest osoba.

2014 - Ministri spoljnih poslova država članica NATO odlučili su da prekinu "celokupnu civilnu i vojnu saradnja" s Rusijom kao odgovor na odluku Moskve da pripoji Krim.

2017 - Najmanje 254 osobe poginule su u poplavama, bujicama i klizištima u gradu Mokoa, Kolumbija. Makoa je grad s nepunih četrdesetak hiljada stanovnika na jugozapadu Kolumbije, nedaleko od granice s Ekvadorom.

Dogodilo se na današnji dan, 02.04.

Danas je utorak, 2. april, 93. dan 2024. Do kraja godine ima 273 dana.

742 - Rođen je franački car Karlo Veliki, koji je od dolaska na presto 768. do smrti 814. prekrojio kartu Evrope i proširio Franačku državu od Severnog mora do Italije i od Atlantika do Češke. Papa Lav III krunisao ga je 800. za rimskog cara. Što je bio čin sa trajnim posledicama po istoriju Evrope.

1724 - Rođen je italijanski avanturista Đovani Đakopo Kazanova, sinonim latinskog ljubavnika, jedna od najkoloritnijih ličnosti Evrope 18. veka. Tokom burnog života bio je učenik verske škole, sekretar kardinala, venecijanski pomorski oficir, opat, kockar, alhemičar, violinista, špijun, bibliotekar. Njegovi "Memoari" dragocena su slika evropskog društva epohe u kojoj je živeo.

1791 - Pod optužbom da je paktirao sa dvorom ubijen je francuski političar i pisac Onore Gabrijel Viktor Riketi de Mirabo, najbolji govornik Francuske revolucije i jedan od glavnih zastupnika interesa trećeg staleža. Doprineo je pobedi Ustavotvorne skupštine nad kraljem, ali ne kao principijelan protivnik monarhije. Njegov cilj bio je parlamentarni model uz održavanje monarhije, po uzoru na Britaniju. Dela: "Esej o despotizmu", "O pruskoj monarhiji pod Fridrihom Velikim".

1805 - Rođen je danski pisac Hans Kristijan Andersen, autor malih pripovedaka-bajki koje su mu donele svetsku slavu, tvorac danske realističke proze. Izvanrednim stilom napisao je 156 priča, uključujući "Carevo novo odelo" i "Ružno pače", koje su zasnovane na motivima danskog folklora, antičke mitologije i predanja, a za neke od njih inspirisalo ga je sopstveno tegobno detinjstvo obeleženo siromaštvom. Ostala dela: pesme (sačuvano ih je samo nekoliko), romani "Improvizator", "O.T.", "Samo muzičar", "Srećni Per", putopisi "Bazar jednog pesnika", "U Španiji",pisao je i dramska dela.

1838 - Rođen je francuski državnik i advokat Leon Mišel Gambeta, jedan od osnivača Treće republike, koji je znatno doprineo uspostavljanju parlamentarne demokratije posle pada cara Napoleona III 1871. U borbi protiv Napoleona III predvodio je republikance, a u vreme Francusko-pruskog rata u, oktobru 1870, kao ministar unutrašnjih poslova, iz opsednutog Pariza balonom je odleteo u unutrašnjost i organizovao borbu protiv Nemaca. Od 1879. do 1881. bio je predsednik francuske Narodne skupštine, potom do 1882. predsednik vlade.

1840 - Rođen je francuski pisac Emil Zola, tvorac i najizrazitiji predstavnik naturalističkog romana. Pisao je i pripovetke, drame, književnu i umetničku kritiku, polemičke članke, političku publicistiku. Otvorenim pismom 1898. predsedniku Francuske - pod naslovom "Optužujem" u listu "L'oror", odlučujuće je doprineo rehabilitaciji kapetana Alfreda Drajfusa, lažno optuženog za izdavanje Nemačkoj vojnih tajni i osuđenog na doživotnu robiju. Snagom talenta i strasnim ubeđenjima snažno je uticao na savremenike, ne samo u Francuskoj. Dela: romani "Nana", "Žerminal", "Slom", "Trovačica", "Zver čovek", "Novac", "Zemlja", "Plodnost", "Rad", "Istina", "Tri grada: Lurd, Rim, Pariz", rasprava "Eksperimentalni roman".

1872 - Umro je američki pronalazač i slikar Semjuel Finli Morze, konstruktor aparata koji električnim impulsom prenosi pisane znake na daljinu. Aparat je patentirao 1837. i nazvao ga telegraf. Sastavio je i azbuku za telegrafisanje od tačaka i crtica, nazvanu njemu u čast Morzeova azbuka.

1905 - Zvanično je otvoren železnički tunel Simplon ispod Alpa koji je povezao Švajcarsku i Italiju.

1914 - Rođen je engleski filmski glumac Alek Ginis. Dobitnik je dva Oskara: 1957. za ulogu u filmu "Most na reci Kvaj" i 1980. za ukupan doprinos filmskoj umetnosti. Ostali filmovi: "Nežno srce", "Veliko očekivanje", "Oliver Tvist", "Čovek u belom odelu", "Most na reci Kvaj" (Oskar), "Naš čovek u Havani", "Lorens od Arabije", "Pad Rimskog carstva", "Hitler: 10 poslednjih dana", "Doktor Živago", "Rat zvezda", "Dan Eskima".

1917 - Pred vojnim sudom za oficire, u Solunu je počeo proces, otvorena je istraga, protiv grupe oficira, poznate kao "Crna ruka" odnosno njihovog lidera generalštabnog pukovnika Dragutina Dimitrijevića Apisa. Bio je to obračun sa Apisom i oficirima koji su 1903. ubili kralja Aleksandra Obrenovića i kraljicu Dragu i 1911. organizovali tajnu organizaciju "Ujedinjenje ili smrt". Optuženi su da su pripremali terorističke aktivnosti i pokušali ubistvo regenta Aleksandra. Sud je osudio devet optuženih na smrt i dvojicu na 15 godina robije. Veliki vojni sud je delimično preinačio presudu, ali su Dimitrijević, major Ljubomir Vulović i Rade Malobabić streljani u Solunskom polju 26. juna 1917. Na temelju sačuvanog Vulovićevog pisma, 2. juna 1953. obnovljen je proces, i Vrhovni sud Narodne republike Srbije rehabilitovao je Dimitrijevića i ostale osuđene, što je nesumnjivo bilo motivisano političkim razlozima, odnosno namerom da se okrivi kralj Aleksandar.

1930 - Ras Tafari je postao car (Negus) Etiopije (Abisinija) pod imenom Haile Selasije I.

1974 - Umro je francuski državnik Žorž Pompidu, predsednik Francuske od 1969. do smrti. Šef države postao je posle ostavke Šarla de Gola i uglavnom je sledio ideje slavnog prethodnika. Prethodno je bio profesor u Marselju i Parizu. Sa De Golom je blisko sarađivao od 1945, u međuvremenu je bio direktor Rotšildove banke, šef De Golovog kabineta i član Ustavnog saveta, a od 1962. do 1968. predsednik vlade.

1982 - Vojna hunta Argentine je napala i zauzela britanski posed Folklandska (Malvinska) ostrva u južnom Atlantskom okeanu, oko 500 kilometara istočno od argentinske obale, na kojima je u tom trenutku bilo 75 britanskih vojnika. Argentinske snage su Britanci potukli, povrativši Folklande, u ratu vođenom do polovine juna.

1999 - Prvi put od početka agresije NATO je bombardovao centar Beograda, ispalivši krstareće rakete na ispražnjene zgrade ministarstava unutrašnjih poslova SRJ i Srbije, od kojih je jedna pala samo tridesetak metara od Instituta za ginekologiju i akušerstvo, u kojem je u tom trenutku bilo oko 70 novorođenčadi s majkama. Vazdušni udar izazvan eksplozijama oštetio je zgradu Instituta, obližnju Neuropsihijatrijsku kliniku "Laza Lazarević", druga bolnička zdanja i više stambenih zgrada. Šira zona grada je bila bombardovana sve vreme od samog početka.

1999 - Prilikom dva napada na Kuršumliju, NATO avijacija usmrtila je 13 civila, oštetivši oko 500 zgrada, uključujući manastire Svete Bogorodice i Svetog Nikole iz 12. veka, a u napadu kasetnim bombama na albansko selo Nogavac kod Orahovca ubijena su dva civila.

2005 - Umro je papa Jovan Pavle II, rodom Poljak Karol Vojtila, čiji je pontifikat, izrazito reakcionaran, trajao 26 godina i bio jedan od najdužih u istoriji Rimokatoličke crkve. Vojtila, koji je imenovan za kardinala 1967. godine, postao je papa 16. oktobra 1978. i sa 58 godina bio najmlađi papa do tada.

2006 - Umrla je udovica atentatora na Hitlera, Nina Šenk fon Štaufenberg, čiji je suprug pokušao da ukloni Adolfa Hitlera u atentatu 1944. godine, posle čega je streljan. Klaus Šenk fon Štaufenberg, podmetnuo je tašnu s bombom pod sto, ali je noga stola zaštitila Hitlera, 20. jula 1944. Zaverenici su streljani, a rodbina, uključujući groficu Štaufenberg, odvedena je u koncentracione logore. Učesnici neuspele zavere se slave kao heroji u današnjoj Nemačkoj. Udovica grofa Štaufenberga, rođena je kao baronesa Fon Lerhenfeld 1913.

2007 - Umro je Žarko Petrović, svojevremeno jedan od najboljih odbojkaša sveta. Za reprezentaciju Jugoslavije odigrao je 253 utakmice i osvojio je bronzane medalje na Olimpijskim igrama u Atlanti 1996, na Svetskom kupu u Tokiju 1996, i na evropskom prvenstvu u Atini 1995.

2007 - U snažnom zemljotresu jačine 8 stepeni po Rihterovoj skali, koji je pogodio oblast Zapadnih Solomonskih ostrva (arhipelag sa 256 ostrva) u Tihom okeanu, život je izgubilo najmanje 12 osoba. Bez krova nad glavom je ostalo između 2.000 i 3.000 ljudi.

2015 - U napadu islamskih terorista grupe al-Šabab na kampus Univerziteta Garisa u Keniji, ubijene su 152 osobe, uključujući 4 napadača, a 79 je ranjeno. Organizator napada Muhamed Muhamud, bivši učitelj, poznat po nadimcima Kuno, Dulijadin ili Gamadhere, pripadnik somalske grupe Al Šabab i komandant milicije Ras Kamboni, i ranije je bio na poternici zbog niza ubistava na severoistoku Kenije.

2017 - Aleksandar Vučić pobedio je u prvom krugu predsedničkih izbora u Srbiji. Prethodno, od aprila 2014. obavljao je dužnost predsednika Vlade Srbije.

2019 - Abdelaziz Buteflika podneo je ostavku na mesto predsednika Alžira. Buteflika je za predsednika izabran prvi put 1999. godine, a u poslednjem periodu bio je suočen s protestima i pozivima na povlačenje. Pripadao je Frontu za nacionalno oslobođenje tokom rata za nezavisnost. Dugo je vodio diplomatiju Alžira, od 1963 do 1979. godine.

Dogodilo se na današnji dan, 03.04.

Danas je sreda, 3. april, 94. dan 2024. Do kraja godine ima 272 dana.

1367-Rođen je engleski kralj Henri, poznat kao Henri IV, osnivač Lankasterske dinastije. Presto je prigrabio 1399, zbacivši brata od strica Ričarda II, koji je 1400. pod misterioznim okolnostima umro u zatočeništvu u zamku Pontefrakt. Tokom vladavine do smrti 1413, ugušio je pobune Velšana i Ričardovih pristalica, ali je cena tih ratova bilo teško oporezivanje podanika i iscrpljujuća borba s parlamentom za kontrolu kraljevske blagajne. Poslednje godine vladavine obeležila je njegova teška bolest i oštri sukobi u vrhu vlasti.

1512- Turski sultan Bajazit II abdicirao je u korist sina Selima I.

1682- Umro je španski slikar Bartolomeo Esteban Muriljo. Najviše je radio religiozne barokne kompozicije, ali i realistične prizore sa sentimentalnim podtekstom iz života ulične dece, poput slika "Mali prosjak", "Deca jedu dinju".

1849- Umro je poljski pisac Juliuš Slovacki, tvorac poljskog romantičarskog pozorišta, majstor jezika i forme. Dela: zbirke pesama "Poezija", poeme "Anhelli", "U Švajcarskoj", "Benjovski", "Čas misli", "Kralj-Duh", drame "Kordijan", "Fantazi", "Mazepa", "Mindove", "Marija Stjuart", "Horštinjski", "Salomejin srebrni san", tragedije "Baladina", "Lila Veneda".

1893- Rođen je engleski pozorišni i filmski glumac i režiser Lesli Hauard, poznat po izuzetno suptilnoj glumi. Poginuo je 1943. tokom Drugog svetskog rata, kada je radio za britansku tajnu službu. Nemci su iznad Biskajskog zaliva oborili avion, koji se kretao od Lisabona ka Irskoj, u kojem se Hauard nalazio, uvereni da se Čerčil nalazi u letelici. Filmovi: "Romeo i Julija", "Pigmalion", "Prohujalo sa vihorom", "Intermeco".

1897- Umro je nemački kompozitor Johanes Brams, istaknuti kasni romantičar. Kao pobornik oživljavanja oblika klasične i pretklasične muzike komponovao je u tradiciji Johana Sebastijana Baha, Ludviga van Betovena i ranih romantičara. Sintetizovao je principe klasike i romantike, pa su ga njegovi sledbenici nazvali osnivačem nemačke novoklasične škole. Dela: četiri simfonije, kamerna muzika, violinske i klavirske sonate, balade, dva klavirska i jedan violinski koncert, vokalne kompozicije ("Nemački rekvijem"), solo pesme, horovi.

1903- Rođen je srpski filolog Mihailo Stevanović, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Objavio je više od 600 radova. Uređivao je "Srpski dijalektološki zbornik, "Južnoslovenski filolog", "Naš jezik", "Rečnik srpskohrvatskog književnog i narodnog jezika SANU", "Rečnik srpskohrvatskog književnog jezika Matice srpske". Dela: "Savremeni srpskohrvatski jezik", "Đakovački govor", "Funkcije i značenja glagolskih vremena", "Gramatika srpskohrvatskog jezika".

1915 -Umrla je srpska slikarka Nadežda Petrović, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu i saosnivač "Kola srpskih sestara" (s Branislavom Nušićem), čije slike se odlikuju snažnim, originalnim izrazom i izvanrednim bogatstvom boja. Umrla je od tifusa kojim je zaražena dok je kao bolničarka negovala ranjene srpske vojnike u Prvom svetskom ratu u valjevskoj bolnici. Slikarstvo je studirala u Minhenu i Parizu, a prvu samostalnu izložbu priredila je 1900. Sačuvano je oko 200 njenih dela, od kojih su pojedina u vrhu srpskog slikarstva i ravna su evropskim majstorima tog vremena, poput slika "Resnik", "Notr Dam", "Autoportret", "Bulonjska šuma". U Srbiji svog doba najsnažnije se vezala za modernu umetnost i anticipirala je njen dalji razvoj. Rođena je u porodici u kojoj su dve sestre postale slikarke, jedna muzičar, a najmlađi brat Rastko Petrović pisac.

1920 -Umro je srpski političar i istoričar Dragoljub-Draža Pavlović, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Godine 1919. izabran je za predsednika Narodne skupštine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Dela: "Ličnost u istoriji", "Istorizam i racionalizam", "Ujedinjenje Nemačke", "Požarevački mir 1718", "Srbija za vreme poslednjeg Austro-turskog rata 1788-1791".

1922- Novi Centralni komitet je za generalnog sekretara Komunističke partije Rusije postavio Staljina.

1924- Rođen je američki glumac Marlon Brando, koji je karijeru počeo u pozorištima na Brodveju, ali su mu svetsku slavu donele filmske uloge "mladih gnevnih ljudi" pedesetih godina 20. veka. Nagrađen je Oskarom za glavnu ulogu u filmu "Na dokovima Njujorka", ali je 1973. odbio da primi Oskara za glavnu ulogu u filmu "Kum", protestujući tako protiv politike vlade SAD prema Indijancima. Umesto da ode na ceremoniju dodele nagrade, poslao je jednu indijansku glumicu da opiše patnje američkih Indijanaca. Ostali filmovi: "Tramvaj zvani želja", "Viva Zapata!", "Julije Cezar", "Mladi lavovi", "Jednooki Džek", "Pobuna na brodu Baunti", "Grofica iz Hongkonga", "Odsjaj u zlatnom oku", "Poslednji tango u Parizu", "Apokalipsa sada".

1930- Ras Tafari je postao car (Negus) Etiopije (Abisinija) pod imenom Haile Selasije I.

1930- Rođen je nemački državnik Helmut Kol, kancelar Zapadne Nemačke od 1982. i kancelar Nemačke posle ujedinjenja Zapadne i Istočne Nemačke 1990.

1936- Pogubljen je Bruno Hauptman, otmičar i ubica sina američkog pilota Čarlsa Lindberga, prvog čoveka koji je sam preleteo Atlantski okean. Otmica i ubistvo su toliko ogorčili javnost SAD da je donesen poseban Zakon o otmici, prema kojem je za taj zločin uvedena smrtna kazna, a Huptman je osuđen iako je bilo ozbiljnih argumenata protiv njegove krivice.

1943- Rođen je Ranko Munitić, publicista, kritičar, filmski poslenik. Školovao se na Filozofskom fakultetu u Zagrebu. Od rane mladosti bavio se filmskom kritikom, istorijom i teorijom filma, publicistikom, dramaturgijom, radio je kao scenarista, a oprobao se i u filmskoj režiji. Šira publika pamti ga kao autora i voditelja serijala "Veče sa zvezdama" koji je emitovan na TV Beograd tokom 90-ih. Priredio je više monografija o srpskim glumcima, među kojima o Miodragu Petroviću Čkalji, Pavlu Vuisiću, Bori Todoroviću. Iz oblasti teorije značajne su njegove knjige "Fantastika na ekranu", "Alisa na putu kroz podzemlje i kroz svemir", "Te slatke filmske laže", "Jugoslovenski filmski slučaj", "Zagrebački krug crtanog filma", "Uvod u estetiku kinematografske animacije", "Pola veka filmske animacije u Srbiji".

1945- Edvard Beneš je obrazovao vladu Narodnog fronta Čehoslovačke, prvu posle oslobođenja zemlje od Nemačke okupacije u Drugom svetskom ratu. Pošto se uverio da se njegova zemlja nezaustavljivo kreće ka uvođenju komunističkog sistema a bez ikakvih mogućnosti da spreči takav razvoj događaja, 1948. je podneo ostavku, a ubrzo je i umro.

1948- Predsednik SAD Hari Truman potpisao je "Maršalov plan", odredivši šest milijardi dolara za pomoć nizu evropskih zemalja (i Turskoj), koje su direktno ili posredno stradale tokom Drugog svetskog rata.

1948- Premijerom drame Ivana Cankara "Kralj Betajnove" u režiji Bojana Stupice, svečano je počelo s radom Jugoslovensko dramsko pozorište u Beogradu. Temelje repertoarske orijentacije JDP-a kao teatra visokog nivoa postavili su Bojan Stupica i Eli Finci. Od 2003. Jugoslovensko dramsko pozorište nalazi se u novom rekonstruisanom zdanju, pošto je staro stradalo u požaru.

1971- U Beogradu je prigodnom akademijom svečano otvoren SKC. Vremenom, Studentski kulturni centar postao je kultno mesto raznih alternativnih umetničkih tendencija, posebno je značajna njegova uloga 80-ih kada je iz njegovog okrilja izrastao beogradski "Novi talas". Zdanje u kojem je Studentski kulturni centar smešten, delo arhitekte Jovana Ilkića, sagrađeno je 1895. kao Oficirski dom.

1975- Ruski velemajstor Anatolij Karpov postao je 12. svetski prvak u šahu, pošto je dotadašnji prvak, američki velemajstor Bobi Fišer demonstrativno odbio uslove Međunarodne šahovske organizacije za novi meč za svetsku titulu. Fišer je potom napustio šahovsku scenu i privremeno se vratio tek 1992. kad je u nezvaničnom meču za svetsku titulu u Beogradu i na Svetom Stefanu pobedio ruskog velemajstora Borisa Spaskog, kojem je 1972. u meču u Rejkjaviku oduzeo titulu.

1991- Savet bezbednosti UN izglasao je rezoluciju o prekidu vatre u Zalivskom ratu, naložio razmeštaj mirovnih snaga u regionu i zatražio od Iraka da uništi oružje za masovno razaranje.

1991- Umro je engleski pisac Grejem Grin, suptilan analitičar psihe. Dela: romani "Brajtonska stena", "Moć i slava", "Suština stvari", "Kraj ljubavi", "Gubave duše", "Komedijaši", "Monsinjor Kihot", "Doktor Fišer iz Ženeve", "Ministarstvo straha", "Treći čovek", memoari "Neka vrsta života", "Načini bekstva", drame, eseji, putopisi.

1995- Najmanje 150 pripadnika plemena Hutu, mahom žena i dece, masakrirano je u jednom selu na severoistoku Burundija.

1996- U avionskom udesu kod aerodroma "Ćilipi" poginuo je ministar trgovine SAD Ronald Braun. Pad aviona "T-43" (vojna verzija "boinga-737"), koji je leteo na liniji Tuzla-Dubrovnik, na jedno brdo nedaleko od Cavtata, nije preživeo niko od 35 članova posade i putnika, među kojima je bilo 12 službenika vlade SAD, 12 američkih biznismena, funkcioner Evropske banke za razvoj, urednik "Njujork Tajmsa", hrvatski prevodilac i fotoreporter.

1999- NATO avijacija je srušila novosadski Most slobode koji je, preko Dunava, povezivao Novi Sad sa Sremskom Kamenicom.

2003- Državna zajednica Srbija i Crna Gora postala je članica Saveta Evrope. U okviru ceremonije prijema, predsednik SCG Svetozar Marović predao je dokumenta o prihvatanju Statuta Saveta Evrope, a šef diplomatije Goran Svilanović potpisao je izjavu o prihvatanju Evropske konvencije o ljudskim pravima.

2007- Vladine trupe ubile su 23 tamilska pobunjenika tokom oštrih borbi na istoku Šri Linke u selu Unićaćai, u istočnom distriktu Batikaloa, u oblasti u kojoj pobunjeni Tamilski tigrovi imaju jaka uporišta.

2008- Kiparski Grci i Turci uklonili su barikade i otvorili ulicu Ledra u Nikoziji, koja je decenijama odvajala dve etničke zajednice i bila simbol višedecenijske podeljenosti Kipra. Ceremoniji otvaranja 80 metara dugačke ulice prisustvovali su predstavnici Ujedinjenih nacija na Kipru, lideri kiparskih Grka i Turaka. Kipar je podeljen 1974. nakon invazije turske vojske na sever ostrva, s ciljem sprečavanja prisajedinjenja Kipra Grčkoj.

2008- Haški tribunal oslobodio je optužbi za zločine protiv čovečnosti i kršenje zakona i običaja rata, Ramuša Haradinaja, jednog od komandanata terorističke takozvane OVK. Sudsko veće je ocenilo da Haradinaj nije kriv ni po jednoj tački optužnice za progone na političkoj, verskoj i rasnoj osnovi, uništavanje imovine, okrutno postupanje, silovanja i ubistva, i pored brojnih svedočenja kosovskometohijskih Srba i drugih nealbanaca.

2010- Umro je srpski kompozitor Dušan Radić, član SANU, jedan od najznačajnijih naših kompozitora 20. veka sa impozantnim opusom. Njegova muzika imala je vodeću ulogu u raskidu sa estetskom doktrinom socrealizma. Prvi je naš avangardni kompozitor posle Drugog svetskog rata.

2016 - Preminula je Lola Novaković, jugoslovenska i srpska pevačica. Izuzetno popularna bila je šezdesetih i sedamdesetih 20. v. Predstavljala je Jugoslaviju 1962, s kompozicijom "Ne pali svetla u sumrak" na "Pesmi Evrovizije", kada je osvojila 4. mesto. Bila je prvi jugoslovenski estradni umetnik koji je gostovao u Sovjetskom Savezu, 1960. godine. Upamćena je po pesmama: "Beograde, ljubavi moja", "Zasvirajte violine", "Vrati se".

2017 - Na potezu između Doma Narodne skupštine i Trga Nikole Pašića građani nezadovoljni rezultatima izbora, okupljeni preko društvene mreže Fejsbuk, održali su protestni skup.

2017 - U terorističkom napadu u metrou u Sankt Peterburgu, Rusija, prilikom eksplozije, poginulo je 14 osoba. Ruske bezbednosne službe deaktivirale su drugu eksplozivnu napravu na metro stanici u centru Peterburga

2018 - Predsednici Rusije Vladimir Putin i Turske Redžep Erdogan otvorili su radove na gradilištu prvog postrojenja atomske centrale Akuju, u provinciji Mersin na južnoj, mediteranskoj obali Turske, plod saradnje ruskih i turskih stručnjaka.

Dogodilo se na današnji dan, 04.04.

Na današnji dan 1825. godine rođen je srpski filolog Đura Daničić (kršteno ime bilo mu je Đorđe J. Popović), saradnik Vuka Karadžića u borbi za reformu srpskog pravopisa i jezika. Nakon školovanja u rodnom Novom Sadu, studija u Požunu (sadašnja Bratislava), Pešti i Beču radio je kao bibliotekar Narodne biblioteke u Beogradu, sekretar Društva srpske slovesnosti i profesor Liceja i Velike škole. U prvom radu "Rat za srpski jezik i pravopis" 1847. kojim je doprineo pobedi Vukovih ideja, potpisao se prezimenom Daničić, umesto porodičnim Popović. Vukove i sopstvene poglede na jezik dosledno je sproveo u prevodima sa latinskog "Psaltira Davidovog" i "Starog zavjeta". Objavio je više dela iz stare srpske književnosti ("Žitije sv. Save" od Teodosija, "Žitije sv. Simeona i sv. Save" od Domentijana, "Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih" od Danila, "Nikoljsko jevanđelje"). Izradio je "Rječnik iz književnih starina srpskih" i započeo veliki istorijski "Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika". Pomogao je Vuku u prevodu "Novog zaveta". Ostala dela: "Mala srpska gramatika", "Srpska sintaksa", "Oblici srpskog jezika", "Istorija oblika", "Osnove srpskoga ili hrvatskoga jezika", "Korijeni", "Srpski akcenti".

Danas je četvrtak, 4. april, 95. dan 2024. Do kraja godine ima 271 dan.

188 - Rođen je rimski car Karakala, Marko Aurelije, jedan od najbrutalnijih vladara u rimskoj istoriji. Sa ocem Septimijem Severom vladao je od 198. do 211. a potom sam, krajnje surovo, pogubivši čak i brata, dok i sam nije ubijen 217. Da bi ublažio nezadovoljstvo, posebno u provincijama, 212. je podario puno građansko pravo svim stanovnicima Rimskog carstva koji su rođeni kao slobodni (Constitutio Antoniniana).

1284 - Umro je kastiljanski kralj Alfonso X Učeni, utemeljitelj zakonodavstva, pokrovitelj nauke i zanatstva. Tokom vladavine Kastiljom i Leonom od 1252. do smrti, njegov dvor u Toledu pretvorio je u svojevrstan centar i utočište za brojne učene ljude, uključujući i Jevreje, Mavare (Arape). Njegovim zalaganjem prevedeni su Sveto pismo, Talmud i Kuran i napisan je niz značajnih dela: "Kraljevski zakon", "Astrološka znanja", "Mineralogija", a 1270. je započeto pisanje "Velike i opšte istorije". Zauzeo je 1262. luku Kadis na obali Atlantskog okeana, okončavši petovekovnu mavarsku okupaciju grada.

1581 - Engleska kraljica Elizabeta I proglasila je vitezom Frensisa Drejka, gusara, potom admirala, koji je napadajući španske brodove decenijama ometao veze Madrida s kolonijama. Drejk je prvi Englez koji je oplovio svet.

1617 - Umro je škotski matematičar Džon Neper, koji je pronašao logaritme i objavio principe izračunavanja logaritama.

1896 - Rođen je američki pisac Robert Emet Šervud. U dramama pisanim posle Prvog svetskog rata prikazivao je, sa stanovišta uverenog pacifiste, poratno razočarenje i zalagao se za mir u svetu. Docnije je, suočen s nadiranjem nacizma, postao ubeđeni pristalica rata kao jedinog načina da se svet oslobodi nacizma. Dela: drame "Okamenjena šuma", "Idiotova radost", "Neće biti noći", scenariji za filmove "Duh putuje na zapad", "Najbolje godine našeg života".

1905 - U zemljotresu u oblasti grada Lahore (danas pakistanski deo Pendžaba), tada delu Britanske Indije, poginulo je 19.000 ljudi.

1923 - Rođen je Nikola Hajdin, profesor i dekan Građevinskog fakulteta u Beogradu, član i predsednik SANU. Predavao je kao gostujući profesor na Saveznoj visokoj školi (ETN) u Cirihu. Bio je član pet inostranih akademija, Slovenačke akademije znanosti i umetnosti, Nacionalne akademije Atine, Evropske akademije nauka, umetnosti i literature, Pariz, Evropske akademije nauka, Salcburg, Evropske akademije nauka, Lijež. Dao je izuzetan doprinos u primeni numeričkih metoda u Teoriji elastičnosti i Teoriji konstrukcija, kao i iz oblasti Teorije tankozidnih nosača. Poslednjih godina posebno se bavio nelinearnim dinamičkim problemima mehanike. Autor je preko 230 stručnih radova, od čega je približno polovina objavljena u inostranim časopisima. Glavna dela: železnički most preko Save u Beogradu (sa Lj. Jevtovićem, 1979), drumski most preko Dunava u Novom Sadu (1981), lučna brana "Glažnje" u Makedoniji (1967), most preko Visle u Poljskoj.

1933 - Američki mornarički dirižabl "Akron" srušio se zbog oluje u Atlantski okean ispred obala Nju Džersija, usmrtivši 73 osobe u letelici.

1936 - Prvog dana prokomunističkog generalnog štrajka studenata Beograda, Zagreba, Ljubljane, Skoplja i Subotice (fakulteti u Subotici i Skoplju su tada bili u okviru Beogradskog univerziteta) protiv vlade Milana Stojadinovića smrtno je stradao student prava Žarko Marinović. U znak sećanja na taj događaj, nakon Drugog svetskog rata, 4. april je proglašen za - Dan studenata Beogradskog univerziteta.

1945 - Drugi svetski rat završen je na teritoriji Mađarske, iz koje su sovjetske trupe, u naletu ka Berlinu, isterale nemačku vojsku.

1949 - U Vašingtonu su Ugovor o stvaranju NATO potpisali šefovi diplomatija Belgije, Velike Britanije, Danske, Italije, Islanda, Kanade, Luksemburga, Norveške, Portugala, SAD, Francuske i Holandije. Prethodni akt na kom je utemeljen čitav idejni koncept budućeg pakta bila je "Atlantska povelja", potpisana tokom Drugog svetskog rata, sapotpisnik bila je i Kraljevina Jugoslavija (proklamovano je savezništvo utemeljeno na principima zaštite demokratije i ličnih sloboda). NATO je osnivačkim aktom definisan kao odbrambeni savez, da bi pola veka kasnije, 24. marta 1999, protivno Povelji Ujedinjenih nacija, mimo saglasnosti Saveta bezbednosti UN, suprotno dokumentu o evropskoj bezbednosti iz Helsinkija koje su njene članice potpisale, pogazivši sopstveni osnivački akt, čak i ustave pojedinih država članica, pod vođstvom SAD otpočeo agresiju na Srbiju (SRJ).

1968 - Američki baptistički sveštenik afroameričkog porekla Martin Luter King, vođa pokreta protiv rasnog ugnjetavanja i dobitnik Nobelove nagrade za mir 1964, ubijen je u Memfisu u američkoj državi Tenesi. Pošto je njegov uticaj stalno rastao među afroameričkim stanovništvom i drugim obespravljenim građanima, na osnovu naloga šefa Federalnog istražnog biroa Edgara Huvera, osam godina pre ubistva, sistematskije praćen. Prema oceni FBI, bio je "opasnost po američko društvo". Posle istrage, za ubistvo je optužen Džejms Erl Rej i u martu 1969. osuđen na 99 godina robije. Docnije je nezavisna istraga pokazala da je verodostojnost "dokaza" FBI nepouzdana.

1969 - U Hjustonu je prvi put ugrađeno veštačko srce u ljudski organizam, ali je 47-ogodišnji pacijent umro posle četiri dana.

1972 - Sovjetski Savez je odbio da izda vizu sekretaru Švedske akademije koji je trebalo da uruči Nobelovu nagradu za književnost ruskom piscu Aleksandru Solženjicinu.

1975 - Prilikom pada američkog vojnog transportnog aviona posle poletanja iz Sajgona, poginulo je 155 vijetnamske dece, ratne siročadi.

1979 - U Pakistanu je obešen bivši predsednik vlade Zulfikar Ali Buto, oboren s vlasti u julu 1977. vojnim udarom generala Mohameda Zije ul Haka. Sud režima Zije osudio ga je na smrt pod optužbom da je naređivao ubistva političkih protivnika.

1983 - Umrla je američka pozorišna i filmska glumica Glorija Džozefina Mej Svanson, koja se proslavila u vreme nemog filma, ali i zvučnim filmom "Bulevar sumraka", snimljenim 1950. Ostali filmovi: "Muško i žensko", "Kraljica Keli", "Zaza", "Gospođa San-Žen".

1986 - Izrael je zatražio uvid u dokumentaciju komisije UN za ratne zločine o bivšem generalnom sekretaru UN Kurtu Valdhajmu.

1991 - Umro je švajcarski pisac Maks Rudolf Friš, liberal, skeptik, koji je tumačio intelektualne i duhovne protivrečnosti sveta u kojem je živeo. Dela: romani "Štiler", "Homo faber", "Neka mi ime bude Gantenbajn", pripovetka "Montok", drame "Kineski zid", "Grof Ederland", "Don Huan ili Ljubav prema geometriji", "Biderman i palikuće", "Andora", "Biografija", knjige dnevnika "Dnevnici 1946-1949", "Dnevnici 1966-1971".

1994 - Dve sedmice posle ofanzive muslimanskih snaga iz Goražda, koje nikada nije u potpunosti demilitarizovano, kao ni ostalih pet "zaštićenih zona" u BiH uspostavljenih odlukom Saveta bezbednosti UN, Vojska Republike Srpske uzvratila je kontraofanzivom, što je zaustavljeno polovinom aprila vazdušnim napadima NATO na srpske položaje.

1996 - Sudija italijanskog vojnog suda naložio je da bivšem nemačkom SS kapetanu Erihu Pribkeu, koji se branio frazom da je "samo izvršavao naređenja", mora da bude suđeno zbog odgovornosti za masakr 335 italijanskih civila u Drugom svetskom ratu 1944. u Ardeatinskim pećinama blizu Rima.

1997 - Umro je ruski pisac Vladimir Aleksejevič Solouhin, koji je u pesničkim i proznim delima zastupao tradicionalističke ideje. Bio je protivnik tehnicizma, zaljubljenik u prirodu. Dela: zbirke pesama "Kako ispiti sunce", "Čovek sa cvećem u rukama", "Živeti na zemlji", "Četrdeset zvonkih kapi", "Argument", "Lirika", "Sonetni venac", "Sedina", proza "Vladimirske staze", "Kap rose", "Pisma iz Ruskog muzeja", "Vreme za skupljanje kamenja", "Med na hlebu", "Nastavak vremena".

1998 - U eksploziji metana u ukrajinskom rudniku uglja Skačinsko u oblasti Donjeck poginula su 63 rudara.

1999 - NATO avioni su razornim projektilima uništili rezervoare za gorivo centralne beogradske gradske toplane u Novom Beogradu, usmrtivši čuvara toplane Slobodana Trišovića. Gotovo u isto vreme gađana je Policijska akademija na Banjici, pri čemu je oštećena zgrada obližnje Vojno-medicinske akademije, prepuna bolesnika, uključujući 22 ranjenika od napada NATO.

2002 - Umro je srpski arheolog Milutin Garašanin, član Srpske akademije nauka i umetnosti i dopisni član Bavarske akademije nauka kao i Akademije nauka i umjetnosti BiH. Objavio je niz radova, uključujući "Iskopavanja u Ptuju", "Jedan osvrt na prvobitnu istoriju naše zemlje", "Iz prvobitne istorije Kosova i Metohije", "Naselje i stan prvobitnog čoveka neolitskog doba u Srbiji".

2007 - U žestokim borbama lokalnih plemenskih vođa i stranih boraca povezanih sa Al Kaidom, u pakistanskom regionu Južni Vaziristan, poginulo je oko 60 ekstremista, uglavnom Uzbeka, a oko 40 se predalo.

2007 - Poginuo je Robert Klark, američki filmski režiser, poznat po filmu "Božićna priča". Klark je stradao u saobraćajnaom udesu na autoputu na zapadnoj obali SAD, u blizini Los Anđelesa. "Božićna priča" (1983) je film koji se u SAD redovno prikazuje u vreme božićnih praznika, neka vrsta filmskog klasika. Karijeru je započeo horor filmovima, režirao je i filmove "Kod Porkija", "Uhvati zvezdu padalicu" i "April za pamćenje".

2010 - Senegal je preuzeo, 50 godina po sticanju nezavisnosti, poslednje vojne baze koje je Francuska, negdašnja metroplola, držala na teritoriji te zapadnoafričke zemlje.

2015 - Preminuo je Zoran Petrović Piroćanac, novinar, naučnik. Kao slobodni novinar, decenijama je sarađivao s brojnim medijima bivše Jugoslavije i inostranstva. Bio je zapažen kao izveštač iz Latinske Amerike (Nikaragva), Bliskog istoka (Palestina), Afrike, kao i sa teritorije negdašnje Jugoslavije devedesetih. Diplomirao je romanistiku na Filološkom fakultetu u Beogradu, a magistrirao i doktorirao u Parizu, na Visokoj školi društvenih nauka. Govorio je više svetskih jezika. Jedan je od osnivača Centra za geopolitičke studije "Jugoistok". Poslednjih godina radio je u Institutu za politicke studije u Beogradu. Dela: "Sunovrat", "Izbrisati srpski virus", "Geopolitika hrane", "Ekonomska špijunaza".

2017 - U Han Šejhunu, Idlib, Sirija, dogodio se napad iz vazduha prilikom kojeg je poginulo najmanje 89 osoba a povređeno je više od 550. Napad hemijskim oružjem odmah je izazvao oštru reakciju zapadnih zemalja uz nepodeljene osude Bašara el Asada. Zvanični Damask odbacio je optužbe, u cemu ga je podržala Moskva.

2019 - Jedinica Kfora u čijem sastavu su se nalazili i pripadnici vojske Albanije, pojavila se iznenada u središnjem delu Kosovske Mitrovice, što je bio povod za vidno uznemirenje građana tog dela Kosova i Metohije.

Dogodilo se na današnji dan, 05.04.

Na današnji dan 1958. godine umrla je srpska književnica Isidora Sekulić, izuzetan stilista širokog obrazovanja i visoke kulture, tanan posmatrač ljudskih života i sudbina, pisac visoke duhovnosti i prefinjenog duha, član Srpske kraljevske akademije. Kada je 1958. umrla jedan književni kritičar je ocenio da je umro "literarno najkulturniji čovek našeg tla od Ćirila i Metodija do juče, do danas, možda do prekosutra". Završila je Viši pedagogijum u Budimpešti. Bila je nastavnica i upravnica devojačke škole u Pančevu, zatim profesor gimnazije u Beogradu. Sa velikim uspehom bavila se i prevođenjenjem. Dela: putopis "Pisma iz Norveške", roman "Đakon Bogorodičine crkve", pripovetke "Hronika palanačkog groblja", "Saputnici", "Gospa Nola", eseji "Analitički trenuci i teme", "Zapisi o mome narodu", "Mir i nemir", "Njegošu - knjiga duboke odanosti", "Govor i jezik kulturna smotra naroda".




Danas je petak, 5. april, 96. dan 2024. Do kraja godine ima 270 dana.

1242 - U bici na zaleđenom Čudskom jezeru, nedaleko od Novgoroda, Rusi su pod komandom kneza Aleksandra Nevskog do nogu potukli nemačke ritere, sprečivši ih da okupiraju severozapadne oblasti Rusije.

1588 - Rođen je engleski filozof Tomas Hobs, nastavljač i sistematizator klasičnog engleskog empirizma. Razradio je teoriju društvenog ugovora. Dela: "Elementa philosophica" (ili "O telu", "O čoveku", "O građaninu"), "Levijatan", "O političkom telu".

1794 - Odrubljena je glava francuskom revolucionaru Žoržu Žaku Dantonu, vođi radikalne grupe montanjara, koji je 14. jula 1789. predvodio pobunjenike u napadu na parisku tamnicu Bastilju. Kao sve vođe revolucije, bio je principijelni protivnik monarhije, ali se protivio masovnom revolucionarnom teroru, zbog čega se sukobio s vođom jakobinaca Maksimilijanom Robespjerom. Zalagao se za sporazum s krupnim građanstvom (buržoazijom) i za mir sa Engleskom. Bio je ministar pravde i organizator otpora protiv strane intervencije. U jeku jakobinskog terora, Robespjer ga je optužio za pokušaj obnavljanja monarhije i poslao na giljotinu.

1818 - U bici kod Maipua čileanske i argentinske trupe su porazile špansku vojsku, čime je obezbeđena nezavisnost Čilea.

1827 - Rođen je engleski hirurg Džozef Lister, osnivač antiseptičke medicine, koji je 1867. prvi uveo antisepsu u hirurgiju.

1841 - U niškom, leskovačkom, pirotskom i vranjskom kraju izbila je buna protiv Turaka, poznata kao "Milojeva i Srndakova buna", koju su predvodili Miloje Jovanović i Nikola Srndak. Posle borbi kod Prve Kutine i Gornjeg Matejevca 23. aprila 1841. Turci su u krvi ugušili bunu, mnoga sela spalili, a Jovanovića pogubili.

1865 - Umro je srpski kompozitor, pijanista i horovođa Kornelije Stanković, osnivač novog nacionalnog pravca u srpskoj muzici. Zapisivao je i harmonizovao srpsko crkveno pojanje. Rođen je u drevnoj porodici budimskih Srba. Školovao se u Aradu, Segedinu, Pešti, a u Beču je studirao kompoziciju. U Sremskim Karlovcima proučavao je i beležio usmenom tradicijom sačuvano srpsko crkveno pojanje. Bio je horovođa Beogradskog pevačkog društva. Doprineo je da se za srpsku muziku zainteresuju strani kompozitori, posebno ruski, uključujući Čajkovskog ("Srpski marš", danas poznat kao "Slovenski") i Nikolaja Rimskog-Korsakova ("Fantazija na srpske teme"). Dela: "Pravoslavno crkveno pojanje u srpskoga naroda", šest svezaka "Srpskih narodnih pesama", koje je harmonizovao za hor, za glas i klavir, ili samo za klavir. Njegovi posmrtni ostaci preneti su iz Budimpešte februara 1949. u Aleju velikana na Novom groblju u Beogradu.

1881 - Velika Britanija je u Pretoriji zaključila mirovni ugovor s Burima i priznala nezavisnost južnoafričke države Transval. Priznanje je bilo formalno i kratkoročno. Već na prelazu u 20. vek, posle Burskih ratova, svaka suverenost burskih (afrikanerskih) država (Transval i Oranje) je ugašena.

1887 - Kralj Milan Obrenović je naimenovao prvih 16 članova Kraljevsko-srbske akademije (to je prvobitni naziv), današnje SANU, kao i Josifa Pančića za predsednika. Od 1888. akademici su sami birali stalne i dopisne članove.

1900 - Rođen je američki filmski glumac Spenser Trejsi, izuzetan tumač niza karakternih uloga, prvi glumac koji je dve godine uzastopno dobio Oskara - za filmove "Hrabri kapetan" 1937. i "Grad dečaka" 1938. Ostali filmovi: "Bes", "Sedmi krst", "Citadela", "Starac i more", "Nirnberški proces", "Pogodi ko dolazi na večeru".

1902 - Na stadionu "Ajbroks park" u Glazgovu poginulo je 20 i povređeno najmanje 200 ljudi pošto se srušila tribina tokom fudbalske utakmice između Škotske i Engleske.

1908 - Rođen je austrijski dirigent Herbert fon Karajan, jedan od najvećih dirigenata 20. veka, koji je decenijama dominirao svetskom muzičkom scenom, izvodeći žestokom emotivnošću i preciznošću veliki operski i koncertni repertoar. Vrhunski nivo je postigao dirigujući Berlinskom filharmonijom i orkestrom Bečke državne opere. Po majčinoj liniji bio je srpskog porekla.

1908 - Rođena je američka filmska glumica Rut Elizabet Dejvis, poznata kao Bet Dejvis, koja je snimila više od 80 filmova i ostvarila niz velikih dramskih uloga, uglavnom tumačeći nesrećne i zle žene. Filmovi: "Opasna" (Oskar), "Džezabel" (Oskar), "Male lisice", "Elizabeta i Eseks", "Huarez", "Šta se dogodilo sa Bebi Džejn", "Sve o Evi", "Svadbeni ručak".

1916 - Rođen je američki filmski glumac Gregori Pek, najpoznatiji po ulozi liberalnog južnjačkog advokata u filmu "Ubiti pticu rugalicu", za koju je nagrađen Oskarom. Ostali filmovi: "Dvoboj na suncu", "Slučaj Paradin", "Džentlmenski sporazum", "Snegovi Kilimandžara", "Praznik u Rimu", "Mobi Dik", "Topovi sa Navarona", "Arabeska", "Mesec šunjalica".

1939 - Za svu nemačku decu između 10 i 13 godina naređeno je učlanjenje u nacističku omladinsku organizaciju "Hitlerjugend".

1941 - Potpisan je jugoslovensko-sovjetski pakt o prijateljstvu. Sporazum je imao samo simboličan značaj pošto je Jugoslavija nekoliko sati potom napadnuta, u šta je zvanična Moskva gotovo izvesno bila upućena. Tačno mesec dana potom sovjetske vlasti su zatvorile jugoslovensko poslanstvo u Moskvi, da bi odnosi bili obnovljeni po napadu Nemačke na Sovjetski savez.

1942 - U Moskvi su u Drugom svetskom ratu predstavnici Sovjetskog Saveza, Poljske, Čehoslovačke, Jugoslavije i Bugarske održali sveslovenski kongres s kojeg je svim Slovenima upućen poziv na borbu protiv nacističkog okupatora.

1944 - Britanski i američki bombarderi su treći put u Drugom svetskom ratu zasuli Niš tepihom bombi, usmrtivši najmanje 88 srpskih civila. Na grad je bačena veštačka magla, a potom je tokom 40 minuta u tri navrata, počev od 15 časova, nasumce zasut bombama. U napadu, kao ni prilikom prvog bombardovanja grada u oktobru 1943. kada je poginulo više od 250 ljudi, i drugog krajem marta 1944. kada je bilo više od 50 žrtava, angloamerička avijacija nije nanela bitniju štetu nemačkoj vojsci.

1951 - Američki inženjer Džulijus Rozenberg i njegova supruga Etel osuđeni su u Njujorku na smrt zbog špijunaže u korist Sovjetskog Saveza. Optuženi su da su odavali tajne vezane za atomsko naoružanje SAD.

1955 - Britanski premijer Vinston Čerčil je podneo ostavku, okončavši dugu političku karijeru koja je, uz uspone i padove, trajala od početka 20. veka. Na položaju premijera i šefa Konzervativne stranke nasledio ga je šef diplomatije Entoni Idn.

1964 - Umro je američki general Daglas Makartur, u Drugom svetskom ratu komandant američkih trupa na Dalekom istoku, koji je u ime SAD u septembru 1945. potpisao kapitulaciju Japana. Potom je postavljen za komandanta savezničkih snaga u Japanu, a u početku rata u Koreji komandovao je snagama UN, ali je smenjen u aprilu 1951. zbog namere da rat prenese na teritoriju Kine i još više, zato što je insistirao da SAD upotrebe atomsko oružje.

1975 - Umro je kineski generalisimus Čang Kaj Šek, koji je uz pomoć Zapada, posebno SAD, 47 godina vladao, najpre Kinom potom Tajvanom, na koji je s pristalicama pobegao kad je poražen od komunista. Posle smrti vođe Kuomintanga i predsednika Kine Sun Jat Sena 1925, izvršio je vojni udar u Kantonu u martu 1926. i započeo borbu protiv levog krila Kuomintanga i Komunističke partije Kine. Uprkos ogromnoj materijalnoj pomoći SAD, nije uspeo da uguši komuniste koje je predvodio Mao Cedung, pošto je komunistički pokret aktivno pomagao Sovjetski Savez. U februaru 1950. sa ostatkom trupa (takozvanim "Nacionalistima", u stvari nekomunistima) je prešao na ostrvo Formoza (Tajvan), na kojem je uspostavio vladu nekomunističke Repubike Kine kojom je vladao do smrti. Podela Kine na dve države (u međuvremenu Peking je pripojio Hong-Kong i Makao, bivše kolonije), kao posledica građanskog rata traje i danas.

1982 - Prvi britanski ratni brodovi isplovili su ka Folklandskim ostrvima u Atlantskom okeanu koja su okupirale argentinske trupe.

1989 - Umro je srpski lekar Vojislav Arnovljević, osnivač kardiološke škole u Srbiji (i Jugoslaviji), profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umetnosti. Školovao se u Beogradu i u Francuskoj u koju je upućen posle prelaska Albanije sa srpskom vojskom u Prvom svetskom ratu. Organizovao je prve kurseve iz kardiologije za lekare iz cele zemlje i objavio je oko 90 studija iz kardiologije i drugih oblasti interne medicine. Od 1932. do 1934. izdavao je "Medicinski godišnjak", a od 1948. do 1963. uređivao je "Lekarski priručnik".

1989 - Poljska vlada je legalizovala opozicioni radnički sindikat "Solidarnost".

1989 - Vijetnam je saopštio da će do 30. septembra 1989. povući sve trupe iz Kambodže.

1995 - Tvrdnju SAD da Irak nastoji da razvije biološko oružje Bagdad je odbacio kao deo kampanje Vašingtona da zadrži sankcije UN nametnute Iraku.

1995 - Izrael je lansirao prvi špijunski satelit "Ofek 3".

1997 - Umro je američki pisac Alen Ginzberg. Buntovan duh, sarkastik, izrazito kritičan prema zvaničnoj kulturi SAD. Njegova poezija, pisana slobodnim stihom, izraz je odbacivanja modernog sveta. Više puta je hapšen tokom raznih antiratnih demonstracija. Njegova zbirka poezije "Urlik i druge pesme", objavljena 1956. smatra se najznačajnijim poetskim delom "Bit generacije" pedesetih godina 20. veka. Ostala dela: "Kadiš", "Prazno ogledalo", "Indijski dnevnici", "Sendviči stvarnosti", "Planetarne vesti", "Pad Amerike".

1999 - NATO avioni su s tri razorne rakete pogodili centar Aleksinca, od kojeg su najbliži vojni ciljevi bili udaljeni nekoliko kilometara, usmrtivši najmanje 17 civila.

1999 - U napadu na Vranje NATO avijacija je usmrtila dvoje civila.

1999 - Prvi put od početka agresije NATO na Srbiju gađan je centar Zemuna i delimično je uništena ispražnjena zgrada Doma vazduhoplovstva, a na Dunavu je srušen novi železnički most između Bogojeva i Erduta.

1999 - Tripoli je predao dvojicu Libijica osumnjičenih da su u decembru 1988. izazvali eksploziju američkog putničkog aviona tipa "boing 747" iznad Lokerbija, u Škotskoj, kada je poginulo 270 osoba. Odluci Libije prethodile su garancije saudijskog kralja Fahda i južnoafričkog predsednika Nelsona Mandele o poštenom suđenju i osumnjičeni su odvedeni u Holandiju radi suđenja.

2005 - Preminuo je američki književnik Sol Belou, dobitnik Nobelove nagrade za književnost i jedan od najznačajnijih američkih pisaca 20. veka. Dela: "Humboltov dar", "Hercog", "Henderson, kralj kiše", "Čovek na klackalici", "Pustolovine Ogija Marča", "Ravelštajn".

2006 - Umro je Miroslav Pečujlić, profesor Pravnog fakulteta. Rektor beogradskog univerziteta bio je u dva mandata.

2006 - Umro je američki umetnik ruskog porekla Alen Karpov, koji je ustanovio hepening kao umetničku formu izražavanja. Godine 1959. održao je u galeriji Rejben u Njujorku prvi hepening pod nazivom "18 hepeninga u 6 delova".

2008 - Umro je američki glumac Čarls Karter, poznat kao Čarlton Heston, upamćen po ulogama u holivudskim pseudoistorijskim spektaklima kao i filmovima fantastike. Bio je društveno angažovan, posebno kao zagovornik prava na nošenje oružja, što je specifičan problem vezan za unutrašnje prilike SAD. Filmovi: "Deset zapovesti", "Ben Hur" (Oskar), "Orkanski visovi", "Julije Cezar", "Agonija i ekstaza", "El Sid" (Oskar), "Major Dendi", "Planeta majmuna", "Zemljotres".

2009 - Severna Koreja je lansirala višestepenu raketu koja je preletela Japan i pala u Tihi okean. Vlasti Severne Koreje su pri tom objavile da raketa, čije je lansiranje izazvalo zabrinutost širom sveta, nosi komunikacioni satelit.

2021 - Umro je Maršal Salins, američki antropolog. Najviše se bavio drevnim društvima Polinezije, i to rasponom tema od rata, preko kanibalizma do ekonomije primitivnih zajednica. Njegovo klasično delo je "Ekonomija kamenog doba", takođe i "Zapadnjačka iluzija o ljudskoj prirodi".

Dogodilo se na današnji dan, 06.04.

Na današnji dan 1941. godine Nemačka je u Drugom svetskom ratu bez objave rata napala Kraljevinu Jugoslaviju. Beograd, koji je tri dana ranije proglašen otvorenim gradom, u 6.30 časova napala su 234 bombardera i 120 lovaca. U bombardovanju nastavljenom i naredna dva dana poginulo je oko 2.500 ljudi. Uništeno je više stotina zgrada, među njima i zdanje Narodne biblioteke Srbije, ustanove osnovane 1832.



Danas je subota, 6. april, 97. dan 2024. Do kraja godine ima 269 dana.

885 - Umro je slovenski prosvetitelj Metodije, Grk iz Soluna, stariji brat Konstantina, u monaštvu Ćirila, sa kojim je sastavio prvu slovensku azbuku, glagoljicu. Konstantin je bio učitelj filozofije i bibliotekar u carigradskoj crkvi Svete Sofije, a Metodije visoki državni činovnik. Na molbu moravskog kneza Rastislava, vizantijski car Mihailo III poslao je dvojicu učenih Grka u Rastislavovu Moravsku, da propovedaju hrišćanstvo među tamošnjim Slovenima. Namera je bila da se Moravska oslobodi uticaja Salcburške nadbiskupije (arhiepiskopije) i uopšte bavarskog (nemačkog) uticaja. Oni su prethodno na slovenski jezik (najverovatnije Slovena iz okoline Soluna), preveli bogoslužbene knjige. Tako je nastao prvi slovenski književni jezik. Tokom boravka u Rimu, gde su morali da odu kako bi se opravdali pred papom, zbog optužbi od strane bavarskog sveštenstva, Ćirilo umire, a papa je Metodija postavio za arhiepiskopa moravskog i panonskog. Posle Metodijeve smrti njegovi učenici su prognani iz Moravske i većina je otišla na jug - među Bugare, Srbe i druge balkanske Slovene.

1199 - Umro je engleski kralj Ričard I Plantagenet, nazvan "Lavlje srce", jedan od vođa u Trećem krstaškom ratu. Tokom vladavine od 1189. do smrti prilikom opsade francuskog zamka Šali u blizini Limoža, u Engleskoj je boravio samo šest meseci. Proslavio se hrabrošću, posebno tokom krstaškog rata, u koji se uključio 1189. Pre dolaska u Svetu zemlju zauzeo je lučki grad Mesinu na Siciliji i mediteransko ostrvo Kipar. Prilikom povratka u otadžbinu zarobljen je 1193. i nemački car Henrik VI ga je oslobodio 1194. naplativši ogroman otkup. Ubrzo je ponovo napustio zemlju i predvodio je vojni pohod u Francuskoj.

1483 - Rođen je italijanski slikar Rafaelo Santi, poznat kao Rafael, najpotpuniji predstavnik renesanse u slikarstvu. Njegova dela, crtana i komponovana s nenadmašnim darom, odlikuju se klasičnom vedrinom i uzvišenošću. Slikao je portrete, religiozne i mitološke kompozicije, freskama je u Vatikanu oslikao tri velike sale, a kao arhitekta jedno vreme je rukovodio gradnjom crkve Svetog Petra u Rimu. Umro je na svoj rođendan 1520. Dela: slike "Tri gracije", "Madona dela Granduča", "Madona u polju", "Madona s češljugarom", "Sikstinska madona", "Lepa povrtarka", "Portret mladog čoveka", "Portret pape Julija II", "Baltazar Kastiljon", "Kardinal Alidozi", freske "Atinska škola", "Parnas", "Oslobođenje Sv. Petra", "Izgnanje Heliodora".

1490 - Umro je mađarski kralj Matija Hunjadi, kod Srba poznat kao Matija Korvin. Tokom vladavine od 1458. uspešno je ratovao protiv Turaka i Habzburga, zauzevši 1486. i Beč (gde je i umro). Obnovio je mađarsku državu posle decenija anarhičnog stanja. Uspešno je reorganizovao zemlju - finansije, vojsku, pravosuđe i administraciju. U periodu njegove vlade značajan procenat pripadnika vojnih formacija pod njegovom komandom, činili su Srbi. Pomagao je razvoj gradova, u Požunu (sada Bratislava) 1465. osnovao je univerzitet a 1472. i prvu štampariju. Posedovao je jednu od najvećih biblioteka svoga doba.

1528 - Umro je nemački slikar Albreht Direr, jedan od najvećih renesansnih majstora. Po interesovanju za prirodu, kao i za humanističke teme blizak je Leonardu da Vinčiju. Neobično inventivan duh; Realno i mistično pojavljuju se u njegovim delima paralelno. Izradio je portrete velike umetničke i dokumentarne vrednosti i mnoštvo fascinantnih gravira u drvetu i bakru, u kojima je posebno naglašen precizan crtež ("Apokalipsa", "Velika muka", "Bogorodičin život"). Rado je prikazivao motive iz prirode, a radio je i akvarele. Postoji čitav niz Ex-librisa koje je on izradio. Putovao je po Italiji i Holandiji, ali je najviše živeo u Nirnbergu, gde je stvorio najznačajnija dela, uključujući "Četiri apostola", "Svetu Trojica", "Bogorodicu u ružičnjaku", "Portret Holcšuera".

1667 - U zemljotresu je poginulo tri četvrtine stanovnika Dubrovnika, a veći deo grada je uništen. Posle ove tragedije Dubrovačka republika nikada više nije uspela da povrati staru slavu, a obim trgovačkih poslova koje je Dubrovnik prethodno imao nikada više nije ostvaren.

1789 - Džordž Vašington je izabran za prvog predsednika SAD.

1793 - U Francuskoj je uspostavljen Komitet javne bezbednosti, s neograničenim ovlašćenjima, u kojem je dominirao Žorž Žak Danton, vođa radikalne grupe montanjara u Francuskoj revoluciji.

1838 - Umro je srpski novinar i publicista Dimitrije Davidović, otac srpskog novinarstva. Napustio je studije medicine započete u Pešti i Beču i posvetio se novinarstvu. U Beču je 1813. pokrenuo "Novine serbske" u kojima je bio glavni autor. U Kneževinu Srbiju preselio se 1821. Do 1829. bio je sekretar knjaza Miloša Obrenovića. Pokrenuo je prve dnevne novine u tadašnjoj Kneževini Srbiji "Novine srbske" 1834. u Kragujevcu. Bio je na kratko i ministar unutrašnjih poslova i prosvete i diplomata. Po uzoru na francuski i belgijski ustav izradio je ustav za Srbiju, nazvan kasnije "Sretenjski" (neobično liberalan za tadašnje prilike u Evropi), usvojen u februaru 1835. Pod pritiskom velikih sila, Austrije, Turske i Rusije, ustav je suspendovan. Knjaz ga je povukao već u martu 1835. a Davidović je pao u nemilost. Osim novinarstva bavio se i publicistikom i prevođenjem. Sahranjen je u Smederevu gde je i umro. Dela: "Istorija naroda srbskog", "Đejanija k istoriji srbskoga naroda", "Opisanije Žiče".

1867 - Srpska vojska je ušla u Smederevsku tvrđavu i smenila turski garnizon. U ime knjaza Mihaila Obrenovića ključeve tvrđave primio je major Ljubomir Uzun-Mirković.

1874 - Rođen je Hari Hudini, američki mađioničar, (pravo ime Erih Vajs), najpoznatiji iluzionista 20. veka. Ime je promenio u čast francuskog mađioničara Žana Ežena Robera Hudina.

1875 - Rođen je srpski filozof, matematičar i paleontolog Branislav Petronijević, profesor Velike škole, potom Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. U Prvom svetskom ratu prošao je sa srpskom vojskom golgotu 1915/16. Doktorirao je filozofiju u Lajpcigu. Stvorio je originalni filozofski sistem, u koji je uz metafiziku uključio teoriju saznanja i filozofiju prirode. Pisao je na nemačkom i francuskom. Dela: "Principi metafizike", "Istorija novije filozofije", "Univerzalna evolucija", "Članci i studije", "Empirijska psihologija", "O vrednosti života" (s kratkom autobiografijom, objavljeno posthumno).

1890 - Rođen je holandski vazduhoplovni inženjer Entoni Herman Žerar Foker, osnivač vazduhoplovne industrije "Foker". U Johaništalu kod Berlina podigao je 1912. prvu fabriku aviona, tako da mu je ime vezano i za nemačku ratnu avijaciju u Prvom svetskom ratu. Posle rata podigao je fabriku u Amsterdamu i potom razgranao delatnost u SAD i Španiji.

1896 - U Atini su počele prve moderne Olimpijske igre, čiji je idejni tvorac i organizator bio Francuz Pjer de Kuberten, predsednik Međunarodnog olimpijskog komiteta od 1896. do 1925. Na Igrama završenim 14. aprila učestvovala su 484 takmičara, isključivo muškarci, u duhu tradicije antičkih Olimpijskih igara. Srpski kralj Aleksandar Obrenović bio je jedini šef države počasni gost organizatora Igara. Kad se četvrtog dana pojavio na Olimpijskom stadionu u društvu grčkog kralja Jorgosa i u pratnji ađutanta Živojina Mišića, takmičenje je prekinuto, intorine su grčka himna i srpska himna "Bože pravde", a u čast srpskog kralja još jednom se začula olimpijska himna. U grčkoj štampi sutradan su sva sportska takmičenja bila u senci tog događaja.

1909 - Ekspedicija američkog polarnog istraživača, admirala Roberta Pirija prešla je na sankama 1.600 kilometara i prva u istoriji dospela do Severnog pola.

1917 - SAD su u Prvom svetskom ratu, posle vanrednog zasedanja Kongresa, objavile rat Nemačkoj.

300.000 knjiga, uključujući srednjovekovne rukopise i druga dela od neprocenjive vrednosti za srpsku kulturu.

1945 - Oslobođeno je Sarajevo u Drugom svetskom ratu. Prilikom borbi za oslobođenje grada, u pokušaju da sačuva električnu centralu koju su hrvatske ustaše htele da unište, poginuo je Vladimir Perić Valter, čuveni partizanski obaveštajac i narodni heroj. Perić je tokom rata ilegalno delao na teritoriji Sarajeva, u Zenici i u Tuzli, gde je organizovao obaveštajnu mrežu.

1965 - Prvi svetski komercijalni satelit lansiran je sa kosmodroma Kejp Kenedi.

1971 - Umro je ruski kompozitor Igor Fjodorovič Stravinski, jedan od najuniverzalnijih muzičkih stvaralaca 20. veka. Odlikovao se velikom raznovrsnošću muzičkog izraza i stila - u prvoj fazi bio je nadahnut ruskom narodnom muzikom, u drugoj ekspresionista s povremenim oslanjanjem na džez, u trećoj se okrenuo neoklasičnom stilu. Od 1910. živeo je u Francuskoj, a od 1937. u SAD. Dela: baleti "Žar ptica", "Petruška", "Posvećenje proleća", scenska kantata "Svadba", melodrame "Priča o vojniku", "Persefona", opera- oratorijum "Kralj Edip", opera "Život razvratnika", kantata "Simfonija psalama", orkestarska dela - tri simfonije, koncerti za klavir, koncerti za violinu, koncerti za kamerni orkestar, "Koncert za 16 instrumenata", "Regtajm", autobiografski radovi "Hronika moga života", "Muzička poetika".

1973 - U Beogradu je otvorena nova zgrada Narodne biblioteke Srbije. Stara zgrada izgorela je do temelja u požaru, istog datuma 1941. prilikom nemačkog bombardovanja Beograda. Fondovi biblioteke obnavljani su strpljivo i postupno još tokom rata, da bi se taj posao postupno nastavio decenijama kasnije.

1985 - Udarom bez prolivanja krvi vojska je u Sudanu srušila predsednika Džafera Muhameda Nimeirija, koji je vladao od 1969. kad je, takođe vojnim udarom, prigrabio vlast. U trenutku udara bio je u poseti SAD, a šef novog režima postao je ministar odbrane i komandant armije general Abdel Rahman Suer el Dahab.

1990 - Nepalski vojnici i policajci otvorili su vatru na demonstrante u blizini palate kralja Birendre u Katmanduu, usmrtivši najmanje 50 ljudi.

1992 - Ministarski savet Evropske zajednice (sadašnja Evropska unija) odlučio je da njene članice priznaju bivšu jugoslovensku republiku Bosnu i Hercegovinu kao samostalnu državu. Istog dana izbili su sukobi u Sarajevu i taj preuranjeni čin još više je razbuktao građanski rat. Usledilo je proglašenje nezavisnosti Republike Srpske i Hrvatske Republike Herceg-Bosne. Vlada Srbije je saopštila da jedino sporazum tri konstitutivna naroda u BiH može da donese mir.

1992 - Umro je američki pisac i profesor biohemije ruskog porekla Isak Asimov, pisac naučno-fantastične proze. Naučno-popularna dela: "Hemikalije života", "Zvezde i njihovi putevi", "Unutar atoma", "Svet nitrogena", "Ljudski mozak", "Nauka, brojevi i ja". Književna dela: "Ja, robot", "Čelične pećine", "Golo sunce", "Vasionske struje", "Zadužbina", "Druga Zadužbina", "Zadužbina i carstvo", "Kraj večnosti".

1994 - Usred građanskog rata u Ruandi između plemena Hutu i Tutsi, u Ruandi je raketom oboren avion u kojem su bili predsednici Ruande i susednog Burundija, Žuvenal Habjarimana i Siprijen Ntarjamira, što je delovalo kao signal za nemilosrdno međusobno istrebljivanje Hutua i Tutsija. U obračunima narednih meseci poginulo je najmanje milion ljudi, uglavnom civila.

1996 - Umrla je američka filmska glumica irskog porekla Grir Garson, najpoznatija po ulogama inteligentnih žena visokih moralnih principa, koja je dobila Oskar za film "Gospođa Miniver" snimljen 1942. Ostvarila je zapaženu karijeru i u ranoj epohi televizije. Ostali filmovi: "Zbogom, mister Čips", "Ponos i predrasuda", "Madam Kiri", "Julije Cezar", "Izlazak sunca u Kampobelu".

1999 - U bombardovanju centra Prištine, tokom kojeg su korišćene i zabranjene kasetne bombe, avioni NATO usmrtili su najmanje 10 civila. U napadu je sa zemljom sravnjeno staro gradsko jezgro a na pravoslavnom groblju uništeno je najmanje 50 grobnica.

1999 - Zvaničnici NATO priznali su bombardovanje Aleksinca, gde je prethodnog dana ubijeno najmanje 17 civila, izgovarajući se "tehničkom greškom", a kanadski general Luis Mekenzi je, po obilasku ruševina, izjavio: "Zločin je počinjen nad civilnim stanovništvom, nad mirnim građanima, u njihovim porodičnim domovima, na prostorima gde nema apsolutno nijednog vojnog objekta."

2000 - Umro je bivši predsednik Tunisa Habib Ben Ali Burgiba, vođa borbe za nezavisnost i prvi predsednik te zemlje od 1957. Proglašen je 1975. doživotnim predsednikom, ali je 1987. zbačen s vlasti državnim udarom bez prolivanja krvi.

2000 - Bivši predsednik vlade Pakistana Navaz Šarif osuđen je, šest meseci pošto je vojnim udarom zbačen sa vlasti, na doživotnu robiju.

2004 - Predsednika Litvanije Rolandasa Paksasa smenila je skupština zbog njegovih veza sa ruskim poslovnim i obaveštajnim krugovima.

2005 - Umro je princ Renije Treći, koji je vladao Kneževinom Monako od 1949. godine, što je najduži period koji je jedan evropski monarh proveo na tronu u dvadesetom veku. Porodica Grimaldi najstarija je vladarska porodica u Evropi.

2005 - Iračka skupština izabrala je kurdskog lidera Džalala Talabanija za novog privremenog predsednika Iraka, a za potpredsednike su imenivani predstavnici šiita Adel Abdul Mahdi i sunita Arab Gazi Javar.

2006 - U blizini luke u Džibutiju nastradalo je 109 ljudi kada je potonuo preopterećeni brod koji je trebalo da 250 putnika odveze na godišnju versku svečanost. Brod je plovio iz luke Džibuti ka gradu Tađure 35 kilometara severoistočno, i primio je tri puta više putnika nego što je predviđeno.

2007 - Umro je italijanski režiser Luiđi Komenčini, osnivač Italijanske kinoteke. Započeo je karijeru kao filmski kritičar a debi na velikom platnu je imao s dokumentarnim filmom "Deca u gradu" (1946.). Smatran je "dečjim režiserom" - autor je televizijskog filma "Pinokijevi doživljaji" (1972.) ali je poznat i po delima poput filma "Hleb, ljubav i fantazija" u kojem su igrali Đina Lolobriđida i Vitorio De Sika.

2007 - Najmanje 40 ljudi je poginulo, dok je više od 70 povređeno u sukobima sunita i šiita ispred džamije u gradu Paračinaru, oko 250 kilometara jugozapadno od Pešavarana, na severozapadu Pakistana.

2008 - Naoružani napadači oteli su 42 iračka studenta u blizini grada Mosula na severu Iraka. Otmičari su zaustavili dva autobusa u jednom selu nedaleko od tog grada, jedan od autobusa uspeo je da pobegne, pri čemu su tri studenta iz autobusa koji je pobegao ranjena, dok je drugi zadržan i tom prilikom su oteta 42 studenta. Otmicu je najverovatnije izveo sunitski ogranak Al Kaide.

2009 - U razornom zemljotresu koji je pogodio centralni deo Italije, jačine oko 6,3 stepena po Rihterovoj skali, sa epicentrom u gradiću Akvila, oko 100 kilometara istočno od Rima, poginulo je blizu 300 ljudi, a oko 65.000 je ostalo bez krova nad glavom. U zemljotresu su ozbiljno oštećeni i brojni spomenici kulture kojima je ta oblast posebno bogata.

2010 - Umro je Aleksandar Mladenović, filolog, istoričar jezika, član SANU i Matice srpske. Bio je profesor na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu i šef Katedre za južnoslovenske jezike, kao i načelnik Arheografskog odeljenja Narodne biblioteke Srbije.

2018 - Nekadašnja južnokorejska predsednica Park Gun-hje proglašena je krivom i kažnjena s 24 godine zatvora zbog korupcije, zloupotrebe vlasti, iznude, prisile i dr. Gun-hje je 2017. uklonjena sa vlasti nakon više meseci masovnih protesta tokom kojih su milioni demonstranata tražili njenu ostavku.

2019 - Na južnim prilazima Tripolija, Libija, izbili su žestoki sukobi između vladinih snaga i trupa sa istoka Libije, koje predvodi general Kalifa Haftar, lider pobunjenika. Međunarodno nepriznata Libijska nacionalna armija (LNA) generala Haftara, saopštila je da je zauzela aerodrom glavnog grada Tripolija. Pripadnici LNA preuzeli su prethodno kontrolu nad obližnjim gradovima Tarhuna i Azizija.

2020 - Umro je Radomir Antić, fudbaler i trener, reprezentativac Jugoslavije. Proslavio se kao izuzetno uspešan trener, a prethodno kao fudbaler veći deo karijere proveo je u beogradskom Partizanu. Igrao je i za Slobodu iz Užica, Fenerbahče, Saragosu, Luton. Jedini je trener koji je uspešno vodio Real Madrid, Atletiko Madrid i Barselonu. Na poziciji selektora reprezentacije Srbije nalazio se od avgusta 2008. do septembra 2010. godine.

2020 - Okeanski institut Šmit, iz Palo Alta, Kalifornija, SAD, objavio je da je u podmorskom kanjonu u blizini obale Zapadne Australije, otkrivena najduža životinja na svetu, sifonofora, providna crvolika morska životinja, dužine 47 metara.

2021 - Umro je Predrag Živković Tozovac, pevač, muzičar, tekstopisac. Važio za jednog od najboljih stvaralaca i izvođača srpske narodne muzike. Pesme: "Tražiću ljubav novu", "Vlajna", "Jesen u mom sokaku", "Mirjana", "Ti si me čekala", "Violino ne sviraj", "Ovamo Cigani", "Oči jedne žene", "Prazna čaša", "Jeremija".

Dogodilo se na današnji dan, 07.04.

Na današnji dan 1811. godine umro je Dositej Obradović, srpski prosvetitelj, pisac, filozof i pedagog, prvi ministar prosvete u obnovljenoj srpskoj državi, jedna od najznačajnijih ličnosti srpskog naroda krajem 18. i početkom 19. veka i srpske kulture uopšte. Svetovno ime bilo mu je Dimitrije. Školovao se u rodnom Čakovu (danas rumunski Banat) i Temišvaru, gde je učio zanat. Napustivši fruškogorski manastir Hopovo, gde je bio zamonašen, radio je kao privatni učitelj, najviše po srpskim mestima Dalmacije i uTrstu i Beču. Naučio je više stranih jezika, studirao na univerzitetima u Lajpcigu i Haleu, i bio je verovatno najučeniji Srbin svog vremena, uz Jovana Rajića. Na poziv vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa, došao je u Srbiju 1806. i 1808. organizovao je Veliku školu u Beogradu. Postao je 1811. prvi popečitelj prosveštenija (ministar prosvete) u Srbiji. Znanja i ideje moderne Evrope njegovog vremena unosio je u narod, kako bi ga prosvetio i uputio ka napretku, čak je doneo u Srbiju i neke poljoprivredne kulture. Njegov književni rad označio je otvaranje nove epohe u istoriji srpske književnosti. Dela: "Život i priključenija", "Basne", "Hristoitija", "Sovjeti zdravago razuma", "Sobranije", autor je svečane pesme "Vostani Serbie". Njegova sabrana dela u 10 tomova, u izdanju Gligorija Vozarovića, objavljena tridesetih godina 19. veka, prva su sabrana dela u srpskoj kulturi uopšte. Sahranjen je u porti Saborne crkve u Beogradu, iako je njegova izričita želja bila da bude sahranjen pored Hajdučke česme u beogradskom Košutnjaku.

Danas je nedelja, 7. april, 98. dan 2024. godine.

1348 - U Pragu je osnovan univerzitet, prvi u centralnoj Evropi. Praški univerzitet je najstariji slovenski univerzitet u modernom značenju te reči.

1498 - Umro je francuski kralj Šarl VIII, koji je vladao od 1483, a pod pritiskom plemstva započeo je 1494. ratove za osvajanje Italije, okončane šest decenija posle njegove smrti. Uspeo je da privremeno osvoji Napuljsku kraljevinu, a pohodi na Italiju imali su krupne kulturne posledice, pošto su pokrenuli širenje humanističke kulture u Francuskoj.

1614 - Umro je španski slikar i vajar grčkog porekla (sa Krita, tada venecijanskog) El Greko, čije je originalno slikarstvo prožeto tradicijama istočnog hrišćanstva (pravoslavlja) i italijanskom renesansom. S rodnog Krita, preko Venecije - gde je učio slikarstvo kod Jakopa Tintoreta - i Rima, dospeo je u španski grad Toledo (staru prestonicu Španije) u kojem je živeo 37 godina i ostao do smrti. Nepriznavanjem trodimenzionalnog prostora i klasične perspektive i tehnikom slikanja izduženih ljudskih figura, razlikovao se od svih slikara svog vremena, ali je tek početkom 20. veka shvaćeno da je jedan od najvećih majstora u istoriji slikarstva. Najviše je slikao portrete i obrađivao religiozne teme, jer su narudžbine Crkve bile njegov glavni izvor prihoda, ali nije prihvatao slikarstvo kao instrument verske propagande zbog čega je imao veoma rđavu reputaciju u rimokatoličkim krugovima u Španiji i često se sukobljavao sa verskim vlastima. I sam kralj Felipe II mu je prebacivao da je "površan" u obradi verskih tema. Dela: "Pogreb grofa Orgaza", "Duhovi", "Blagovesti", "Molitva na Maslinovoj gori", "Laokon", "Toledo", "Ortensio Feliks de Paravisino".

1770 - Rođen je engleski pisac Vilijam Vordsvort, čija je poezija označila prelaz iz klasicizma u romantizam. Najznačajniji je stvaralac prve generacije engleskih romantičara i ideolog novih kretanja u poeziji, mada ih sam nije označio kao romantizam. Centralna tema njegove lirike bila je opis osećanja mistične povezanosti s prirodom. Boravio je 1791. i 1792. u revolucionarnoj Francuskoj, postavši vatreni republikanac. Dela: zbirka pesama "Lirske balade", autobiografija u stihovima "Preludijum".

1772 - Rođen je francuski ekonomista Šarl Furije, socijalista-utopista koji je smatrao da je kapitalizam "asocijalan", jer su u njemu pojedinci u stalnom ratu jedni s drugima. Ekonomsko-društveni razvoj razvrstao je u tri perioda: predindustrijski, "rasparčanu, neprijatnu industriju" u kapitalizmu, i društvenu, privlačnu industriju. Smatrao je da se društvo može preobraziti u Harmoniju pomoću eksperimentalnih zajednica falangi u kojima ljudska individualnost dostiže vrhunac, što doprinosi opštoj harmoniji. Dela: "Novi industrijski i društveni svet", "Teorija četiri pokreta", "Sabrana dela".

1858 - Rođen je Đorđe Stanojević, srpski fizičar, profesor na Velikoj školi, rektor Beogradskog univerziteta, najzaslužniji za ranu elektrifikaciju Srbije. Diplomirao je na Velikoj školi u Beogradu 1881. Zaslužan je za izgradnju prvih hidroelektrana u Srbiji: Užice na Đetinji, Vučje na Vučjanci, Niš na Nišavi, Veliko Gradište na Peku, Vlasotince na Vlasini, Ivanjica na Moravici i Zaječar na Timoku. Konstruisao je i Beogradsku termocentralu. Zaslužan je i za prvo demonstriranje radija u Beogradu 1908. kao i za električno osvetljenje Beograda.

1910 - Na inicijativu srpskog naučnika Jovana Cvijića, u Beogradu je osnovano Srpsko geografsko društvo. Cilj tog društva bilo je širenje, kako je navedeno, naučno-stručnog rada i popularisanje znanja iz geografije i njoj srodnih nauka.

1915 - Rođena je američka pevačica Elinora Fejgn, poznata kao Bili Holidej, nazvana "kraljicom džeza i bluza". Prema muzičkim kritičarima, još se ni jedan džez pevač nije približio njenim interpretacijama. Bila je i veliki borac za prava žena i rasnih manjina.

1929 - Radio Beograd je prvi put prenosio sportsku utakmicu u Jugoslaviji. Reporter Rade Stoilović prenosio je drugo poluvreme susreta beogradskih fudbalskih ekipa BSK i Jugoslavije.

1929 - Rođen je Bob Denar, francuski profesionalni vojnik i plaćenik, znamenit po nizu državnih udara koje je izvršio u više frankofonih zemalja. Egzotična ličnost koja je poslužila kao predložak za više literarnih i filmskih ostvarenja, između ostalog, po uzoru na njega nastalo je delo "Psi rata" Frederika Forsajta.

1939 - Rođen je američki filmski režiser, scenarista i producent Frensis Ford Kopola, jedan od najznačajnijih filmskih stvaralaca u SAD u drugoj polovini 20. veka, dobitnik pet Oskara i dve "Zlatne palme" festivala u Kanu. Filmovi: režija - "Demencija", "Sada si veliki dečko", "Dolina sreće", "Pleme kiše", "Kum", "Prisluškivanje" (Zlatna palma), "Kum II" (Oskar), "Veliki Getsbi", "Apokalipsa sada" (Zlatna palma), "Kum III", "Kapetan Eo", "Pegi Su se udala", "Njujorške priče", scenariji - "Demencija", "Gori li Pariz?", "Sada si veliki dečko", "Pleme kiše", "Paton - žudnja za slavom" (Oskar), "Kum", "Prisluškivanje", (Oskar), "Veliki Getsbi", "Kum II" (Oskar), "Kum III", "Njujorške priče", produkcija - "Američki grafiti", "Prisluškivanje", "Kum II" (Oskar), "Apokalipsa sada", "Kum III".

1939 - Fašistička Italija izvršila je invaziju Albanije. Ta zemlja zauzeta je tada bez ispaljenog metka.

1943 - Umro je srpski pisac i diplomata Jovan Dučić, član Srpske kraljevske akademije, čija je lirika udarila pečat srpskoj poeziji u prvoj polovini 20. veka. Diplomirao je prava u Parizu i od 1912. do 1941. bio je diplomatski činovnik Kraljevine Srbije i Jugoslavije, na kraju i ambasador u nekolicini evropskih prestonica. Već prvom pesničkom zbirkom "Pjesme", izdatom 1901. u Mostaru, predstavio se kao specifičan liričar i vanredna pojava u srpskoj književnosti. Pisao je i prozu ("Jutra sa Leotara"), putopise ("Gradovi i himere", "Pismo iz Ženeve", "Pismo s Alpa", "Pismo iz Španije"), eseje ("Blago cara Radovana", "Moji saputnici", "Staza pored puta"), studije ("Grof Sava Vladislavić"), političku publicistiku ("Verujem u Boga i u srpstvo"). Umro je u SAD duboko rezigniran stradanjima srpskog naroda tokom rata, posebno na teritoriji takozvane NDH. Dugo nakon Drugog svetskog rata, pojedini segmenti njegovog dela bili su zanemarivani, zbog činjenice da je Dučić smatran simpatizerom Pokreta generala Mihailovića. Njegovi zemni ostaci počivali su šest decenija u varošici Geri u državi Indijana SAD, posle čega su prenesene u otadžbinu i položene u kriptu manastira Nova Gračanica iznad njegovog rodnog Trebinja.

1945 - Američki avioni potopili su u Drugom svetskom ratu najveći japanski ratni brod "Jamato".

1947 - Umro je američki automobilski magnat Henri Ford, proizvođač i konstruktor koji je najviše doprineo naglom razvoju automobilizma. Počeo je kao kovač, ali je vremenom uspeo da izgradi čitavu industrijsku imperiju. Prve "benzinske kočije" konstruisao je 1896. a od 1899. bavio se proizvodnjom automobila, kasnije i traktora. Prvi je uveo serijsku proizvodnju, kao i povoljno kreditiranje kupaca ustrojeno tako da prosečnom građaninu SAD automobili budu dostupni. Godine 1908. stvorio je "model T", "narodni automobil" koji je motorizovao SAD. Bio je poznat po neobičnoj brizi za svoje zaposlene i po podsticanju lične inicijative. Napisao je sećanja: "Moj život i rad", ali i antisemitsko delo "Međunarodni Jevrejin" - kojeg se kasnije odrekao uvidevši da je bio u zabludi.

1953 - Švedski diplomata Dag Hamaršeld izabran je za generalnog sekretara UN.

1963 - Donet je ustav kojim je naziv Federativna Narodna Republika Jugoslavija promenjen u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija, a Josip Broz je proglašen doživotnim šefom države. Njegovi tvorci su isticali da je to "prvi dokument novog tipa u istoriji ustavnosti", jer sadrži elemente "jedne prave povelje novog društva". U stvarnosti bila je to samo teorijska racionalizacija za konačno legalizovanje jednog totalitarnog sistema. Posle samo 11 godina donet je novi ustav - konfederalni, kojim je omogućeno razbijanje Jugoslavije.

1966 - Iz Sredozemnog mora kod španske obale izvađena je američka hidrogenska bomba, ispala iz aviona zbog tehničke greške.

1980 - SAD su prekinule diplomatske odnose sa Iranom.

1990 - Feribot "Skandinavska zvezda" zahvaćen je plamenom tokom krstarenja u Severnom moru između Norveške i Danske i u nesreći je poginulo 158 ljudi.

1992 - Skupština u Banja Luci je na osnovu plebiscita srpskog naroda u Bosni i Hercegovini u novembru 1991. proglasila nezavisnost Republike Srpske, a Biljana Plavšić i Nikola Koljević saopštili su da su podneli ostavke u Predsedništvu BiH. Do proglašenja je došlo nakon protivustavnog proglašenja BiH za nezavisnu državu.

1992 - Predsedništvo Srpske republike BiH donelo je odluku o osnivanju novinske agencije SRNA (Srpska novinska agencija).

1992 - SAD su priznale bivše jugoslovenske republike Sloveniju, Hrvatsku i BiH.

1992 - Vojska Hrvatske počinila je ratni zločin u srpskim selima kod Kupresa - samo u Malovanu brutalo je ubijeno 28 osoba.

1994 - U glavnom gradu Ruande Kigaliju ubijen je premijer Agate Uvilingijimana.

1997 - Vladini vojnici u Lumumbašiju, drugom najvećem gradu u Zairu (sadašnji Kongo), položili su oružje i priključili se pobunjenicima, koji su napredovali prema glavnom gradu Kinšasi.

1999 - Atinski list "Atinaiki" objavio je da je NATO tokom prve dve sedmice agresije na Srbiju (SRJ) izgubio 32 borbena aviona i da se 88 vojnika vode kao nestali - 44 Amerikanca, 11 Nemaca, osam Francuza, sedam Britanaca i 18 vojnika ostalih NATO zemalja.

1999 - U prvoj međunarodnoj utakmici od početka agresije NATO na Srbiju (SRJ) na stadionu "Partizana" pred 15.000 gledalaca fudbaleri atinskog AEK i beogradskog "Partizana" igrali su 1:1. Oko 300 navijača grčkog kluba donelo je humanitarnu pomoć u vrednosti milion maraka.

2004 - U sukobima iračkih pobunjenika i okupacionih snaga u iračkim gradovima Faludži, Kirkuku i Ramadiju poginulo je više od 80 ljudi.

2005 - Posle skoro šest decenija, od kako je 1947. povučena granica između Indije i Pakistana u Kašmiru, otvorena je autobuska linija između prestonica indijskog i pakistanskog dela Kašmira, Šrinagara i Muzafarabada.

2006 - U severnom Bagdadu, u tri eksplozije bombaša samoubica, unutar šiitske džamije i ispred nje, poginulo je 70 ljudi, a ranjeno je 158.

2009 - Umrla je Irena Grickat Radulović, srpski filolog, leksikograf, istoričar jezika, član SANU. Bila je naučni savetnik Instituta za srpski jezik i načelnik Arheografskog odeljenja Narodne biblioteke Srbije.

2014 - Predstavnici gradova regiona Donbas u istočnoj Ukrajini izglasali su rezoluciju o proglašenju "Donjecke narodne republike", otcepljene od Ukrajine.

2017 - Sa američkih razarača u istočnom Mediteranu ispaljeno je 59 raketa "tomahavk" na pozicije sirijske vojske u

bazi Šajrat, kao odmazda za napad snaga Bašara el Asada u Idlibu, što je zvanični Damask negirao. Napad je predstavljen kao prvi direktan napad SAD na pozicije sirijske vojske, motivisan korišćenjem hemijskog oružja u Idlibu.

2017 - Vojni avion G-4 Super Galeb Vojske Srbije srušio se u ataru sela Slatina, opština Ub, pri čemu su poginula dva pilota.

2017 - Preminuo je Relja Bašić, jugoslovenski i hrvatski pozorišni, filmski i televizijski glumac. Tokom izuzetne umetničke karijere odigrao je više od 3.700 pozorišnih predstava, glumio u 56 domaćih i 71 stranom filmu, sarađujući pritom i s najvećim imenima evropske i svetske kinematografije. Osnovao je, i trideset godina vodio, putujuće pozorište Teatar u gostima. U negdašnjoj Jugoslaviji upamćen je posebno kao "gospodin Fulir" u humorističkom filmu Kreše Golika "Ko peva zlo ne misli".

2018 - Sirijska pobunjenička grupa Džaiš al Islam optužila je vladine snage za napad hemijskim oružjem na civile u istočnoj Guti, predgrađu Damaska, kada je povređeno oko 500 osoba a više od 70 je poginulo. Zapadne države na čelu sa SAD, Britanijom i Francuskom odmah su optužile sirijsku vladu.

- Danas je svetski dan zdravlja. Tog dana 1948. počela je da radi Svetska zdravstvena organizacija.

Dogodilo se na današnji dan, 08.04.

Na današnji dan 1937. godine rođen je Momčilo Momo Kapor, srpski književnik, slikar, novinar. Diplomirao je slikarstvo 1961. u Beogradu. Napisao je više romana i zbirki priča, autor je i nekoliko dokumentarnih filmova i tv emisija. Dela: "Beleške jedne Ane", "Foliranti", "Una", "Knjiga žalbi", "Uspomene jednog crtača", "Vodič kroz srpski mentalitet". Scenarista je više filmova: "Valter brani Sarajevo", "Banket". Bio je akademik Republike Srpske.




Danas je ponedeljak, 8. april, 99. dan 2024. godine.

217 - Ubijen je rimski car Karakala, Marko Aurelije, jedan od najbrutalnijih vladara u rimskoj istoriji. Sa ocem Septimijem Severom vladao je od 198. do 211, a potom sam, krajnje surovo, pogubivši čak i brata, dok i sam nije ubijen 217. Da bi ublažio nezadovoljstvo, posebno u provincijama, 212. dao je puno građansko pravo svim stanovnicima Carstva koji su rođeni kao slobodni (Constitutio Antoniniana).

1513 - Huan Ponse de Leon otkrio je Floridu i proglasio je posedom Španije.

1692 - Rođen je italijanski violinski virtuoz i kompozitor Đuzepe Tartini, koji je uveo novine u tehniku sviranja i građenja violina i otkrio pojedine akustične pojave u muzici. Komponovao je mnoštvo violinskih koncerata i sonata, uključujući sonatu "Đavolji triler".

1818 - Rođen je nemački hemičar August Vilhelm fon Hofman, značajan po istraživanjima u organskoj hemiji. Osnivač je moderne industrije anilinskih boja iz katrana kamenog uglja.

1849 - Rođen je srpski slikar Miloš Tenković, začetnik i jedan od najdarovitijih predstavnika realizma u srpskom slikarstvu. Školovao se u Beču i Minhenu, a po povratku u Beograd do smrti 1890. bio je gimnazijski profesor. Radio je portrete, mrtvu prirodu i pejsaže. Dela: "Prodavačica cveća", "Majolika", "Autoportret", "Pejzaž s kravama", studije, akvareli, crteži.

1893 - Rođena je američka filmska glumica kanadskog porekla Gledis Smit, poznata kao Meri Pikford, zvezda nemog filma. S Čarlijem Čaplinom, Daglasom Ferbanksom i Dejvidom Grifitom osnovala je 1919. filmsku kompaniju "Junajted artist korporejšn". Filmovi: "Dobri mali đavo", "Devojka od juče", "Jedna mala bogata devojka", "Polijana", "Mali lord Fontelroj", "Gaučo", "Koketa".

1894 - Umro je indijski pisac Bankim Čandra Čaterdži, prvi značajniji autor koji je pisao na bengalskom jeziku. Bio je pod znatnim uticajem škotskog pisca Voltera Skota i uglavnom je pisao romantične romane s domaćim temama i moralističkim tonom. Dela: romani "Kapalkundala", "Mrinalini", "Jurgalangurija", "Čandrašekhar", "Rađani", "Krišnakanter Čil", "Anandamat", "Debi Čaudhurani", "Sitaram".

1902 - Umro je baron Jovan Živković, pravnik, političar, bankar, jedan od prvaka Srba u Austrougarskoj. Gimnaziju je učio u Karlovcima, a pravne nauke u Pečuju, Požunu (Bratislava) i Beču. Učestvovao je u pripremama za Majsku skupštinu Srba 1848. i u radu Blagoveštenskog sabora 1861. Bio je sremski podžupan, većnik Banskog stola i Stola sedmorice u Zagrebu (vrhovni sud) i poslanik Sremske županije u Saboru u Zagrebu, kao i predsednik Upravnog odbora Srpske banke u Zagrebu, vitez Reda gvozdene krune drugog reda i Malteškog krsta.

1907 - Francuska i Britanija potpisale su konvenciju kojom je potvrđena nezavisnost Sijama (Tajlanda). Tajland je uspeo da očuva suverenost tokom čitavog perioda kolonijalne istorije, iako su sve susedne teritorije bile pretvorene u kolonije raznih evropskih sila.

1913 - U Pekingu je počela da zaseda prva kineska skupština.

1929 - Rođen je Žak Brel, francusko belgijski šansonjer. Njegovi hitovi "Ne me quitte pas", "Amsterdam", "Mathilde", postali su svojevrsni spomenici frankofone baštine, a Brelovi tekstovi ali i retko sugestivan nastup, inspirisali su brojne muzičke stvaraoce širom sveta. Iako rođeni Belgijanac veči deo života proveo je u Parizu da bi poslednje godine proživeo u Francuskoj Polineziji, gde je i sahranjen, nedaleko od groba francuskog slikara Pola Gogena.

1936 - Umro je austrijski lekar Robert Baranji, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1914. Rasvetlio je funkciju vestibularnog aparata - organa koji reguliše ravnotežu ljudskog tela i tonus mišića. Doprineo je i boljem upoznavanju funkcije malog mozga i lečenju nekih oboljenja tog dela mozga.

1946 - Otvorena je poslednja sednica Lige naroda u Ženevi, pre nego što je ta organizacija zamenjena Ujedinjenim nacijama.

1950 - Umro je ruski baletski igrač i koreograf Vladimir Fomič Nižinski, možda najveći u istoriji baleta, čija je igračka karijera trajala samo četiri godine, jer je 1917. oboleo od neizlečive duševne bolesti. Njegove kreacije niko nije nadmašio, a skokovi u baletu "San o ruži" su, zbog neuobičajene visine i lepote, ušli u legendu kao nedosegnut ideal.

1971 - U Londonu je održan Prvi svetski kongres Roma, na kome je odlučeno da je ispravan naziv tog naroda - Romi. Usvojena je romska plavo-zelena zastava sa točkom u sredini (po uzoru na Indiju), pesma "Đelem, đelem" prihvaćena je kao himna i utvrđeno da je 8. april Svetski dan Roma.

1973 - Umro je je španski slikar, vajar, keramičar i dekorater Pablo Ruis Pikaso, osnivač kubizma, jedan od najznačajnijih slikara 20. veka. Slikarstvo je učio u rodnoj Španiji, a od 1904. je stalno živeo u Parizu. Naslikao je više od 18.000 slika koje su likovni kritičari podelili na nekoliko faza: plavu, ružičastu, crnu, kubističku i nadrealističku. Revolucionarne kubističke slike, počev od "Gospođica iz Avinjona" iz 1907, su mu donele svetsku slavu. Naslikao je "Gerniku", sliku na kojoj je potresno prikazao tragičnu sudbinu svoje otadžbine u ratu i zakleo se da se neće vratitu u Španiju dok je na vlasti Franko, koji je umro dve godine posle Pikasa.

1984 - Umro je ruski fizičar Pjotr Leonidovič Kapica, jedan od najistaknutijih fizičara 20. veka, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1978, inostrani član Srpske akademije nauka i umetnosti. Od 1921. do 1934. radio je u Velikoj Britaniji, a po povratku je rukovodio Institutom Akademije nauka Sovjetskog Saveza za fiziku. Uspeo je da stvori vrlo jaka magnetna polja, otkrio je zavisnost električnog otpora polikristalnih metala od jakog magnetskog polja, koja nosi njegovo ime, radio je na fizici niskih temperatura (helijum II, tečni vazduh, vodonik), unapredio je hidrodinamiku, posebno u oblasti termičkih pojava u tankim slojevima tečnosti.

1986 - Islamski teroristi su automobilom-bombom u većinski hrišćanskoj luci Žunije, blizu središta Partije falange predsednika Libana Amina Džemajela, ubili 10 civila.

1990 - Nepalski kralj Birendra ukinuo je zabranu rada političkih partija, koja je bila na snazi 30 godina.

1993 - Umro je srpski glumac Stojan Aranđelović. Za ulogu u drami "Pregršt sreće" dobio je nagradu na Sterijinom pozorju u Novom Sadu, a 1984. nagradu "Slavica" za životno delo.

1996 - Savezna Republika Jugoslavija i Bivša Jugoslovenska Republika Makedonija potpisale su sporazum o normalizaciji odnosa.

1999 - Avioni NATO su u podnožju Tornika, najvišeg vrha Zlatibora, razorili Skijaški centar i obližnje Dečje odmaralište s ambulantom, usmrtivši čuvare Ski-centra Radoja Marjanovića i Nedeljka Uroševića i šumara Milanka Savića.

1999 - Ruski književnik i nobelovac Aleksandar Solženjicin izjavio je da je NATO agresijom na Srbiju (SRJ) zgazio povelju UN i "čitavom svetu i sledećem veku nametnuo drevni zakon - zakon džungle: onaj ko je silan, u svemu je u pravu", upozorivši: "Pred očima čovečanstva uništava se prekrasna zemlja i civilizovane vlade tome aplaudiraju".

1999 - Predsednik Poslaničkog doma češke skupštine Vaclav Klaus, ranije predsednik vlade Češke, okrivio je NATO za egzodus Albanaca, rekavši da su oni sa Kosova i Metohije počeli da beže tek s prvim NATO bombama i da ta "ključna činjenica" pokazuje da nema govora o navodnom primarnom cilju NATO da spreči masovni izbeglički talas.

2003 - Granata ispaljena iz tenka američkih snaga na hotel pun stranih novinara u Bagdadu usmrtila je kamermana Rojtersa Tarasa Protajuka i španske "Tele 5" Hosea Kousa.

2010 - Umro je Malkolm Meklaren, jedan od tvoraca i svojevrni simbol Pank pokreta 70-ih i 80-ih 20. veka. u Britaniji. Meklaren je bio menadžer sastava "Seks pistols" najpoznatijeg po ploči "God save the queen" koja je dugo bila zabranjena na BiBiSi-ju. Pank je jedan od najznačajnijih pokreta u savremenoj muzičkoj kulturi, po opštoj oceni Meklaren je na njegovo oblikovanje imao presudan uticaj.

2018 - Partija Fides aktuelnog mađarskog premijera Viktora Orbana apsolutno je pobedila na parlamentarnim izborima u toj zemlji, osvojivši dvotrećinsku većinu.

Dogodilo se na današnji dan, 09.04.

Danas je utorak, 9. april, 100. dan 2024. godine.

1241 - Mongolski konjanici pod komandom Batu Kana, unuka Džingis Kana, potukli su nemačke tevtonske vitezove u bici kod Legnice u Šleziji.

1483 - Umro je engleski kralj Edvard IV, vođa dinastije Jork u građanskom "Ratu dveju ruža" protiv pristalica dinastije Lankaster. Presto je osigurao pobedama svojih snaga 1461. u ključnim bitkama kod Mortimer Krosa i Toutona. Krunu mu je 1470. preoteo prethodnik na prestolu Henri VI, ali je pobedom nad vojskom Lankastera u bici kod Tuksberija 1471. ponovo postao kralj.

1553 - Umro je francuski pisac Fransoa Rable, najznačajnija ličnost francuske renesanse. Zamonašio se kako bi sebi obezbedio mirno i stabilno školovanje, ali je nakon sukoba sa pretpostavljenima, zbog učenja grčkog, što je tadašnja Sorbona sprečavala, napustio manastir. Završio je medicinu u Monpeljeu i radio je kao lekar u Lionu. Pošto su njegova književna dela zabranjivana neretko je menjao mesto boravka. Glavna dela: "Gargantua" i "Pantagruel". Šaljivom pričom o neobičnoj kraljevskoj porodici divova, uz mnoštvo dosetki, izražavao je opšte ideje pravde, istinoljubivosti i humanosti. Na srpski jezik njegova dela je, virtuozno, preveo Stanislav Vinaver.

1588 - Umro je italijanski slikar Paolo Veroneze, jedan od najznačajnijih predstavnika venecijanskog slikarstva. Bio je majstor kolorita, dinamičnih kompozicija, svetla, gesta, prostora, slikar gozbi, skupocenih tkanina, veličanstvenih enterijera i eksterijera, renesansnog ambijenta u koji je prenosio biblijske i mitološke teme. Obrađivao je teme iz hrišćanstva i antičke mitologije, proslavivši bogatstvo i moć tadašnje venecijanske države.

1626 - Umro je engleski filozof i državnik Frensis Bekon, jedan od osnivača modernog materijalizma u filozofiji. Izradio je opšti plan za obnovu nauke (Instauratio Magna). Njegova klasifikacija i kritika idola (zabluda) smatra se prvom kritikom ideologije. Prema njegovim načelima, u Engleskoj je 1662. osnovano "Učeno društvo". U vreme vladavine kralja Džejmsa I, bio je lord kancelar od 1618. do 1621. Uticao je na francuske enciklopediste 18. veka i njemu je posvećena velika "Francuska enciklopedija". Dela: "Unapređenje nauke", "Novi organon", "Nova atlantida", "Eseji ili saveti etički i politički".

1683 - Francuski istraživač Rober Kavelije, proglasio je prostranu teritoriju u Americi posedom Francuske, nazvavši je Luizijana u čast kralja Luja XIV.

1821 - Rođen je francuski pisac Šarl Pjer Bodler, jedan od najvećih lirskih pesnika 19. veka. Prevazišao je estetičke forme svog vremena, uneo u poeziju orijentalne boje i egzotiku, zadržao elemente romantizma i nagovestio je simbolizam. Njegova poezija je izraz očajanja i degeneracije civilizacije u kojoj je živeo. Uz zbirku pesama "Cveće zla", koju mnogi kritičari smatraju najvećim lirskim događajem 19. veka, objavio je prozno delo "Veštački raj".

1865 - Južnjački general Robert Li predao se komandantu severnjačkih snaga generalu Julisizu Grantu i potpisao kapitulaciju otcepljenih država Konfederacije, čime je završen četvorogodišnji Američki građanski rat. U tom ratu poginulo je više od 600.000 ljudi.

1872 - Rođen je francuski državnik Leon Blum, vođa Socijalističke stranke od osnivanja 1920, predsednik vlade Narodnog fronta 1936. i 1937. i u martu i aprilu 1938, prvi socijalistički predsednik vlade Francuske od 1870. Jedan je od tvoraca "politike nemešanja" u građanski rat u Španiji. U Drugom svetskom ratu Nemci su ga zatvorili u koncentracioni logor Dahau. Treći put je predvodio francusku vladu 1946. i 1947.

1881 - Rođen je Veselin Čajkanović, srpski klasični filolog i istoričar religije, član Srpske kraljevske akademije. Po okončanju studija klasičnih jezika na Velikoj školi u Beogradu 1903. usavršava se u Nemačkoj, u Lajpcigu i Minhenu, gde je doktorirao 1907. Na Filozofskom fakultetu u Beogradu rukovodio je katedrom za klasičnu filologiju. Na Bogoslovskom fakultetu predavao je Uporednu istoriju religija. U više navrata bio je dekan Filozofskog fakulteta. Rukovodio je Zadužbinom Nikole Čupića, Društvom Sv. Save, bio je upravnik Srpske književne zadruge. Kao rezervni oficir učestvovao je u balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu. U Bizerti je osnovao Štampariju srpskih invalida i časopis "Napredak". Prevodio je Plutarha, Tacita, Vergilija, Svetonija, Livija, Plauta. Posebno su značajna njegova istraživanja stare srpske religije i mitologije. Odlikovan je nizom priznanja, između ostalih i Legijom časti. Dela: "Vergilije i njegovi savremenici", "O srpskom vrhovnom bogu", "Mit i religija u Srba", "Rečnik srpskih narodnih verovanja o biljkama", "Stara srpska religija i mitologija". Njegova "Sabrana dela iz srpske religije i mitologije" objavljena su tek 1994.

1926 - Rođen je Hju Hefner, američki biznismen, izdavač, producent, osnivač magazina "Plejboj". Osnivanjem tog časopisa, decembra 1953, odnosno uređivačkom koncepcijom koju je osmislio, Hefner je izgradivši nov brend, umnogome postavio osnove opšteg oslobađanja seksualnosti, šezdesetih i sedamdesetih 20. veka. Već krajem pedesetih "Plejboj", koji je odlikovala vrhunska štampa, mnoštvo erotskog sadržaja ali i kvalitetan informativni materijal, dostigao je tiraž od 4,5 miliona. Taj nivo održavan sve do devedesetih a tiraž je rastao, sedamdesetih je iznosio oko 7 miliona. Časopis koji je vodio, Hefner je opisivao kao magazin koji se bavi stilom života.

1928 - U Turskoj je u okviru reformi Kemala Ataturka islam prestao da bude državna religija.

1933 - Rođen je Žan Pol Belmondo, francuski glumac. Bio je zvezda "novog talasa" francuske kinematografije šezdesetih godina 20. veka. Posebno je upamćen po ulogama u akcionim filmovima i komedijama. Filmovi: "Budi lepa i ćuti", "Do poslednjeg daha", "Ljubav", "Žena je žena", "Leon Moren, sveštenik", "Moderato kantabile", "Pare na sunce", "Čovek iz Rija", "Ludi Pjero", "Gori li Pariz?", "Lopov", "Sirena sa Misisipija", "Borsalino", "Staviski", "Strah nad gradom", "Životinja", "Srećan Uskrs".

1940 - U Beogradu je održan Prvi kongres studenata Kraljevine Jugoslavije, na kojem je 127 delegata Beogradskog, Zagrebačkog i Ljubljanskog univerziteta (fakulteti u Subotici i Skoplju su bili u okviru Beogradskog univerziteta) deklaracijom odlučno osudilo imperijalistički rat i izrazilo spremnost studenata i omladine da, zajedno s narodom, nastave borbu protiv uvlačenja zemlje u rat.

1940 - Nemačka je u Drugom svetskom ratu bez objave neprijateljstava napala Norvešku i Dansku. Rano ujutro nemački ambasadori predali su ultimatum vladama u Oslu i Kopenhagenu da se, trenutno i bez otpora, stave "pod zaštitu Rajha". Danska je pristala, a Norveška odlučno odbila predaju. I pored britanske i francuske pomoći, nemačke trupe su skršile otpor. U Norveškoj je u to vreme bio aktivan lokalni nacistički pokret pod vodstvom majora Vidkuna Kvislinga.

1959 - Umro je američki arhitekta Frenk Lojd Rajt, jedan od tvoraca moderne funkcionalne arhitekture. Prvi je u SAD upotrebio armirani beton i industrijski građevinski materijal i snažno je uticao na savremenu arhitekturu. Konstruisao je niz građevina, uključujući Gugenhajmov muzej u Njujorku i hotel "Imperijal" u Tokiju.

1977 - Legalizovan je rad Komunističke partije u Španiji, posle višedecinijske obustave rada, za vreme Frankove vladavine.

1988 - Li Peng je imenovan za premijera Kine.

1991 - Skupština Gruzije je jednoglasno usvojila Deklaraciju o nezavisnosti od Sovjetskog Saveza, posle referenduma na kojem se 97 odsto građana izjasnilo za nezavisnu Gruziju.

1993 - Generalna skupština Ujedinjenih nacija primila je u članstvo svetske organizacije Bivšu jugoslovensku republiku Makedoniju.

1995 - Predsednik Alberto Fuhimori dobio je drugi petogodišnji mandat, na prvim mirnim predsedničkim izborima u Peruu od 1980.

1998 - U paničnom stampedu islamskih hodočasnika u Saudijskoj Arabiji poginulo je 119 islamskih vernika iz više zemalja.

1999 - Avioni NATO su prilikom napada na fabriku automobila "Zastava" u Kragujevcu, ranili najmanje 126 radnika.

1999 - Sa teritorije Albanije artiljerijom je napadnuta karaula Vojske Jugoslavije "Košare", u prvom u nizu bezuspešnih pokušaja terorističke takozvane Oslobodilačke vojske Kosova, da uz učešće jedinica albanske armije i vazdušnu podršku NATO, izvede kopnenu invaziju na Srbiju (SRJ).

1999 - Pobunjeni vojnici su na aerodromu u Nijameju ubili predsednika Nigera Ibrahima Barea Mainasaru.

2002 - Skupštine Srbije i Crne Gore prihvatili su sporazum o ukidanju Savezne Republike Jugoslavije i stvaranju - Državne zajednice Srbija i Crna Gora, koji su, uz posredovanje Evropske unije, 14. marta potpisali predsednici Jugoslavije i Crne Gore Vojislav Koštunica i Milo Đukanović, potpredsednik Savezne vlade Miroljub Labus, šefovi vlada dveju republika Zoran Đinđić i Filip Vujanović i visoki predstavnik EU za spoljnu politiku i bezbednost Havijer Solana.

2003 - Američke snage ovladale su centrom Bagdada.

2004 - Vlada SAD je, godinu dana posle pada Bagdada, ukinula zabranu prodaje oružja Iraku "za policijske snage i buduću iračku vojsku".

2005 - Britanski prestolonaslednik princ Čarls i Kamila Parker Bouls venčali su se u Vindzoru, a venčanje je, po prvi put u istoriji monarhije u Ujedinjenom kraljevstvu, obavljeno i po građanskoj proceduri u lokalnoj opštini. Čarlsova prva supruga, princeza Dajana, poginula je u automobilskoj nesreći u Parizu 1997.

2006 - Poginulo je 29 osoba, žena i dece, u Karačiju, u Pakistanu, u ljudskom "stampedu" koji je nastao po izlasku vernika iz džamije. Metež je započeo ubrzo posle okončanja obeležavanja godišnjice rođenja proroka Muhameda.

2007 - Najmanje 26 osoba je poginulo, dok je 18 povređeno, u sudaru kamiona i autobusa u zapadnom delu Irana. Autobus sa hodočasnicima, koji se se vraćali u Isfahan, posle obilaska nekoliko verskih mesta u susednom Iraku, survao se u dolinu, pošto ga je kamion udario na mostu, na putu koji povezuje gradove Ilam i Kermanšah, oko 700 kilometara jugozapadno od prestonice Teherana.

2011 - Umro je Sidni Lamet, američki filmski režiser, producent i scenarista, jedan od vodećih reditelja druge polovine 20. veka. Režirao je više od 40 filmova. Pet puta bio je nominovan za Oskara, ali ga je dobio tek 2005. za životno delo. Filmovi: "Dvanaest gnevnih ljudi", "Pasje popodne", "Mreža", "Presuda", "Ubistvo u Orijent ekspresu", "Serpiko", "Dugo putovanje u noć".

2014 - Preminula je Svetlana Velmar-Janković, književnik, redovni član SANU. Bila je urednik u beogradskoj "Prosveti", gde je pored drugog uređivala i znamenitu ediciju "Baština". Dobitnica je niza priznanja, od nagrada "Isidora Sekulić", "Ivo Andrić", preko priznanja za najčitaniju knjigu Narodne biblioteke Srbije, do NIN-ove nagrade, koju je dobila za roman "Bezdno". Druga dela: "Ožiljak", "Lagum", "Nigdina", "Vostanije", "Dorćol", "Vračar", "Glasovi", "Žezlo", "Knez Mihailo".

2017 - U terorističkim napadima na dve koptske crkve u Egiptu 45 osoba je poginulo, a 126 je povređeno. Ekstremistička tzv. Islamska država preuzela je odgovornost za napade. Teroristi-samoubice aktivirali su eksploziv ispred hrama Svetog Marka u Aleksandriji i u crkvi Mar Girgis u gradu Tanta, između Kaira i Aleksandrije.

2021 - Umro je Remzi Klark, proslavljeni američki pravnik, advokat, vrhovni državni pravobranilac SAD, u vreme Lindona Džonsona. Uobličio je rešenja kojima su u sklopu Zakona o biračkim pravima 1965. godine, i Zakona o građanskim pravima 1968, konačno, pravno, odstranjeni ostaci rasne segregacije u SAD. Bio je odlučan protivnik smrtne kazne i borac protiv vojnih intervencija SAD širom sveta. Uživao je izuzetan i stručni i lični ugled. Univerzitet u Beogradu dodelio mu je počasni doktorat.

Dogodilo se na današnji dan, 10.04.

Danas je sreda, 10. april, 101. dan 2024. godine.

1585 - Umro je papa italijanskog porekla Grgur XIII, koji je tokom 13 godina kao poglavar rimokatoličke crkve podsticao francuske rimokatolike na isključivost i blagoslovio pokolj hugenota (francuskih protestanata) u Vartolomejskoj noći 1572. Podržavao je španskog kralja Felipa II, vatrenog pristalicu inkvizicije, u borbi protiv protestanske Engleske i pomagao jezuite. Kalendar, koji je zahvaljujući njemu reformisan 1582. poznat kao Gregorijanski, astronomski je neuporedivo tačniji od starog, Julijanskog.

1583 - Rođen je holandski pravnik, pisac i humanista Huig de Grot, poznat kao Hugo Grocijus, osnivač nauke o međunarodnom pravu. Pripadao je "školi prirodnog prava" i dokazivao je jednakost ljudi među sobom i pred zakonom. Zastupao je tezu da su mora (i okeani) opšte dobro i da pojedine zemlje nemaju pravo njihovog ekskluzivnog korišćenja. Zalagao se za versku toleranciju (bilo je to vreme sukoba Katolika i Protestanata u Grocijusovoj Holandiji), ali je 1618. uhapšen u Utrehtu i 1619. osuđen na doživotnu robiju kao jeretik. Uspeo je 1621. da pobegne u Francusku i od 1635. do smrti 1645. bio je ambasador Švedske u Francuskoj. Dela: pravna i religiozna - "De iure belli ac pacis", "Mare liberum", "De iure praedae", "De veritate religionis Ćristianae", "Via et votum ad pacem ečlesiasticam", drame - "Ćristus patiens", "Sophomphaneas", "Adamus exul".

1778 - Rođen je engleski pisac Vilijam Hezlit, jedan od najznačajnijih književnih kritičara 19. veka. Napisao je obimnu biografiju Napoleona I i više knjiga o umetnosti. Ostala dela: "Predavanja o engleskim pesnicima", "Engleski komični pisci", "Predavanja pretežno o dramskoj književnosti elizabetanskog doba", "Duh vremena ili savremeni portreti".

1813 - Umro je francuski matematičar, mehaničar i astronom italijanskog porekla Luj Lagranž, koji je s 19 godina postao profesor matematike u Artiljerijskoj školi u rodnom Torinu. Objavio je niz radova iz teorije brojeva, varijacionog računa, teorije parcijalnih jednačina, nebeske mehanike, sferne astronomije i mnoga od tih otkrića nose njegovo ime. Dela: "Analitička mehanika", "Teorija analitičkih funkcija I-II", "O libraciji Meseca", "O teoriji Jupiterovih satelita".

1814 - Britanske i španske snage porazile su u bici kod Tuluza trupe francuskog cara Napoleona I, koji je sutradan abdicirao i prognan je na sredozemno ostrvo Elba.

1847 - Rođen je američki novinar mađarskog porekla Džozef Pulicer, začetnik "žute štampe", iz čije se fondacije svake godine dodeljuje "Pulicerova nagrada" za novinarstvo, karikaturu, američku istoriju, poeziju, dramu, roman i muziku. Emigrirao je mlad u SAD, učestvovao u Američkom građanskom ratu i biran je u Kongres. Bio je vlasnik listova "Vorld" i "Ivning vorld" u Njujorku i "Post-dispeč" u Sent Luisu. Na Kolumbija univerzitetu osnovao je 1903. prvu novinarsku školu.

1867 - Umro je ruski šahista Aleksandar Dmitrijevič Petrov, prvi ruski šahovski majstor i teoretičar šaha, utemeljivač ruske šahovske škole, najveći šahista prve polovine 19. veka. Smatran je nepobedivim, ali je odbijao da igra van Rusije. Komponovao je i šahovske probleme, a 1824. izdao je udžbenik šaha. Jedna varijanta nazvana je prema njemu - Odbrana Petrova.

1883 - Vlada SAD je zabranila upotrebu indijanskih jezika, praktikovanje njihove religije, kulture i običaja.

1919 - U vojnoj zasedi ubijen je meksički seljački vođa Emilijano Zapata, koji je od 1910. bio lider pobune. Borio se protiv diktatora Hose Dijasa, kasnije protiv predsednika Venustijana Karanse. Objavio je 1911. "Aljaski program" kojim je zemlja data seljacima - akt koji je snažno ođeknuo u Meksiku i zemljama Latinske Amerike. Karansa je uz podršku SAD razbio revolucionarne snage i organizovao klopku u kojoj je Zapata izrešetan mecima.

1921 - Sun Jat Sen je izabran za predsednika Kine.

1929 - Rođen je švedski pozorišni i filmski glumac Karl Adolf fon Sidov, poznat kao Maks fon Sidov, snažna i izuzetno sugestivna glumačka ličnost, koji je svetsku slavu stekao glavnim ulogama u filmovima Ingmara Bergmana. Filmovi: "Gospođica Julija", "Sedmi pečat", "Lice", "Devičanski izvor", "Zimsko svetlo", "Najveća ikad ispričana priča", "Havaji", "Sramota", "Strast", "Emigranti", "Stepski vuk", "Pseće srce", "Tri kondorova dana", "Tatarska pustinja", "Mrtva straža", "Pobeda", "Smaragd", "Hana i njene sestre", "Druga pobeda", "Duet za jednog".

1929 - Rođen je srpski kompozitor Dušan Radić, član SANU, jedan od najznačajnijih naših kompozitora 20. veka. sa impozantanim opusom. Njegova muzika imala je vodeću ulogu u raskidu sa estetskom doktrinom socrealizma. Prvi je naš avangradni kompozitor posle Drugog svetskog rata.

1932 - Rođen je egipatski filmski glumac Majkl Šalhub, poznat kao Omar Šarif, koji je najčešće tumačio uloge romantičnih ljubavnika i heroja. Filmovi: "Lorens od Arabije", "Noć generala", "Doktor Živago", "Smešna devojka".

1938 - Austrijanci su se na referendumu izjasnili za prisajedinjenje Nemačkoj.

1941 - Pod zaštitom nacističkih okupatora, u Zagrebu je proglašena tzv. Nezavisna Država Hrvatska, pod vodstvom Ante Pavelića, koji je predvodio teroristički hrvatski ustaški pokret. Formiranje NDH je podržao i lider Hrvatske seljačke stranke Vlatko Maček. U NDH je ubrzo započceo masovni teror nad Srbima i Jevrejima. Do jeseni 1941. u Srbiju je proterano oko 200.000 Srba. Srbe koji su ostali u NDH rimokatolička crkva u Hrvatskoj prisilno je pokrštavala, a najdrastičniji oblik terora bili su masovni pokolji. Samo u Jasenovcu usmrćeno je prema procenama 700.000 ljudi, ogromnom većinom Srba. Ta najveća "fabrika smrti" u Drugom svetskom ratu na Jugoistoku Evrope radila je punom parom od leta 1941. do kraja aprila 1945, kada su posle neuspešne pobune preostalih logoraša u Jasenovac ušli pripadnici NOVJ.

1944 - Crvena armija je u Drugom svetskom ratu izbacila nemačke okupatore iz Odese, najvećeg lučkog grada negdašnje Sovjetske države na Crnom moru.

1954 - Umro je francuski hemičar i industrijalac Ogist Limijer, koji je s bratom Lujem napravio prvu filmsku kameru i osnovao u Lionu fabriku za izradu fotografskog materijala. Braća su izumela postupak snimanja u prirodnim bojama i u pariskoj kafani "Gran kafe" priredila 28. decembra 1895. prvu filmsku predstavu u svetu ("Ulazak voza u stanicu", "Radnici izlaze iz fabrike").

1963 - U severnom Atlantiku u eksploziji američke atomske podmornice "Trešer" poginulo je 129 ljudi. Posle duge istrage nije saopšten uzrok najteže, obelodanjene, podmorničke nesreće u istoriji SAD.

1972 - U zemljotresu u južnom Iranu poginulo je više od 5.000 ljudi.

1972 - Više od 50 zemalja, uključujući Sovjetski Savez i SAD, potpisalo je Konvenciju o zabrani biološkog oružja.

1973 - U pokušaju prizemljenja na aerodrom u švajcarskom gradu Bazel srušio se avion kompanije "Invikta", koji je poleteo iz Bristola u Engleskoj, a nesreću nije preživelo 108 ljudi.

1986 - SAD su izvele nuklearnu probu u Nevadi, uprkos protesta mirovnih grupa i sovjetske kampanje za zabranu proba.

1993 - U Južnoj Africi je ubijen jedan od crnačkih vođa Kris Hani, lider južnoafričke Komunističke partije, a sutradan su crnci iz osvete spalili dvojicu belaca.

1994 - Avioni NATO su prvi put bombardovali položaje Vojske Republike Srpske oko Goražda, što je obrazloženo zaštitom snaga Ujedinjenih nacija.

1995 - Izrael i Jordan razmenili su ambasadore na osnovu mirovnog sporazuma dveju zemalja iz oktobra 1994.

1999 - U napadu aviona NATO kasetnim bombama na selo Mirovac između Podujeva i Kuršumlije ubijeno je najmanje troje civila, uključujući jednogodišnju Bojanu Tošović.

1999 - U Teheranu je saopšteno da su "teroristički elementi" ubili zamenika generalštaba iranske armije generala Alija Sajeda Širazija.

2001 - Gornji dom holandske skupštine u Hagu glasao je nadmoćnom većinom za zakon o eutanaziji, ne obazirući se na ulične demonstracije hiljada protivnika tog zakona, čime je Holandija postala prva zemlja u svetu u kojoj je ozakonjeno ubistvo iz milosrđa.

2006 - U Gani se 120 ljudi udavilo kada se brod s putnicima i robom prevrnuo na jezeru Volta. Na brodu se nalazilo 150 putnika a spaseno je samo 30.

2006 - Umro je švedski režiser i pisac Vilgot Sjoman čiji su provokativni filmovi izazivali rasprave 60-tih godina 20 veka. Vilgotovi filmovi bili su svojevrsna kritika društva i obilovali su seksualno eksplicitnim scenama. Sarađivao je sa Ingmarom Bergmanom - "Zimsko svetlo", a svoj prvi film samostalno je režirao 1963. - "Ljubavnica". Ukupno je režirao 15 filmova, među kojima su najpoznatiji "Ljubopitljiv sam žuto" (I Am Curious Yellow) i "Ljubopitljiv sam plavo" (I Am Curious Blue) iz 1967. godine koji su u SAD bili dve godine zabranjeni za prikazivanje zbog slobodnih scena. Njegov poslednji film "Alfred" o životu Alfreda Nobela snimljen je 1995. Napisao je više od 20 knjiga.

2007 - Najmanje 34 imigranta su se utopila prilikom ilegalnog prelaska preko Adenskog zaliva iz Somalije u Jemen. Na rizično putovanje krenula su tri broda, u kojima je bilo ukupno 365 ljudi - 234 Etiopljana i 131 Somalijac ali su imigranti tokom dvodnevnog puta iz regije Bosaso u Somaliji ka Jemenu trpeli torturu, pa su ljudi skakali u more sa brodova, bežeći od premlaćivanja.

2010 - Prilikom pada aviona nedaleko od Smolenska u Rusiji poginuo je predsednik Poljske Leh Kačinjski, kao i veliki broj zvaničnika te zemlje, među kojima i drugi čovek poljske diplomatije, predsednikova supruga, guverner Centralne banke Poljske, načelnik Generalštaba poljske vojske. U nezapamćenoj tragediji poginule su 132 osobe, koliko se nalazilo u letelici. Poljska delegacija putovala je u Smolensk kako bi prisustvovala obeležavanju godišnjice masakra u Katinskoj šumi.

2013 - Preminuo je ser Robert Edvards, pionir vantelesne oplodnje. Zahvaljujući njegovom radu, svet je jula 1978. godine ugledala Luiz Braun, prva "beba iz epruvete". Profesor Edvards, pionir oplodnje in vitro, Nobelovu nagradu je dobio 2010. a 2011. je proglašen za viteza britanske krune.

2018 - Preminula je Jelena Žigon, srpska i jugoslovenska glumica. Snimila je više od 50 igranih i 15 televizijskih filmova među kojima se izdvajaju "Prvi građanin male varoši", "Moja strana sveta", "Jutro", "Divlje seme", "Sudar na paralelama", "Kapetan Leši", "The picture show man" a u seriji Vinetu igrala je s poznatim holivudskim glumcem Stjuartom Grendžerom. Dobitnica je niza priznanja kao što su "Zlatni prsten" za najbolju glumicu 1961, Zlatni beočug, Plaketa Jugoslovenske kinoteke za izuzetan doprinos domaćem filmu 2006.

2019 - Grupa naučnika okupljena oko globalne grupe teleskopa Event Horizon Telescope objavila je prvu direktnu fotografiju masivne crne rupe u galaksiji Mešier 87. Ovim činom, oni su, kako tvrde, dokazali verodostojnost Ajnštajnove teorije relativiteta. Projekat je ukupno koštao između 50 i 60 miliona dolara. Fotografija prikazuje crnu rupu u galaksiji M 87 koja je od Zemlje udaljena 53 miliona svetlosnih godina.

2020 - Italijanski Vog, modni časopis, objavio je naslovnu stranu u beloj boji, bez ikakve ilustracije, kao presedan i osoben simbolični gest zbog specifičnih okolnosti pandemije.

Dogodilo se na današnji dan, 11.04.

Danas je četvrtak, 11. april, 102. dan 2024. godine.

1514 - Umro je italijanski arhitekta Donato Bramante, koji je snažno uticao na renesansnu arhitekturu. Projektovao je brojne građevine i rekonstruisao crkvu Svetog Petra u Vatikanu.

1689 - Krunisan je engleski kraljevski par Vilijam III Oranski i Meri II, posle zbacivanja poslednjeg kralja iz dinastije Stjuart Džejmsa II u "Slavnoj revoluciji" 1688. Meri II je kćerka Džejmsa II, ali je odbacila nepopularnu očevu rimokatoličku politiku i snažno podržala Anglikansku crkvu. Tokom njihove vladavine u Engleskoj je učvršćen parlamentarizam.

1713 - Potpisan je Utrehtski mir između Britanije, Portugala, Pruske, Sardinske kraljevine (Pijemont), Francuske, Holandije i Španije, kojim je okončan Rat za špansko nasleđe. Španija je primorana da Britaniji ustupi Gibraltar, Austriji današnju Belgiju, Milano i južnu Italiju (Napuljsko kraljevstvo), a Pijemontu sredozemno ostrvo Sardiniju. Na presto Španije dovedena je nova vladarska porodica Burbona (francuskog porekla), koja španskim kraljevstvom vlada i danas.

1755 - Rođen je engleski hirurg i paleontolog Džejms Parkinson, koji je otkrio i opisao nervnu bolest ekstrapiramidalnog sistema nazvanu prema njemu. Prvi je opisao apendicitis (zapaljenje slepog creva), objavio je više radova iz medicine i paleontološko delo "Organski ostaci ranijeg sveta".

1772 - Rođen je španski pisac Manuel Hose Kintana, zaljubljenik u klasiku i pisac poezije sa proliberarnom orjentacijom. Bio je sekretar pobunjeničkog pokreta za nezavisnost u vreme vladavine Španijom Napoleona I od 1808. do 1814. Dela: poetska "Oda Španiji", "Oda Padilji", "Oda štampariji", drame "Pelajo", "Vojvoda od Visea", istorijsko delo "Životi slavnih Španaca", kritika "Pravila drame".

1814 - Francuski car Napoleon I abdicirao je posle poraza u Rusiji, pada Pariza i izgubljenih bitaka kod Lajpciga i Tuluza, posle čega je prognan na sredozemno ostrvo Elba, mada mu je i dalje formalno priznavana titula (kao vladar Elbe).

1842 - Beogradski trgovci braća German okončali su gradnju "prve srpske lađe" - "Knjaz Mihailo". Bio je to početak nove srpske rečne flotile. Srpska rečna flota plovila pod pomorskom zastavom Srbije. Majstori iz Carigrada počeli su gradnju 1840. u Brzoj Palanci na Dunavu. Brod je mogao da se koristi i u vojne svrhe, na njemu je bilo mesta za 18 topova.

1884 - Umro je engleski pisac Čarls Rid, čiji je obimni istorijski roman "Manastir i ognjište" nadahnut spisima i životom holandskog humaniste Erazma Roterdamskog. Napisao je više romana sa jasnom porukom, u kojima je podvrgao oštroj kritici engleski kazneni sistem i zloupotrebe u ludnicama. Ostala dela: romani "Nikad nije isuviše kasno", "U gotovu", "Grifit Gont".

1919 - Počela je da radi Međunarodna organizacija rada sa središtem u Ženevi, koja je posle stvaranja UN postala jedna od specijalizovanih agencija svetske organizacije.

1945 - U Moskvi je u Drugom svetskom ratu Josip Broz potpisao Ugovor o prijateljstvu, uzajamnoj pomoći i saradnji Jugoslavije i Sovjetskog Saveza. Bila je to prva njegova službena poseta jednoj savezničkoj zemlji posle formiranja privremene Vlade Demokratske Federativne Jugoslavije i međunarodnog priznanja komunističke vlasti u Jugoslaviji.

1961 - Pred izraelskim sudom u Jerusalimu počelo je suđenje austrijskom nacisti Adolfu Ajhmanu, šefu odeljenja u Gestapou za uništenje Jevreja i za nemačke logore u Drugom svetskom ratu.

1977 - Umro je francuski pisac Žak Anri Mari Prever, nazvan "pesnik Pariza". Počeo je pod uticajem nadrealista, ali je vremenom izgradio originalan izraz jednostavne i sažete forme. Njegovu poeziju karakteriše revolt, cinizam, ismevanje autoriteta. Napisao je više poetskih scenarija, možda najlepših u francuskoj kinematografiji, za filmove režisera Marsela Karnea "Obala u magli", "Hotel Sever", "Dan se rađa", "Ljubavnici iz Verone", "Deca raja", "Vrata noći". Dela: zbirke pesama "Reči", "Veliki prolećni bal", "Kiša i lepo vreme".

1979 - U glavni grad Ugande Kampalu ušle su snage pobunjenika kao i trupe susedne Tanzanije, primoravši Idija Amina da posle osam godina diktatorske vladavine pobegne u Libiju.

1985 - Umro je Enver Hodža, šef vladajuće "Partije rada Albanije" od 1948. do smrti 1985. Između dva svetska rata bio je sekretar poslanstva Albanije u Briselu. Jedan je od osnivača Komunističke partije Albanije 1941. Podržavao je politiku Informbiroa od 1948. do 1956. i Staljinov koncept vlasti, čak i posle 20. kongresa Komunističke partije Sovjetskog Saveza na kojem su osuđeni Staljinovi metodi. Kasnije se oslonio na Peking. Izgradio je brutalan i represivan sistem u svojoj zemlji. Nikada nije krio teritorijalne pretenzije prema teritoriji Srbije (Kosovo i Metohija), kao i drugim teritorijama tadašnje Jugoslavije. Pravi je tvorac savremenog velikoalbanskog projekta.

1997 - U jednom beogradskom restoranu ubijen je Radovan Stojičić "Badža", načelnik Resora javne bezbednosti Srbije. Ubica nije nikada otkriven.

1999 - U centru Beograda ubijen je novinar Slavko Ćuruvija. Ubistvo nikada nije rasvetljeno.

2002 - Na ulazu u zdanje Doma Narodne Skupštine Srbije (tadašnje Skupštine SRJ) u Beogradu, bivši ministar unutrašnjih poslova Srbije Vlajko Stojiljković izvršio je samoubistvo, neposredno pošto je i Veće građana usvojilo Zakon o saradnji s Haškim tribunalom. Smrt je zvanično konstatovana dva dana kasnije. Haški tribunal je tokom NATO agresije u maju 1999. protiv Stojiljkovića podigao optužnicu.

2002 - U eksploziji kamiona-bombe, koju su aktivirali islamski teroristi u blizini drevne sinagoge El Griba na tuniskom ostrvu Đerba, ubijen je 21 čovek, uključujući 14 Nemačkih turista.

2005 - Umro je američki mikrobiolog Moris Hileman, pionir u istraživanju mnogih vakcina, kao što su vakcine protiv meningitisa i varičele. Tokom višedecenijskog rada, Hileman je doprineo borbi protiv bolesti koje su do tada ubijale ili izazivale teške posledice kod obolelih, kao što su zauške, boginje, meningitis, upala pluća i hepatitis.

2007 - Najmanje 33 osobe poginule su a 220 je povređeno, u dvema snažnim eksplozijama koje su potresle alžirsku prestonicu. Jedna bomba eksplodirala je ispred zgrade vlade a druga u Bab Ezuaru, na istočnoj periferiji grada. Severnoafrički ogranak terorističke mreže Al Kaida, poznat pod nazivom "Salafistička grupa za propovedanje i borbu" preuzeo je odgovornost.

2007 - Umro je američki pisac Kurt Vonegat. Proslavio se romanima "Klanica Pet" i "Kolevka za macu", ali se bavio i pisanjem pozorišnih komada, eseja i novela. Njegovi romani su 60-ih i 70-ih godina 20. veka bili neka vrsta putokaza američke kontrakulture.

2009 - Umrla je Korin Teljado, jedna od najplodnijih i najčitanijih autorki španskog (kastiljanskog) jezika. Pisala je takozvanu laku literaturu ljubavne sadržine. Njena dela prodata su ukupnom tiražu od čak 400 miliona primeraka, čime je postala najprodavaniji španski autor posle Servantesa. Posebnu popularnost uživala je u Latinskoj Americi, gde su prema njenim delima snimani filmovi i popularne tv serije, takozvane "sapunice".

2011 - U eksploziji bombe na stanici metroa u Minsku, Belorusija, poginulo je 15 osoba, a gotovo 300 je povređeno. Teroristicki akt dogodio se na stanici metroa "Oktobarska" u samom centru Minska, na samo 100 metara od rezidencije predsednika te zemlje. Beloruske vlasti rasvetlile su docnije pozadinu nezapamćenog zločina u toj zemlji i počinioci su kažnjeni.

2012 - Umro je Ahmed Ben Bela, prvi predsednik Alžira posle sticanja nezavisnosti te zemlje i lider borbe za oslobođenje. Ben Bela koji je zahvaljujući uspešnoj borbi postao jedan od simbola dekolonizacije bio je predsednik Alžira od 1963. do 1965, kada ga je sa vlasti srušio general Huari Bumedien. Do 1980. nalazio se u kućnom pritvoru. Niz godina je proveo je u egzilu u Švajcarskoj, da bi se u Alžir vratio u poznim godinama.

2012 - Preminula je srpska glumica Branka Mitić. Bila je članica pozorišta u Somboru, potom u Pančevu, odakle 1954. dolazi u Pozorište na Terazijama (tada "Beogradska komedija"). Upamćena je po ulogama: "Zla žena", "Put oko sveta", "Mister Dolar", "Priča iz zapadnog kvarta", "Zajednički stan", "Ivkova slava", "Dundo Maroje", "Pop Ćira i Pop Spira".

2018 - Žalbeno veće Međunarodnog rezidualnog mehanizma u Hagu osudilo je Vojislava Šešelja na 10 godina zatvora. U pritvorskoj jedinici Haškog trinunala Šešelj je proveo nepunih 12 godina. Presuda na 10 godina je konačna i dalje žalbe nisu moguće.

2018 - Avion Vojske Srbije "Super Galeb G4" srušio se kod Kovačice, Banat, tokom redovnog trenažnog leta. Poginuo je pilot major Robert Kaloci a povređen je pilot major Aleksandar Matić.

2018 - Prilikom pada alžirskog vojno-transportnog aviona tipa Iljušin Il-76, nedaleko od aerodroma Bufarik jugozapadno od grada Alžira, poginulo je 257 osoba a povređeno je 247. Među stradalima nalazilo se i 26 članova pokreta za suverenost Zapadne Sahare, Polisario.

2019 - Džulijan Asanž uhapšen je u ambasadi Ekvadora u Londonu, pošto je ambašador te zemlje pozvao britansku policiju da ga privede. Osnivač Vikiliksa Džulijan Asanž nalazio se u ekvadorskoj ambasadi u Londonu gotovo šest godina i deset meseci, ali su vlasti te zemlje nezadovoljne činjenicom da je Asanž publikovao i materijale o Ekvadoru, na kraju odlučile da mu otkažu azil.

2019 - Vojska Sudana državnim udarom oborila je dugogodišnjeg predsednika te zemlje Omara el Bašira. Vladavinu generala Bašira koji je na vlast došao takođe državnim udarom 1989. godine, obeležila je dugogodišnja nestabilnost ne samo na jugu, koji je i uspeo da se izbori za samostalnost, nego i na zapadu Sudana, u Darfuru.

2021 - Umro je Zoran Simjanović, kompozitor. Muzikom se bavio kao tinejdžer u grupama "Siluete" i "Elipse", ranim beogradskim rok sastavima. Završio je Mužičku akademiju u Beogradu, gde je radio kao profešor Fakulteta dramskih umetnosti. Najviše je komponovao muziku za film: "Otac na službenom putu", "Balkan ekspres", "Tango Argentino", "Tito i ja", "Bure baruta", "Miris poljskog cveća", "Specijalno vaspitanje", "Boško Buha", "Nacionalna klasa", "Majstori, majstori", "Maratonci trče počasni krug", "Vreme čuda".

Dogodilo se na današnji dan, 12.04.

1654 - Irska i Škotska su se ujedinile sa Engleskom pod istom krunom.

1823 - Rođen je ruski pisac Aleksandar Nikolajevič Ostrovski, čija su dela osnova ruskog klasičnog dramskog repertoara. U pedesetak drama prikazao je socijalne prilike u Rusiji, degeneraciju plemstva, uspone i padove trgovačkog sloja, opšte stanje morala, provincijski život. Dela: drame "Šuma", "Bura", "Talenti i obožavaoci", "Unosno mesto", "Bez krivice krivi", "Devojka bez miraza", "Siromaštvo nije porok", "Svoji smo, sporazumećemo se", "Vuci i ovce", "Kola mudrosti - dvoja ludosti".

1850 - Francuska je na poziv pape PijaIX- okupirala Rim, razbivši republikansku vojsku koja se borila za ujedinjenje Italije.

1861 - Snage Konfederacije (južne države SAD) zauzele su tvrđavu Samter u Južnoj Karolini, čime je počeo četvorogodišnji Američki građanski rat.

1871 - Rođen je grčki general i političar Joanis Metaksas, koji je kao predsednik vlade i ministar vojske 1936. raspustio skupštinu i uspostavio ličnu diktaturu. Učestvovao je u ratu protiv Osmanskog carstva 1897. i u balkanskim ratovima 1912. i 1913. U Drugom svetskom ratu u oktobru 1940. odbio je ultimatum fašističke Italije, iako je i sam bio sklon sličnom političkom sistemu, i organizovao odlučan i uspešan otpor italijanskoj agresiji.

1890 - Počelo je uređivanje beogradske Botaničke bašte na Paliluli. Prva Bašta podignuta je 1855. u dvorištu konaka knjeginje Ljubice Obrenović. Na molbu srpskog prirodnjaka Josifa Pančića, Ministarstvo prosvete Srbije je 1874. odredilo mesto za Botaničku baštu na kraju Dunavske ulice, ali je Bašta uništena 1888. prilikom izlivanja Dunava. Tada je kralj Milan Obrenović poklonio gradu imanje na Paliluli, pod uslovom da Botanička bašta bude nazvana "Jevremovac", u znak sećanja na njegovog dedu Jevrema Obrenovića. Rođenog brata knjaza Miloša. Zastakljena bašta podignuta je 1892. Jevremovac je ostao trajna, do danas očuvana zadužbina Kralja Milana Obrenovića.

1938 - Umro je ruski pevač Fjodor Ivanovič Šaljapin, jedan od najvećih basova u istoriji opere, ogromne glasovne izražajnosti i izuzetne glumačke sugestivnosti. U operi je prvi primenio principe Konstantina Stanislavskog i upoznao publiku na Zapadu sa delima ruskih kompozitora, posebno Modesta Musorgskog. Kreacijama poput Borisa Godunova, Mefista, Ivana Groznog i Don Kihota u istoimenim operama, postao je uzor drugim umetnicima.

1941 - Nemačke trupe zauzele su u Drugom svetskom ratu Beograd. Prestonicu Jugoslavije, koja je prethodno proglašena za nebranjeni grad, zaposeo je tada jedan nemački poručnik koji je, sa svojim vodom, desantnim čamcem prešao Dunav iz Banata.

1945 - Umro je američki državnik Frenklin Delano Ruzvelt, predsednik SAD od 1932. Iako od 1921. paralizovan, godine 1928. postao je guverner države Njujork, a kao kandidat Demokratske stranke prvi put je izabran za predsednika u vreme velike ekonomske krize. Drugi put je izabran 1936, treći put 1940, a četvrti put 1944, što je jedinstven slučaj u istoriji SAD. Ublažio je krizu političko-ekonomskim konceptom poznatim kao "Nju dil" (Nova pogodba), odnosno socijalnim i privrednim reformama. Rukovodio se politikom "dobrog susedstva" prema latinoameričkim zemljama, a sa Sovjetskim Savezom je uspostavio diplomatske odnose. Objavio je 1941. Povelju o četiri slobode: misli, vere, od bede i od straha. Te godine je njegovom zaslugom usvojen Zakon o zajmu i najmu, što je SAD pripremilo za ratne napore. Napustio je tradicionalnu politiku izolacionizma i energično je stao na stranu antihitlerovske koalicije u Drugom svetskom ratu, što će se pokazati kao prelom u spoljnoj politici SAD, i početak novog kursa koji traje i danas.

1945 - Posle višemesečnih rovovskih borbi, počela je ofanziva Jugoslovenske armije u Drugom svetskom ratu na Sremskom frontu, okončana probijanjem nemačke odbrane, što je omogućilo završne operacije za oslobođenje Jugoslavije. Cena proboja bila je veoma visoka: poginulo je najmanje 30.000 novomobilisanih mladića iz Srbije, poslatih na Sremski front praktično bez obuke.

1961 - U orbitu oko Zemlje lansiran je sovjetski kosmički brod "Vastok I" s majorom Jurijem Gagarinom (28), prvim svetskim kosmonautom. Brod je načinio krug oko planete za 108 minuta, krećući se maksimalnom brzinom od 28.000 kilometara na čas, na najvećoj udaljenosti od Zemlje 327 kilometara.

1962 - Umro je francuski vajar i slikar ruskog porekla Antoan Pevzner, jedan od najistajnutijih u pokretu ruskih konstruktivista. Studirao je u Kijevu i Petrogradu, a u Francusku je emigrirao 1923. Stvarao je u maniru apstraktnog konstruktivizma, a kasnije je eksperimentisao s dinamičnim spiralnim konstrukcijama i ritmički razvijenim objektima.

1966 - Američki avioni su u Vijetnamskom ratu prvi put bombardovali Severni Vijetnam.

1980 - U vojnom udaru pod vođstvom narednika Semjuela Doa ubijen je predsednik Liberije Vilijam Tolbert. Do je potom suspendovao ustav, proglasio se predsednikom i naredio streljanje 13 najviših predstavnika bivšeg režima.

1981 - Umro je američki bokser afričkog porekla Džoe Luis, apsolutni prvak sveta u teškoj kategoriji od 1937. do 1949. Titulu je preoteo od zemljaka Džejmsa Bradoka i odbranio je 25 puta, što je rekord, a nije nadmašen ni po dužini držanja titule. Povukao se neporažen 1949, vratio se na ring 1950. i 1951. zbog finansijskih nedaća, ali nije uspeo da povrati titulu.

1987 - Dvojica sovjetskih kosmonauta su "šetajući" kosmosom uspešno povezala kosmički modul sa orbitalnom stanicom "Mir".

1993 - U Jadran se srušio francuski avion tipa "miraž", neslavno obeleživši početak kontrole "zabranjenog leta" iznad Bosne i Hercegovine, koju su UN poverile NATO.

1995 - Gornji dom ruske skupštine zahtevao je od predsednika Rusije Borisa Jeljcina da ruska diplomatija zatraži ukidanje sankcija protiv SRJ.

1999 - NATO avioni su na fabriku automobila "Zastava" u Kragujevcu - tri dana posle napada u kojem je u toj fabrici ranjeno 126 ljudi - sručili 15 projektila što je izazvalo ranjavanje najmanje 36 radnika. Više radnika je ranjeno i u napadu na kruševačku toplanu i fabriku "14. oktobar". Istog dana NATO avijacija je usmrtila tri civila u automobilu na putu Priština-Kosovo Polje. Bombardovane su i rafinerije nafte u Pančevu i Novom Sadu, a u Pančevu je oštećen i manastir Vojlovica posvećen Svetom arhangelu Gavrilu, utemeljen u 14.veku kao zadužbina Stefana Lazarevića, čime je NATO još jednom prekršio Hašku konvenciju iz 1955. o zaštiti sakralnih objekata od ratnih razaranja.

1999 - Na današnji dan 1999. godine piloti NATO su - usred dana, pri vedrom vremenu - projektilima pogodili međunarodni putnički voz Beograd-Solun dok je prelazio most preko Južne Morave kod Grdelice, usmrtivši najmanje 55 ljudi. Potom je komandant NATO u Evropi general Vesli Klark prikazao video-snimak, tvrdeći da pilot nikako nije mogao da izbegne voz koji se "iznenada pojavio". Nemački list "Frankfurter rundšau" je januara 2000. na osnovu stručne ekspertize, dokazao da je "Klarkov snimak" ubrzan 4,7 puta i da je pilot prvog aviona, koji je pogodio voz, imao najmanje 40 sekundi vremena da obavesti pilota druge letilice da je na mostu voz. Prema Klarkovoj verziji, u pitanju je bio samo jedan avion koji je ispalio dva projektila, a pilot je morao da reaguje za manje od sekunde.

2000 - Najmanje 138 ljudi udavilo se kada je prenatrpani drveni teretni brod, koji se uputio ka Maleziji, potonuo u blizini južnog filipinskog ostrva Džolo.

2002 - U Venecueli je državnim udarom, uz podršku Vašingtona, oboren demokratski izabrani predsednik Ugo Čaves. Šefom države proglašen je proamerički poslodavac Pedro Karmona, ali je Čaves samo dva dana docnije povratio vlast.

2008 - Susretom dvojice lidera, predsednika Kine Hu Đintaoa sa potpredsednikom Tajvana Vinsentom Šjuom, prekinuta je višedecenijska tradicija "zategnutih" odnosa dva dela Kine. Susret dvojice zvaničnika bio je prvi susret te vrste od kraja građanskog rata u Kini, okončanog 1949. begom nacionalističkih (antikomunističkih) snaga na Tajvan.

2008 - Umro je Aleksandar Gec, srpski košarkaš. Gec je bio prva velika zvezda KK Crvena zvezda u i dugogodišnji reprezentativac negdašnje Jugoslavije. U "Zvezdu" je dospeo odmah po njenom osnivanju. Odigrao je 66 međunarodnih utakmica i postigao 349 koševa. Po okončanju igračke karijere bio je trener a docnije i predsednik KK Crvena zvezda.

Dogodilo se na današnji dan, 13.04.

1519 - Rođena je francuska kraljica italijanskog porekla Katarina Mediči, kćerka gospodara Firence Lorenca II Medičija, koja je posle smrti muža Anrija II od 1560. vladala Francuskom kao regentkinja sinova Fransoa II, Šarla IX i Anrija III. Tokom njene vladavine besneo je versko-građanski rat rimokatolika i hugenota (francuski protestanti kalvinisti), čijem je razbuktavanju znatno doprinela. Uz podršku pape Grgura XIII 1572. organizovala je pokolj hugenota poznat kao Vartolomejska noć.

1598 - Francuski kralj Anri IV objavio je Nantski edikt, kojim su hugenoti izjednačeni u pravima sa rimokatolicima.

1605 - Umro je ruski car Boris Fjodorovič Godunov, koji je preuzeo presto 1598. posle smrti Fjodora I.Pretpostavlja se da je 1591. ubio mlađeg brata Fjodora I,prestolonaslednika Dimitrija, što je inspirisao Aleksandra Puškina da napiše dramu "Boris Godunov" i Modesta Musorgskog da komponuje istoimenu operu.

1695 - Umro je francuski pisac Žan de Lafonten, član Francuske akademije. Pisao je basne veoma duhovito i poučno, a u poeziji je stvorio sopstvenu versifikaciju, majstorski mešajući najraznovrsnije stihove. Ostala dela: pesme "Adonis", "Elegija nimfama Boa", "Filemon i Baukida", roman "Ljubav Psihe i Kupidona", stihovane "Priče".

1743 - Rođen je američki državnik Tomas Džeferson, osnivač Demokratske stranke, predsednik SAD od 1801. do 1809. Tokom rata za nezavisnost bio je predsednik odbora koji je pripremio "Deklaraciju nezavisnosti", prihvaćenu 4. jula 1776. Svoje robove je oslobodio, ali nije uspeo da izdejstvuje ukidanje ropstva. Bio je guverner Virdžinije od 1779. do 1781. i sekretar prvog predsednika SAD Džordža Vašingtona od 1790. do 1793. Iskoristio je finansijske neprilike francuskog cara Napoleona I da od njega 1803. kupi Luizijanu.

1848 - Sicilija je proglasila nezavisnost od Napuljske kraljevine.

1869 - Počeo je da izlazi list "Pančevac", koji je uređivao publicista Jovan Pavlović. U njemu je objavljen prvi prevod na srpski "Komunističkog manifesta". Zabranjen je 1876. posle čega je više puta obnavljan i zabranjivan. List i sada izlazi.

1885 - Rođen je mađarski filozof Đerđ Lukač. U mladosti je u "nemarksističkom periodu" napisao "Istoriju razvoja moderne drame" i eseje "Duša i oblici". Član Komunističke partije Mađarske postao je 1918. a u vreme Sovjetske Republike Mađarske 1919. komesar za prosvetu. Iz tog perioda potiču ogledi sabrani pod naslovom "Istorija i klasna svest", koji su znatno uticali na obnovu marksističke misli u zapadnoj Evropi posle Drugog svetskog rata. Posle poraza Mađarske revolucije emigrirao je u Austriju, a 1929. u Sovjetski Savez, gde je do 1931. radio u Institutu Marks-Engels. Do 1933. u Nemačkoj je predvodio književnu grupu pisaca-komunista, posle čega je do 1945. ponovo bio u Moskvi, gde je napisao studiju "Mladi Hegel". Po povratku u otažbinu bio je profesor Budimpeštanskog univerziteta, a 1956. ministar u vladi Imre Nađa, posle čijeg pada je lišen profesije, uklonjen iz Akademije nauka i interniran. Od 1957. do smrti 1971. povukao se iz javnog života. Ostala dela: "Razaranje uma", "Egzistencijalizam ili marksizam", "Estetika", "Ontologija društvenog bića", "Teorija romana".

1892 - Rođen je škotski fizičar i pronalazač Robert Votson Vat, pronalazač radara. Vat je radar prvi put javno prikazao 1935. i njegov uređaj omogućio je otkrivanje i određivanje položaja pomoću radio talasa.

1904 - Umro je ruski slikar Vasilij Vasiljevič Vereščagin, koji je majstorstvo najviše iskazao inspirišući se ratnim motivima. Slikarstvo je učio na Akademiji u Petrogradu, a usavršavao u Parizu. Posebno su zapažene njegove monumentalne kompozicije iz Rusko-turskog rata 1877-1878, skice iz vojničkog života i realistične studije tipova i pejzaža.

1906 - Rođen je irski pisac Semjuel Beket, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1969. koji je 1953. dramom "Čekajući Godoa" otvorio eru "drame apsurda". Bio je zaokupljen temom raspadanja građanskog društva, dehumanizujućom slikom čoveka i beznadežnom situacijom neobičnih bića na kraju sveta i vremena, što simboliše apsurdnost ljudske egzistencije. Živeo je u Francuskoj i pisao na francuskom, smatrajući da se na stranom jeziku može pisati bez stila, što je bio njegov ideal. Ostala dela: roman "Marfi", trilogija "Moloa", "Malone umire", "Neimenljivi", drame "Kraj igre", "Poslednja traka", "Igre bez reči", "Srećni dani", "Igra", "Ne ja".

1919 - Britanske trupe masakrirale su u Amricaru najmanje 379 Indusa, pristalica vođe pokreta za nezavisnost Indije Mahatme Gandija.

1922 - Rođen je tanzanijski državnik Džulijus Kambarage Njerere, istaknuti lider Pokreta nesvrstanih, prvi predsednik Tanganjike, zatim Tanzanije (nastale spajanjem Tanganjike i Zanzibara) od 1962. do 1985. kada se povukao sa vlasti, što je jedinstven primer u Africi. Studirao je istoriju, političke nauke i pravo u Edinburgu. Jedan je od osnivača Organizacije Afričkog Jedinstva 1963. a tri godine po okončanju borbe za nezavisnost od Velike Britanije 1964. bio je ključna figura prilikom ujedinjenja sa ostrvom Zanzibar, i nastanka Tanzanije. Njegova "Aruša deklaracija" iz 1967. označila je socijalizam i ekonomsku samodovoljnost za osnovne ciljeve. Postigao je znatne uspehe u obrazovanju i zdravstvu. Naredio je 1979. vojnu intervenciju u susednoj Ugandi kada je oboren Idi Amin. Prepustio je 1985. položaj Ali Hasanu Mvinjiju, posle čega je imao istaknutu savetničku ulogu. Prevodio je Šekspira na svahili: "Julije Cezar", "Mletački trgovac".

1922 - Rođen je engleski pisac Džon Brejn, koji je u englesku književnost uveo tip ambicioznog mladog oportuniste proleterskog porekla, spremnog na sve radi postizanja uspeha i materijalne dobiti. Dela: romani "Put u visoko društvo", "Mesto u visokom društvu", "Ljubomorni Bog", "Igra plakanja", "Ostani sa mnom do jutra", "Pobožni zastupnik", studija "Pisanje romana".

1930 - Rođen je vladika Sava (Svetozar) Vuković, akademik, episkop Srpske pravoslavne crkve, profesor Teološkog fakulteta u Beogradu. Predavao je Liturgiku sa istorijom umetnosti. Bio je episkop moravički, istočnoamerički i kanadski i od 1977. šumadijski. Administrirao je eparhijama: žičkom, banatskom, bačkom, temišvarskom... Doktorirao je temom "Tipik arhiepiskopa Nikodima" 1961. Krasila ga je retka intelektualna snaga i erudicija. Pokrenuo je, obnovio i uređivao više glasila Srpske crkve: "Kalenić", "Pravoslavlje", "Glasnik", "Staza pravoslavlja", "Banatski vesnik", "Beseda", "Kalendar srpske patrijaršije". Izgradio je i obnovio više crkava i manastira, ambulanti, domova za decu, osnivač je više dobrotvornih fondova. Glavna dela: "Istorija srpske pravoslavne crkve u Americi i Kanadi 1891-1941", "Srpski jerarsi", "Grobna mesta srpskih arhijereja".

1941 - U Drugom svetskom ratu mađarske okupacione trupe počele su teror u Bačkoj i za nekoliko dana ubijeno je oko 3.000 civila, Srba i Jevreja.

1945 - Trupe sovjetskog maršala Fjodora Tolbuhina slomile su u Drugom svetskom ratu nemački otpor u Beču. Pad "druge prestonice" Trećeg rajha omogućio je opkoljavanje nemačkih snaga u Berlinu, koji je pao tri sedmice docnije.

1945 - Teškim zapaljivim bombama američko vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu uništilo veliki deo Tokija.

1961 - Generalna skupština UN osudila je politiku aparthejda u Južnoj Africi.

1963 - Rođen je ruski velemajstor jevrejskog porekla Hari Vajnštajn, poznat kao Gari Kasparov, koji je 1985. u 23. godini postao prvak sveta, najmlađi u istoriji šaha. Titulu je preoteo zemljaku Anatoliju Karpovu, pobedom u meču rezultatom 13:11. Tome je prethodio meč započet u septembru 1984, u kojem je Karpov vodio s 5:3, uz 40 remija, ali je Svetska šahovska federacija 15. februara 1985. prekinula meč igran do šeste dobijene partije, prekršivši pravila, zbog "iscrpljenosti igrača".

1964 - Američki glumac afroameričkog porekla Sidni Poatje dobio je Oskara za glavnu ulogu u filmu "Poljski ljiljani", kao prvi crnac koji je osvojio tu nagradu.

1966 - Predsednik Iraka Abdul Salam Arif poginuo je prilikom pada helikoptera.

1975 - Pripadnik hrišćanske milicije ubio je u autobusu u predgrađu Bejruta 22 Palestinca, što se smatra početkom građanskog rata u Libanu.

1976 - U eksploziji u fabrici municije u Finskoj poginulo je 45 ljudi.

1979 - Dva dana posle ulaska u Kampalu, armije Tanzanije i snaga opozicije i pada diktatora Idija Amina Dade, formirana je privremena vlada Ugande. Amin je 1971. oborio predsednika Miltona Obotea i tokom vladavine likvidirao je oko pola miliona sunarodnika. U oktobru 1978. napao je Tanzaniju, ali je bio poražen.

1990 - U uzaludnom pokušaju da spreči otcepljenje Litvanije, predsednik Sovjetskog Saveza Mihail Gorbačov zapretio je toj baltičkoj republici ekonomskim embargom ukoliko za dva dana ne povuče Deklaraciju o nezavisnosti.

1992 - Muslimanske paravojne snage pod kontrolom Alije Izetbegovića demolirale su i opljačkale dopisništvo Tanjuga u Sarajevu. Sedam naoružanih ljudi razbilo je centar veze i preseklo prijem vesti iz zemlje i sveta novinskim kućama u BiH i ukralo dva telefaksa, dva teleprintera, telefonske i radio aparate i televizor. Ostalu opremu su uništili, a dežurnog novinara opljačkali, uzevši mu i pasoš.

1993 - Počelo je suđenje dvanaestorici bivših sovjetskih funkcionera i oficira, optuženih za zaveru 1991. radi obaranja Gorbačova.

1994 - Islamski terorista-samoubica ubio je u autobusu u izraelskom gradu Hadera - šest ljudi.

1999 - U napadu avijacije NATO teško je oštećena zemaljska satelitska stanica "Jugoslavija" u selu Prilike kod Ivanjice, na Kopaoniku je sa 11 projektila do temelja srušen hotel "Bačište" i uništeno je više mostova, uključujući most u Biljanovcu kod Kraljeva, most u Dedini kod Kruševca i most na reci Kosanici na putu Niš-Priština.

2002 - Preminuo je Vlajko Stojiljković, bivši ministar unutrašnjih poslova Srbije, dva dana pošto je sebi pucao u glavu na ulazu u zgradu Doma Skupštine Srbije (tada Savezna Skupština), neposredno pošto je i Veće građana usvojilo Zakon o saradnji sa Haškim tribunalom. Taj sud je tokom NATO agresije u maju 1999. optužio Stojiljkovića.

2015 - Umro je Ginter Gras, nemački književnik, nobelovac. Gras, najpoznatiji po romanu "Limeni doboš", rođen je u Gdanjsku, na Baltiku 1927. godine, i većina njegovih dela za tematiku ima prostor i prilike u tom gradu. Iako deklarisani socijaldemokrata, ispostavilo se da je izvesno vreme tokom Drugog svetskog rata bio pripadnik nacističkih SS jedinica.

Dogodilo se na današnji dan, 14.04.

Na današnji dan 1865. predsednik SAD Abraham Linkoln smrtno je ranjen u atentatu, nekoliko dana posle okončanja četvorogodišnjeg Američkog građanskog rata i poraza južnih država Konfederacije. Na njega je u loži vašingtonskog pozorišta "Ford Theatre" pucao navodno umno poremećeni glumac, pristalica poraženih južnjaka Džon But. Linkoln je sledećeg jutra podlegao povredama.

Danas je nedelja, 14. april, 105. dan 2024. Do kraja godine ima 261 dan.

1629- Rođen je holandski astronom, matematičar i fizičar Kristijan Hajgens, koji je 1655. otkrio tajnu izgleda Saturnovog prstena posmatranog sa Zemlje i objasnio promene tog izgleda tokom heliocentričnog kretanja Saturna. Otkrio je i Saturnov satelit Titan i tačno odredio trajanje njegove evolucije. Zaključio je da su meridijani Zemlje eliptični, spljošteni na polovima zbog rotacije planete. Pronašao je zakone sudara tela, postavio zakon centrifugalne sile, zasnovao undulacionu teoriju svetlosti, objasnio način prostiranja svetlosti ("Hajgensov princip"). Konstruisao je časovnik sa sekundarnim klatnom ("Horologium oscillatorium") za merenje vremena pri astronomskim posmatranjima. U saradnji s bratom konstruisao je više astronomskih durbina velikih žižnih daljina.

1685- Umro je engleski pisac Tomas Otvej, dramski pisac. Predstavnik je takozvane "herojske drame" svojevrsnog spoja između elizabetanske književne baštine i francuskog klasicizma. Dela: "Spasena Venecija", "Siroče", "Don Karlos".

1759- Umro je nemački kompozitor Georg Fridrih Hendl, uz Johana Sebastijana Baha najistaknutiji predstavnik baroka u muzici. Veći deo života proveo je u Londonu kao direktor Kraljevske muzičke akademije (od 1719.). Stvarao je opere izrazite dramatike i bogate melodike, u žanru italijanskih opera-serija. Dela: opere "Rinaldo", "Julije Cezar", "Aleksandar", "Kserks", oratorijumi "Mesija", "Izrael u Egiptu", "Juda Makabejac", Samson", "Saul", orkestarske svite "Muzika na vodi", "Muzika za vatromet".

1849- Na inicijativu vođe Mađarske revolucije Lajoša Košuta, mađarska Narodna skupština je u Debrecinu proglasila nezavisnost Mađarske od Austrije, svrgavanje Habzburške dinastije i izjasnila se za republiku.

1862- Rođen je ruski državnik Petar Arkadijevič Stolipin, predsednik vlade Rusije od 1906. do septembra 1911. kad je ubijen u atentatu u Kijevu. Sproveo je niz ekonomskih reformi u duhu liberalizma. Mere koje je preduzeo na selu boljševici su kasnije tumačili kao "stolipinsku agrarnu reformu" izvedenu u korist bogatih seljaka, kulaka.

1863- Knez Mihailo Obrenović organizovao je prve galopske trke na kružnoj stazi u Beogradu. Prvo beogradsko trkalište bilo je uređeno nedaleko od groblja, pored Carigradskog druma (danas bulevar Kralja Aleksandra), gde su tada priređivani vašari, na čistini ispod današnjeg hotela Metropol. Trkačka staza bila je dužine oko 1350 metara. Osnivanjem Dunavskog kola jahača u Beogradu 1890. sportsko konjarstvo je dobilo poseban zamah u tadasnjoj Kraljevini Srbiji.

1865- Predsednik SAD Abraham Linkoln smrtno je ranjen u atentatu, nekoliko dana posle okončanja četvorogodišnjeg Američkog građanskog rata i poraza južnih država Konfederacije. Na njega je u loži vašingtonskog pozorišta "Ford Theatre" pucao navodno umno poremećeni glumac, pristalica poraženih južnjaka Džon But. Linkoln je sledećeg jutra podlegao povredama.

1904- Rođen je engleski glumac Džon Artur Gilgud, briljantan tumač likova u komadima Vilijama Šekspira, Oskara Vajlda i Noela Kauarda. Uspešno se oprobao i kao pozorišni reditelj i igrao u više filmova, u kojima je takođe iskazao veliki glumački senzibilitet. Napisao je knjigu sećanja "Rane scene". Filmovi: "Tajni agent", "Premijer", "Artur" (Oskar), "Julije Cezar", "Put oko sveta za 80 dana".

1914- Umro je američki filozof i logičar Čarls Sanders Pirs, osnivač pragmatizma, pravca kojeg je kasnije razvio Vilijam Džejms. Verovao je da ideje najbolje mogu da budu ispitane istraživanjem posledica koje izazivaju. Uglavnom je radio u vladinim službama. Dela: "Pragmatizam", posthumno "Sabrani spisi".

1917- Umro je poljski lekar i filolog Lazar Ludvig Zamenhof, tvorac međunarodnog jezika esperanto. Prvi udžbenik tog jezika objavio je 1887. pod pseudonimom dr Esperanto (onaj koji se nada). Esperanto nije postao međunarodni jezik u širokoj upotrebi kako se nadao njegov tvorac, ali je najvažniji i najrašireniji od svih veštačkih jezika.

1929- Rođen je alžirski državnik Šadli Bendžedid, predsednik Alžira od 1979. do 1992.

1930- Samoubistvo je izvršio ruski pisac Vladimir Vladimirovič Majakovski, utemeljitelj ruskog futurizma. Znatno je uticao na niz ruskih i evropskih pesnika. Dela: zbirke pesama i poema "Ja!", "Vladimir Majakovski", "Oblak u pantalonama", "Rat i svet", "Čovek", "Sve što je napisao Vladimir Majakovski", "150.000.000", "Majakovski se smeška", "Majakovski se smeje", "Majakovski se ruga", "Pesme o revoluciji", "O tome", "Vladimir Iljič Lenjin", "Dobro!", drame "Stenica", "Hladan tuš".

1931- U Španiji je srušena diktatura generala Prima de Rivere, kralj Alfonso XIII pobegao je zatim iz zemlje i proglašena je republika s predsednikom privremene vlade Alkalom Zamorom. Republiku je 1939. posle trogodišnjeg građanskog rata, ukinuo general Francisko Franko, potom dugogodišnji diktator Španije. Alfonso XIII se više nikada nije vratio u zemlju ali je Franko za presto pripremao njegovog naslednika Huana Karlosa Burbonskog.

1945- Američko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu tokom bombardovanja Tokija pogodilo i palatu japanskog cara.

1969- Umro je srpski književni istoričar Petar Kolendić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Objavio je veliki broj naučnih studija, rasprava i članaka iz starije, naročito dubrovačke i dalmatinske književnosti.

1986- Umrla je francuska književnica Simon de Bovoar, egzistencijalista, autor romana, pozorišnih komada i filozofskih eseja. Dela: romani "Mandarini", "Lepe slike", "Drugi pol", memoari "Uspomene dobro vaspitane devojke".

1988- Posle šestogodišnjih pregovora, u Ženevi su šefovi diplomatija Avganistana i Pakistana potpisali sporazum o Avganistanu, a Sovjetski Savez i SAD dali su izjave o nemešanju i neintervenciji. Sporazumom je predviđen dobrovoljni povratak avganistanskih izbeglica iz Pakistana i povlačenje sovjetskih trupa iz Avganistana u roku od devet meseci, počev od 15. maja 1988.

1994- Dva američka vojna aviona tipa "F-15" greškom su iznad severnog Iraka oborila dva američka vojna helikoptera, pri čemu je poginulo 26 osoba.

1999- NATO avioni su na putu Đakovica-Prizren - usred dana, pri potpuno vedrom vremenu - bombardovali dve kolone albanskih izbeglica koje su se vraćale kućama, usmrtivši najmanje 75 ljudi, što je opisano kao "greška".

1999- NATO avioni su bombama teško oštetili most preko Lima u Donjoj Bistrici između Priboja i Prijepolja, a u ponovljenom napadu sutradan most je srušen, čime je prekinut saobraćaj na pruzi Beograd-Bar.

1999- Pakistan je - tri dana posle sličnog eksperimenta Indije - uspešno isprobao balističku raketu dometa 2.000 kilometara, sposobnu da nosi nuklearne projektile.

2000- Ruska Državna duma (donji dom ruske skupštine) ratifikovala je, posle godina odlaganja, sporazum START-2 o smanjenju nuklearnog naoružanja.

2002- Predsednik Venecuele Ugo Čaves trijumfalno se vratio u predsedničku palatu, dva dana pošto je pokušan državni udar protiv njega tokom kojeg je privremeno zbačen sa vlasti.

2003- Amerikanci su u Bagdadu uhapsili palestinskog teroristu Abu Abasa, optuženog da je organizovao otmicu putničkog broda "Akile Lauro" 1985. kada je ubijen jedan Amerikanac.

2006- U Prištini je u 70. godini umro dugogodišnji albanski komunistički lider na Kosovu i Metohiji Mahmut Bakali koji se početkom 90-tih i otvoreno priklonio separatistima.

2007- Najmanje 37 ljudi poginulo je a 50 ranjeno u eksploziji automobila bombe na autobuskoj stanici u iračkom šiitskom gradu Karbali. Napad se dogodio oko 200 metara od svetilišta Imam Husein, gde je sahranjen unuk proroka Muhameda (jedno od najvažnijih svetih mesta za šiite). Karbala se nalazi oko 80 kilometara južno od Bagdada.

2008- Umro je Oli Džonston, tvorac Bambija, jedan od najvećih animatora svih vremena i poslednji pripadnik legendarne prve generacije crtača kompanije "Volt Dizni". Učestvovao je u animaciji i realizaciji klasika crtanog filma kao što su "Snežana i sedam patuljaka", "Pinokio", "Pepeljuga", "Uspavana lepotica", "Sto i jedan dalmatinac", "Alisa u zemlji čuda", "Knjiga o džungli".

2010- Prilikom serije zemljotresa koji su pogodili jugozapadnu kinesku provinciju Ćinghaj u području Tibeta, poginula je 2.039 osoba a povređeno je više od 12.000, pri čemu su stotine nestale, a oko 100.000 je ostalo bez krova nad glavom.

2010- Dogodila se erupcija vulkana Ejafjalajokul na Islandu zbog čega je kao posledica izbacivanja velike količine pepela danima obustavljen avionski saobraćaj iznad severnog dela Evrope.

2018 - SAD, Britanija i Francuska izvele su vazdušne udare na Siriju. Američki ministar odbrane Džim Matis i general Džozef Danford naveli su da su rakete s brodova i aviona pogodile tri glavna hemijska postrojenja. Matis je naveo da je napad bio jednokratan udar kako Asad ne bi ponovio upotrebu hemijskog oružja. Sirijska vojska saopštila je da nije bilo žrtava. Ruski predsednik Vladimir Putin osudio je napad a zvanična Moskva sazvala je hitan sastanak Saveta bezbednosti UN.

2018 - Umro je Miloš Forman, češko-američki filmski reditelj, dobitnik Oskara. Svetsku slavu je stekao filmovima "Let iznad kukavičjeg gnezda" i "Amadeus". Rođen je u gradu Časlav, u centralnom delu Češke 1932, a u SAD se preselio posle Praškog proleća 1968. U Sjedinjenim Državama bio je i profesor na univerzitetu Kolumbija.

2019 - Preminula je Mira Marković, supruga dugogodišnjeg predsednika Srbije i SR Jugoslavije Slobodana Miloševića. Bila je profesor sociologije na Prirodno matematickom fakultetu Univerziteta u Beogradu, kao i čelnik Jugoslovenske udružene levice.

2020 - Umro je Miodrag Lazić, lekar, hirurg. U periodu od 1991. do 1996. bio je ratni hirurg dobrovoljac. Odlikovan je Ordenom Svetog Save. Autor je knjige: "Dnevnik ratnog hirurga".

Dogodilo se na današnji dan, 15.04.

Na današnji dan 1999. godine NATO avijacija je bombardovala u Pančevu "Azotaru" i pogon izrazito kancerogenog vinilhlorid monomera u "Petrohemiji", pa su zbog rizika ekološke katastrofe evakuisani žitelji obližnjeg naselja. Pet sati kasnije, kilometar i po od pogođenog rezervoara s preostalih stotinak tona opasne supstance u vazduhu je izmerena koncentracija vinilhlorid monomera 7.200 puta veća od dozvoljene. Pogođeno skladište amonijaka u "Azotari" ispražnjeno je nekoliko dana pre napada, a da to nije urađeno hiljadama Pančevaca i Beograđana ne bi bilo spasa. Bombardovane su i rafinerije nafte u Pančevu i Novom Sadu, kao i most na Dunavu između Kovina i Smedereva.

Danas je ponedeljak, 15. april, 106. dan 2024. Do kraja godine ima 260 dana.

1452 - Rođen je italijanski slikar, vajar, arhitekta, pronalazač, Leonardo da Vinči, jedan od najvećih umova renesanse. U Francusku je prešao 1516. gde je i umro. Izradio je relativno malo slika, od kojih su najznačajnije "Mona Liza", "Bogorodica u pećini", "Sveta Ana", "Tajna večera". Uradio je mnoštvo crteža, a mnoge njegove freske su oštećene zato što je eksperimentisao bojama. Nije se interesovao samo za ljudsko telo i prirodu nego i za psihologiju: u "Tajnoj večeri" metodski je prostudirao i nijansirano izrazio karakter svake ličnosti. Prvi je uneo atmosferu u slike i pomoću svetlo-tamnog modelisanja (sfumato) dao toplinu kože i mekoću tela. Ni jedno njegovo vajarsko delo nije sačuvano, a arhitektonske zamisli su ostale u projektu. Živo su ga privlačile i prirodne nauke - fizika, astronomija, hemija. Radio je i na spravi za letenje. Napisao je "Traktat o slikarstvu".

1764 - Umrla je Žan Antoanet Poason, markiza od Pompadura, izuzetno uticajna ljubavnica francuskog kralja Luja XV. Od 1754. snažno je uticala na državnu politiku i navela je kralja da uđe u Sedmogodišnji rat u kojem je Francuska izgubila kolonijalno carstvo, ali je doprinela usponu francuske kulture, pomažući enciklopediste, filozofe i umetnike. Pre nego što je umrla navodno je uticala na kralja da u Francuskoj ukine rimokatolički jezuitski red.

1765 - Umro je ruski naučnik i pisac Mihail Vasiljevič Lomonosov, tvorac fizičke hemije, član Ruske akademije, enciklopedista svetskog glasa. Školovao se u Rusiji, Nemačkoj i Holandiji. Njegovo obrazovanje i naučna delatnost bili su raznoliki: od klasičnih jezika, do astronomije i tehnike. Formulisao je zakon održanja materije, objasnio pojave sagorevanja, stvorio naučnu teoriju o svetlosti, objasnio poreklo polarne svetlosti. Znatno je reformisao rusku nauku i udario temelje naučne terminologije ruskog književnog jezika. Napisao je prvu gramatiku ruskog jezika, dramska dela "Tamira i Selim" i "Demofont".

1843 - Rođen je američki pisac Henri Džejms, tanan i prodoran psiholog, koji je u realističnom maniru precizno analizirao običaje, postupke i navike američkog i evropskog društva, uvek u potrazi za moralnim vrednostima. Brižljivo je gradio kompoziciju dela, težeći nekoj vrsti umetničkog savršenstva. Pred kraj života 1915. postao je britanski državljanin. Dela: romani "Roderik Hadson", "Amerikanac", "Dejzi Miler", "Portret jedne ledi", "Tragična muza", "Bostonci", "Golubija krila", "Ambasadori", "Zlatna zdela".

1865 - Umro je američki državnik Abraham Linkoln, dan posle atentata u vašingtonskom pozorištu "Ford Theatre", gde je na njega pucao jedan glumac iza kog su najverovatnije stajale pristalice poraženih država Konfederacije u tek okončanom Američkom građanskom ratu. Pre izbora za predsednika SAD 1860. bio je zemljoradnik, drvoseča, lađarski momak, upravnik pošte, advokat, kongresmen. Pripadao je Republikanskoj partiji, stranci industrijske buržoazije koja je bila za ukidanje ropstva. Od 1861. do 1865. predvodio je rat protiv južnih država SAD, u kojima su vlasnici veleposeda (najčešće plantaža pamuka) želeli da očuvaju ropstvo - zbog gotovo besplatne radne snage.

1888 - Umro je engleski pisac i književni kritičar Metju Arnold, značajan estetičar, profesor poezije u Oksfordu, koji je sa gledišta klasične književnosti žestoko osporavao provincijalizam engleske literature 19. veka. Dela: zbirke "Pesme", "Nove pesme", eseji "Kultura i anarhija", "Književnost i dogma", "Kritički eseji".

1912 - Na prvom putovanju iz Velike Britanije u SAD, na ledeni breg u severnom Atlantiku, velikom brzinom, naleteo je tada najveći i najluksuzniji putnički brod "Titanik" i "nepotopivi brod", kakvim je smatran, potonuo je za samo dva časa i 20 minuta. Brod je naleteo na santu u sred noći i potonuo je prvih sati 15. aprila. Od 2.224 putnika i člana posade, poginulo je 1.523.

1912 - Rođen je severnokorejski diktator Kim Sung Ju, poznat kao Kim Il Sung, koji je neograničenom ličnom vlašću upravljao Severnom Korejom od osnivanja te zemlje 1948. do smrti 1994. Smrću "velikog vođe", kako su ga podanici zvanično oslovljavali, okončana je najduža autoritarna vladavina u 20. veku.

1923 - Insulin, koji je otkrio kanadski lekar Frederik Banting, postao je dostupan pacijentima obolelim od do tada neizlečive šećerne bolesti.

1941 - Vlada Kraljevine Jugoslavije, s kraljem Petrom II Karađorđevićem, napustila je zemlju u Drugom svetskom ratu, odletevši u pravcu Grčke sa aerodroma u Nikšiću.

1945 - Britanske trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački koncentracioni logor Bergen-Belzen.

1952 - Njujorška "Frenklin banka" postala je prva banka koja je izdala kreditnu karticu.

1968 - Dva sovjetska satelita bez ljudske posade "Kosmos 212" i "Kosmos 213" spojena su u orbiti oko Zemlje.

1974 - U Nigeru je predsednika Hamanija Diorija, koji je vladao od sticanja nezavisnosti zemlje 1960. zbacio komandant armije, pukovnik Sejni Kunče.

1979 - U zemljotresu, sa epicentrom na jugu jadranskog primorja tadašnje Jugoslavije, poginulo je više od 100 ljudi, oko 600 je povređeno, a više od 80.000 ostalo je bez domova.

1980 - Umro je francuski filozof i pisac Žan Pol Sartr, jedan od tvoraca filozofije egzistencijalizma, koji je 1964. odbio Nobelovu nagradu za književnost. Tokom Drugog svetskog rata učestvovao je u Pokretu otpora, a ulogu angažovanog intelektualca nastavio je zalažući se za nacionalnu slobodu naroda Indokine i Alžira (francuske kolonije) i odupirući se suprotnim tendencijama u Francuskoj. Nastojao je da stvori sintezu egzistencijalizma i marksizma. U književnosti je zastupao tezu o potrebi "angažovane literature". Dela: filozofski spisi "Biće i ništavilo", "Imaginarno", "Egzistencijalizam je humanizam", "Kritika dijalektičkog uma", romani "Mučnina", "Putevi slobode", drame "Prljave ruke", "Nesahranjeni mrtvaci", "Đavo i gospod bog", "Iza zatvorenih vrata", "Bludnica dostojna poštovanja", "Zatočenici iz Altone", eseji "O Bodleru", "Šta je književnost", autobiografija "Reči".

1986 - Ratno vazduhoplovstvo SAD bombardovalo je Tripoli i Bengazi, 10 dana posle eksplozije u diskoteci u Berlinu u kojoj su poginula dva američka vojnika, za šta je Vašington okrivio Libiju. U bombardovanju je poginuo 41 Libijac, uključujući devojčicu koju je usvojio predsednik Libije Moamer el Gadafi.

1989 - Umro je kineski političar Hu Jaobang, šef Komunističke partije Kine od 1981. do januara 1987. kada je smenjen pod optužbom da je dopustio prodor ideja "buržoaskog liberalizma". Na dan njegove smrti studenti u Pekingu i Šangaju ispunili su ulice da bi izrazili žalost, što je označilo početak velikih protesta okončanih krvoprolićem početkom juna 1989. na centralnom pekinškom trgu Tjenanmen.

1989 - Prilikom rušenja tribine na fudbalskom stadionu "Hilsborou" u engleskom gradu Šefild poginulo je 108 i povređeno više od 200 ljudi, zato što su na već krcat stadion puštene nove hiljade navijača.

1990 - Umrla je švedska glumica Greta Garbo, najpopularnija zvezda svetskog filma. Spontana i veoma inteligentna, bila je simbol ženstvenosti i igrala je od 1921. do 1941. kad se povukla. Filmovi: "Poljubac", "Mata Hari", "Ana Kristi", "Kraljica Kristina", "Ana Karenjina", "Dama s kamelijama", "Marija Valevska".

1994 - Protivavionska odbrana Vojske Republike Srpske pogodila je kod Goražda francuski avion tipa "Etander" koji je teško oštećen uspeo da se vrati na nosač aviona "Klemanso" u Jadranu. Avioni NATO su 10. aprila 1994. počeli bombardovanje vojnih i civilnih srpskih ciljeva kod Goražda, priskočivši u pomoć muslimanskim jedinicama koje su se našle u škripcu posle kraha ofanzive pokrenute iz "zaštićene zone".

1997 - U požaru koji je zahvatio šatorsko naselje muslimanskih hodočasnika blizu Meke u Saudijskoj Arabiji poginule su najmanje 343 osobe.

1998 - Umro je bivši kambodžanski diktator Pol Pot, jedan od najbrutalnijih političkih lidera u istoriji, tokom čije je vladavine Kambodžom za nepune četiri godine pobijeno između milion i dva miliona ljudi. Predvodeći gerilsku armiju "Crvenih Kmera", porazio je proamerički režim generala Lon Nola u aprilu 1975. ili "nulte godine", kako su je označili novi vlastodršci. Maoistički režim "Crvenih Kmera" zbačen je 1978. vijetnamskom okupacijom Kambodže.

1999 - Predsednik SAD Bil Klinton je, dan pošto su avioni NATO na putu Đakovica - Prizren bombama usmrtili najmanje 75 albanskih izbeglica koji su se vraćali kućama, rekao da je pilot "mislio da pogađa vojni konvoj" i da je to "za žaljenje, ali je neizbežno". Činjenicu da se ratni zločin dogodio usred dana i pri izuzetno vedrom vremenu nije mogao da objasni ni portparol NATO Džejms Šej, ali je rekao da je pilot "bacio bombu u dobroj nameri, kao što se očekuje od obučenog pilota iz demokratske zemlje NATO".

2002 - Pad "boinga 767" aviokompanije "Er Čajna" sa 166 putnika i članova posade u blizini južnokorejskog grada Pusan - što je bio prvi udes neke letelice tog kineskog prevoznika za 47 godina, preživelo je 38 osoba.

2005 - U požaru koji je izbio u centru Pariza u jednom hotelu koji koriste mahom imigranti, život su izgubile 24 osobe, od kojih desetoro dece, a povređeno je oko 50. Bio je to prvi požar u nizu koji će uslediti u Parizu narednih meseci u zgradama naseljenim imigrantima: 26. avgusta - 17 mrtvih, 30. avgusta - 7 mrtvih, 3. septembra - 18 mrtvih.

2008 - Najmanje 80 osoba je poginulo u Kongu, prilikom pada putničkog aviona jedne privatne lokalne kompanije, koji se srušio odmah po poletanju u Gomi na istoku te zemlje.

2011 - Hrvatski general Ante Gotovina osuđen je pred Haškim sudom na 24 godine zatvora zbog ratnih zločina protiv srpskog stanovništva počinjenih tokom operacije "Oluja" avgusta 1995. godine. U drugostepenoj presudi novembra 2012. Gotovina je oslobođen svih optužbi.

2013 - Na Bostonskom maratonu dogodio se bombaški napad, u kojem je poginulo pet osoba, a povređeno je ukupno 280. Iza napada su stajali ekstremni islamisti, čečenskog porekla.

2017 - U samoubilačkom bombaškom napadu na konvoj autobusa, u oblasti Rašidin nedaleko od Alepa, Sirija, kojima su evakuisalni civili iz pokrajine Idlib u Alepo, poginulo je više od 120 osoba, od čcega 68 deca, uglavnom šiiti.

2019 - U centralnom katedralnom hramu u Parizu, Notr Dam, jednom od simobola Pariza i Francuske, izbio je veliki požar u kojem je veliki deo drevne gotičke katedrale uništen.

2023 - U Sudanu su započeli oružani sukobi između snaga Vojske Sudana generala Abdela Fataha el Burhana i specijalne formacije pod nazivom Snage za brzu podršku (Rapid Support Forces, RSF) na čijem je čelu general Mohamed Hamdan Dagalo poznat kao Hamedti ili Hameti (mali Muhamed). Dvojica sukobljenih moćnika godinama su bili najuticajnije ličnosti Sudana, što je nasleđe Omara al Bašira, čiji su generali obojica bili i kog su zajedno oborili državnim udarom. Početkom 2023. međunarodne diplomate su insistirale da se RSF spoji sa Sudanskom vojskom kao deo "sudanske tranzicije ka demokratiji". Model integracije je doveo do raskola, u krajnjem i građanskog rata.

Dogodilo se na današnji dan, 16.04.

Rođena je srpska slikarka Beta Vukanović, koja je tokom 80 godina naslikala impozantan broj ulja, akvarela, crteža i kao pedagog uticala je na generacije srpskih slikara. Na studijama slikarstva u Minhenu upoznala je budućeg supruga Ristu Vukanovića, takođe slikara. S njim 1898. dolazi u Beograd kojem je ostala privržena do kraja života i s velikom predanošću je učestvovala u umetničkom životu Srbije. Zaslugom tog umetničkog para Beograd je dobio slikarsku školu, koja je prerasla u Umetničku školu. Jedan je od osnivača "Lade" i "Cvijete Zuzorić" - društva srpskih umetnika, slikara i vajara i začetnik za ono doba relativno smele karikature. Isprva je slikala u maniru impresionista, ali se docnije približila čvršćoj realističkoj formi.

Danas je utorak, 16. april, 107. dan 2024. godine. Do kraja godine ima 259 dana.

1480 - Rođena je Lukrecija Bordžija, kćerka potonjeg pape Aleksandra VI. Optuživana za krajnji nemoral, u stvarnosti je bila žrtva političkih igara oca. Otuda i tri politička braka, prvi put s grofom od Pezara Đovanijem Sforcom, drugi put s Alfonsom Aragonskom, kojeg je ubio njen brat Čezare, a treći put s grofom od Ferare Alfonsom I. Na dvoru u Ferari okupljala je umetnike i naučnike, uključujući Ticijana Večelija, Ludovika Ariosta i Pjetra Bemba.

1797 - Rođen je francuski državnik i istoričar Luj Adolf Tjer, osnivač i prvi predsednik Treće republike od 1871. do 1873. Kao šef versajske vlade 1871. u krvi je ugušio Parisku komunu. Dela: "Istorija Francuske revolucije", "Istorija konzulstva i carstva".

1820 - Rođen je austrijski kompozitor i dirigent Franc fon Supe, autor više popularnih opereta. Dela: operete "Laka konjica", "Bokačo", "Lepa Galateja", "Fatinica".

1867 - Turci su predali ključeve Beograda i drugih gradova srpskom knezu Mihailu Obrenoviću, što je bio završni čin u dugom procesu političkog oslobađanja tadašnje Kneževine Srbije od turske vlasti. U prisustvu srpskih i turskih izaslanika pročitan je carski ferman na srpskom i turskom jeziku, na bedem je podignuta srpska zastava i ispaljena salva iz 21 topa, a poslednji turski zapovednik Riza paša predao je ključeve knezu Mihailu, koji je potom trijumfalno ujahao u Kalemegdansku tvrđavu. U toku ceremonije, kapetan Svetozar Garašanin zamenio je turske stražare na tvrđavi srpskim vojnicima. Konačno formalno međunarodno priznanje Srbija je dobila na Berlinskom kongresu 1878.

1906 - U zemljotresu u San Francisku poginulo je više od 1.000 ljudi, sa zemljom su sravnjene mnoge četvrti grada koji je tada imao 400.000 stanovnika, a oko 200.000 ljudi ostalo je bez doma.

1922 - Umro je srpski pisac i političar Svetomir Nikolajević, profesor Velike škole, član Srpske kraljevske akademije, predsednik vlade Srbije, ministar unutrašnjih dela i jedan od osnivača Radikalne stranke. Studirao je istoriju na Velikoj školi u Beogradu i na više evropskih univerziteta. Znatno je uticao na srpsku književnost u drugoj polovini 19. veka. Više njegovih studija, kritika, eseja, objavljeno je sabrano pod naslovom "Listići iz književnosti".

1927 - Rođen je Semjuel Hantington, američki politikolog. Harvardski profesor, postao je poznat po teoriji "Sukoba civilizacija" prvobitno publikovanoj u poznatom časopisu "Forin afers" (Foreign afairs) i docnije u istoimenoj knjizi. Iako njegova teorija nije bila ni nova ni originalna, predstavljena je kao pravo otkriće u tadašnjim okolnostima. U vreme predsednika Kartera 1977/8. radio je kao kao koordinator planiranja za Nacionalni savet bezbednosti SAD.

1936 - Umro je italijanski kompozitor Otorino Respigi, đak Nikolaja Rimskog-Korsakova, koji je stvarao dela raskošnih orkestarskih boja, uglavnom u impresionističkom maniru. Dela: "Gregorijanski koncert" za violinu i orkestar, simfonijske poeme "Rimske pinije", "Rimske fontane", "Rimski praznici", opere.

1942 - Američki avioni su u Drugom svetskom ratu prvi put bombardovali Tokio, Jokohamu i Nagoju, što je imalo veliki psihološki efekat na Japance, pošto je tamošnja propaganda tvrdila da je nebo nad Japanom "apsolutno bezbedno".

1946 - Zvanično je raspušteno Društvo naroda, bila je to preteča Ujedinjenih nacija, nastala na sličnim osnovama, ali se nije pokazala efikasnom.

1951 - U Parizu su Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija potpisale ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik, prethodnice sadašnje Evropske unije.

1954 - Gamal Abdel Naser, jedan od vođa udara kojim je 1953. svrgnut kralj Faruk I, postao je predsednik vlade Egipta.

1955 - Umro je Albert Ajnštajn, najistaknutiji teoretičar fizike u 20. veku, tvorac teorije relativiteta, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1921. Studirao je matematiku i fiziku na Politehnici u Cirihu, gde je dobio švajcarsko državljanstvo i oženio se srpskom matematičarkom Milevom Marić, čiji doprinos njegovom delu nije potpuno rasvetljen. Vanredni profesor u Cirihu je postao 1909. a 1914. direktor Kajzer-Vilhelmovog instituta u Berlinu i član Pruske akademije nauka, pa je ponovo primio nemačko državljanstvo. Iz Nemačke je emigrirao u SAD 1933. posle dolaska nacista na vlast. Među velikim imenima nauke bio je jedan od najupornijih u osudi rata i nacizma. Objavio je 1905. specijalnu, a 1916. opštu teoriju relativnosti. Objasnio je 1905. zakon fotoelektričnog efekta pomoću kvantne teorije. Razvio je teoriju fizičkog polja, tražeći vezu među gravitacionim i elektromagnetnim poljima. Rasprave o osnovanosti teorije relativiteta još nisu zaključene, ali je nesumnjivo da je njegov naučni rad izmenio predstavu o svetu i vasioni i postavio temelj novih nauka. Dela: "Osnovi opšte teorije relativnosti", "O specijalnoj i opštoj teoriji relativnosti", "Značenje relativnosti", "Teorija Braunovih kretanja", "Elektrodinamika tela u kretanju", "Evolucija fizike", "Moja slika sveta", "Ideje i mišljenja".

1955 - U indonežanskom gradu Bandung počela je afroazijska konferencija 29 zemalja, na kojoj su potvrđeni principi dekolonizacije i stvaranja asocijacije zemalja "trećeg sveta" kao alternative blokovima.

1976 - Oko 40.000 izraelskih demonstranata umarširalo je u okupiranu Zapadnu obalu, zahtevajući da Izrael pripoji tu teritoriju.

1980 - Južna Rodezija je pod nazivom Zimbabve postala 50. nezavisna zemlja Afrike.

1982 - Na dvogodišnjicu sticanja nezavisnosti Zimbabvea, glavni grad Solzberi je preimenovan u Harare.

1983 - U eksploziji bombe koju su islamski teroristi aktivirali u ambasadi SAD u Bejrutu, najmanje 63 osobe su poginule.

1988 - Ratni brodovi SAD uništili su dve iranske naftne platforme na moru i napali dve iranske fregate, u znak odmazde za napad u kojem su Iranci oštetili američku fregatu.

1993 - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija usvojio je rezoluciju 820 o čvrstom stezanju obruča ekonomskih sankcija oko SRJ, ukoliko Srbi u Bosni do 26. aprila ne potpišu Vens-Ovenov mirovni plan. Rezolucija je izglasana na inicijativu Francuske, Velike Britanije i nesvrstanih zemalja. U njoj nije bilo novih kaznenih mera, ali je do krajnosti pooštrena primena svih do tada usvojenih sankcija, najtežih u istoriji UN: zabrana svake trgovine i tranzita robe, zamrzavanje svih finansijskih fondova, presecanje rečnih i morskih puteva. Iz mera blokade izuzete su samo telekomunikacije, pošta i pravne transakcije.

1994 - Inostrane humanitarne organizacije su saopštile da su etnički masakri pripadnika većinskog plemena Hutu i manjinskih Tutsija, zahvatili celu teritoriju Ruande.

1996 - Više od 100 libanskih izbeglica poginulo je kad je izraelska artiljerija otvorila vatru na bazu mirovnih snaga Ujedinjenih nacija gde su potražili sklonište.

1996 - Islamski teroristi otvorili su u Kairu vatru na turistički autobus i ubili 18 grčkih turista.

1999 - NATO je drugi put za tri dana bombardovao hemijsku industriju "Prva iskra" u Bariču kod Beograda, iz koje je uklonjen deo opasnih hemikalija, ali je ostalo dosta fluorovodonične kiseline, koju je veoma teško transportovati, ignorišući opasnost izazivanja ekološke katastrofe velikih razmera.

1999 - Ministar inostranih poslova Savezne Republike Jugoslavije Živadin Jovanović potvrdio je da je SRJ prekinula diplomatske odnose sa Albanijom, objasnivši da je ta odluka "formalna" budući da dve susedne zemlje već duže i nemaju nikakve odnose. Pritom je optužio Albaniju da se sa njene teritorije ubacuju terorističke grupe i izvode napadi na SRJ (Srbiju).

2000 - Komandu nad snagama Kfora preuzeo je Evrokorpus - vojna organizacija Belgije, Luksemburga, Nemačke, Francuske i Španije, a komandant Kfora je, umesto nemačkog generala Klausa Rajnharta, postao španski general Huan Ortunjo, koji je naglasio da su vojne snage na Kosovu i Metohiji i dalje pod vođstvom NATO.

2002 - Umro je norveški istraživač i antropolog Tor Hejerdal koji je 1947. godine za 101 dan preplovio Tihi okean od Kaljaoa u Peruu do Rarorije u Polineziji na drvenom splavu "Kon-Tiki", izgrađenom prema nacrtima iz doba Inka. Time je dokazao da su peruanski Indijanci mogli da nasele ostrva u Polineziji. Knjiga o putovanju dugom 8.000 kilometara prevedena je na 67 jezika. Uspeo je 1970. da preplovi Atlantski okean između Maroka i Barbadosa na splavu od papirusa, želeći da dokaže da su drevne mediteranske civilizacije bile u stanju do dopru do američkog kontinenta.

2002 - Bivši kralj Muhamed Zahir Šah vratio se u avganistansku prestonicu Kabul posle 29 godina izbeglištva.

2004 - Novi španski predsednik vlade, socijalista Hose Luis Rodrigez Sapatero izdao je naređenje o povlačenju oko 1.400 španskih vojnika iz Iraka.

2007 - Najmanje 32 radnika su poginula u jednoj čeličani na severoistoku Kine, kada je pukla velika posuda u kojoj se nalazilo 30 tona tečnog metala. Nesreća se dogodila u gradu Tielingu u provinciji Liaoning.

2007 - U četiri odvojena samoubilačka napada u Bagdadu ubijeno je najmanje 178 ljudi i blizu 240 je ranjeno.

2011 - Preminuo je Ivica Vidović, jedan od najpoznatijih glumaca bivše Jugoslavije. Rođen u Beogradu maja 1939. na pozorišnoj akademiji u Zagrebu diplomirao je 1963. Veći deo radnog veka proveo je u zagrebačkom HNK. Upamćen je po ulogama u filmovima: "Prometej s otoka Viševice", "U gori raste zelen bor", "Malo misto", "Ritam zločina", "Izbavitelj", "Čovjek koji je volio sprovode", "Kako je počeo rat na mom otoku", "Maršal", "Zaseda", "Velo misto", "Inspektor Vinko".

2017 - Kod manastira Sveta Katarina na Sinaju islamski ekstremisti izvršili su napad na egipatske snage bezbednosti, pri čemu je jedna osoba ubijena a teško povređene četiri.

Dogodilo se na današnji dan, 17.04.

Na današnji dan 1814. godine rođen je srpski botaničar i prirodnjak Josif Pančić. Kralj Milan Obrenović, osnivač Srpske kraljevske akademije (1.11.1886.) postavio ga je za prvog predsednika SKA. Prvobitni naziv bio je Kraljevsko-srpska akademija. Medicinu je završio u Pešti, a u Beču je usavršavao botaničke studije i upoznao Vuka Karadžića prema čijem je savetu 1846. došao u Srbiju. Radio je kao lekar u Paraćinu, Jagodini i Kragujevcu, a 1856. je postao profesor Liceja, potom Velike škole u Beogradu, čiji je rektor bio šest puta. Proučavao je floru, faunu i mineralogiju Balkanskog poluostrva, posebno Srbije. Opisao je oko 80 nepoznatih biljnih i životinjskih vrsta. Otkrio je endemsko-reliktni četinar poznat kao "Pančićeva omorika" (Picea omorika) i reliktne ramondije (Ramonda serbica, Ramonda nathaliae). Osnovao je 1874. i uredio Botaničku baštu u Beogradu. Od 1889. ona se nalazi na imanju koje je u tu svrhu darovao Kralj Milan (Jevremovac). Objavio je oko 30 radova iz botanike, zoologije, geologije, mineralogije, šumarstva, arheologije. Dela: "Flora Kraljevine Srbije", "Ptice Srbije", "Ribe Srbije".

Danas je sreda, 17. april, 108. dan 2024. Do kraja godine ima 258 dana.

1421 - Više od 100.000 ljudi udavilo se pošto je more u Holandiji probilo zaštitne nasipe.

1492 - Španski (tada Kastilja i Aragon) kraljevski par Fernando V i Izabela I saglasio se da finansira prvo putovanje u Ameriku, odnosno Indiju kako se tada mislilo, španskog moreplovca italijanskog porekla Kristifora Kolumba. Dodeljena su mu tri jedrenjaka, zvanje admirala okeana i vicekralja zemalja koje osvoji. Obećana mu je i desetina robe koju donese i vlasništvo osmine zemlje koju otkrije.

1790 - Umro je Bendžamin Frenklin, pisac, pronalazač, filozof, borac za nezavisnost SAD. Bio je štampar, knjižar, novinar, guverner Pensilvanije, poslanik u Londonu i Parizu. Osnovao je prvu javnu čitaonicu u Americi, filozofsko društvo Pensilvanije i "Akademiju" koja je prerasla u Pensilvanijski univerzitet. Bio je član Kraljevskog društva u Londonu. S trećim predsednikom SAD Tomasom Džefersonom napisao je "Deklaraciju nezavisnosti". Učestvovao je u pisanju Ustava SAD, zalažući se za demokratsko društvo i ukidanje ropstva. Istraživao je fenomen elektriciteta, dokazao postojanje pozitivnog i negativnog elektriciteta, pronašao gromobran i otkrio tok i karakteristike Golfske struje.

1894 - Rođen je ruski državnik Nikita Sergejevič Hruščov, šef sovjetske Komunističke partije od 1953. do 1964, upamćen po raskidu sa staljinističkom verzijom socijalizma, ali i po izuzetnoj revnosti u Ukrajini u vreme najtežih godina Staljinove vlade. Od 1918. borio se u Crvenoj armiji tokom građanskog rata. Član Centralnog komiteta KP postao je 1934. šef Moskovskog komiteta 1935. prvi sekretar partije u Ukrajini 1938. član Politbiroa 1939. Organizovao je partizanski otpor u Ukrajini i bio član vojnih saveta nekoliko frontova u Drugom svetskom ratu. Posle smrti Staljina 1953. postao je prvi sekretar CK. Potpisao je 1955. Beogradsku i 1956. Moskovsku deklaraciju, kojima su normalizovani odnosi sa Jugoslavijom. Na 20. kongresu podneo je referat "O kultu ličnosti i njegovim posledicama". Plenum CK smenio ga je oktobra 1964. sa svih funkcija.

1916 - Rođena je cejlonska državnica Sirimavo Bandaranaike, koja je u julu 1960. postala predsednik vlade Cejlona (sadašnja Šri Lanka), prva žena u istoriji na tom položaju.

1919 - Umro je srpski pisac i publicista Svetozar Ćorović. Sa srpskim piscima Aleksom Šantićem i Jovanom Dučićem pokrenuo u Mostaru list "Zora". Bio je među vodećim srpskim nacionalistima koji su se borili protiv okupatorskog austrougarskog režima u Bosni i Hercegovini. U Prvom svetskom ratu interniran je i potom mobilisan. Otpušten je pošto je oboleo i ubrzo je umro. U pripovetkama, dramama i romanima opisivao je život u Hercegovini. Dela: romani "Stojan Mutikaša", "Majčina Sultanija", zbirke pripovedaka "U časovima odmora", "Moji poznanici", "Brđani", drame "Zulumćar", "On", "Adam-beg", "Ajša".

1924 - Rođen je srpski vajar Jovan Kratohvil, profesor Univerziteta umetnosti u Beogradu, rektor od 1971. do 1973. Autor je niza spomenika, uključujući spomenike palim borcima na Majevici i u Zemunu, spomenik na Avali sovjetskim ratnim veteranima poginulim u avionskom udesu, spomen-kosturnicu u Sansepolkru u Italiji. Bio je vrhunski sportista u mladosti - pre Drugog svetskog rata prvak Jugoslavije u plivanju, a posle rata šampion države u streljaštvu i osvajač drugog mesta na svetskom streljačkom prvenstvu.

1929 - Rođen je Nikola Milošević, akademik, književnik, filozof, kritičar, publicista. Izvesno vreme bio je i narodni poslanik. Rođen je u Sarajevu, bio je profesor Teorije književnosti na Filološkom fakultetu u Beogradu. Od 1991. redovni je član SANU. Predvodio je Zadužbinu "Miloš Crnjanski". Veoma plodan autor, uvek društveno aktivan. Glavna dela: "Antropološki eseji", "Roman Miloša Crnjanskog", "Negativan junak", "Ideologija, psihologija i stvaralaštvo", "Andrić i Krleža kao antipodi", "Zidanica na pesku","Šta Lukač duguje Ničeu", "Filozofija strukturalizma", "Dostojevski kao mislilac", "Marksizam i jezuitizam", "Psihologija znanja", "Antinomija marksističkih ideologija" i "Pravoslavlje i demokratija". Dobitnik je nagrade Beograda (Oktobarske) i nagrade "Isidora Sekulić" 1982. (koju je odbio da primi).

1941 - U avionskom udesu nedaleko od Egipta poginuo je srpski istoričar Vladimir Ćorović, profesor Beogradskog univerziteta i član Srpske kraljevske akademije. Austrougarske okupacione vlasti osudile su ga na Banjalučkom veleizdajničkom procesu na osam godina robije. Posle oslobođenja zemlje bio je član Narodnog veća u Zagrebu i Privremenog narodnog predstavništva u Beogradu. Dela: "Istorija Jugoslavije", "Uzajamne veze i uticaj kod slovenskih zapisa", "Podela vlasti između Milutina i Dragutina", "Spisi sv. Save", "Luka Vukalović", "Pohod Mahmut-paše Bušatlije protiv Paštrovića", "Odnosi Austro-Ugarske i Srbije u XX veku", "Odnosi Crne Gore sa Dubrovnikom od Karlovačkog do Požarevačkog mira", "Ban Borić i njegovi potomci", "Historija Bosne", "Pokreti i dela". Posthumno objavljeno: "Istorija Srba", "Skripta minora".

1941 - Opunomoćenici Vrhovne komande vlade Kraljevine Jugoslavije, šef diplomatije Aleksandar Cincar-Marković i general Radivoje Janković, potpisali su, u zgradi negdašnjeg čehoslovačkog poslanstva u Beogradu, akt o kapitulaciji oružanih snaga Jugoslavije. Vojska je odvedena u zarobljeništvo (samo Srbi), a zemlja podeljena. Formirane su zločinačka Nezavisna država Hrvatska i Velika Albanija, a Nemačka, Italija, Mađarska i Bugarska, podelile su ostatak teritorije. Jugoslovenska ratna flota pripala je Italiji, izuzev jedne podmornice i dve motorne torpiljerke koje su umakle i razarača "Zagreb" koji su uspeli da potope poručnici bojnog broda Milan Spasić i Sergej Mašera u Boki.

1944 - Britanska vlada je u Drugom svetskom ratu donela odluku o ograničenju diplomatskih veza stranih predstavnika - zabranjeno je odašiljanje i primanje šifrovanih poruka, a diplomatska pošta je otvarana i cenzurisana. To se nije odnosilo samo na predstavništva Sovjetskog Saveza, SAD i britanskih dominiona, osim Irske. Potez bez presedana u međunarodnom pravu i praksi povučen je radi očuvanja ratnih tajni, posebno otvaranja drugog fronta u Evropi. Mere su ukinute posle uspešnog iskrcavanja saveznika u Francuskoj u avgustu 1944.

1946 - Poslednji francuski vojnici napustili su Siriju, do tada francusku mandatnu teritoriju, koja je stekla nezavisnost.

1961 - Uz obilatu podršku SAD, kubanski kontrarevolucionari iskrcali su se u "Zaliv svinja" u nameri da sruše vlast Fidela Kastra. Kubanske snage brzo su ih razbile, pa je predsedniku SAD Džonu Kenediju ostalo samo da prizna poraz i odgovornost svoje vlade. U trodnevnim borbama ubijeno je stotinak i zarobljeno više od 1.000 napadača.

1969 - Aleksander Dubček podneo je ostavku na položaj šefa Komunističke partije Čehoslovačke, na kojem ga je zamenio Gustav Husak.

1971 - Egipat, Sirija i Libija potpisali su ugovor o konfederaciji, ali je ta tvorevina ubrzo propala, poput drugih sličnih arapskih asocijacija.

1975 - "Crveni Kmeri" su zauzeli glavni grad Kambodže Pnom Pen i ubrzo otpočeli revolucionarni teror.

1977 - Žene su u Lihtenštajnu prvi put glasale.

1983 - Sa teritorije Indije uspešno je lansiran veštački satelit. Prvi indijski satelit izbačen je sovjetskom raketom u orbitu oko Zemlje sa kosmodroma Bajkonur 19. aprila 1975.

1989 - Poljski sindikat "Solidarnost" legalizovan je posle sedmogodišnje zabrane.

1992 - Iz Pala je počelo emitovanje programa radio stanice Republike Srpske - Studija S. Prethodno su Radio Sarajevo zaposele muslimanske snage Alije Izetbegovića.

1993 - Umro je turski državnik Turgut Ozal, predsednik Turske od 1989.

1997 - Umro je izraelski državnik Haim Hercog, predsednik Izraela od 1983. do 1993. Završio je prava u Kembridžu i vojnu akademiju u Sendherstu, a u Drugom svetskom ratu borio se u britanskoj armiji. U Palestini se potom uključio u ilegalni pokret Hagana, a kad je 1948. osnovan Izrael postao je prvi šef vojne obaveštajne službe. Potom je bio komandant južne armijske oblasti i prvi vojni guverner Zapadne obale okupirane u ratu 1967. a od 1975. do 1978. izraelski ambasador u UN.

1999 - Održana je tradicionalna međunarodna maratonska trka u Beogradu uprkos bombardovanju Srbije (SRJ) od strane NATO. U glavnoj trci su uz domaće takmičare trčali i maratonci iz Rusije, Grčke, Makedonije, Bugarske, Rumunije, Republike Srpske, Nemačke i SAD. U trci rekreativaca pod sloganom "Trči iz zadovoljstva, ne od bombi" učestvovalo je oko 15.000 ljudi.

2002 - Bivši gerilski vođa Ksanana Gusmao proglašen je pobednikom prvih predsedničkih izbora u Istočnom Timoru.

2003 - Umro je ruski filmski režiser Emil Lotjanu, autor klasičnih dela ruskog filma kao što su "Cigani lete u nebo", "Moja nežna, umiljata zver" i "Ana Pavlova", posvećen jednoj od najvećih ruskih balerina. Za film "Cigani lete u nebo" nagrađen je glavnom nagradom međunarodnog filmskog festivala u San Sebastijanu.

2004 - Novi vođa palestinskog pokreta Hamas Abdel Aziz el Rantisi ubijen je u izraelskom helikopterskom napadu na njegovo vozilo. Rantisi je postao vođa pošto je mesec dana ranije, takođe u izraelskom helikopterskom napadu, ubijen osnivač i duhovni lider tog terorističkog islamističkog pokreta šeik Ahmed Jasin. 2014 - Preminuo je Gabrijel Garsija Markes, kolumbijski pisac, nobelovac. Omiljeni latinoamerički autor, dosezao je milionske tiraže širom sveta. Dela: "Pukovniku nema ko da piše", "Sto godina samoće", "Jesen patrijarha", "Ljubav u doba kolere", "Hronika najavljene smrti", "O ljubavi i drugim demonima".

2014 - Preminuo je Gabrijel Garsija Markes, kolumbijski pisac, nobelovac. Omiljeni latinoamerički autor, dosezao je milionske tiraže širom sveta. Dela: "Pukovniku nema ko da piše", "Sto godina samoće", "Jesen patrijarha", "Ljubav u doba kolere", "Hronika najavljene smrti", "O ljubavi i drugim demonima".

2022 - Preminuo je Radu Lupu, pijanista. Svirao je kao šestogodišnjak a sa dvanaest je javno nastupao predstavljajući sopstvene kompozicije. Školovao se u rodnoj Rumuniji i na konzervatorijumu u Moskvi. Izvodio je muziku Betovena, Mocarta, Bramsa, Šuberta, Šumana, Bartoka, Debisija, Eneskua, Janačeka. Šezdesetih je osvojio najprestižnije međunarodne pijanističke nagrade, Van Klabern, Žorž Enesku, Lids. Svirao je sa vodećim orkestrima širom sveta od njujorške do berlinske filharmonije. Dobitnik je priznanja Franko Abijati 1989. Edisonovu nagradu za nosač zvuka sa tri ključna Šumanova klavirska rada dobio je 1995. Osvojio je nagradu Gremi 1996, za album dve Šubertove sonate. Priznanje Arturo Benedeti dobio je 2006. Lupu je po opštoj oceni bio među najvećim pijanistima njegovog vremena.

Dogodilo se na današnji dan, 18.04.

Danas je petak, 18. april, 109. dan 2024. Do kraja godine ima 257 dana.

1480 - Rođena je Lukrecija Bordžija, kćerka potonjeg pape Aleksandra VI. Optuživana za krajnji nemoral, u stvarnosti je bila žrtva političkih igara oca. Otuda i tri politička braka, prvi put s grofom od Pezara Đovanijem Sforcom, drugi put s Alfonsom Aragonskom, kojeg je ubio njen brat Čezare, a treći put s grofom od Ferare Alfonsom I . Na dvoru u Ferari okupljala je umetnike i naučnike, uključujući Ticijana Večelija, Ludovika Ariosta i Pjetra Bemba.

1797 - Rođen je francuski državnik i istoričar Luj Adolf Tjer, osnivač i prvi predsednik Treće republike od 1871. do 1873. Kao šef versajske vlade 1871. u krvi je ugušio Parisku komunu. Dela: "Istorija Francuske revolucije", "Istorija konzulstva i carstva".

1820 - Rođen je austrijski kompozitor i dirigent Franc fon Supe, autor više popularnih opereta. Dela: operete "Laka konjica", "Bokačo", "Lepa Galateja", "Fatinica".

1867 - Turci su predali ključeve Beograda i drugih gradova srpskom knezu Mihailu Obrenoviću, što je bio završni čin u dugom procesu političkog oslobađanja tadašnje Kneževine Srbije od turske vlasti. U prisustvu srpskih i turskih izaslanika pročitan je carski ferman na srpskom i turskom jeziku, na bedem je podignuta srpska zastava i ispaljena salva iz 21 topa, a poslednji turski zapovednik Riza paša predao je ključeve knezu Mihailu, koji je potom trijumfalno ujahao u Kalemegdansku tvrđavu. U toku ceremonije, kapetan Svetozar Garašanin zamenio je turske stražare na tvrđavi srpskim vojnicima. Konačno formalno međunarodno priznanje Srbija je dobila na Berlinskom kongresu 1878.

1872 - Rođena je srpska slikarka Beta Vukanović, koja je tokom 80 godina naslikala impozantan broj ulja, akvarela, crteža i kao pedagog uticala je na generacije srpskih slikara. Na studijama slikarstva u Minhenu upoznala je budućeg supruga Ristu Vukanovića, takođe slikara. S njim 1898. dolazi u Beograd kojem je ostala privržena do kraja života i s velikom predanošću je učestvovala u umetničkom životu Srbije. Zaslugom tog umetničkog para Beograd je dobio slikarsku školu, koja je prerasla u Umetničku školu. Jedan je od osnivača "Lade" i "Cvijete Zuzorić" - društva srpskih umetnika, slikara i vajara i začetnik za ono doba relativno smele karikature. Isprva je slikala u maniru impresionista, ali se docnije približila čvršćoj realističkoj formi.

1906 - U zemljotresu u San Francisku poginulo je više od 1.000 ljudi, sa zemljom su sravnjene mnoge četvrti grada koji je tada imao 400.000 stanovnika, a oko 200.000 ljudi ostalo je bez doma.

1922 - Umro je srpski pisac i političar Svetomir Nikolajević, profesor Velike škole, član Srpske kraljevske akademije, predsednik vlade Srbije, ministar unutrašnjih dela i jedan od osnivača Radikalne stranke. Studirao je istoriju na Velikoj školi u Beogradu i na više evropskih univerziteta. Znatno je uticao na srpsku književnost u drugoj polovini 19. veka. Više njegovih studija, kritika, eseja, objavljeno je sabrano pod naslovom "Listići iz književnosti".

1927 - Rođen je Semjuel Hantington, američki politikolog. Harvardski profesor, postao je poznat po teoriji "Sukoba civilizacija" prvobitno publikovanoj u poznatom časopisu "Forin afers" ( Foreign afairs) i docnije u istoimenoj knjizi. Iako njegova teorija nije bila ni nova ni originalna predstavljena je kao pravo otkriće u tadašnjim okolnostima. U vreme predsednika Kartera 1977/8. radio je kao koordinator planiranja za Nacionalni savet bezbednosti SAD.

1936 - Umro je italijanski kompozitor Otorino Respigi, đak Nikolaja Rimskog-Korsakova, koji je stvarao dela raskošnih orkestarskih boja, uglavnom u impresionističkom maniru. Dela: "Gregorijanski koncert" za violinu i orkestar, simfonijske poeme "Rimske pinije", "Rimske fontane", "Rimski praznici", opere.

1942 - Američki avioni su u Drugom svetskom ratu prvi put bombardovali Tokio, Jokohamu i Nagoju, što je imalo veliki psihološki efekat na Japance, pošto je tamošnja propaganda tvrdila da je nebo nad Japanom "apsolutno bezbedno".

1946 - Zvanično je raspušteno Društvo naroda, bila je to preteča Ujedinjenih nacija, nastala na sličnim osnovama, ali se nije pokazala efikasnom.

1951 - U Parizu su Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija potpisale ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik, prethodnice sadašnje Evropske unije.

1954 - Gamal Abdel Naser, jedan od vođa udara kojim je 1953. svrgnut kralj Faruk I, postao je predsednik vlade Egipta.

1955 - Umro je Albert Ajnštajn, najistaknutiji teoretičar fizike u 20. veku, tvorac teorije relativiteta, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1921. Studirao je matematiku i fiziku na Politehnici u Cirihu, gde je dobio švajcarsko državljanstvo i oženio se srpskom matematičarkom Milevom Marić, čiji doprinos njegovom delu nije potpuno rasvetljen. Vanredni profesor u Cirihu je postao 1909. a 1914. direktor Kajzer-Vilhelmovog instituta u Berlinu i član Pruske akademije nauka, pa je ponovo primio nemačko državljanstvo. Iz Nemačke je emigrirao u SAD 1933. posle dolaska nacista na vlast. Među velikim imenima nauke bio je jedan od najupornijih u osudi rata i nacizma. Objavio je 1905. specijalnu, a 1916. opštu teoriju relativnosti. Objasnio je 1905. zakon fotoelektričnog efekta pomoću kvantne teorije. Razvio je teoriju fizičkog polja, tražeći vezu među gravitacionim i elektromagnetnim poljima. Rasprave o osnovanosti teorije relativiteta još nisu zaključene, ali je nesumnjivo da je njegov naučni rad izmenio predstavu o svetu i vasioni i postavio temelj novih nauka. Dela: "Osnovi opšte teorije relativnosti", "O specijalnoj i opštoj teoriji relativnosti", "Značenje relativnosti", "Teorija Braunovih kretanja", "Elektrodinamika tela u kretanju", "Evolucija fizike", "Moja slika sveta", "Ideje i mišljenja".

1955 - U indonežanskom gradu Bandung počela je afroazijska konferencija 29 zemalja, na kojoj su potvrđeni principi dekolonizacije i stvaranja asocijacije zemalja "trećeg sveta" kao alternative blokovima.

1976 - Oko 40.000 izraelskih demonstranata umarširalo je u okupiranu Zapadnu obalu, zahtevajući da Izrael pripoji tu teritoriju.

1980 - Južna Rodezija je pod nazivom Zimbabve postala 50. nezavisna zemlja Afrike.

1982 - Na dvogodišnjicu sticanja nezavisnosti Zimbabvea, glavni grad Solzberi je preimenovan u Harare.

1983 - U eksploziji bombe koju su islamski teroristi aktivirali u ambasadi SAD u Bejrutu, najmanje 63 osobe su poginule.

1988 - Ratni brodovi SAD uništili su dve iranske naftne platforme na moru i napali dve iranske fregate, u znak odmazde za napad u kojem su Iranci oštetili američku fregatu.

1994 - Inostrane humanitarne organizacije su saopštile da su etnički masakri pripadnika većinskog plemena Hutu i manjinskih Tutsija, zahvatili celu teritoriju Ruande.

1996 - Više od 100 libanskih izbeglica poginulo je kad je izraelska artiljerija otvorila vatru na bazu mirovnih snaga Ujedinjenih nacija gde su potražili sklonište.

1996 - Islamski teroristi otvorili su u Kairu vatru na turistički autobus i ubili 18 grčkih turista.

1999 - NATO je drugi put za tri dana bombardovao hemijsku industriju "Prva iskra" u Bariču kod Beograda, iz koje je uklonjen deo opasnih hemikalija, ali je ostalo dosta fluorovodonične kiseline, koju je veoma teško transportovati, ignorišući opasnost izazivanja ekološke katastrofe velikih razmera.

1999 - Ministar inostranih poslova Savezne Republike Jugoslavije Živadin Jovanović potvrdio je da je SRJ prekinula diplomatske odnose sa Albanijom, objasnivši da je ta odluka "formalna" budući da dve susedne zemlje već duže i nemaju nikakve odnose. Pritom je optužio Albaniju da se sa njene teritorije ubacuju terorističke grupe i izvode napadi na SRJ (Srbiju).

2000 - Komandu nad snagama Kfora preuzeo je Evrokorpus - vojna organizacija Belgije, Luksemburga, Nemačke, Francuske i Španije, a komandant Kfora je, umesto nemačkog generala Klausa Rajnharta, postao španski general Huan Ortunjo, koji je naglasio da su vojne snage na Kosovu i Metohiji i dalje pod vođstvom NATO.

2002 - Umro je norveški istraživač i antropolog Tor Hejerdal koji je 1947. godine za 101 dan preplovio Tihi okean od Kaljaoa u Peruu do Rarorije u Polineziji na drvenom splavu "Kon-Tiki", izgrađenom prema nacrtima iz doba Inka. Time je dokazao da su peruanski Indijanci mogli da nasele ostrva u Polineziji. Knjiga o putovanju dugom 8.000 kilometara prevedena je na 67 jezika. Uspeo je 1970. da preplovi Atlantski okean između Maroka i Barbadosa na splavu od papirusa, želeći da dokaže da su drevne mediteranske civilizacije bile u stanju do dopru do američkog kontinenta.

2002 - Bivši kralj Muhamed Zahir Šah vratio se u avganistansku prestonicu Kabul posle 29 godina izbeglištva.

2004 - Novi španski predsednik vlade, socijalista Hose Luis Rodrigez Sapatero izdao je naređenje o povlačenju oko 1.400 španskih vojnika iz Iraka.

2007 - Najmanje 32 radnika su poginula u jednoj čeličani na severoistoku Kine, kada je pukla velika posuda u kojoj se nalazilo 30 tona tečnog metala. Nesreća se dogodila u gradu Tielingu u provinciji Liaoning.

2007 - U četiri odvojena samoubilačka napada u Bagdadu ubijeno je najmanje 178 ljudi i blizu 240 je ranjeno.

2011 - Preminuo je Ivica Vidović, jedan od najpoznatijih glumaca bivše Jugoslavije. Rođen je u Beogradu maja 1939. Na pozorišnoj akademiji u Zagrebu diplomirao je 1963, nakon čega radi u HNK. Upamćen je po ulogama u filmovima: "Prometej s otoka Viševice", "U gori raste zelen bor", "Malo misto", "Ritam zločina", "Izbavitelj", "Čovjek koji je volio sprovode", "Kako je počeo rat na mom otoku", "Maršal", "Zaseda", "Velo misto", "Inspektor Vinko".

2020 - U Kanadi, u Novoj Škotskoj, poginule su 23 osobe, a tri su povređene u više oružanih napada. Motivi napadača Gabriela Vortmana ostali su nejasni. On je, počev od mestašca Portapik, krećući se automobilom kroz niz varošica Nove Škotske, ubio tokom noći i prepodneva narednog dana ukupno 22 osobe. Sam napadač bi je 23. žrtva.

Vortman je takođe podmetnuo požare na čak 16 lokacija. Bio je to najsmrtonosniji događaj ove vrste u istoriji Kanade.

Dogodilo se na današnji dan, 19.04.

Na današnji dan 1999. godine prilikom NATO bombardovanja Novog Sada pogođena je arhitektonski izuzetno vredna zgrada Izvršnog veća Vojvodine u najužem gradskom jezgru - popularna "Banovina". Reč je o zgradi negdašnje banske uprave Dunavske banovine Kraljevine Jugoslavije. Zgrada je građena raskošno a posebno je reprezentativna njena unutrašnjost. Civilni ciljevi bili su na meti i u Nišu gde je poginuo dispečer "Elektroindustrije" Milen Milojković, a u naselju "Šljaka" uništeno je 10 porodičnih kuća i oštećena su postrojenja Duvanske industrije i još neki privredni objekti kao i železnička stanica "Crveni krst".

Danas je petak, 19. april, 110. dan 2024. Do kraja godine ima 256 dana.

1689 - Umrla je švedska kraljica Kristina Avgusta, koja je 1644. okončala rat s Danskom i 1648.

Tridesetogodišnji rat, učinivši Švedsku velikom silom, a Baltik "švedskim morem". Kraljica je postala 1632, u osmoj godini života, a krunisana je 12 godina docnije. Na dvoru je okupljala učene ljude i bila je mecena nekolicini naučnika i umetnika, među kojima se nalazio i Rene Dekart. Prinuđena je da abdicira 1654. zbog tajnog prelaska u rimokatolicizam. Ostatak života provela je putujući po Evropi, da bi se na kraju nastanila u Rimu, gde je i umrla.

1775 - Američki rat za nezavisnost počeo je porazom Britanaca kod Leksingtona i Konkorda.

1783 - Kongres SAD je objavio da je pobedonosno okončan Rat za nezavisnost od Velike Britanije.

1824 - Umro je engleski pisac Džordž Gordon Bajron, jedan od rodonačelnika evropskog romantizma. Njegova poezija oličavala je slobodarski duh suprotstavljen društvenim normama. Bio je zaljubljen u antičku kulturu. Britaniju je napustio razočaran 1816. i u Italiji je stvorio najveća dela: "Čajld Herold", "Kain", "Manfred", "Don Žuan". Zaputio se 1823. s ciljem da pomogne borbu Grka za oslobođenje od Turaka, ali je ubrzo oboleo od malarije i umro je u aprilu 1824. ne ostvarivši ideal da se bori za slobodu grčkog naroda.

1881 - Umro je engleski državnik Bendžamin Dizraeli, osnivač i vođa konzervativaca, premijer 1868. i od 1874. do 1880. Započeo je osvajački rat protiv Bura 1877, pokorio Avganistan (privremeno) i osvojio Kipar. Bio je protivnik Rusije i Francuske, a podržavao je Austro-Ugarsku i Tursku.

1882 - Umro je engleski prirodnjak Čarls Robert Darvin, tvorac teorije evolucije. Tokom ekspedicije brodom "Bigl" od 1831. do 1836. sakupio je naučni materijal na osnovu kojeg je ustrojio svoju teoriju razvitka živih bića. Putovanje Biglom opisao je u knjizi "Put prirodnjaka oko sveta". Na obalama Južne Amerike i ostrvima Tihog okeana proučavao je geološke formacije, biljke i životinje i zaključio je da su se organizmi postepeno menjali. U epohalnom delu "Postanak vrsta putem prirodnog odabiranja" razradio je tezu o evoluciji. "Postanak vrsta" potpuno je izmenio dotadašnja shvatanja u biologiji, ali je izazvao i žestoka protivljenja. Ostala dela: "Promenljivost životinja i biljaka pod domaćim uslovima", "Poreklo čoveka".

1906 - Umro je francuski fizičar i hemičar Pjer Kiri, koji je sa suprugom Marijom Kiri-Sklodovskom i Antoanom Anrijem Bekerelom podelio 1903. Nobelovu nagradu za fiziku. S bratom Žakom otkrio je 1880. piezo-elektricitet. Proučavao je magnetske pojave, a 1898. sa suprugom je pronašao radioaktivne elemente polonijum i radijum. Dokazao je 1903. da soli radijuma spontano oslobađaju toplotu. Radovi Pjera i Marije Kiri postavili su temelje moderne nauke o radioaktivnosti i pokazali da radioaktivnost uglavnom ne zavisi od spoljašnjih uslova.

1911 - U Portugaliji je odvojena crkva od države.

1921 - Stupio je na snagu zakon o podeli Irske na Republiku Irsku i Severnu Irsku (veći deo istorijskog Alstera), koja je ostala deo Ujedinjenog Kraljevstva. Nezavisnost je rezultat brojnih ustanaka Iraca, pa je britanska vlada, nemoćna da oružjem suzbije bunt, podelila ostrvo i većem delu priznala nezavisnost.

1932 - Vlada Kraljevine Jugoslavije donela je Zakon o zaštiti zemljoradnika, kojim je proglašen šestomesečni moratorijum na dugove i obustavljena prisilna zaplena imovine. Oko 709.000 seljaka-dužnika dugovalo je sedam milijardi dinara, mahom lihvarima i trgovcima.

1939 - Streljan je Sima Marković, srpski političar, matematičar i filozof, profesor Beogradskog univerziteta i vođa tzv. desne frakcije u Komunističkoj partiji Jugoslavije. Doktorirao je matematiku 1913. kod Mihaila Petrovića (Mika Alas). Od 1926. do 1928. bio je generalni sekretar KPJ, iz koje je isključen 1929, a ponovo primljen 1935. Stradao je u Sovjetskom Savezu, u Moskvi, kao žrtva staljinističkih čistki. Dela: "Nacionalno pitanje u svetlosti marksizma", "Iz nauke i filozofije", "Teorija relativnosti", "Tragizam malih naroda".

1943 - Preživeli Jevreji Varšavskog geta, iz kojeg su do tada nemački nacisti likvidirali pola miliona ljudi, digli su ustanak i do 16. maja 1943. odolevali su neuporedivo jačim nacističkim snagama. Izginulo je više od 13.000 ustanika, a 58.000 je poslato u koncentracione logore i likvidirano. Iz geta, koji su posle propasti ustanka Nemci sravnili sa zemljom, preživele su samo 82 osobe.

1945 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu zauzele nemački grad Lajpcig.

1953 - Istraživački centar za realizaciju nuklearnog programa tadašnje FNRJ u Vinči postao je "Institut za nuklearne nauke". Taj dan prihvaćen je kao dan Instituta.

1960 - Prvi predsednik Južne Koreje Singman Ri povukao se s vlasti pod pritiskom studentskih protesta širom zemlje protiv izbornih prevara.

1971 - Sovjetski Savez je lansirao kosmičku stanicu "Saljut" u orbitu oko Zemlje.

1975 - Maoistički pokret "Crvenih Kmera" ovladao je celom Kambodžom.

1975 - S kosmodroma Bajkonur (u današnjem Kazahstanu) sovjetskom raketom lansiran je prvi indijski veštački satelit.

1984 - Lansiran je prvi kineski telekomunikacioni satelit, što su pre Kine uspeli samo Sovjetski Savez i SAD.

1989 - U eksploziji tokom pomorskih manevara u Atlantiku na američkom vojnom brodu "Ajova" poginulo je 47 osoba.

1993 - Više od 80 pripadnika jedne američke verske sekte, uključujući njihovog vođu Dejvida Koreša, ubili su federalni agenti nakon što su, posle 51 dana opsade, upali u središte sekte u teksaškom gradu Vako.

1994 - U Francuskoj je na doživotnu robiju osuđen nacistički ratni zločinac u Drugom svetskom ratu Pol Tuvije.

1995 - U eksploziji podmetnutoj u jednu federalnu zgradu u američkom gradu Oklahoma Siti poginulo je najmanje 168 osoba.

2000 - U najtežoj nesreći u istoriji filipinskog vazduhoplovstva poginuo je 131 putnik i član posade kad se avion kompanije "Er Filipins" srušio u blizini grada Davao na jugu Filipina.

2005 - Nemački kardinal Jozef Racinger izabran je za 265. poglavara rimokatoličke crkve i uzeo je ime Benedikt XVI.

2007 - Umro je francuski glumac Žan-Pjer Kasel. Rođen je u francuskoj prestonici oktobra 1932. godine kao sin doktora i operske pevačice. Njegov filmski uspon započeo je zahvaljujući Dzinu Keliju, koji ga je angažovao u filmu "Srećan put". Šezdesetih je glumio u komedijama francuskog reditelja Filipa de Broke i proslavio se ulogama ljubavnika Brižit Bardo i Katrin Denev. Zapamćen je po ulozi kralja Luja XIII u filmovima "Tri musketara" i "Četiri musketara". Radio je sa Bunjuelom ("Diskretni šarm buržoazije"), Šabrolom ("Pakao", "Ceremonija") Altmanom ("Pret-a-porte").

2013 - U Briselu je parafiran predloga teksta sporazuma Beograda i Prištine kojim se određuje dalji status srpske zajednice na Kosovu i Metohiji.

2017 - Preminuo je Raša Popov, srpski književnik, novinar, autor niza knjiga i emisija za decu. U Beograd iz rodnog Banata dolazi na studije 1952. gde završava književnost. Karijeru novinara započeo je u novosadskom Dnevniku, da bi docnije radio u Radio televiziji Beograd. Bio je lektor u Londonu, Birmingemu i Notingemu, a docnije glavni urednik izdavačke kuće Matica srpska. Kao kolumnista pisao je za "Politiku". Nastupao je u TV serijama: "Fazoni i fore", "Varošarije", "U snu san", "Šešir bez dna". Knjige: "Dva oka"(1963), "Gvozdeni magarac"(1976), "Trulež zglave" (1991), "Šešir bez dna"(2001), "Lažljiva usta istine"(2002), "Bio sam srećni konj"(2003), "Bajke za XXI vek"(2007), "Mokrinski patuljci"(2013), "Usamljena princeza"(2014).

Dogodilo se na današnji dan, 20.04.

Na današnji dan 1860. godine, rođen je srpski pisac Vojislav Ilić, osnivač moderne srpske lirike i tvorac verističkog izraza u srpskoj poeziji. Njegova lirika označila je raskid sa romantičarskom poezijom i obeležena je misaonim skepticizmom. Pisao je elegične, setne pesme u kojima preovlađuju motivi prošlosti i samoće: "Zimska idila", "Jesen", "Ja ništa više ne verujem", "Tamara", "Istok". Radio je kao korektor Državne štamparije u Beogradu, pisar ministarstva unutrašnjih poslova, učitelj u Turn Severinu i diplomatski činovnik u Prištini i Solunu. Dela: dva izdanja "Pesama" objavljena za života i sabrana dela oblikovana i objavljena posthumno.


1526 - U bici kod Panipata mogulski vođa Baber sa 2.000 boraca porazio je 10.000 vojnika sultana Ibrahima od Delhija, čime je otpočela dvoipovekovna vladavina Mogula nad Indijom. U bici je poginuo sultan Ibrahim, a Baber se potom proglasio sultanom i osnovao Mogulsko carstvo.

1653 - Vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel raspustio je Parlament i uveo ličnu diktaturu kao lord-protektor Engleske. Tokom njegove vladavine uspostavljen je republikanski oblik vladavine, što je u istoriji Engleske ostalo zapamćeno kao period najgore strahovlade.

1657 - Engleska flota, pod komandom admirala Roberta Blejka, napala je i potopila svih 16 španskih ratnih brodova u luci Santa Krus na Tenerifama, a potom je razorila grad.

1768 - Umro je italijanski slikar Kanaleto, jedan od najboljih pejzažista 18. veka, majstor dočaravanja atmosfere i vedrog prozračnog kolorita. Najviše je slikao Veneciju, njene kanale i palate.

1792 - Francuska je objavila rat Austriji, Pruskoj i Sardiniji i proglasila opštu mobilizaciju kojom su, prema odluci Konventa, obuhvaćeni svi Francuzi od 18 do 50 godina. Tako stvorena milionska armija u revolucionarnom žaru potukla je sve protivnike, a Konvent je potom odlučio da "pruži pomoć i bratstvo svakom narodu koji želi da vrati slobodu". Bila je to teorijska racionalizacija za izvoz revolucije, čime su započeti osvajački ratovi.

1808 - Rođen je francuski car Šarl Luj Napoleon III Bonaparta, sinovac cara Napoleona I, predsednik Francuske od 1848. do 1852, car do 1870. Živeo je u izgnanstvu do Februarske revolucije 1848, a krajem 1848. na vlast ga je dovelo krupno građanstvo. Početkom decembra 1851. prigrabio je državnim udarom svu vlast i 1852. proglasio se za cara. Agresivnom spoljnom politikom nastojao je da proširi Francusku i osvaja kolonije. Organizovao je javne radove i osnovao neke socijalne ustanove, podsticao je kapitalističku privredu, trgovinu, industriju i bankarstvo. Tokom njegove vladavine, Francuska je pripojila Nicu i Savoju (u zamenu za pomoć prilikom ujedinjavanja Italije), započela kolonijalno prodiranje u Indokinu. Uspešno je ratovala u Krimskom ratu od 1854. do 1856. protiv Rusije. Fijaskom je okončano njegovo nastojanje (1862. do 1867.) da pomoću "cara" Maksimilijana Habzburškog uspostavi francusku dominaciju u Meksiku. Započeo je rat protiv Pruske s ciljem da spreči ujedinjenje Nemačke, ali je zarobljen 1. oktobra 1870. u bici kod Sedana i zbačen sa prestola, a Francuska je 4. oktobra 1870. ponovo postala republika. Emigrirao je 1871. u Veliku Britaniju gde je umro 1873.

1889 - Rođen je vođa nemačkih nacista Adolf Hitler, tvorac najveće mašinerije masovnog zločina u istoriji. Uz podršku krupne buržoazije i revanšista željnih osvete zbog poraza Nemačke u Prvom svetskom ratu i zahvaljujući popustljivim zapadnim demokratijama, iskoristio je materijalnu bedu i nezadovoljstvo Nemaca, nametnuo im se kao vođa i poveo u katastrofu i njih i čovečanstvo. U Prvom svetskom ratu borio se kao dobrovoljac, 1921. postao je šef Nacionalsocijalističke radničke partije Nemačke. U junu 1923. pokušao je puč u Minhenu zbog čega je osuđen, ali je ubrzo pušten iz zatvora, a 1925. reorganizovao je stranku na vojničkoj osnovi. Ubrzo pošto je 1933. postao kancelar uveo je nacističku diktaturu, počeo nemilosrdno proganjanje Jevreja i političkih protivnika uopšte. Iskoristio je neodlučnost Zapada i Austriju je prisajedinio Nemačkoj, porobio je Čehoslovačku, a 1939. napao je Poljsku, čime je izazvao Drugi svetski rat. Pred nadiranjem sovjetskih trupa ubio se u bunkeru u Berlinu 30. aprila 1945.

1893 - Rođen je katalonski slikar i vajar Huan Miro, jedan od najvećih nadrealističkih umetnika. Studirao je u rodnoj Barseloni, a od 1919. živeo je u Parizu. Kratko je stvarao pod uticajem kubizma, ali je od 1924. izgradio lični stil.

1893 - Rođen je američki filmski glumac Harold Lojd, jedan od najvećih komičara nemog filma. Filmovi: "Sigurnost na poslednjem mestu", "Brucoš", "Čuvaj se, profesore", "Luda sreda".

1919 - U Beogradu je počeo osnivački kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunisti), koja je 1920, na kongresu u Vukovaru, promenila ime u Komunistička partija Jugoslavije.

1936 - Invazione trupe Italije, koje su početkom oktobra 1935. bez objave rata, upale u Etiopiju (Abisiniju), preduzele su ofanzivu, slomile otpor slabo naoružanih etiopskih snaga koje su se veoma hrabro borile, i porobile su tu zemlju. Bio je to drugi pokušaj Italije da porobi Etiopiju, ali je krajem 19. veka kod Adue doživela strahovit poraz. Hiljadugodišnje etiopsko carstvo tada je postalo italijanska kolonija i zajedno sa okolnim italijanskim posedima - Somalijom i Eritrejom, uključeno je u takozvanu Italijansku Istočnu Afriku. Ipak etiopski car (negus) Haile Selasije nije priznao okupaciju i već 1941. oslobodio je svoju zemlju i vratio se na presto.

1972 - Američki svemirski brod "Apolo-16" spustio se na Mesec.

1975 - Armija Severnog Vijetnama i južnovijetnamski oslobodilački pokret Vijetkong otpočeli su odlučujuću bitku protiv američkih i južnovijetnamskih snaga. Ofanziva je za desetak dana okončana potpunom pobedom i oslobađanjem južnog dela zemlje, posle čega su Severni i Južni Vijetnam ujedinjeni u jednu državu.

1984 - Velika Britanija je saopštila da će njena administracija u Hongkongu (Viktoriji) prestati da funkcioniše 1997.

1986 - Pijanista Vladimir Horovic priredio je prvi koncert u Sovjetskom Savezu od 1925. kad je emigrirao iz te zemlje.

1994 - Izrael i Palestinska oslobodilačka organizacija postigli su sporazum o prenosu vlasti na Palestince u oblasti Gaze i u gradu Jerihon na Zapadnoj obali.

1995 - Umro je Milovan Đilas, revolucionar, političar, publicista. Od 1937. do 1954. bio je član najužeg rukovodstva KPJ i jedan od najbližih saradnika Josipa Broza Tita, posle rata i predsednik Skupštine Jugoslavije. Odlukom Plenuma CK KPJ u januaru 1954. posle nekoliko tekstova objavljenih u mesečniku "Nova misao" i "Borbi" označen je kao "revizionista" i smenjen sa svih funkcija. Njegovo najpoznatije delo "Nova klasa", u duhu potreba propagandne mašinerije hladnog rata, imalo je ogromne tiraže u zapadnim zemljama.

1999 - NATO je drugi dan uzastopno bombardovao Duvansku industriju Niš, onemogućivši proizvodnju u najvećoj fabrici cigareta tadašnje SRJ.

1999 - U prepunom Hramu Svetog Save u Beogradu liturgiju su služili ruski i srpski patrijarh Aleksej II i Pavle, posle koje su se "Molitvom za mir" obratili desetinama hiljada okupljenih na platou ispred najvećeg beogradskog hrama.

1999 - Ministar pravde u vladi Grčke Evangelos Janopulos je izjavio da je NATO bombardovanje Srbije (SRJ) počinio "ratni zločin, zločin protiv čovečnosti" kao i "zločin protiv mira".

2003 - Dugo zabranjena Komunistička partija Iraka postala je prva organizacija u toj zemlji koja je štampala novine posle pada režima Sadama Huseina. List "Narodna staza", koji se pojavio na osam strana, deljen je besplatno.

2006 - Rumunske vlasti su naredile evakuaciju hiljada ljudi zbog rekordno visokog vodostaja Dunava. Svoje domove je prethodno već napustilo oko 7.000 ljudi u 129 naselja, pošto je više od 700 kuća potopljeno, a 75.000 hektara našlo se pod vodom.

2008 - U sukobima u Mogadišu, između islamističkih pobunjenika i udruženih somalijskih i etiopskih snaga bezbednosti, poginula je 81 osoba, dok je 119 ranjeno. Početkom 2007. Snage Somalije, uz podršku etiopske vojske, zbacile su sa vlasti Uniju islamskih sudova (UIC) predvođenu ekstremnom frakcijom poznatom pod imenom El-Šabab, koja je tada upravljala većim delom te afričke zemlje.

2010 - Monasi Hilandara izabrali su novog igumana jeromonaha Metodija (Markovića) poštujući stroge propise Ustava Svete Gore i unutrašnja pravila srpske carske lavre koja je Hilandarskim tipikom ustanovio osnivač manastira Sveti Sava.

2013 - U zemljotresu koji je pogodio jugozapadnu kinesku provinciju Sečuan, poginule su 193 osobe, 23 su nestale, a oko 15.500 je povređeno. Potres se dogodio nedaleko od mesta pogođenog zemljotresom 2008. kada su poginule desetine hiljada.

2017 - Vrhovni sud Rusije zabranio je delovanje Jehovinih svedoka, ocenivši ih kao "ekstremističku organizaciju". Zabrani je prethodila tužba Ministarstva pravde u kojoj je navedeno da ta organizacija uništava porodice, podstiče mržnju, ugrožava živote.

2019 - Tokom velikih protesta "Žutih prsluka" u Parizu uhapšeno je 126 osoba, a policija je pritom proverila više od 11.000 onih koji su pokušali da se priključe protestima u glavnom gradu Francuske.

2019 - Na Kosovo je, uz pomoć SAD, iz Sirije vraćeno 110 osoba, islamski ekstremisti koji su se borili u građanskom ratu u Siriji na strani takozvane Islamske države, i članovi njihovih porodica. Raspoređeni su u selo Vrani Do. Zvanično je saopšteno da se među njima nalaze četvorica boraca koji su odmah uhapšeni, kao i 32 ženske osobe a 74 su deca, uključujući devet bez pratnje roditelja. Više od 300 lica je s Kosova otišlo s ciljem da se bore u Siriji, kao islamski ekstremisti, a poginulo je 70.

2020 - Cena nafte pala je na rekordno nizak nivo, najniži još od marta 1999, zbog drastičnog pada tražnje. Pritom su kapaciteti skladišta u SAD bili popunjeni gotovo do maksimuma. Članice OPEK-a dogovorile su se potom da obore proizvodnju za 9,7 miliona barela dnevno kako bi obuzdale poplavu ponude na tržištu. Pandemija je, prema procenama, dovela do pada globalne tražnja za naftom oko 30 procenata, a američke kompanije za istraživanje i proizvodnju nafte srezale su budžete za 36 odsto.

2021 - Umro je Idris Debi, predsednik Čada. Debi, koji se na čelu te zemlje nalazio od decembra 1990, ranjen je dva dana ranije nedaleko od varošice Nokou, u oblasti Kanem, gde se našao kao podrška trupama koje se bore protiv pobunjenika. Na čelo zemlje Prelazni vojni savet je potom postavio generala Mahamata Debia, Idrisovog sina.

2021 - NASA rover "Perserevans" transformisao je ugljen dioksid iz atmosfere Marsa u kiseonik, što se prvi put dogodilo na drugoj planeti.

Dogodilo se na današnji dan, 21.04.

Na današnji dan 1999. godine, tokom agresije NATO-a na Srbiju (SRJ), bombardovan je Poslovni centar "Ušće" (nekada CK SKJ) u Novom Beogradu i Žeželjev most na Dunavu u Novom Sadu, a drugi put je napadnut most na Dunavu kod Beške koji je onesposobljen, čime je prekinut saobraćaj na autoputu E-75 između Beograda i srpsko-mađarske granice.

Danas je nedelja, 21. april, 112. dan 2024. Do kraja godine ima 254 dana.

753 p. n. e. - Romul je, prema istoričaru Marku Terenciju Varonu (I vek pre.n.e.), osnovao Rim.

1142 - Umro je francuski filozof i teolog Pjer Abelar, poznat po tragičnoj ljubavi prema Eloizi, njihova ljubavna pisma (epistolae) spadaju u bisere svetske literature. Zabranjena ljubav, pošto je ona bila njegova učenica, svirepo je okončana kastriranjem Abelara, koji se potom - kao i Eloiza - povukao u manastir. Poput većine filozofa tog vremena rešavao je tzv. problem univerzalija, a njegovi teološki pogledi osuđeni su na sinodima u Soasonu 1121. i Sansu 1141. Dela: "Dijalektika", "Teologija, Etika ili Poznaj samog sebe", "O božanskom jedinstvu i trojstvu", "Istorija nedaća".

1509 - Umro je engleski kralj Henri VII, osnivač dinastije Tjudor. Njegovim dolaskom na presto 1485. okončan je četrdesetogodišnji "Rat dveju ruža" - nazvan tako jer je dinastija Lankaster, s kojom je Henri VII bio u srodstvu, imala u grbu crvenu, a dinastija Jork belu ružu. Presto je osigurao pobedom u bici kod Bosvorta 1485. u kojoj je poginuo kralj Ričard III, a 1486. je ujedinio kuće Lankaster i Jork oženivši se Elizabetom, sestrom Ričarda III.

1699 - Umro je francuski pisac Žan Rasin, istaknuti predstavnik klasicizma, koji je do savršenstva doveo francusku tragediju, uprostio radnju i insistirao na psihološkoj analizi ljudskih, naročito ljubavnih strasti. Pisao je veoma melodičnim stihom. Dela: tragedije "Andromaha", "Fedra", "Britanikus", "Berenisa", "Mitridat", "Atalija", komedija "Parničari".

1816 - Rođena je engleska književnica irskog porekla Šarlota Bronte, koja se proslavila već prvim romanom "Džejn Ejr". S mlađim sestrama Emilijom i Anom napisala je zbirku pesama. Ostala dela: "Vileta", "Profesor i Ema".

1828 - Rođen je francuski teoretičar umetnosti i filozof Ipolit Ten, koji je nastojao da unese pozitivističke metode u izučavanje literature, umetnosti i društva. Zastupao je pretežno deterministička shvatanja istorije i umetnosti i smatrao da pojedinac, izrazito određen jednom "preovlađujućom osobinom", trpi jak uticaj "rase", "sredine" i "trenutka". Kao filozof bavio se problemima saznanja, a kao istoričar je istraživao korene dekadencije u Francuskoj. Dela: "Istorija engleske književnosti", "Filozofija umetnosti", "O inteligenciji", "Postanak savremene Francuske".

1836 - Teksašani su porazili Meksikance kod San Hasinta, što je omogućilo nezavisnost Teksasa, koji je 1845. ušao u sastav SAD.

1856 - Australija je prva u svetu uvela osmočasovni radni dan.

1882 - U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena je prva srpska opereta "Vračara" Davorina Jenka, autora muzike za srpsku himnu "Bože pravde". Tekst himne delo je Jovana Đorđevića, poznatog intelektualca, klasičara, dramskog pisca.

1910 - Umro je američki pisac Mark Tven. Pravo ime bilo mu je Semjuel Lenghorn Klemens. Jedan je od najvećih humorista svetske književnosti. U romanima "Pustolovine Toma Sojera", "Život na Misisipiju", "Pustolovine Haklberi Fina", "Život na dvoru kralja Artura", kojima je stekao svetsku slavu, prikazao je jedinstvene životne situacije i autentičan američki stil i govor.

1915 - Rođen je američki filmski glumac meksičkog porekla Entoni Rudolf Oaksaka Kvin, sjajan tumač izrazitih karaktera, snažne individualnosti. Filmovi: "Parola", "Viva Zapata", "Crno zlato", "Ulica", "Žudnja za životom" (Oskar), "Grk Zorba", "Topovi sa Navarona", "Poslednji ratnik", "Nasledstvo Feramonte".

1918 - U vazdušnoj borbi poginuo je nemački pilot Manfred fon Rihthofen, poznat kao "Crveni baron", najslavniji nemački avijatičar u Prvom svetskom ratu. Tokom rata oborio je više od 80 neprijateljskih aviona.

1926 - Rođena je britanska princeza Elizabet Aleksandra Meri, od 1952. britanska kraljica Elizabeta II.

1941 - Šefovi diplomatija Nemačke i Italije Joakim fon Ribentrop i grof Galeaco Ćano dogovorili su se u Drugom svetskom ratu o podeli Jugoslavije na nemačku i italijansku zonu.

1945 - Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu ušla u predgrađa Berlina, probivši liniju odbrane nemačkih snaga.

1946 - Umro je engleski ekonomista Džon Majnard Kejnz, najznačajniji makroekonomista 20. veka, koji je dokazao da tržišni mehanizam ne stvara automatski punu zaposlenost i da je neophodna intervencija države radi izvlačenja iz nezaposlenosti i kriza. Delom "Opšta teorija zaposlenosti, kamate i novca" uzdrmao je tradicionalnu ekonomsku teoriju. Ostala dela: "Ekonomska posledica mira", "Rasprava o novcu", "Revizija mirovnog ugovora", "Traktat o novčanoj reformi", "Sredstva ka prosperitetu".

1960 - Glavni grad Brazila premešten je iz Rio de Žaneira u novosagrađenu Braziliju. Pre Rija prestonica Brazila bio je San Sebastijan (Baija).

1967 - Vojnim udarom u Atini uspostavljen je desničarski režim grčkih pukovnika.

1971 - Umro je haićanski predsednik Fransoa "Papa Dok" Divalije, koji je diktatorski vladao Haitijem od 1957. do smrti. Uz pomoć vojske 1964. proglasio se doživotnim predsednikom, a sina Žana Kloda Divalijea odredio je za naslednika. Tvorac je gangsterske milicije poznate kao "Tonton Makut", poznate po teroru.

1984 - U rudniku "Rembas-Zastava" u Resavici u nesreći su poginula 33 rudara.

1987 - U eksploziji koju su teroristi podmetnuli u Kolombu, glavnom gradu Šri Lanke, poginulo je najmanje 150 ljudi.

1993 - Vrhovni sud Bolivije je na 30 godina robije osudio bivšeg diktatora Luisa Garsiju Mesu, pod optužbom za ubistva, pljačku, prevare i kršenje ustava.

1995 - Na insistiranje SAD i Nemačke, čemu se protivila Rusija, koja se s Kinom uzdržala od glasanja, Savet bezbednosti UN produžio je delimičnu suspenziju sankcija protiv Savezne Republike Jugoslavije u sportu, kulturi, avionskom i rečnom saobraćaju za 75 dana, skrativši raniji rok od 100 dana.

1996 - Koalicija levog centra "Maslinovo drvo" dobila je parlamentarne izbore, što je bila prva pobeda levice u Italiji od Drugog svetskog rata.

1997 - Prvi kineski vojnici ušli su u Hongkong (britanski kolonijalni naziv bio je Viktorija), u okviru priprema za prelazak pod vlast Pekinga 1. jula 1997.

1999 - U napadu avijacije NATO sa osam projektila je razoreno "Majino naselje" kod Đakovice i ubijeno najmanje 10 izbeglica, uključujući trogodišnjeg Marka Ivanovića i sedmogodišnjeg Ivana Ivančića. U naselju smeštenom u zgradama bivše poljoprivredne zadruge živelo je 98 srpskih civila izbeglih iz Hrvatske i 22 iz Bosne i Hercegovine.

1999 - Vojni sud u Pireju osudio je na dve i po godine zatvora, uslovno na tri godine, potporučnika Ratne mornarice Grčke Marinosa Ricudisa zato što je odbio da isplovi u Jadran na razaraču "Temistokle", koji je kao deo snaga NATO učestvovao u agresiji na Srbiju (SRJ). Optuženi se pravdao da kao pravoslavni hrišćanin ne može da učestvuje u napadu na jedan pravoslavni narod.

2004 - U seriji samoubilačkih bombaških napada na policijske stanice u Basri na jugu Iraka poginule su 73 osobe.

2006 - Poginuo je američki pilot Skot Krosfild koji je prvi leteo dvostrukom brzinom zvuka. Probni pilot Krosfild je poginuo kada se njegov avion jednomotorac srušio u američkoj saveznoj državi Džordžija. Ušao je u istoriju aeronautike 20. novembra 1953. godine kada je na avionu D-558-II razvio brzinu od dva maha, odnosno 2.124 kilometra na čas.

2007 - Najmanje 73 stanovnika Somalije, većinom civila, poginulo je u sukobu između snaga Etiopije i Somalije protiv islamskih pobunjenika u Mogadišu, većim delom u kvartu Al Barakah. Etiopske snage su u decembru 2006. ušle u Somaliju kako bi pomogle privremenoj vladi u borbi protiv snaga "Unije šerijatskih sudova".

2010 - Umro je Huan Antonio Samaran, dugogodišnji predsednik Međunarodnog olimpijskog komiteta (MOK). Na čelu MOK-a nalazio se od 1980. do 2001.

2010 - Svečano je otvoren obnovljeni Avalski toranj, svojevrsni simbol Beograda, srušen tokom NATO bombardovanja Srbije (SRJ) krajem aprila 1999. Avalski toranj visok je 204,5 metara, što znači da je metar viši od prvobitnog tornja otvorenog 1965. godine. 2015 - Japanski maglev, najbrži putnički voz na svetu, oborio je sopstveni rekord. Voz je, prilikom testiranja, dostigao brzinu od 603 kilometra na sat, čime je nadmašen prethodni rekord od 581 km/h, postignut 2003. godine. To je brzi voz koji se kreće tako da nema trenja na šinama, a naziv Maglev je kovanica, od - magnetna levitacija.

2016 - Umro je Prins, američka pop zvezda. Prins Rodžer Nelson, kako mu je bilo puno ime, pevač, kompozitor, aranžer, smatran je za jednog od najinventivnijih muzičara svog doba. Postao je globalna zvezda osamdesetih 20 veka, a njegov album "Purple rain", objavljen 1984. proglašen je jednim od najboljih muzičkih albuma uopšte. Među njegove najveće hitove ubrajaju se "Purple Rain", "Little Red Corvette", "Let`s Go Crazy" i "When Doves Cry", "Cream" i "Kiss".

2018 - Severna Koreja saopštila je da obustavlja testove balističkih raketa dugog dometa kao i da planira zatvaranje poligona za testiranje nuklearnih bombi.

2019 - U Kolombu, Šri Lanka, dogodila se, na Uskrs, serija terorističkih napada na crkve i hotele. Ukupno je poginulo 259 osoba, kao i 9 terorista napadaca, a vise od 500 je povređeno. Centralne mete su bile tri crkve kao i tri hotela, a policija je demontirala bombu postavljenu na aerodromu. Napadi su bili motivisani islamskim ekstremizmom, odnosno mržnjom prema hrišćanima.

Dogodilo se na današnji dan, 22.04.

Na današnji dan 1945. godine preživeli zatočenici hrvatskog ustaškog koncentracionog logora Jasenovac pokušali su da se očajničkim probojem dokopaju slobode, ali je u tome uspelo samo njih stotinak. Logor Jasenovac bio je najveća "fabrika smrti" na Jugoistoku Evrope u Drugom svetskom ratu. Od leta 1941. do 30. aprila 1945, hrvatski nacisti - ustaše, pobili su u Jasenovcu, prema procenama, 700.000 Srba, Jevreja i Roma. Ogromna većina žrtava bili su Srbi.

Danas je ponedeljak, 22. april, 113. dan 2024. Do kraja godine ima 253 dana.

1451 - Rođena je Isabela I Katolička, kraljica Kastilje od 1474. Njenom udajom 1479. za Ferdinanda II od Aragona udaren je temelj buduće španske države. Njihov izraziti katolicizam ogledao se uspostavom španske inkvizicije 1478. (utemeljena u vreme pape Grgura IX u prvoj polovini XIII v.) kao i proterivanjem svih inovernika, Jevreja i muslimana. Konačno su proterali Arape iz Španije (Granade) 1492. Iste godine opremljena je, od strane dvora, ekspedicija Kristifora Kolumba, koja je otkrila Ameriku. Godine 1503. Španija je, pod njenom vladom, pripojila i Napuljsku kraljevinu.

1529 - U Saragosi je potpisan ugovor kojim su Španija i Portugalija odredile granice interesnih zona u Tihom okeanu.

1616 - Umro je španski pisac Migel de Servantes Saavedra, autor "Don Kihota", prvog realističkog romana španske književnosti. Bio je komornik i sekretar rimskog kardinala Đulija Akvavivija, zatim vojnik i učestvovao je u pomorskoj bici kod Lepanta 1571. Pri povratku u Španiju 1575. uhvatili su ga pirati i odveli u Alžir, gde je pet godina proveo u ropstvu dok njegovi rođaci nisu sakupili novac za otkup. Živeći u bedi morao je da prihvati posao koji donosi malo novca a dosta omraze: postao je agent za nabavku žita i ulja za Špansku armadu. Poslodavci nisu bili zadovoljni pa je zatvoren i čak isključen iz crkve. Potom se ponovo prihvatio sličnih poslova, ali ga je siromaštvo pratilo do smrti. Njegov književni rad veoma je raznovrstan - pisao je romane, drame, komedije, pripovetke i pesme. U "Don Kihotu" - u formi kritike preživelih srednjovekovnih vrednosti prikazao je svevremene i opšte ljudske probleme na neprevaziđen način. Ostala dela: romani "Galateja", "Persiles i Sigismunda" (preteča modernog avanturističkog romana), zbirka 12 pripovedaka "Uzorne pripovetke", istorijska drama "Numansija", psihološka komedija "Blaženi raspusnik", komedija karaktera "Pedro de Urdemalas", poema "Putovanje na Parnas".

1724 - Rođen je nemački filozof Imanuel Kant, profesor Univerziteta u rodnom Kenigzbergu (danas Kalinjingrad), rodonačelnik nemačke klasične filozofije. Njegovo učenje sačinjavaju tri suštinske odrednice: "kopernikanski obrat", "kriticizam" i "primat praktičnog uma". Postavio je i hipotezu o prirodnom postanku Zemlje i nebeskih tela - Kantova kosmogonijska hipoteza. Dela: "Kritika čistog uma", "Kritika praktičnog uma", "Kritika rasudne snage", "Opšta istorija prirode i teorije neba".

1766 - Rođena je francuska književnica Ana Lujza Žermen Neker, baronica od Stal-Holštajna, poznata kao Madam de Stal, čija je knjiga "O Nemačkoj" znatno uticala na razvoj romantizma. Njen salon u Parizu je bio jedno od najvažnijih stecišta intelektualaca krajem 18. veka. Kao protivnik francuskog cara Napoleona I emigrirala je iz Francuske i potom je živela u Nemačkoj, Italiji, Rusiji i Švedskoj. Ostala dela: romani "Delfina", "Korina".

1822 - Turska flota zauzela je grčko ostrvo Hios i masakrirala hrišćansko stanovništvo.

1838 - Britanski brod "Sirijus" prvi je prešao Atlantski okean koristeći isključivo parni pogon. Putovanje od britanske luke Kork do američke luke Njujork trajalo je 18 dana i 10 časova.

1870 - Rođen je Vladimir Iljič Lenjin, vođa boljševika i predvodnik Oktobarske revolucije u Rusiji 1917, prvi sovjetski lider i tvorac tog političkog sistema. Poreklom je iz činovničke sitno plemićke porodice. Opredelio se za revolucionarnu delatnost nakon što je njegov brat osuđen na smrt zbog učečšća u terorističkoj organizaciji koja je pripremala ubistvo cara. Dela: "Šta su 'prijatelji naroda' i kako se oni bore protiv socijaldemokrata?", "Razvitak kapitalizma u Rusiji", "Zadaci ruskih socijaldemokrata", "Šta da se radi?", "Korak napred, dva koraka nazad", "Dve taktike socijaldemokratije u demokratskoj revoluciji", "Agrarni program ruske socijaldemokratske radničke partije", "Materijalizam i empiriokriticizam", "Socijalizam i rat" (s Grigorijem Zinovjevom), "Imperijalizam kao najviši stadijum kapitalizma", "Aprilske teze", "Država i revolucija", "Proleterska revolucija i renegat Kaucki", "Dečja bolest 'levičarstva' u komunizmu".

1872 - Osnovano je Srpsko Lekarsko društvo. Pored staleških pitanja ono se bavilo i stručnim radom vezanim za medicinske, zdravstvene i socijalne prilike u srpskom narodu. Kada je započelo s radom Srpsko Lekarsko društvo imalo je devet redovnih, jednog počasnog i 34 dopisna člana iz unutrašnjosti, kao i 24 člana iz drugih zemalja, većinom slovenskih u skladu sa tadašnjim duhom vremena. Osnivači su bili: Aćim Medović, Jovan Mašin, Đorđe Klinkovski, Jovan Valenta, Panajot Papakostopulos, Josif Holjec, Bernard Bril, Sava Petrović, Julijus Lenk, Marko Polak, Vladan Đorđević, Petar Ostojić i zubni lekar Ilija Ranimir. Ubrzo su im se pridružili i Josif Pančić i Mladen Janković.

1876 - Rođen je austrijski lekar Robert Baranji, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1914. Rasvetlio je funkciju vestibularnog aparata - organa koji reguliše ravnotežu ljudskog tela i tonus mišića. Doprineo je i boljem upoznavanju funkcije malog mozga i lečenju nekih oboljenja tog dela mozga.

1889 - Vlada SAD je teritoriju Oklahome, otetu od Indijanaca, proglasila otvorenom za bele naseljenike i već prvog dana u nju je nagrnulo najmanje 50.000 ljudi.

1892 - Umro je francuski kompozitor španskog porekla Eduar Lalo, koji je komponovao emotivna dela, u romantičarskom maniru. Dela: opera "Kralj od Isa", "Španska simfonija" za violinu i orkestar, "Koncert za violončelo i orkestar u d-duru".

1900 - Umro je srpski književnik Jovan Đorđević, veliki kulturni i nacionalni radnik. Studirao je filozofiju i medicinu u Pešti. Bavio se publicistikom i novinarstvom, uređivao je "Srpski dnevnik", bio sekretar Matice srpske i urednik njenog "Letopisa". Osnivač je Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu i jedan od osnivača Narodnog pozorišta u Beogradu i njegov upravnik. Bio je profesor istorije na Velikoj školi u Beogradu, lični učitelj kralja Aleksandra Obrenovića, nakratko i ministar prosvete. Objavio je "Opštu istoriju" i više prevoda, posebno dramskih tekstova. Autor je dramskog dela "Markova sablja" čiji je, između ostalog, sastavni deo i pesma "Bože pravde" koja je postala himna Srbije (1872). Muziku za himnu komponovao je Davorin Jenko. Ostala dela: "Radnja Blagoveštenskog sabora" (bio je poslanik na saboru 1861.) "Latinsko-srpski rečnik".

1904 - Rođen je američki atomski fizičar Robert Openhajmer, profesor Univerziteta u Kaliforniji, koji je u Drugom svetskom ratu imao vodeću ulogu u izradi prve atomske bombe. Na poziv Ministarstva rata SAD, 1942. napustio je Univerzitet i do 1945. rukovodio je laboratorijom za izradu atomske bombe u Los Alamosu, a potom nastavio posao "u primeni nuklearne energije u vojne svrhe", koji mu je poverilo isto ministarstvo. Od 1953. bio je pod sumnjom da održava veze s komunistima i zabranjen mu je rad u atomskim programima, jer se protivio proizvodnji hidrogenske bombe i zalagao za korišćenje nuklearne energije u mirnodopske svrhe. Vlada predsednika Džona Kenedija rehabilitovala ga je 1963. a Komisija za atomsku energiju SAD dodelila mu je Fermijevu nagradu.

1915 - Nemačka vojska je u Prvom svetskom ratu na zapadnom frontu kod Ipra prvi put upotrebila bojni otrov.

1916 - Rođen je američki violinista jevrejskog porekla Jehudi Menjuhin, jedan od najvećih violinista 20. veka. Počeo je da svira u petoj godini i svetsku karijeru napravio je već kao "čudo od deteta" - njegovu interpretaciju "Violinskog koncerta" Feliksa Mendelsona, kojom se u sedmoj godini predstavio publici na koncertu u San Francisku, muzička kritika ocenila je kao senzacionalnu. Osnovao je 1963. "Školu Jehudi Menjuhina" za muzički nadarenu decu.

1933 - Umro je engleski inženjer Frederik Henri Rojs, koji je s Čarlsom Rolsom 1906. osnovao automobilsku kompaniju "Rols-Rojs", čija su vozila nenadmašna po luksuzu i kvalitetu. "Rols-Rojs" proizvodi i avionske motore.

1941 - Nemački zapovednik, general Helmut Forster saopštio je u Drugom svetskom ratu da je preuzeo okupacionu upravu u Srbiji.

1944 - Diverzantska grupa Devetog korpusa jugoslovenske armije minirala je u Drugom svetskom ratu nemački oficirski dom u Trstu. U eksploziji je poginulo oko 150, a ranjeno oko 200 nemačkih oficira i podoficira. Za odmazdu nacisti su na tom mestu ubili 51 taoca.

1944 - Na aerodromu Benina kod Bengazija u Libiji u Drugom svetskom ratu formirana je Prva vazduhoplovna eskadrila NVJ, koja je raspolagala sa 16 borbenih aviona "spitfajer".

1948 - Rođen je Zoran Modli, radijski voditelj, disk dzokej, muzičar, pisac, pilot. Rođen u Zemunu, decenijama je radio kao pilot JAT-a, a poslednjih godina i za druge avio kompanije i kao instruktor letenja. Paralelno, bavio se muzikom s velikim uspehom. Osamdesetih 20. veka, kao voditelj radio emisije "Ventilator 202", bio jedan od najzaslužnijih za otvaranje prostora brojnim muzičkim sastavima emitovanjem demo snimaka. Takođe je bio jedan od popularizatora kompjuterske tehnologije. Autor je više knjiga: "Krilata katedra", "Piste u noći", "Profesija stjuardesa", "Pilotska knjiga".

1968 - Umro je srpski pisac Milorad Panić-Surep. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu. Između dva svetska rata bio je novinar, a u NOP je stupio 1941. Posle Drugog svetskog rata direktor je Zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije, Narodne biblioteke i Muzeja revolucije Jugoslavije. Dela: zbirke pesama "Vetar zviždi", "Prosto", "Ti dolaziš", "Ada", "Žito", "Svetlost zemaljska", "Jasika", "Od sene i opomene", poema "Mesec i pruće", letopis "Kad su živi zavideli mrtvima", studija "Filip Višnjić - pesnik bune".

1969 - Britanac Robin Noks-Džonston okončao je posle 312 dana od isplovljavanja iz luke Falmut prvo putovanje oko sveta jedrilicom s jednim članom posade.

1992 - U seriji eksplozija u kanalizacionom sistemu u meksičkom gradu Gvadalahara poginulo je oko 200 osoba.

1994 - Umro je bivši američki predsednik Ričard Milhaus Nikson, jedini šef države u istoriji SAD koji je podneo ostavku pod pretnjom smenjenjivanja postupkom opoziva (impičment). Predsednik SAD postao je 1969. i ponovo je izabran 1972, ali nije okončao četvorogodišnji mandat jer se 1974. povukao zbog afere "Votergejt". Primoran je da odstupi sa funkcije pošto je dokazano da je uoči predsedničkih izbora 1971. kao kandidat Republikanske stranke naložio špijuniranje suparničke Demokratske stranke. Nasledio ga je potpredsednik Džerald Ford, koji mu je dao pun oproštaj. Nikson je potpredsednik SAD bio od 1953. do 1960, kad je na predsedničkim izborima izgubio od Džona Kenedija. Normalizovao je 1972. odnose s Kinom, koji su bili u prekidu od vremena pobede revolucije u Kini, najviše zaslugom Henrija Kisindžera.

1995 - Armija Ruande pod dominacijom plemena Tutsi otvorila je vatru na pripadnike rivalskog plemena Hutu u izbegličkom logoru Kibeho i ubila oko 2.000 ljudi.

1997 - Peruanska vojska prodrla je u rezidenciju japanskog ambasadora u Limi, oslobodivši 71 taoca koje su četiri meseca držali gerilci levičarskog pokreta "Tupak Amaru". U akciji je poginuo jedan talac, trojica vojnika i svih 14 gerilaca.

1999 - Prilikom napada na civilne ciljeve na području Vranja, avijacija NATO je usmrtila Dalibora Tasića (17) iz Soderca, sela u blizini tog grada na jugu centralne Srbije.

1999 - NATO avioni su sa tri projektila razorili ispražnjenu rezidenciju predsednika SRJ Miloševića. Vilu u Rumunskoj 15 (posle Drugog svetskog rata ulica je preimenovana u Užičku) izgradio je 1933. vlasnik nekoliko rudnika, inženjer Acović. Od Drugog svetskog rata koristio ju je kao omiljenu rezidenciju Josip Broz Tito.

1999 - U napadu avijacije NATO teško je oštećena zgrada glavne pošte u centru Užica, što je izazvalo prekid telefonskih veza. Zgrada je u ponovljenom napadu 16 dana kasnije srušena do temelja.

2002 - Umrla je Sofija Soja Jovanović, srpski filmski, pozorišni i televizijski režiser. Jedan je od osnivača Akademskog pozorišta u Beogradu 1944. Za više od pola veka rada režirala je pedesetak predstava u pozorištima širom bivše Jugoslavije. Kao prva žena filmski režiser kod nas snimala je komedije po delima Branislava Nušića, Stevana Sremca, Jovana Sterije Popovića, Branka Ćopića. Njen film "Pop Ćira i pop Spira" prvi je srpski (i jugoslovenski) igrani film u boji. Drugi filmovi: "Sumnjivo lice", "Diližansa snova", "Dr", "Put oko sveta", "Orlovi rano lete", "Pusti snovi", "Silom otac".

2003 - U Srbiji je ukinuto vanredno stanje uvedeno 12. marta posle ubistva predsednika vlade Zorana Đinđića.

2004 - U snažnoj eksploziji vagona natovarenih amonijum-nitratom u železničkoj stanici u severnokorejskom gradu Rjongčon blizu kineske granice, poginula je najmanje 161 osoba, više od hiljadu je povređeno, a uništeno je 2.000 zgrada.

2006 - Umrla je italijanska glumica Alida Vali. Rođena je u Puli 1921, kao Alida fon Altenburger. Vali se u filmskoj karijeri dugoj više od šest decenija posebno istakla ulogama u filmovima "Treći čovek" Kerola Rida iz 1949. i "Slučaj Paradin" Alfreda Hičkoka iz 1947. Igrala je takođe, u fimovima najvećih italijanskih režisera - Viskontija i Antonionija.

2008 - Ujedinjene nacije saopštile su da je broj žrtava rata u pobunjenoj sudanskoj provinciji Darfur, dostigao 300.000. Darfur se nalazi na zapadu Sudana i ima dugu tradiciju separatnih težnji. Prema vladi u Kartumu ukupan broj žrtava u sukobu koji je započeo februara 2003. je oko 9000 osoba.

Dogodilo se na današnji dan, 23.04.

Na današnji dan 1815. godine u Takovu su, na Cveti, srpske starešine odlučile da podignu ustanak, docnije nazvan Drugi srpski. Turci su ponovo zaposeli Srbiju po slomu Prvog srpskog ustanka 1813. Bio je to period strahovlade nad Srbima, što je prouzrokovalo novu bunu. Drugom srpskom ustanku prethodila je Hadži Ruvimova buna 1814, brzo ugušena. Za vođu Drugog srpskog ustanka izabran je Miloš Obrenović, vojvoda iz Karađorđeve bune (Prvog srpskog ustanka). Porta je požurila da uguši ustanak, ali je Miloš vojnim pobedama i diplomatskim akcijama uspeo da nadvlada. Čemu je doprinela i Rusija, koja je po slomu Napoleona I bila u mogućnosti da vrši pritisak. Turci su pristali na primirje i obećali Srbiji samoupravu, u kojoj je Miloš postupno izborio položaj autonomnog naslednog knjaza.

Danas je utorak, 23. april, 114. dan 2024. godine.

1616 - Umro je engleski pisac Vilijam Šekspir, po mnogima, najveći dramski pisac u istoriji književnosti. Od 1585. nalazi se u Londonu, gde će vremenom postati suvlasnik pozorišta u kojem je i počeo kao nadareni glumac. Oko 1610. povukao se u rodni Stratford, u kojem umire 1616. Književni istoričari su hronologiju njegovih dela podelili na "doba učenja" od 1588. do 1594, doba velikih komedija od 1595. do 1600, sumorni "Hamletov period" od 1601. do 1604, "Lirov period" od 1604. do 1608. i "romantični period" od 1609. do 1613. Njegova brojna dela imaju univerzalan karakter i svevremena su. Dela: tragedije "Romeo i Julija", "Tit Andronik", "Julije Cezar", "Hamlet", "Otelo", "Koriolan", "Kralj Lir", "Makbet", "Antonije i Kleopatra", "Timon Atinjanin", "Perikle", istorijske drame "Henri VIII", "Henri IV", "Ričard III", "Ričard II", "Kralj Džon", "Henri V", komedije "San letnje noći", "Mletački trgovac", "Uzaludan ljubavni trud", "Komedija pometnja", "Dva plemića iz Verone", "Ukroćena goropadnica", "Vesele žene vindzorske", "Mnogo vike ni oko čega", "Kako vam drago", "Bogojavljenska noć", "Sve je dobro što se dobro svrši", "Mera za meru", satirična komedija "Troil i Kresida", tragikomedije "Simbelin", "Zimska bajka", "Bura", narativne poeme "Venera i Adon", "Otmica Lukrecije", "Tužbalica zaljubljene", alegorična elegija "Feniks i grlica", 154 soneta.

1728 - Veliki požar progutao je znatan deo Kopenhagena.

1775 - Rođen je engleski slikar Džozef Malard Vilijam Tarner, preteča impresionista. Najviše je slikao pejzaže. Odlikovao ga je izrazito spontan slikarski postupak i koloristička sloboda.

1850 - Umro je engleski pisac Vilijam Vordsvort, čija je poezija označila prelaz iz klasicizma u romantizam. Najznačajniji je stvaralac prve generacije engleskih romantičara i ideolog novih kretanja u poeziji, mada ih sam nije označio kao romantizam. Centralna tema njegove lirike bila je opis osećanja mistične povezanosti s prirodom. Boravio je 1791. i 1792. u revolucionarnoj Francuskoj, postavši vatreni republikanac. Dela: zbirka pesama "Lirske balade", stihovana autobiografija "Preludijum".

1858 - Rođen je nemački fizičar Maks Karl Ernst Ludvig Plank, profesor teorijske fizike na univerzitetima u Kilu i Berlinu, tvorac kvantne teorije, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1918. Postavio je 1910. epohalnu hipotezu prema kojoj svaki izvor može da zrači energiju samo u diskretnim količinama, kvantima, odbacio je pretpostavku klasične mehanike o stalnom zračenju i uspostavio princip diskontinuiteta, čime je revolucionisao fiziku. Njegov zakon zračenja (Plankova formula) i ideja o diskontinuitetu energije osnov su tumačenja svih atomskih pojava.

1867 - Rođen je srpski političar i pisac Jaša Prodanović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. U Kraljevini Srbiji bio je ministar prosvete i ministar privrede, a posle Drugog svetskog rata potpredsednik vlade FNRJ. Kao ministar privrede izborio je 1910. u skupštini usvajanje Zakona o radnjama, kojim su stvorene radničke i druge komore i uvedeno zaštitno radno zakonodavstvo. S Ljubom Stojanovićem osnovao je 1921. Republikansku stranku, koju je predvodio do smrti 1948. Uređivao je više časopisa ("Narodna misao", "Odjek", "Glasnik Profesorskog društva"), priredio je dve antologije narodnih pesama i pripovedaka i celokupna dela Jovana Jovanovića Zmaja, Jove Ilića, Svetislava Vulovića i Laze Lazarevića. Ostala dela: "Ustavni razvitak i ustavne borbe u Srbiji", "Vuk Karadžić i Miloš Obrenović", "Istorija političkih stranaka i struja u Srbiji", "Naši i strani", "Naša narodna književnost".

1880 - Rođen je ruski baletski igrač, koreograf i pedagog Mihail Mihajlovič Fokin, reformator klasičnog stila igre. Bio je solista Marijinskog teatra, koreograf Imperatorskog pozorišta i trupe Ruski balet Sergeja Đagiljeva. Kao koreograf nastojao je da spoji igru, muziku i slikarstvo. Mnoge njegove koreografije izvode se i sada: "Polovecke igre", "Šopenijana", "Silfide", "Žar ptica", "Petruška", "Frančeska da Rimini", "Šeherezada", "San o ruži", "Smrt labuda".

1891 - Rođen je ruski kompozitor i pijanista Sergej Sergejevič Prokofjev, jedan od najoriginalnijih muzičkih stvaralaca 20. veka. Od 1918. živeo je u zapadnoj Evropi i SAD, a 1932. vratio se u otadžbinu. Dela: opere "Zaljubljen u tri narandže", "Rat i mir", "Plameni anđeo", simfonijska bajka "Peća i vuk", baleti "Romeo i Julija", "Pepeljuga", "Priča o kamenom cvetu", kantata "Aleksandar Nevski", simfonije "Klasična simfonija", "Peta simfonija", muzika za filmove "Aleksandar Nevski", "Ivan Grozni".

1897 - Rođen je kanadski državnik Lester Bouls Pirson, šef diplomatije od 1948. do 1957. i premijer Kanade od 1963. do 1968, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1957. Zalagao se za mirno rešenje korejskog problema i istakao naporima za očuvanje mira tokom Seucke krize.

1899 - Rođen je srpski istoričar Mihailo Dinić, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije. Objavio je veliki broj radova iz srednjovekovne istorije Srpskih zemalja - Bosne, Dubrovnika, primorja. Izučavao je i rudarstvo u srpskim zemljama srednjeg veka. Jedan je od utemeljitelja srpske istorijske geografije.

1913 - Zapovednik združenih jedinica Srbije i Crne Gore, prestolonaslednik Danilo i komandant turskog Skadarskog armijskog korpusa Esad paša Toptani potpisali su u Prvom balkanskom ratu sporazum o povlačenju turske vojske iz Skadra i predaji grada. Presudnu ulogu prilikom oslobođenja Skadra imale su srpske trupe. Prema sporazumu, turske trupe su istog dana napustile Skadar u koji su ušli oslobodioci, svečano dočekani od građanstva. Sledećeg dana Esad paša sačekao je na kapiji tvrđave kneza Danila i predao mu ključeve tvrđave. Ipak, 14. maja 1913. odlukom velikih sila, Srbi su morali da se povuku iz Skadra, koji je pripao novoustanovljenoj Albaniji.

1938 - Sudetski Nemci zatražili su punu autonomiju u okviru Čehoslovačke. Međutim već u septembru 1938. Minhenskim sporazumom, uz nevoljnu saglasnost Britanije i Francuske, taj deo Češke pripojen je Nemačkoj, da bi već u martu 1939. Čehoslovačka bila potpuno okupirana i raskomadana. Od ostatka Češke oformljen je protektorat Češka i Moravska. Prikarpatska Rusija (Ukrajina) pripojena je Mađarskoj, kao i južni delovi Slovačke i formirana je takozvana nezavisna Slovačka.

1941 - Grčka vojska je u Drugom svetskom ratu kapitulirala pred trupama Nemačke, a kralj i vlada su napustili okupiranu zemlju.

1945 - Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu oslobodila nemačke logore Saksenhauzen i Ravensbrik.

1975 - Poslednja sajgonska (južnovijetnamska) vlada podnela je ostavku, a predsednik SAD Džerald Ford praktično je priznao da su Amerikanci pretrpeli poraz u Vijetnamskom ratu.

1986 - Umro je američki filmski režiser austrijskog porekla Oto Preminger, pionir u primeni "širokog platna", koji je iskazao dubok smisao za analizu ljudskih karaktera. Filmovi: "Laura", "Anđeosko lice", "Karmen Džons", "Reka bez povratka", "Čovek sa zlatnom rukom", "Sv. Jovanka", "Bura nad Vašingtonom", "Dobar dan tugo", "Porgi i Bes", "Anatomija jednog ubistva", "Egzodus", "Kardinal".

1990 - Kineski premijer Li Peng doputovao je u Moskvu, u prvu posetu Sovjetskom Savezu predsednika vlade Kine posle 26 godina.

1992 - Umro je indijski filmski režiser Satjađit Raj, jedan od najvećih filmskih stvaralaca 20. veka, autor produhovljenih, duboko misaonih i poetično-realističnih dela. Filmovi: "Otac Pančali", "Nepobeđeni", "Apuov svet", "Kamen mudrosti", "Boginja", "Salon za muziku", "Rabindranat Tagore", "Tri devojke", "Metropola".

1993 - Skupština Republike Srpske oštro je osudila Rezoluciju 820 Saveta bezbednosti UN. Zaključeno je da potpisano primirje treba očuvati i početi direktne pregovore zaraćenih strana u Bosni i Hercegovini. Podržana je naredba Glavnog štaba Vojske RS da se srpske snage ne mešaju u sukob Hrvata i muslimana (Bošnjaka).

1993 - U atentatu je ubijen glavni opozicioni lider Šri Lanke Lalit Atulatmudali.

1996 - Lansiran je peti i poslednji modul ruske kosmičke stanice "Mir", naučna laboratorija "Priroda" opremljena mnoštvom uređaja, uključujući optičke instrumente za istraživanje resursa na Zemlji.

1997 - Predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đang Cemin potpisali su Deklaraciju kojom su se usprotivili dominaciji SAD u svetu, koja je započela okončanjem hladnog rata.

1998 - Umro je grčki državnik Konstantin Karamanlis, predsednik Grčke od 1980. do 1985. osnivač stranke Nova demokratija. Prvi put je postao predsednik vlade 1955. i na tom položaju ostao je do 1963, kad je dobrovoljno emigrirao. Vladu je ponovo sastavio 1974. posle pada vojne hunte, odigravši ključnu ulogu u obnovi demokratije u Grčkoj.

1999 - Avijacija NATO je sa dva razorna projektila pogodila zgradu Televizije Srbije u Aberdarevoj ulici u centru Beograda, usmrtivši 16 ljudi.

1999 - NATO avijacija je u selu Doganović, 15 kilometara južno od Uroševca, kasetnom bombom ubila petoricu dečaka iz albanske porodice Kodža, koji su čuvali stoku na livadi pokraj sela.

2003 - Demarkaciona linija pod kontrolom UN koja od 1974. godine deli Kipar na južni grčki i severni turski deo otvorena je za stanovništvo posle 30 godina. Za samo jednu sedmicu oko 150.000 ljudi boravilo je na teritoriji druge etničke zajednice.

2004 - SAD su ublažile sankcije protiv Libije posle 20 godina, pošto je ta zemlja objavila da odustaje od razvoja oružja za masovno uništenje.

2007 - Umro je Mihailo Bjelica, novinar, profesor, istoričar srpskog novinarstva. Istraživao je prošlost žurnalistike i masovnih komunikacija, jedan je od urednika "Leksikona novinarstva" i knjige "Dva veka srpskog novinarstva". Autor je i više drugih značajnih dela iz istorije srpskog novinarstva - "Velike bitke za slobodu štampe", "Hronika srpskog novinarskog udruženja 1881-1941", "Štampa i društvo", "Istorija novinarstva", "Mediji i politička moć", "Novinarstvo u teoriji i praksi". Predavao je istoriju novinarstva u Jugoslovenskom institutu za novinarstvo, na Filozofskom fakultetu i Fakultetu političkih nauka.

2007 - Umro je Boris Jeljcin, prvi predsednik Rusije posle raspada Sovjetskog Saveza, od 1991. do kraja decembra 1999.godine. Rođen je 1. februara 1931. godine u selu Butka, u Talickom rejonu Sverdlovske oblasti. Uralski politehnički fakultet sa zvanjem inženjera građevine završio je 1955. Od 1976. do 1985. godine bio je prvi sekretar Sverdlovskog oblasnost komiteta KP. Od 1978. do 1989. je deputat Vrhovnog Sovjeta, a od 1984. do 1985. i od 1986. do 1988. član je Prezidijuma Vrhovnog Sovjeta. Član CK bio je od 1981. do 1990. Autor je knjiga "Ispovest na zadatu temu", "Zapisi predsednika" i "Predsednički maraton".

2008 - Više od 140 pobunjenika i vojnika je poginulo, u žestokim okršajima na severu Šri Lanke, oko Muhamalaija, 390 kilometara severno od Kolomba, dok se 33 vojnika vode kao nestali. Ukupno, stradalo je najmanje 100 ekstremista i 43 vojnika u najžešćim sukobima u toj zemlji od aprila 2006. kada su regularne snage bezbednosti Šri lanke pokrenule opsežnu operaciju protiv tamilskih gerilaca.

2018 - Premijer Jermenije Serž Sargsjan podneo je ostavku nakon višenedeljnih protesta u Jerevanu. Demonstranti su na ulice izašli zbog sporne izmene ustavnog amandmana, koji je izvršnu vlast preneo iz ruku predsednika u ruke premijera. Policija je prethodnog dana uhapsila trojicu opozicionih lidera kao i blizu 200 demonstranata. U međuvremenu protestima su se pridružili i pripadnici vojske, uprkos pretnji ministarstva odbrane.

2019 - Preminuo je Voja Mirić, srpski glumac. Amaterski je glumom počeo da se bavi još kao gimnazijalac u Kruševcu. Diplomirao je u Beogradu, na Akademiji za pozoriste, film, radio i televiziju, a ubrzo je postao deo Beogradskog dramskog pozorišta. Zapažen je ulogom u ostvarenju "Veliki poduhvat" 1960. godine, a ostaće upamćen po maestralnoj ulozi Ahmeda Nurudina u filmu "Derviš i smrt" iz 1974, po romanu Meše Selimovića.

- Danas je svetski dan knjige i autorskih prava.

Dogodilo se na današnji dan,24.04.

Danas je sreda, 24. april, 115. dan 2024. godine.

1533 - Rođen je holandski državnik Vilhelm I "Ćutljivi" od Oranža (u srpskoj istoriografiji poznat kao Viljem Oranski), od 1579. prvi državni poglavar protestantske republike Ujedinjenih provincija Nizozemske. U borbi protiv Španije, koja je Holanđanima silom naturala rimokatolicizam, bio je zapovednik holandske revolucionarne vojske. Ubio ga je u julu 1584. Baltazar Žerar, prema nalogu španskog kralja Felipea II.

1731 - Umro je engleski pisac Danijel Defo. Objavio je niz literarnih dela, ali mu je svetsku slavu doneo roman "Robinzon Kruso". Ostala dela: "Mol Flanders", "Pukovnik Džek", "Kapetan Singlton", "Roksana", "Dnevnik iz godine kuge".

1792 - Francuski kapetan Klod Žozef Ruže de Lil napisao je reči i melodiju kasnije francuske himne. Pesmu komponovanu kao marš, prema narudžbini gradonačelnika Strazbura, oduševljeno su pevali vojnici francuske revolucionarne vojske na maršu iz Marselja u Pariz, pa je nazvana "Marseljeza". Kao poznata i opšte prihvaćena revolucionarna pesma, kasnije je prihvaćena kao himna republikanske Francuske.

1815 - Rođen je engleski pisac Entoni Trolop, koji je u velikom broju romana realistično opisao građanski sloj viktorijanske Engleske. Među njima su najuspeliji romani iz ciklusa o imaginarnoj pokrajini Barsetšir, poput "Stražara", "Tornjeva Barčestra" i "Poslednje hronike Barseta", u kojima se pojavljuju isti likovi u različitim životnim dobima.

1854 - Vrhovni sud SAD je, posle duge parnice, presudio da patent za šivaću mašinu pripada američkom mehaničaru Elijasu Houu. Hou je mašinu konstruisao 1845. U Engleskoj, gde je pokušao da pronađe finansijere, ali su ga izigrali bivši direktor putujućeg pozorišta Ajzak Singer sa grupom poslovnih ljudi koji su pomoću njegovih nacrta proizveli prve "Singer" mašine.

1856 - Rođen je francuski maršal Anri Filip Peten, heroj iz Prvog svetskog rata i pobednik nad Nemcima kod Verdena, koji se u Drugom svetskom ratu stavio na čelo vlade u Višiju. Sarađivao je sa nemačkim okupacionim vlastima i iz uverenja, zbog čega je po dolasku De Golovih trupa osuđen na smrt, ali mu je zbog ranijih zasluga, kazna zamenjena doživotnom robijom, što se dogodilo i s liderom francuskih rojalista, članom Akademije besmrtih, Šarlom Morasom.

1877 - Ruski car Aleksandar II objavio je rat Turskoj pošto je odbila da ispuni Londonski ugovor. Rat u kojem je Rusija težila da izbije na Bosfor i Dardanele i interveniše u Istočnoj krizi izazvanoj ustankom u Bosni i Hercegovini 1877. završen je u decembru 1877. ruskim osvajanjem Plevne, ali je Turke spasla britanska flota usidrena u Dardanelima, pa je Aleksandar II morao da se povuče.

1898 - Španija je objavila rat SAD posle američkog ultimatuma Madridu da se povuče sa Kube. Brojnija i bolje opremljena američka vojska i mornarica brzo su porazile Špance, počinivši pritom i mnoštvo ratnih zločina nad civilima, posebno na Filipinima, a SAD su mirovnim ugovorom otele španske kolonije Kubu, Filipine, Portoriko i Guam. Pri čemu je Kuba proglašena za nezavisnu državu, dok su ostale teritorije ostale zavisne od SAD, Portoriko i Guam su to i danas.

1904 - Rođen je američki slikar holandskog porekla Vilhelm de Kuning, utemeljivač apstraktnog ekspresionizma, koji je četrdesetih godina 20. veka bitno uticao na preobražaj slikarstva u SAD.

1905 - Rođen je američki pisac Robert Pen Voren. U njegovom najpoznatijem delu, romanu "Svi kraljevi ljudi" naslikan je uspon i pad političara kod kojeg su istovremeno prisutni i porok i vrlina. Bio je suptilan pesnik i pouzdan tumač moderne književnosti. Ostala dela: romani "Noćni jahač", "Na vratima neba", "Bujica", "Pećina", "Mesto gde valja doći", "Brat zmajevima", zbirke pesama "Jedanaest pesama na istu temu", "Obećanja", "Inkarnacije", "Odabrane pesme", eseji "Razumevanje proze", "Razumevanje poezije", "Ko govori za crnca?", "Demokratija i poezija".

1916 - U Dablinu je izbio Uskršnji ustanak Iraca koji su proglasili slobodnu Irsku Republiku, ali su britanske trupe za samo sedmicu dana slomile pobunu i sprovele okrutnu odmazdu. Vođe ustanka su streljane.

1934 - Rođena je američka filmska glumica Širli Meklejn, briljantna komičarka, zapažena i po dramskim ulogama. Napisala je više knjiga autobiografskog karaktera. Filmovi: "Nevolje sa Harijem", "Apartman", "Slatka Irma", "Dobro jutro mister Gudbar", "Artisti i modeli", "Neki su dotrčali", "Vreme nežnosti" (Oskar).

1942 - Rođena je američka filmska glumica i pevačica Barbara Strejsend, posebno zapažena u mjuziklima, ali i kao komičarka i dramska glumica, a u zrelijim godinama i filmski režiser. Filmovi: "Smešna devojka" (Oskar), "Helo Doli", "Što te tata pušta samu", "Devojka koju sam voleo", "Zvezda je rođena", "Jentl", "Princ plime", "Ogledalo ima dva lica" (poslednja tri je i režirala).

1945 - Američka armija je u Drugom svetskom ratu oslobodila zatočenike nemačkog koncentracionog logora Dahau.

1950 - Stvorena je država Jordan spajanjem kraljevine Transjordanija i Palestine pod jordanskom kontrolom.

1955 - U indonežanskom gradu Bandung okončana je afroazijska konferencija 29 zemalja, na kojoj su potvrđeni principi dekolonizacije, kao i opredeljenje zemalja "trećeg sveta" kao alternative blokovskoj podeli sveta.

1967 - Sovjetski kosmonaut Vladimir Mihajlovič Komarov poginuo je prilikom prizemljenja vasionskog broda "Sojuz 1" zbog greške u padobranskom sistemu. Bio je to njegov drugi kosmički let, posle 12. i 13. oktobra 1964. kada je bio komandant kosmičkog broda "Vashod".

1970 - Lansiran je prvi kineski veštački satelit.

1971 - Sovjetski kosmonauti uspeli su da se spoje s letelicom bez ljudske posade, što je prethodilo izgradnji prve svemirske laboratorije u orbiti oko Zemlje.

1990 - Istočna i Zapadna Nemačka odredile su 2. jul za datum ekonomskog ujedinjenja, kao uvod u potpuno ujedinjenje dve nemačke države 3. oktobra 1990.

1991 - Vlada Južne Afrike je saopštila da je postigla dogovor sa Afričkim nacionalnim kongresom Nelsona Mandele da do 30. aprila 1991. oslobodi sve političke zatvorenike.

1996 - Palestinska skupština u izbeglištvu izbacila je iz povelje Palestinske oslobodilačke organizacije odredbu o uništenju Izraela.

2003 - U Bagdadu se predao Tarik Aziz, bivši zamenik predsednika vlade Iraka i 43. na američkoj listi najtraženijih 55 pripadnika oborenog režima Sadama Huseina.

2004 - Kiparski Grci su se na referendumu većinom od 75,8 odsto glasova izjasnili protiv plana Ujedinjenih nacija za ujedinjenje Kipra, koji su na paralelnom referendumu kiparski Turci podržali sa 64,9 odsto glasova.

2005 - Umro je bivši izraelski predsednik Ezer Vajcman, koji je odigrao ključnu ulogu u postizanju mirovnog sporazuma između jevrejske države i Egipta 1979. godine.

2007 - Najmanje 74 osobe ubijene su u napadu na jedno istraživačko postrojenje kineske naftne kompanije "Čunguan" u istočnoj Etiopiji, u pokrajini Ogaden. Među ubijenima je bilo devet kineskih državljana i najmanje 65 Etiopljana.

2013 - Prilikom pada osmospratnice u Savaru, predgrađu Dake, Bangladeš, poginulo je čak 1.129 osoba, a oko 2.500 je povređeno. U zgradi se nalazila fabrika odeće, a vlasnici su ignorisali prethodno dobijeni službeni nalog da zgradu evakuišu.

2018 - Slika Paje Jovanovića "Dva bašibozuka pred kapijom" prodata je na aukciji u londonskom Sotbiju za više od pola miliona evra, odnosno 465.000 funti ili oko 530.000 evra, čime je višestruko oboren rekord koji je držao Jovanovićev "Ukrotitelj zmija", koji je pre dve decenije kupljen u njujorškom Kristiju za više od 168.000 evra. Početna cena "Dva bašibozuka pred kapijom", dela nastalog između 1887. i 1888, nevelikog formata (43 puta 50 cm), rađenog tehnikom ulja na drvetu, bila je između 100.000 i 150.000 funti, odnosno 113.000 i 170.000 evra. Jovanovićeva "Dva bašibozuka pred kapijom" su najskuplje prodato delo srpskog likovnog stvaraoca uopšte. Tokom iste aukcije samo jedno delo dostiglo je višu cenu od Jovanovićevih "Bašibozuka" - slika "Rabat (Crvena kapija)" Edvina Lorda Viksa koja je kupljena za 573.000 funti.

2019 - Umro je Dejan Anastasijević. Bio je dugogodišnji novinar beogradskog nedeljnika Vreme, urednik u Radiju B92, a tri godine je bio dopisnik Novinske agencije Tanjug iz Brisela. Izveštavao je sa ratišta devedesetih. U poslednjem periodu bio je urednik u redakciji BBC na srpskom. Godine 2007. preživeo je pokušaj atentata. Priredio je publikaciju "Out of time".

Dogodilo se na današnji dan, 25.04.

Na današnji dan 1744. godine umro je švedski fizičar i astronom Anders Celzijus, tvorac skale za merenje toplote nazvane njegovim imenom, na kojoj je tačka ključanja vode označena sa 100, a otapanja leda s nula stepeni. Osim Celzijusove skale u upotrebi su i Farenhajtova skala - sa 180 kao i Reomirova sa 80 stepeni. Bavio se i fenomenom severne svetlosti i efektima magnetnih smetnji, obavljao je svetlosna merenja i ispitivao meteorološke pojave i Jupiterove satelite, a sopstvenim sredstvima podigao je opservatoriju u rodnoj Upsali.

Danas je četvrtak, 25. april, 116. dan 2024. godine.

1284 - Rođen je engleski kralj Edvard II. Njegova vladavina od 1307. do 1327. propraćena je nizom vojnih poraza u Škotskoj, posebno 1314. u bici kod Banokberna. Pre stupanja na presto, 1301. postao je prvi princ od Velsa. U septembru 1327. u zamku Berkli ubili su ga supruga Izabela od Francuske i njen ljubavnik Rodžer de Mortimer. Kraljičin ljubavnik je potom vladao u ime prestolonaslednika Edvarda III, koji ga je 1330. zatvorio i pogubio.

1595 - Umro je italijanski pisac Torkvato Taso. Najveći deo burnog života proveo je kao dvorski pesnik vojvode Alfonsa II od Este. U glavnom delu "Oslobođeni Jerusalim" opisao je Prvi krstaški rat. Tri soneta i pet madrigala je posvetio Dubrovčanki Cvijeti Zuzorić, a njegova poezija inspirisala je Getea, Bajrona pa i Ivana (Dživa) Gundulića.

1599 - Rođen je vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel, čija je vojska porazila kraljevsku armiju 1644. kod Marston Mura i 1645. kod Nezbija i zarobila kralja Čarlsa I. Kralj je osuđen na smrt i pogubljen 1649. Odbivši titulu kralja, Kromvel je 1653. postao protektor Engleske, Škotske i Irske. Dve godine posle njegove smrti 1658, monarhija je obnovljena. Period republike u istoriji Engleske ostao je zapamćen kao vreme strahovlade.

1792 - Pogubljenjem drumskog razbojnika Žaka Peletjea na trgu de Grev u Parizu, u Francuskoj je prvi put upotrebljena giljotina. Ona je bila poznata u Italiji još u 13. veku, kasnije u srednjem veku upotrebljavana je i u Škotskoj, Engleskoj i Nemačkoj. Njen pronalazak netačno je pripisan dr Žozefu Gijotinu, koji je samo Narodnoj skupštini Francuske predložio tu spravu za izvršenje smrtne kazne.

1859 - Prema projektu konzula Francuske u Aleksandriji Ferdinanda de Lesepsa, počela je izrada Sueckog kanala. Njegovim otvaranjem novembra 1869. spojeno je Sredozemno i Crveno More. Kanal dug 161 kilometar najkraći je plovni put iz Evrope ka Srednjem i Dalekom istoku.

1870 - Umro je srpski socijalista Živojin Žujović, prvi propagator i ideolog socijalizma u Srbiji. Bio je sledbenik Prudona. Socijalističke ideje prihvatio je tokom školovanja u Rusiji u Kijevu, gde je završio Duhovnu akademiju, zatim u Petrogradu i Minhenu na studijama filozofije. Objavio je više studija, rasprava i polemika i sarađivao u "Glasniku Srpskog učenog društva", "Letopisu Matice srpske" i u političkom listu "Srbija".

1874 - Rođen je italijanski elektroinženjer i pronalazač Guljermo Markoni, jedan od pionira bežične telegrafije, koji je 1909. podelio Nobelovu nagradu za fiziku s nemačkim fizičarem Karlom Ferdinandom Braunom. Uspeo je 1901. da prvi pošalje bežični signal preko Atlantskog okeana i uspešno je usavršavao i primenjivao sopstvene i tuđe pronalaske. Podizao je radio stanice i eksperimentisao u bežičnoj telegrafiji, ali posle eksperimenata srpskog naučnika Nikole Tesle i ruskog fizičara Aleksandra Popova. Jedno vreme je smatran pronalazačem radija, ali mu je presudom Vrhovnog suda SAD oduzet patent, jer je Tesla već registrovao pronalazak u Federalnom uredu SAD za patente.

1893 - Rođen je srpski pisac Jovan Palavestra, kritičar i novinar. Pisao je pripovetke i drame, pozorišnu i književnu kritiku. Pevodio je Pšibiševskog, Flobera, Bodlera. Dela: drame "Savesti na vetru", "Čovjek koji se snašao", "Veliki skandal", zbirke pripovedaka "Sivi vidici", "Na belom hlebu".

1898 - Kongres SAD objavio je rat Španiji, dan posle odluke Madrida da objavi neprijateljstva Vašingtonu. Tome je prethodio američki ultimatum Španiji da se povuče sa Kube. Brojnija i bolje opremljena američka vojska i mornarica brzo su porazile Špance, a SAD su mirovnim ugovorom prigrabile španske posede Kubu, Filipine, Portoriko i Guam. Kuba je formalno postala nezavisna dok su ostali bivši španski posedi postali zavisni od SAD. Portoriko i Guam su i danas posedi SAD.

1917 - Rođena je američka pevačica Ela Ficdžerald, nekrunisana "kraljica džeza", savršene tehnike, izvanredne improvizatorske imaginacije i širokog glasovnog raspona. Čuvena je po "skat" dijalozima sa velikim džez muzičarima poput Luisa Armstronga, Đuka Elingtona i Kaunta Bejzija.

1920 - Poljska vojska upala je u Ukrajinu, potom brzo napredovala i 6. maja zauzela Kijev. Mirom u Rigi 12. marta 1921. Poljska je dobila od Sovjetske Rusije teritorije koje je, između ostalih, naseljavalo i više miliona Ukrajinaca, Belorusa i Rusa.

1927 - Rođena je Korin Teljado, jedna od najplodnijih i najčitanijih autorki španskog (kastiljanskog) jezika. Pisala je takozvanu laku literaturu ljubavne sadržine. Njena dela prodata su ukupnom tiražu od čak 400 miliona primeraka, čime je postala najprodavaniji španski autor posle Servantesa. Posebnu popularnost uživala je u Latinskoj Americi, gde su prema njenim delima snimani filmovi i popularne tv serije, takozvane "sapunice".

1928 - Umro je ruski general baron Petar Nikolajevič Vrangel, jedan od najznačajnijih belogardejskih komandanata, koji se posle Oktobarske revolucije borio u Ukrajini protiv sovjetske vlasti. Posle poraza u novembru 1920. kada je Crvena armija zauzela utvrđenje na Perekopu, sa ostatkom belih snaga napustio je Rusiju. Sahranjen je, po sopstvenoj želji, u ruskoj crkvi u Beogradu.

1938 - Umro je srpski general i vojni pisac Živko Pavlović, član Srpske kraljevske akademije, učesnik oba balkanska i Prvog svetskog rata. U Prvom balkanskom ratu bio je načelnik štaba Primorskog kora koji je opsedao Skadar, a u Drugom načelnik Operativnog odeljenja srpske Vrhovne komande. U Prvom svetskom ratu bio je jedan od najbližih saradnika vojvode Radomira Putnika, a kao pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande rukovodio je povlačenjem srpske vojske kroz Crnu Goru i Albaniju. Na Solunskom frontu komandovao je 1916. i 1917. Šumadijskom divizijom. Penzionisan je 1923. navodno zbog neslaganja s kraljem Aleksandrom I Karađorđevićem. Dela: vojne studije "Bitka na Jadru avgusta 1913. godine", "Opsada Skadra 1912.-1913.", "Bitka na Kolubari", "Beogradska operacija".

1945 - Sovjetske i američke trupe srele su su se prvi put u Drugom svetskom ratu kod mesta Torgau u Nemačkoj. Bile su to jedinice Prvog ukrajinskog fronta i Prve američke armije. Dva dana kasnije na zapadnoj obali Labe sastale su se komande 58. sovjetske gardijske i 69. američke armije.

1945 - U San Francisku je 45 zemalja antihitlerovske koalicije, uključujući Jugoslaviju, počelo osnivačku konferencija UN.

1971 - U Vašingtonu je oko 200.000 ljudi demonstriralo protiv Vijetnamskog rata.

1974 - U Portugaliji je u državnom udaru, poznatom kao "revolucija karanfila", akcijom oružanih snaga, bez prolivanja krvi, oboren režim Marsela Kaetana. Tako je okončan period od 48 godina poretka koju je utemeljio Antonio Salazar. Vlast je preuzela Hunta nacionalnog spasa generala Antonija Ribeire de Spinole, koja je portugalskim kolonijama (zvanično prekomorskim provincijama) priznala pravo na samoopredeljenje, posle višedecenijskog oružanog sukoba.

1975 - U Portugaliji je na prvim slobodnim izborima posle pola stoleća pobedila Socijalistička patija Marija Soareša.

1980 - Misija američkih komandosa, koja je trebalo da spase u Teheranu 53 člana ambasade SAD, pretvorene u taoce, propala je u iranskoj pustinji, posle pogibije osam Amerikanaca u sudaru helikoptera sa avionom.

1980 - Danski "Boing 727", koji je čarter letom prevozio britanske turiste na liniji Mančester-Tenerife, udario je u planinu oko 30 kilometara južno od aerodroma "Los Rodeos" i nesreću nije preživeo niko od 146 putnika i članova posade.

1982 - Poslednji izraelski vojnici napustili su Sinaj, okončavši 15-godišnju okupaciju tog egipatskog poluostrva.

1991 - Plenum Komunističke partije Sovjetskog Saveza je odlučio da Mihail Gorbačov i dalje predvodi partiju, uprkos višečasovnih oštrih kritika posle kojih je ponudio ostavku.

1993 - Na referendumu u Rusiji 62 odsto glasača podržalo je kurs predsednika Borisa Jeljcina.

1994 - Na sastanku u Londonu predstavnici SAD, Rusije, Velike Britanije i Francuske doneli su odluku o formiranju Kontakt grupe radi usklađivanja akcija SAD, Rusije, Ujedinjenih nacija i Evropske unije u Bosni i Hercegovini i pripreme celovitog mirovnog plana. Dogovoreno je da Kontakt grupu čini pet zemalja - SAD, Rusija, Velika Britanija, Francuska i Nemačka.

1995 - Umrla je američka pozorišna i filmska glumica Džindžer Rodžers, koja je svetsku slavu stekla kao partnerka Freda Astera u romantičnim mjuziklima, s elegantnim i ljupkim igračkim numerama. Filmovi: "Mače po profesiji", "Zvižduk u noći", "Ne kladi se na ljubav", "Veseli razvod", "Ponoćna zvezda", "Hoćemo li plesati", "Priča o Vernon i Ireni Kastl", "Kiti Foil" (Oskar), "Major i Malena", "Roberta".

1999 - U petom vazdušnom napadu na hemijsku industriju "Milan Blagojević" u Lučanima, NATO avijacija je s 12 projektila uništila i poslednje preostale pogone tog kompleksa koji je zapošljavao 4.000 osoba.

2001 - Policija je uhapsila bivšeg filipinskog predsednika Džozefa Estradu pod optužbom za pljačku, rasteravši prethodno stotine njegovih pristalica ispred njegove kuće u Manili.

2002 - Rusija je saopštila da su njene snage likvidirale arapskog islamskog teroristu Hataba, jednog od predvodnika čečenskih separatista, osumnjičenog i da je povezan s mrežom Al Kaida Osame bin Ladena.

2005 - U železničkoj nesreći u japanskom gradu Amagasaki, kada je voz u punoj brzini izleteo iz šina i udario u stambenu zgradu, poginulo je 107 osoba, a povređeno je 460.

2005 - Umro je srpski književnik, književni kritičar, esejista, kulturni i javni radnik Čedomir Mirković. U književni život Beograda uključio se kao član redakcije "Književnih novina", a profesionalnu karijeru započeo je na televiziji, gde se nalazio na funkcijama glavnog urednika Školskog i Kulturno obrazovnog programa.

2009 - Direktor Svetske zdravstvene organizacije (SZO) Margaret Čan izjavila je da pojava novog gripa u Meksiku, gde je do tada umrlo 68 osoba, i SAD, gde je ustanovljeno osam slučajeva, ima potencijal da preraste u pandemiju. Običan grip godišnje odnese između 250.000 i 500.000 života širom sveta. Novi tip gripa zabrinuo je stručnjake zbog brzog širenja i nepostojanja odgovarajuće prevencije.

Dogodilo se na današnji dan, 26.04.

Na današnji dan 1999. godine avijacija NATO srušila je drumsko-železnički "Žeželjev most", već oštećen tokom tri napada prethodnih dana. Time je Novi Sad ostao bez poslednjeg od tri mosta na Dunavu. Monumentalni most, životno delo arhitekte Branka Žeželja, pušten je u saobraćaj oktobra 1961.

Danas je petak, 26. april, 117. dan 2024. godine.

121 - Rođen je rimski car Marko Aurelije, car filozof. Tokom vladavine počev od 161. uspešno je suzbio germansku invaziju na Carstvo. Njegove beleške na grčkom jeziku u vidu aforizama, vođene tokom brojnih ratnih pohoda u Evropi i Aziji, svojevrsna filozofska introspekcija i razmišljanja o etici, objavljene su posmrtno pod naslovom "Samom sebi" i bile su vekovima popularne. Sačuvana je i njegova prepiska s rektorom Frontonom na latinskom jeziku. Jedan je od najznačajnijih predstavnika poznog stoičkog eklekticizma i moralnom samoanalizom veoma je uticao na potomstvo. Car-filozof je upamćen i po izuzetnoj skromnosti i čestitosti, krajnje neuobičajenim za vladara.

1532 - Napredujući ka Beču, turska vojska pod komandom sultana SulejmanaIIprovalila je u Ugarsku.

1573 - Rođena je francuska kraljica italijanskog porekla Marija de Mediči, koja je posle smrti kralja AnrijaIV1610. upravljala zemljom kao regentkinja uz sina LujaXIII. Pokušavala je da suzbije samovolju visokog plemstva, a kad nije uspela da pronađe oslonac u skupštini raspustila ju je 1614. posle čega se skupština nije sastajala do Francuske revolucije 1789. Tek je kardinal Arman Žan Rišelje, prvi ministar od 1624. suzbio težnje plemstva i ojačao kraljev apsolutizam, ali je onemogućio i kraljičin upliv na državne poslove.

1607 - Kapetan Džon Smit doveo je u Kejp Henri u Virdžiniji prve koloniste, koji će osnovati prvo stalno britansko naselje u Americi.

1798 - Rođen je francuski slikar Ežen Delakroa, glavni predstavnik romantizma, izvrstan kolorista, sklon literarnim i egzotičnim sižeima, koji je stvorio dela velikog temperamenta i dramatičnosti. Ilustrovao je "Fausta" Johana Volfganga Getea i napisao "Dnevnik" u kojem je izložio zapažanja o umetnosti. Dela: "Danteova barka", Ulazak krstaša u Carigrad", "Na barikadama 28. jula 1830.", "Pokolj na Hiosu", "Smrt Sardanapala".

1812 - Rođen je nemački industrijalac Alfred Krup, nazvan "kralj topova", pod čijom je upravom metalurški koncern "Krup" 1847. počeo da proizvodi teške topove.

1828 - Rusija je objavila rat Turskoj, podržavši borbu Grka za nezavisnost.

1865 - Džon Vilkis But, ubica predsednika SAD Abrahama Linkolna, ubijen je u pucnjavi s federalnim vojnicima, 11 dana posle Linkolnove smrti.

1889 - Rođen je austrijski filozof Ludvig Vitgenštajn, zaslužan što je problematika jezika, značenja i smisla iskaza dobila posebno mesto u filozofiji. Dela: "Filozofska istraživanja", "Plava i smeđa knjiga", "Napomene o osnovama matematike", "Filozofske napomene".

1894 - Rođen je nacistički prvak Rudolf Hes, zamenik nacističkog vođe Adolfa Hitlera, koji je u maju 1941, navodno na svoju ruku, avionom odleteo u Škotsku u nameri da kod britanske vlade izdejstvuje separatan mir s Nemačkom. Njegov predlog nije prihvaćen i kraj Drugog svetskog rata dočekao je kao zarobljenik u Britaniji. Na suđenju u Nirnbergu 1946. osuđen je na doživotnu robiju. U avgustu 1987. obesio se u ćeliji zatvora "Špandau".

1899 - Uspostavljeni su diplomatski odnosi između Kraljevine Srbije i Holandije. U prvo vreme, na nerezidencijalnoj osnovi, srpski poslanik u Londonu bio je tada zadužen i za Holandiju.

1910 - Umro je norveški pisac Bjernstjerne Martinius Bjernson, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1903. vodeća ličnost norveškog kulturnog života u 19. veku. Književnu slavu stekao je pripovetkama o seljacima "Sineve Sulbaken", "Arne", "Srećan dečak", "Otac", kojima je otvorio novu epohu norveške proze, ugledajući se stilom i tehnikom na sage i narodno pripovedanje. Među njegovim istorijskim dramama najznačajnija je trilogija "Sigurd Slembe" - sa izrazito nacionalnom orjentacijom. Ostala dela: drame "Stečaj", "Urednik", "Kralj", "Novi sistem", "Iznad moći", "Rukavica", "Pesme i pesme za pevanje", "Arnljot Geline".

1910 - Rođen je srpski pisac Mehmed-Meša Selimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najvećih srpskih književnika 20. veka. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu i do Drugog svetskog rata bio je profesor u gimnaziji u rodnoj Tuzli. Po izlasku iz ustaškog logora 1943. otišao je u partizane, a posle rata bio je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umetnički direktor "Bosna-filma" i glavni urednik "Svjetlosti". Zbog progona kojem su ga podvrgli bosanski političari, najviše zbog toga što je sebe definisao kao srpskog pisca, prešao je u Beograd i u njemu ostao do smrti 1982. Selimović je jedna od najbitnijih pojava srpske književnosti uopšte. Dela: romani "Derviš i smrt" "Tišina", "Tvrđava", "Magla i mjesečina", "Krug" (nedovršen), zbirke pripovedaka "Prva četa", "Tuđa zemlja", "Đevojka zlatne kose", studija "Za i protiv Vuka", eseji "Pisci, mišljenja, razgovori", memoarska proza "Sjećanja", nekoliko filmskih scenarija.

1915 - Italija je tajno potpisala Londonski ugovor s Britanijom, Rusijom i Francuskom čime se priključila bloku Antante tokom Prvog svetskog rata. Obećan joj je Južni Tirol, Trst, Gorica, Istra, veći deo Dalmacije i deo Albanije.

1931 - Umro je srpski glumac i reditelj Milorad Gavrilović, upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najdarovitijih i najobrazovanijih glumaca svog vremena. Znatno je uticao na stil igre u smeru prirodnog govora i ponašanja na sceni.

1937 - Nemački avioni, koje je Francisku Franku poslao Adolf Hitler, razorili su tokom španskog građanskog rata gradić Gerniku u Baskiji i pri tom pobili stotine civila. Španski slikar Pablo Pikaso ovekovečio je stradanje Gernike na istoimenoj slici.

1942 - U najvećoj nesreći u istoriji rudarstva, u kineskom rudniku uglja u Benksiju, tada pod okupacijom Japana, poginulo je najmanje 1.540 ljudi.

1954 - U Ženevi je počela konferencija o Indokini kojom je okončana francuska dominacija u tom delu sveta. SAD nisu prihvatile rezultate skupa pa je u junu 1954. diktator Ngo Din Dijem, uz podršku SAD, postao premijer Južnog Vijetnama.

1962 - Američkom raketom iz Kejp Kanaverala lansiran je prvi britanski satelit "Arijel I".

1964 - Tanganjika i Zanzibar osnovale su Ujedinjenu Republiku Tanganjike i Zanzibara, koja je 29. oktobra 1964. nazvana Tanzanija.

1966 - U erupciji vulkana Kelud na indonežanskom ostrvu Java poginulo je najmanje 1.000 ljudi.

1984 - Umro je afroamerički džez muzičar Vilijam "Kaunt" Bejzi, kompozitor i vođa orkestra. Osnovao je 1937. orkestar sa vrhunskim muzičarima, uključujući pevačicu Bili Holidej i trubača Baka Klejtona, koji je ubrzo stekao slavu najboljeg sving-orkestra u svetu.

1986 - U sovjetskoj atomskoj elektrani u Černobilju eksplodirao je četvrti reaktor, izazvavši najtežu mirnodopsku nuklearnu katastrofu, posle koje je hiljade ljudi umrlo od posledica zračenja, a radioaktivni oblak je prekrio znatan deo Evrope, s nesagledivim posledicama.

1994 - Prilikom pada tajvanskog putničkog aviona tipa "Erbas A300-600" blizu aerodroma kod japanskog grada Nagoje, poginulo je svih 264 putnika i članova posade.

1994 - U Južnoj Africi počeli su prvi izbori na kojima su učestvovali svi građani, bez obzira na poreklo i rasnu pripadnost.

1999 - U Albaniji se srušio američki helikopter AH-64 "apač", što je NATO opisao kao nesrećan slučaj tokom "rutinske vojne vežbe" - odbijajući mogućnost da je letelica pogođena tokom bombardovanja Srbije, odnosno SRJ.

2002 - U Erfurtu, prestonici nemačke pokrajine Tiringija, bivši učenik je u tamošnjoj gimnaziji ubio 14 profesora, dva đaka i jednog policajca, a potom izvršio samoubistvo.

2005 - Umrla je austrijska filmska i pozorišna glumica Marija Šel, zapažena ulogom u filmu Lukina Viskontija "Bele noći", adaptaciji istoimene povesti Dostojevskog. Nagradu za najbolju žensku ulogu dobila je 1954. u Kanu, za ulogu u filmu "Poslednji most".

2005 - Sirija je okončala povlačenje svojih snaga iz Libana, u skladu sa rezolucijom Ujedinjenih nacija. Time je okončano 29-godišnje prisustvo Sirije u toj zemlji.

2008 - U požaru u fabrici madraca u Kazablanki u Maroku, 55 osoba je poginulo, dok je 12 teško povređeno. Požar je izbio u prizemlju zgrade, u trenutku dok se u njoj nalazilo šezdesetak radnika, od oko 150 zaposlenih u fabrici.

Dogodilo se na današnji dan, 27.04.

Na današnji dan 1893. godine Rođen je Dragoljub Draža Mihailović, komandant Jugoslovenske vojske u Otadžbini (četnički pokret). U Drugi svetski rat ušao je kao pukovnik a izbeglička vlada mu je dodelila čin generala, kao i mesto ministra vojnog. Učestvovao je u oslobodilačkim ratovima 1912-1918. U međuratnom periodu izvesno vreme bio je vojni ataše u Pragu i Sofiji. Nakon kapitulacije 1941. odlučio se na otpor okupatoru, što je započeo polovinom maja 1941. Odmazde koje je sprovodio okupator vremenom su ga primorale na taktiziranje, što će imati za posledicu da su se Britanci i Amerikanci odlučili da podrže efikasniji Partizanski pokret (Narodnooslobodilačka vojska) koji je predvodio Josip Broz Tito. Ulazak Sovjetskih jedinica u Srbiju u jesen 1944. označio je i konačno slom Mihailovićevog pokreta. Osuđen je s obrazloženjem da je sarađivao sa okupatorom kao i zbog zločina njegovih potčinjenih. Predsednik SAD Hari Truman odlikovao ga je Legijom časti, posthumno 1948, zbog spasavanja američkih pilota. Rehabilitovan je odlukom Skupštine Srbije 2004.godine.



Danas je subota, 27. april, 118. dan 2024. godine.

1521 - Portugalskog moreplovca u službi Španije Fernanda Magelana, koji je svojom ekspedicijom dokazao da je Zemlja okrugla, ubili su urođenici na filipinskom ostrvu Makatan. Prvi je ispitao jugoistočne obale Južne Amerike, a kod Ognjene zemlje otkrio je moreuz između Atlantskog i Tihog okeana, nazvan Magelanov moreuz.

Posle njegove smrti ekspedicija koju je predvodio je nastavila put i oplovila planetu, vrativši se 1522. u Španiju sa samo jednim brodom i 18 ljudi, od pet brodova i 270 mornara koji su 1519. krenuli na put.

1737 - Rođen je engleski istoričar Edvard Gibon, čije je delo "Opadanje i propast Rimskog carstva", u kojem je obuhvatio istoriju Rima, uključujući Vizantiju, od drugog do 15. veka, jedno od prelomnih u svetskoj istoriografiji, pa i politikologiji.

1791 - Rođen je američki pronalazač Semjuel Finli Breze Morze, konstruktor aparata koji električnim impulsom prenosi pisane znake na daljinu. Aparat je patentirao 1837. i nazvao ga telegraf. Prvi telegraf pušten je u rad 1844. na liniji Vašington-Baltimor. Sastavio je i azbuku za telegrafisanje od tačaka i crtica, nazvanu Morzeova azbuka.

1820 - Rođen je engleski filozof i sociolog Herbert Spenser, koji je nastojao da sistematizuje sfere humanističkih nauka na osnovu pojmova razvitka, prilagođavanja i progresa i smatrao je da je osnovni zadatak filozofije da otkriva zakonitosti važeće za oblasti socijalnih odnosa. Pre Čarlsa Darvina počeo je da razvija evolucionistička shvatanja, i iz njih je izvodio i neke društvene teorije. Poznat je po organskoj teoriji društva i biologizovanju društvenih pojava. On je začetnik teorije organicizma. Dela: "Sistem sintetičke filozofije", "Uvod u studije sociologije", "Faktori organske evolucije", "Klasifikacija nauka", "Autobiografija".

1822 - Rođen je američki general i državnik Julisiz Simpson Grant, vrhovni komandant armije Severa u Američkom građanskom ratu. Biran je 1868. i 1872. za predsednika SAD, ali je briljantni vojni strateg na toj funkciji bio igračka u rukama korumpiranih krugova kojima nije bio dorastao.

1830 - Južnoamerički revolucionar Simon Bolivar, optužen za diktatorske ambicije, podneo je ostavku na položaj predsednika Kolumbije.

1830 - Beograd je dobio ulično osvetljenje - fenjere sa svećama.

1872 - Osnovano je Srpsko Lekarsko društvo. Pored staleških pitanja ono se bavilo i stručnim radom vezanim za medicinske, zdravstvene i socijalne prilike u srpskom narodu. Kada je započelo s radom Srpsko Lekarsko društvo imalo je devet redovnih, jednog počasnog i 34 dopisna člana iz unutrašnjosti, kao i 24 člana iz drugih zemalja, većinom slovenskih u skladu sa tadašnjim duhom vremena. Osnivači su bili: Aćim Medović, Jovan Mašin, Đorđe Klinkovski, Jovan Valenta, Panajot Papakostopulos, Josif Holjec, Bernard Bril, Sava Petrović, Julijus Lenk, Marko Polak, Vladan Đorđević, Petar Ostojić i zubni lekar Ilija Ranimir. Ubrzo su im se pridružili i Josif Pančić i Mladen Janković.

1882 - Umro je američki pisac i filozof Ralf Valdo Emerson, osnivač "Kluba transcendentalista". Kao sin pastora prihvatio je sveštenički poziv, ali ga je docnije napustio. U knjigama i predavanjima izražavao je panteističku ljubav prema prirodi. Imao je romantičnu viziju socijalne pravde, etičke ispravnosti i odgovornosti. Dela: "Priroda", "Ogledi", "Uzorni ljudi", "Vođ života", "Društvo i usamljenost", "Poeme".

1909 - Turska skupština je, pod kontrolom oficira koji su 1908. izveli prevrat nazvan Mladoturska revolucija, uklonila sa prestola sultana Abdul Hamida II kao glavnog predstavnika strogog tradicionalizma. Mladoturci su želeli promenu u čitavoj koncepciji turske drzave, namesto panislamizma želeli su panturanizam. Modernizacija koju su oni zagovarali nije nikada dala ozbiljnije rezultate, takođe Mladoturci su kao nacionalisti namesto ranije relativne etničke snošljivosti nametnuli pritisak prema drugim narodima, što će dugoročno imati ozbiljne posledice.

1915 - Umro je ruski kompozitor i pijanista Aleksandar Nikolajevič Skrjabin, preteča ekspresionizma, čije je stvaralaštvo zasnovano na teozofskoj koncepciji sveta. Dela: kompozicije za orkestar "Božanstvena poema", "Prometej", "Poema ekstaze", klavirski preludijumi, sonate, etide.

1929 - Umro je srpski vojvoda Stepan Stepa Stepanović, jedan od najistaknutijih vojskovođa u oba balkanska i u Prvom svetskom ratu. Rođen je u Kumodražu kod Beograda. U Cerskoj bici avgusta 1914. Druga armija pod njegovom komandom razbila je austrougarske trupe, za šta je dobio čin vojvode, a na Solunskom frontu u septembru 1918. Druga armija je, napadajući na glavnom pravcu, u sadejstvu sa Prvom armijom, probila neprijateljsku odbranu, potom izbila na bugarsku granicu i prinudila Bugarsku na kapitulaciju. Posle završene Artiljerijske škole u Beogradu, u srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878. iskazao je veliku ličnu hrabrost i umešnost u komandovanju. Učestvovao je i u Srpsko-bugarskom ratu 1885. a potom je profesor istorije na Vojnoj akademiji u Beogradu i pomoćnik načelnika Glavnog generalštaba. U generalski čin unapređen je 1907. i postavljen za komandanta Šumadijske divizije, 1908. postao je ministar vojske, zatim komandant Drinske, pa Moravske divizije i od 1911. do 1912. ponovo ministar vojske. U Prvom balkanskom ratu komandovao je Drugom armijom u Kumanovskoj bici, zatim je krajem 1912. i početkom 1913. učestvovao u opsadi i zauzimanju Jedrena. U Drugom balkanskom ratu s Drugom armijom odbranio je prilaz Pirotu. Na početku Prvog svetskog rata je, zamenjujući načelnika štaba Vrhovne komande vojvodu Radomira Putnika, uspešno sproveo mobilizaciju i koncentraciju srpske vojske, a posle Cerske bitke u septembru 1914. njegova Druga armija je upornom odbranom osujetila austrougarsku Petu armiju da forsira Drinu. U Kolubarskoj bici u drugoj polovini novembra 1914. snage pod njegovom komandom vodile su teške borbe na području Lazarevca i sprečile austougarske trupe da sa juga obuhvate srpsku vojsku i potom u decembarskoj kontraofanzivi učestvovale su u izbacivanju austrougarske vojske iz Srbije. Prilikom povlačenja srpske vojske krajem 1915. i početkom 1916. uspeo je da sa Drugom armijom, u sadejstvu sa Timočkom vojskom, uspori napredovanje bugarske Prve armije.

1937 - Umro je italijanski revolucionar i teoretičar marksizma Antonio Gramši, osnivač Komunističke partije Italije 1921. Uređivao je listove "Il grido del popolo", "Avanti" i "Ordine nuovo". Fašisti su ga uhapsili 1926. i 1928. osudili na 20 godina robije. Oslobođen je 1936, ali je izmučen robijanjem ubrzo umro. Dela: "Istorijski materijalizam i filozofija Benedeta Kročea", "Intelektualci i izgradnja kulture", "Beleške o Makijaveliju, politici i modernoj državi", "Književnost i nacionalni život", "Prošlost i sadašnjost", "Pisma iz zatvora".

1941 - Atinu su u Drugom svetskom ratu zauzele nemačke trupe.

1945 - Italijanski partizani su u Drugom svetskom ratu uhvatili fašističkog diktatora Benita Musolinija.

1945 - Saveznici su odbacili mirovnu ponudu šefa SS Hajnriha Himlera, insistirajući na bezuslovnoj predaji Nemaca.

1956 - Američki bokser teške kategorije italijanskog porekla Roki Marćano povukao se s ringa kao neporaženi svetski bokserski šampion.

1957 - Umro je Kirilo Savić, šef katedre za železnice i puteve Tehničkog fakulteta u Beogradu, projektant, graditelj, naučnik. Odlučujuće je uticao na sistem razvoja železničke mreže Srbije (i Jugoslavije) u međuratnom periodu. Tehnički fakultet završio je u Beogradu 1892. a potom se usavršavao u Berlinu i širom Rusije. Kao rezervni oficir, inženjerijski kapetan, učestvovao je u balkanskim ratovima 1912/1913. Njegovo ogromno iskustvo građevinskog stručnjaka bilo je veoma dragoceno srpskoj vojsci tokom I svetskog rata. Formirao je školu koja je postala rasadnik vrsnih inženjera, njegovi udžbenici i danas, 50 godina od izdavanja važe kao neprevaziđeni, što je prava retkost u tehničkim naukama. Kao gest priznanja ovom velikanu srpske nauke Železnički institut promenio je svoje ime 1969. u Naučno-istraživački Institut "Kirilo Savić".

1960 - Proglašena je nezavisnost afričke države Togo, bivše francuske kolonije. Do 1918. Togo je bio kolonija Nemačke.

1961 - Proglašena je nezavisnost Sijera Leonea, bivše britanske kolonije u zapadnoj Africi.

1972 - Umro je Kvame Nkrumah prvi predsednik nezavisne Gane, istaknuti borac protiv kolonijalizma i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih. Posle studija prava u SAD i boravka u Londonu gde je od 1945. do 1947. bio sekretar Stalnog komiteta za zapadnu Afriku, 1949. osnovao je u Gani Narodnu partiju. Ubrzo je uhapšen i u zatvoru je dočekao pobedu svoje stranke na izborima 1951. To mu je omogućilo da 1952. postane predsednik vlade Zlatne Obale, koja je pod nazivom Gana 1957. stekla nezavisnost od Velike Britanije kao prva britanska kolonija u Africi južno od Sahare. Republika je proglašena 1961. s Nkrumahom kao predsednikom, koji je 1964. zaveo autoritarnu vladavinu s jednopartijskim sistemom, u nameri da Ganu vodi putem "afričkog socijalizma". U vreme posete azijskim zemljama, zbačen je udarom 24. februara 1966. posle čega se sklonio u Gvineju, a umro je u Bukureštu tokom posete Rumuniji.

Dela: "Autobiografija Kvame Nkrumaha", "Govorim o slobodi", "Afrika se mora ujediniti", "Neokolonijalizam, poslednji stadijum imperijalizma", "Kongoanski izazov", "Glas iz Gane", "Velika laž", "Tamni dani Gane", "Priručnik revolucionarne borbe", "Spektar crne moći".

1978 - U Avganistanu je vojnim udarom oborena vlada Muhameda Dauda, uspostavljena na isti način 1973. Dauda je posle proglašenja zemlje za republiku 1. maja zamenio prvi avganistanski komunistički predsednik vlade Nur Mohamed Taraki. Daud i 30 članova njegove porodice je ubijeno, uključujući decu i žene.

1992 - Donet je Ustav Savezne Republike Jugoslavije, poznat kao "Žabljački" na osnovu prethodnih odluka republičkih skupština Srbije i Crne Gore. Ustav donetog tog dana trebalo je da obezbedi pravni kontinuitet Jugoslavije i posle otcepljenja pobunjenih republika. SRJ je potrajala do 2003. kada je preoblikovana u znatno labaviju Državnu zajednicu SCG, koja je prestala da postoji 2006.

1992 - Zambijski vojni avion u kojem su se nalazili fudbalski reprezentativci te afričke zemlje pao je u Atlantski okean blizu Gabona i nesreću nije preživeo niko od 30 ljudi koji su se nalazili u avionu.

1992 - Rusija i još 12 bivših sovjetskih republika postale su članice Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke.

1993 - Eritreja je stekla nezavisnost od Etiopije posle tri decenije rata za nezavisnost i referenduma na kojem su Eritrejci glasali za nezavisnost.

1993 - Poluzvanični predstavnici Kine i Tajvana, prvi put od 1949. sastali su se u Singapuru.

1997 - U Hongkongu je zvanično otvoren najduži viseći drumsko-železnički most u svetu, koji je povezao grad sa novim aerodromom.

1999 - NATO avioni bombardovali su centar Surdulice usmrtivši najmanje 20 civila, uključujući 12 dece, pri čemu je srušeno ili oštećeno više od 500 kuća. Portparol NATO Džejms Šej pokušao je da obmane javnost pričom o "jednoj bombi koja je promašila cilj", ali ga je demantovao izveštač američke TV mreže CNN koji je, na osnovu onog što je video na licu mesta, izjavio: "Nema nikakve sumnje, potpuno sam uveren na osnovu onoga što vidim da je ovde palo više od jedne bombe".

2003 - Predsedničke izbore u Paragvaju dobio je kandidat Kolorado partije Nikanor Duarte Frutos, produživši tako najdužu vladavinu u svetu jedne političke stranke.

2005 - Umro je srpski televizijski i filmski režiser Aleksandar Đorđević, koji je tokom karijere, koja je trajala više od pola veka, snimio osam igranih filmova, režirao 40 drama i mjuzikla, ali je najveći deo svoje karijere posvetio radu na televiziji, gde je bio autor 11 velikih serija i više od 100 TV drama. Ostaće zapamćen po serijama "Levaci", "Otpisani", "Povratak otpisanih", "Bolji život", "Srećni ljudi", "Porodično blago".

2006 - Na zahtev Uneska, šef UNMIK-a Soren Jesen-Petersen potpisao je Uredbu kojom se, na više od 800 hektara zemlje u posedu manastira Visoki Dečani, zabranjuje bilo kakva privatna i druga gradnja bez specijalne dozvole UN.

2007 - Umro je Mstislav Rostropovič, vodeći svetski violončelista. Prve godina života Rostropovič je proveo u rodnom Bakuu (Azerbejdžan) gde je njegov otac Leopold Rostropovič bio profesor konzervatorijuma, a prvi koncert održao je u Slavjanskoj, sa samo 12 godina. Bio je i dirigent, kompozitor, pijanista, menadžer, mecena. Rostropovič je 1974. godine lišen sovjetskog državljanstva i morao je da napusti zemlju. Krajem 60-ih kada je Aleksandar Solženjicin izgnan, Rostropovič je tim povodom napisao otvoreno pismo "Pravdi" štiteći svog prijatelja. Čak 60 kompozitora pisalo je muziku posebno za njega, poput Prokofjeva, Šostakoviča, Britena, Pendereckog. Počasni je doktor više od 50 svetskih univerziteta i nosilac najviših ruskih i međunarodnih priznanja.

2017 - Istražno veće Apelacionog suda u Kolmaru, Francuska, odbilo je zahtev Srbije za izručenje Ramuša Haradinaja, čime je on oslobođen. Tužilaštvo Srbije traži Haradinaja zbog sumnje da je izvršio krivična dela ratnih zločina nad civilnim stanovništvom KiM tokom 1998. i 1999. godine.

2017 - Više desetina osoba, uključujući dvadesetak policajaca i trojicu poslanika povređeno je u Skoplju pošto je masa pristalica VMRO-DPMNE upala u Skupštinu Makedonije (Sobranje). Neredi su započeli nakon što je glasovima socijaldemokrata i albanskih partija Talat Džaferi izabran za predsednika tog tela. Policija je evakuisala poslanike, a sukobila se s demonstrantima građanske inicijative "Za zajedničku Makedoniju" koji su prethodno podigli šatore ispred tog zdanja.

2018 - U pograničnom selu Panmundžom, sastali su se čelnici dve Koreje, Kim Džong Un i Mun Džae. Prilikom samita koji je ocenjen kao istorijski, dve zemlje dogovorile su prekid svih neprijateljskih delovanja "na zemlji, na moru i u vazduhu" a koja mogu da uzrokuju vojne tenzije i sukobe. Lideri obe države objavili su da će, počevši od 1. maja, obustaviti propagandu kojom su dve zemlje zasipale jedna drugu. Susret bi trebalo da dovede i do objave zvaničnog kraja ratnog sukoba. Potpisana je i deklaraciju kojom je predviđena "potpuna denuklearizacija Korejskog poluostrva".

Dogodilo se na današnji dan, 28.04.

1442 - Rođen je engleski kralj Edvard IV, sin vojvode od Jorka. U ratu protiv dinastije Lankaster, posle zauzimanja Londona i pobede kod Toutona, izabran je za kralja. Time je kraljevska vlast prešla na kuću Jork.

1789 - Pobunjena posada engleskog broda "Baunti" ostavila je kapetana broda Vilijama Blaja (William Blight) i 18 njegovih pristalica u vodama kod Tahitija. Blaj je posle 48 dana dramatične plovidbe i više od 3.500 milja uspeo da se domogne ostrva Timor, blizu Jave.

1804 - Tokom Prvog srpskog ustanka, u Zemunu je održan sastanak srpskih ustanika i Turaka, uz posredovanje Austrije. Nakon neuspelih pregovora o uspostavljanju mira, srpski pregovarači vratili su se u Ostružnicu i počeli pripreme za napad na Beograd.

1878 - Rođen je američki filmski i pozorišni glumac Lajonel Barimor (Barrymore). Kao dete proslavio se u ulozi Olivera Tvista, a kasnije je značajne uloge odigrao u filmovima "Grand hotel", "Ostrvo Largo", "Dama s kamelijama", kao i u TV seriji "Dr Kilder".

1918 - U zatvoru u Terezinu (Češka) umro je Gavrilo Princip. Na dvadesetogodišnji zatvor osudile su ga austrougarske vlasti nakon atentata na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda (Franz) u Sarajevu 1914, čime je počeo Prvi svetski rat.

1919 - Na Versajskoj mirovnoj konferenciji u Parizu 32 države, uključujući Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, prihvatile su pakt o osnivanju Lige naroda.

1924 - Rođen je zambijski državnik Kenet Kaunda (Kenneth), prvi predsednik Zambije od 1964. do 1991. i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1936 - Umro je egipatski kralj Fuad I. Za kralja se proglasio 1922, kada je ukinut britanski protektorat nad Egiptom. Nasledio ga je sin Faruk I (Farouk).

1939 - Adolf Hitler odbacio je nemačko-poljski pakt o nenapadanju sklopljen u januaru 1934. i nemačko-britanski ugovor iz juna 1935.

1952 - Japanu je vraćen suverenitet koji mu je, nakon poraza u Drugom svetskom ratu, bio oduzet mirovnim ugovorom iz San Franciska 1951. godine.

1969. - Predsednik Francuske Šarl de Gol (Charles, Gaulle) dao je ostavku nakon referenduma o regionalizaciji zemlje i reorganizaciji Senata, na kojem je većina Francuza glasala protiv njegovih predloga.

1977 - Članovi nemačke levičarske terorističke grupe "Bader-Majnhof" (Meinhoff, Baader) osuđeni su na doživotnu robiju.

1980 - Državni sekretar SAD Sajrus Vens (Cyrus Vance) podneo je ostavku posle neuspele misije komandosa u spasavanju američkih taoca u Iranu.

1992 - Prokomunistička vlada u Kabulu predala je vlast islamskim gerilcima, čime je okončan 14-godišnji građanski rat u Avganistanu.

1995 - U eksploziji gasa poginula su najmanje 103 stanovnika južnokorejskog mesta Tegu.

1999 - Vlada SR Jugoslavije podnela je Međunarodnom sudu pravde u Hagu tužbu protiv zemalja NATO-a zbog "neovlašćene upotrebe sile" u vazdušnim udarima koji su počeli 24. marta.

1999 - Lider Srpskog pokreta obnove Vuk Drašković smenjen je sa mesta potpredsednika vlade SR Jugoslavije zbog kritika na račun vlasti tokom ratnog stanja.

2001 - Prvi turista u svemiru, američki biznismen Denis (Dennis) Tito, platio je 20 miliona dolara za svoje putovanje na Međunarodnu svemirsku stanicu, na koje je otišao sa ruskom posadom.

2002 - U padu helikoptera u Rusiji, poginuo je gubernator sibirske oblasti Krasnojarsk, general Aleksandar (Alexander) Lebed, bivši savetnik za bezbednost predsednika Borisa Jeljcina.

2004 - Snimci američke TV Si-Bi-Es (CBS) o zlostavljanju iračkih zarobljenika u iračkom zatvoru Abu Graib, pod kontrolom američke vojske, izazvali su šok u svetu. Američki predsednik Džordž Buš uputio je javno izvinjenje iračkom narodu za poniženje koje su pretrpeli irački zatvorenici i njihove porodice.

2005 - Irak je dobio prvu demokratsku vladu u poslednjih više od 50 godina.

2008 - U sudaru dva voza na istoku Kine poginulo je preko 70 ljudi, više od 420 je povređeno od kojih je 70 sa kritičnim povredama.

2011 - Sezona tornada u južnim američkim državama, odnela je više od 330 života i napravila ogromnu materijalnu štetu. Nekoliko država proglasilo vanredno stanje, a u najteže pogođenoj Alabami nevreme je uništilo čitave gradove i ostavilo velika područja bez struje.

2014 - Sud u Kairu osudio je na smrtnu kaznu 683 islamista, uključujući lidera Muslimanske braće Mohameda Badija. Na istom ročištu preinačene su u kaznu doživotnog zatvora 492 od 529 smrtne kazne presuđene u martu. Islamisti su osuđeni za učešće u ubistvu i pokušaju ubistva policajaca u egipatskoj provinciji Minja 14. avgusta prošle godine.

2017 - Skupština Crne Gore usvojila je protokol o članstvu u NATO čime je i zvanično okončana procedura pristupanja te zemlje severnoatlantskom savezu.

2022 - Crna Gora je dobila novu, manjinsku vladu na čelu sa doskorašnjim potpredsednikom Dritanom Abazović, čime je okončana tromesečna kriza u radu izvršne i zakonodavne vlasti u ovoj zemlji.

Dogodilo se na današnji dan, 29.04.

Na današnji dan 1975. godine Amerikanci su u haosu napustili Sajgon, neslavno okončavši dve decenije intervencije SAD u Vijetnamu, čime je praktično završen Vijetnamski rat, tokom kojeg je poginulo više od 58.000 američkih vojnika.

Danas je ponedeljak, 29. april, 120. dan 2024. Do kraja godine ima 246 dana.

1429 - Francuska nacionalna junakinja Jovanka Orleanka probila se u Stogodišnjem ratu u opsednuti Orlean na čelu odreda od 800 ljudi. Nekoliko dana docnije naterala je u bekstvo engleske osvajače, koji su sedam meseci opsedali grad.

1818 - Rođen je ruski car Aleksandar II Nikolajevič Romanov, koji je 1861. šest godina po stupanju na presto, oslobodio seljake feudalnih obaveza. Tokom vladavine do 1881, kad su ga ubili članovi tajnog marksističkog terorističkog udruženja "Narodna volja" sproveo je reforme s ciljem širenja kapitalističke privrede u Rusiji, reorganizovao sudstvo, upravu i vojsku i osvojio Kirgiziju, Turkmeniju, Uzbekistan i delove Kavkaza.

1837 - Rođen je francuski general Žorž Ernest Bulanže, ministar vojske od 1886/1887, vođa uticajnog političkog pokreta koji umalo nije srušio Treću republiku. Stvorio je reakcionarni i antiparlamentarni pokret bulanžista, okupivši neprijatelje Republike. Pošto su ga republikanci optužili za pokušaj prevrata, pobegao je u Belgiju, gde je 1891. izvršio samoubistvo.

1854 - Rođen je francuski matematičar, fizičar i filozof Žil Anri Poenkare, koji je pre Alberta Ajnštajna zasnovao specijalnu teoriju relativiteta. Objavio je više od 500 matematičkih radova, izučavao je analitičku i nebesku mehaniku, hidrodinamiku, astronomiju, geodeziju, teorijsku i matematičku fiziku. Stvorio je teoriju automorfnih funkcija, jedan je od osnivača topologije, razvio je elektromagnetsku teoriju svetlosti, elektriciteta i optike Džejmsa Maksvela, matematičke metode u nebeskoj mehanici i astronomiji, dao kritičku analizu kosmogonijskih hipoteza. U filozofiji se bavio teorijom nauke, teorijom saznanja i opštom metodologijom. Objavio je 32 knjige. Dela: "Nauka i hipoteza", "Vrednost nauke", "Nauka i metoda", "Nove metode nebeske mehanike".

1892 - U Beogradu su srpski pisci i naučnici osnovali Srpsku književnu zadrugu, čiji je prvi predsednik bio Stojan Novaković, a potpredsednik Jovan Jovanović Zmaj, koji je izradio i njen amblem. Prva objavljena knjiga bila je "Život i priključenija" Dositeja Obradovića. Zadruga je osnovana u zgradi Srpske kraljevske akademije, tada Brankova 15.

1899 - Rođen je američki pijanista, kompozitor i šef orkestra Edvard Kenedi "Đuk" Elington, jedan od najznačajnijih džez muzičara. Orkestar koji je osnovao 1926. bio je neka vrsta uzora potonjim džez orkestrima. Napisao je oko 2.000 kompozicija.

1901 - Rođen je japanski car Hirohito, koji je vladao od 1921. kad je kao regent zamenjivao bolesnog oca. Krunisan je 1926. i bio na prestolu do smrti 1989. Posle poraza Japana u Drugom svetskom ratu, odrekao se 1946. tradicionalne postavke prema kojoj je car u Japanu "božanstvo". Vlast mu je i formalno ograničena ustavom iz 1947.

1907 - Rođen je američki filmski režiser austrijskog porekla Fred Cineman, autor filmova realističkog i angažovanog pristupa, koji se bavio socijalnim problemima i moralnim dilemama. Filmovi: "Oči u noći", "Sedmi krst", "Ljudi", "Tereza", "Tačno u podne", "Svat", "Odavde do večnosti" (Oskar), "Oklahoma!", "Šešir pun kiše", "Starac i more", "Priča o kaluđerici", "Čovek za sva vremena" (Oskar), "Operacija šakal".

1925 - Rođen je Ivao Takamoto, kreator simpatične doge Skubidu kao i likova porodice Kremenko. Takamoto je autor ili koautor crtanih filmova "Pepeljuga", "Petar Pan", "Lunja i Maza", "101 dalmatinac" i "Porodica Kremenko". Ime Skubidu inspirisano je improvizacijom kojom je Frenk Sinatra završavao svoju čuvenu pesmu "Strangers in the Night". Za pedeset godina producentskog rada Takamoto je stvorio 260 filmova.

1936 - Rođen je indijski dirigent i violinista Zubin Meta, jedan od najvećih dirigenata 20. veka, koji je karijeru profesionalnog dirigenta započeo nastupima u Jugoslaviji i Belgiji.

1945 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile najstariji nemački koncentracioni logor Dahau, koji su nacisti osnovali 1933. U njemu je ubijeno oko 70.000 ljudi, uključujući 6.000 Srba (i drugih Jugoslovena).

1945 - U Drugom svetskom ratu kapitulirale su nemačke snage u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj.

1951 - Umro je austrijski filozof Ludvig Vitgenštajn, zaslužan što je problematika jezika, značenja i smisla iskaza dobila posebno mesto u filozofiji. Dela: "Tractatus logico-philosophicus", "Filozofska istraživanja", "Plava i smeđa knjiga", "Napomene o osnovama matematike", "Filozofske napomene".

1965 - Vlada Australije odlučila je da pošalje trupe u Vijetnam radi pomoći snagama južnovijetnamskog režima i američkoj vojsci u borbi protiv armije Severnog Vijetnama i Vijetkonga, oslobodilačkog pokreta Južnog Vijetnama.

1980 - Umro je engleski filmski režiser Alfred Hičkok, koji se proslavio filmovima kriminalističkog žanra i strave. Bio je majstor filmske montaže, napetosti i ambijenta. Filmovi: "Čovek koji je suviše znao", "Rebeka", "Ptice", "Psiho", "39 stepenica", "Tajni agent", "Ozloglašena", "Slučaj Paradin", "Konopac", "Prozor u dvorištu", "Pozovi M radi ubistva", "Nevolje sa Harijem", "Marni", "Topaz", "Porodična zavera", "Frenezija", "Vrtoglavica", "Sever-severozapad".

1991 - U zemljotresu u Gruziji poginulo je više od 140 ljudi.

1995 - U Šri Lanki su tamilski pobunjenici oborili vojni avion, usmrtivši 52 osobe u njemu.

1999 - S nekoliko projektila ispaljenih iz aviona NATO srušen je telekomunikacioni toranj na Avali. Taj objekat, viši od 200 metara, izgrađen 1965. bio je jedan od prepoznatljivih simbola Beograda.

2000 - Umro je bivši vijetnamski premijer Fam Van Dong, koji je do 1987. više od tri decenije bio predsednik vlade, prvo Severnog Vijetnama, do ujedinjenja zemlje 1976. Smatran je vrsnim intelektualcem i bio je veoma blizak vijetnamskom lideru Ho Ši Minu.

2006 - Umro je Džon Galbrajt, liberalni ekonomista i pisac, profesor ekonomije na univerzitetu Harvard. Najpoznatiji je po knjizi "Dobro društvo" - kritici nemoći socijalne službe u SAD uprkos velikom bogatstvu države. Napisao je više od 30 knjiga o socijalno-ekonomskih pitanjima. Džon Galbrajt je bio ambasador SAD u Indiji u vreme predsednika Džona Kenedija. Jedan od trojice sinova Džona Glabrajta, Piter, bio je ambasador SAD u Hrvatskoj između 1993 i 1998. godine.

2007 - Umro je Ivica Račan, dugogodišnji komunistički funkcioner, bivši predsednik vlade Hrvatske i ključni saradnik Tuđmanovog HDZ-a tokom razbijanja Jugoslavije i izgona Srba iz Hrvatske.

2007 - Umro je neurohirurg Miloš Janićijević, direktor instituta za neurohirurgiju Klinickog centra Srbije. Janićijević je bio profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, clan Naučnog društva Srbije, Medicinske akademije Srpskog lekarskog društva i delegat udruženja neurohirurga u Evropskoj federaciji. Dobitnik je nagrade grada Beograda (oktobarske) za oblast medicine. Bio je i poslanik u skupštini SRJ.

2008 - Evropska unija i Srbija potpisale su, u Luksemburgu, Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju. Savet ministara EU doneo je, paralelno, odluku da Sporazum sa Srbijom odmah po potpisivanju automatski bude stavljen van snage "do ispunjenja pune saradnje s Haškim tribunalom".

2008 - Umro je švajcarski hemičar Albert Hofman, tvorac halucinogene droge LSD. Supstanca koju je Hofman slučajno otkrio 1943. našla je primenu u psihijatriji i neurologiji, i proizvođena je do 1971. u vidu tableta i ampula, u medicinske svrhe. Početkom šezdesetih, LSD je postao omiljena droga hipi pokreta, pa je zbog čestih zloupotreba zabranjen.

2011 - Preminuo je Borivoje Karapandžić, publicista, literata, istoriograf. Karapandžić je, uz Lazu Kostića, bio verovatno najplodnije pero srpske emigracije. Kao politički emigrant napustio je Srbiju 1944. i od 1950. živeo je u Klivlednu, SAD. Osim pisanja, bio je aktivan i u crkvenom životu srpske emigracije, i kao poverenik manastira Hilandar, manastira Ravanica i drugih. Objavio je više od 30 knjiga, i redovno je objavljivao u nizu srpskih emigrantskih listova, poput "Amerikanskog Srbobrana", "Glasa kanadskih Srba", "Iskre". Nosilac je priznanja za životno delo grada Klivlenda, bio je počasni član Udruženja književnika Srbije, nosilac ordena Svetog vladike Nikolaja.

2017 - Britanski bokser Entoni Džošua postao je prvak sveta u superteškoj kategoriji, pošto je u 11. rundi nokautirao Ukrajinca Vladimira Klička. Džošua je pred 90.000 gledalaca na londonskom Vembliju osvojio IBF trofej, kao IBO i WBA titule. Bila je to 19 pobeda Džošue u karijeri ostvarena nokautom.