Vremeplov-Na današnji dan

First topic message reminder :

Dogodilo se na današnji dan, 01.01.

Na današnji dan 1915. godine rođen je srpski pisac Branko Ćopić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, nadahnut pripovedač, tvorac zanimljivih i upečatljivih likova i događaja, koje je opisao svežim, sočnim i slikovitim jezikom. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu. U partizanskom pokretu je učestvovao od 1941. Počeo je da piše kao đak učiteljske škole i pre Drugog svetskog rata je objavio zbirke pripovedaka "Pod Grmečom", "Borci i bjegunci" i "Planinci". Njegova prozna dela su prožeta lirikom, živopisnim realističkim slikanjem života na selu, poznavanjem mentaliteta i psihologije ljudi Grmeča i Podgrmečja, njegovog zavičaja, vedrinom i vitalnošću duha. Napisao je veći broj knjiga za decu: "Bojna lira pionira", "Put u vedrinu", priče "U svetu leptirova i medveda", "Bosonogo đetinjstvo", "Orlovi rano lete", zbirke pesama "Ognjeno rađanje domovine", "Ratnikovo proljeće". Zbirka pripovedaka "Bašta sljezove boje", za koju je dobio Njegoševu nagradu. Ostala dela: romani "Prolom", "Gluvi barut", "Ne tuguj, bronzana stražo", "Osma ofanziva", zbirke pripovedaka "Rosa na bajonetima", "Surova škola", "Doživljaji Nikoletine Bursaća".



Danas je ponedeljak, 1. januar, prvi dan 2024. Do kraja godine ima 365 dana.

45 p.n.e. - Stupio je na snagu novi kalendar, nazvan Julijanski, kojim je rimski državnik Gaj Julije Cezar, prema savetima grčkog astronoma iz Aleksandrije Sosigena, reformisao računanje vremena tako što je za početak godine odredio januarske kalende, odnosno 1. januar. Do tad su na januarske kalende konzuli stupali na dužnost, a godina je započinjala na martovske kalende - 1. marta. Julijanski kalendar je zasnovan na Sunčevoj godini od 365 dana i šest sati, ali je u njemu godina duža od Sunčeve 11 minuta i 14 sekundi, pa je svaka četvrta prestupna, ali se svakih 128 godina pojavljivao dan "viška". Da bi to bilo eliminisano, papa Grgur XIII je, prema savetima astronoma, reformisao kalendar 1582. i Gregorijanski kalendar je sada praktično međunarodni. Julijanski kalendar zadržale su pojedine pravoslavne crkve - Srpska crkva, Ruska, Jerusalimska patrijaršija...

1502 - Portugalski moreplovci uplovili su u zaliv Guanabara i iskrcavši se nazvali su to mesto Sao Sebastijan da Rio de Žaneiro (Sveti Sebastijan sa januarske reke) - pošto je bio dan kad se obeležava uspomena na tog svetitelja. Na tom mestu nastao je grad koji je 1763. postao glavni grad portugalske kolonije (vicekraljevstvo) Brazil, potom prestonica nezavisnog carstva od 1822. do 1889. i republike od 1899. do 1960, kada je za glavni grad određena novoizgrađena Brazilija. Pre Ria prestonica kolonije bio je grad Baija.

1515 - Vojvoda od Angulema Fransoa postao je posle smrti kralja Luja XII francuski kralj Fransoa I.

1704 - Britanske snage pod komandom admirala Džordža Ruka preotele su Gibraltar od Španaca.

1776 - Vođa američke borbe za nezavisnost Džordž Vašington razvio je zastavu Velike Unije, prvu nacionalnu zastavu SAD, posle poziva engleskog kralja Džordža III pobunjenim kolonistima da se predaju.

1782 - Umro je nemački kompozitor, pijanista i dirigent Johan Kristijan Bah, najmlađi sin Johana Sebastijana. Živeo je u Milanu i Londonu, pa je nazivan "italijanski Bah" i "engleski Bah". U Engleskoj se proslavio kao pijanista i organizator muzičkog života i postao je muzički učitelj kraljice Šarlot. Značajan je kao kompozitor sonata i koncerata za klavir u rokoko stilu, po čemu je preteča Volfganga Amadeusa Mocarta. Dela: 15 opera, više od 60 simfonija, 37 klavirskih koncerata, 13 uvertira, klavirske sonate, kamerna muzika.

1801 - Stupanjem na snagu Akta o ujedinjenju, stvoreno je Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske. Do tada to su bila tri kraljevstva pod jednom krunom - Engleska, Škotska i Irska.

1803 - Danska je zabranila uvoz robova u Dansku Zapadnu Indiju (današnja Devičanska ostrva) i prva je zemlja koja je zabranila ropstvo.

1804 - Vođa pobune protiv Francuza Žan Žak Desalin, koji je potom postao car Žak I, proglasio je nezavisnost karipske ostrvske države Haiti (zapadni deo ostrva Haiti - Hispaniola).

1823 - Rođen je mađarski pesnik Šandor Petefi, najistaknutiji poeta mađarske književnosti. Iako je po ocu bio Srbin, a po majci Slovak, osećao se u potpunosti kao Mađar. S 15 godina postao je vojnik, a tokom Mađarske revolucije 1848. glavni je ideolog omladinskog pokreta. Simbol je mađarskog romantizma. Poginuo je 1849. u bici kod Segešvara u 26. godini, tačnije gubi mu se svaki trag (imao je čin majora). Prve pesme je napisao kao gimnazijalac i ubrzo je postao najomiljeniji i najčitaniji mađarski pesnik. Dela: roman "Krvnikovo uže", epska poezija "Vitez Janoš", "Apostol", lirska poezija "Izabrane pesme", "Petefijeve pesme".

1833 - Velika Britanija je proglasila suverenitet nad Folklandskim ostrvima u Atlantiku, oko 500 kilometara istočno od obale Argentine. Taj arhipelag je ranije bio španski posed.

1842 - U Kelnu je pokrenut dnevnik "Rajnske novine", organ građanstva i poslovnih krugova koji su tražili liberalne reforme. U aprilu 1842. u listu je počeo da sarađuje Karl Marks, koji je oko sebe okupio širok krug saradnika, čime je radikalizovana uređivačka politika lista - pa je zabranjen u martu 1843.

1863 - Tokom Američkog građanskog rata predsednik SAD Abraham Linkoln potpisao je Emancipatorsku proklamaciju kojom je ukinuto ropstvo, što je dodatno izazvalo bes 11 južnih robovlasničkih država koje su se borile za otcepljenje.

1864 - Rođen je srpski pisac, estetičar i teoretičar književnosti Bogdan Popović, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, jedan od osnivača "Srpskog književnog glasnika" i tvorac "beogradskog književnog stila". U vreme njegovog uređivanja SKZ je bio najuglednije glasilo srpskih kulturnih poslenika. Uživao je izuzetan ugled kao kritičar, prvih decenija 20. veka. Objavio je "Antologiju novije srpske lirike" i veći broj studija iz književnosti i teorije umetnosti.

1872 - Stupio je na snagu prvi Zakon o poroti u Srbiji, donet oktobra 1871. na osnovu ustava iz 1869.

1877 - Britanska kraljica Viktorija I proglašena je caricom Indije.

1879 - Rođen je engleski pisac Edvard Morgan Forster, oštrouman posmatrač i analitičar, duhovit i ironičan. Živeo je u Italiji i Grčkoj i pojedina njegova dela su tematski vezana za te zemlje. Dela: romani "Gde se anđeli plaše da kroče", "Soba sa izgledom", "Jedno putovanje u Indiju", "Najduže putovanje", priče "Nebeski omnibus", "Večni trenutak", "Faros i Farilon", studija "Vidovi romana".

1881 - Umro je francuski revolucionar Luj Ogist Blanki, osnivač i član tajnih revolucionarnih udruženja. Dva puta je osuđivan na smrt. Nazivali su ga "Okovani Prometej" jer je u tamnicama proveo 36 godina i pet meseci. Konspirativan rad, zavereničke grupe i oružani ustanak smatrao je jedinom taktikom proletarijata. Diktaturu proletarijata zamišljao je kao diktaturu male grupe profesionalnih revolucionara.

1895 - Rođen je američki političar i pravnik Edgar Džon Huver, šef Federalnog istražnog biroa (FBI) od 1924. do smrti 1972. Predvodio je borbu protiv organizovanog kriminala, posebno tridesetih godina 20. veka u vreme prohobicije. Reformisao je FBI i znatno unapredio metode policijske borbe protiv kriminala uspostavljanjem prve kartoteke otisaka prstiju i kriminološke laboratorije. Mnogi ga smatraju mračnom figurom američke političke scene zbog navodnog progona pojedinih istaknutih ličnosti, poput crnačkog borca za ljudska prava Martina Lutera Kinga ili filmskog glumca Čarlija Čaplina (koji je bio opredeljeni komunista).

1901 - Države Novi Južni Vels, Viktorija, Kvinslend, Južna Australija, Zapadna Australija i Tasmanija osnovale su australijsku zajednicu s Edmundom Bartonom kao prvim predsednikom vlade. Australija je imala status dominiona u sastavu Britanske imperije i potom komonvelta.

1912 - Rođen je engleski dupli agent Harold Adrijan Rasel Filbi, poznat kao "Kim" Filbi. Bio je jedan od najuspešnijih agenata sovjetske obaveštajne službe u njenoj istoriji. U službu Sovjetskog Saveza stupio je kao student u Kembridžu 1934. Posle rata bio je oficir za vezu između britanske i američke obaveštajne službe, što mu je omogućilo da u periodu "hladnog rata" Moskvi dostavlja informacije od najvećeg značaja. Kad je gotovo otkriven, nestao je u Bejrutu i obreo se 1963. u Moskvi, gde je i umro 1988. Za izvanrednih zasluge za Sovjetski Savez, koji je smatrao otadžbinom, nagrađen je najvišim sovjetskim odlikovanjima.

1915 - Nemci su u Prvom svetskom ratu u kanalu Lamanš torpedovali britanski ratni brod "Formidabl", usmrtivši 547 ljudi.

1924 - Treća zemaljska konferencija KPJ usvojila je u Beogradu Rezoluciju o nacionalnom pitanju kojom je traženo "samoopredeljenje jugoslovenskih naroda". Usvojena je i Rezolucija o neodrživosti poretka uspostavljenog na osnovu Versajskog mira posle Prvog svetskog rata. Ti dokumenti su počivali na doktrini Kominterne o "imperijalizmu srpske buržoazije". Pod vidom "nacionalne ravnopravnosti" na taj način, vođena je politika destrukcije jugoslovenske države.

1925 - Naziv glavnog grada Norveške promenjen je u Oslo - do tada grad se zvao Kristijanija.

1927 - Rođen je Moris Bežar, znameniti francuski koreograf. Rođen je u Marselju, kao sin filozofa Gastona Beržea. Karijeru baletskog igrača počeo je sa 14 godina, u pariskoj "Operi". Svoj prvi balet je postavio 1951. godine u Stokholmu, a 1961. u Belgiji je kreirao koreografiju za "Bolero" Morisa Ravela, koja će postati jedna od najčuvenijih baletskih kreacija 20. veka. Autor je više od 250 baletskih predstava. Moris Bežar je umnogome doprineo razvoju savremenog baleta i jedan je od simbola savremene koreografije. Među njegovim čuvenim koreografijama su i "Buđenje proleća", "Romeo i Julija", "Nižinski", "Petruška", "Zaratustra".

1942 - Na konferenciji predstavnika vlada SAD, Sovjetskog Saveza, Velike Britanije, Kine i niza drugih zemalja u Vašingtonu je, u jeku Drugog svetskog rata, potpisana Deklaracija UN. Strane potpisnice su se obavezale na podršku i sprovođenje Atlantske povelje, i preuzele su obavezu da rat protiv sila Osovine nastave do konačne pobede i da s njima ne zaključuju separatni mir ili primirje. Jedna od potpisnica Deklaracije bila je i Kraljevina Jugoslavija.

1942 - Rođen je Kornelije Kovač, muzičar, kompozitor, pijanista, aranžer. Poreklom sa severa Bačke, rođen je u Nišu. Roditelji su bili muzičari, otac violinista, majka pevačica u horu opere. Prvu kompoziciju "Pusti trotoari" komponovao je kao petnaestogodišnjak 1956. Završio je Muzičku akademiju u Sarajevu. Karijeru je započeo kao džez muzičar, sastavom BKB, 1961. Bio je član sarajevskog sastava Indeksi. Septembra 1968. godine preselio se u Beograd, gde je osnovao Korni grupu. Predstavljao je Jugoslaviju 1974. na Pesmi Evrovizije. Pisao je muziku za teatar, film, TV. Sarađivao je sa brojnim velikanima muzike u zemlji (Zdravko Čolić, Dragan Stojnić, Bisera Valetanlic) i svetu, i autor je mnogih kompozicija koje su postale široko popularne: "April u Beogradu", "Jedna zima sa Kristinom", "Pevam danju, pevam noću", "Ti si mi u krvi", "Milo moje", "Etida", "Ivo Lola", "Moja generacija", "Maestro i violina", "Poljubi me na kiši".

1956 - Odlukom Ustavotvorne skupštine proglašena je nezavisnost Sudana, bivše britanske kolonije.

1958 - Stupio je na snagu Ugovor o osnivanju Evropske ekonomske zajednice (EEZ), koji su 25. marta 1957. u Rimu potpisale Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija. Zajednici nazvanoj potom Evropska zajednica, sada Evropska unija, 1973. su pristupile Velika Britanija, Irska i Danska, 1981. Grčka, 1986. Španija i Portugal, 1995. Švedska, Finska i Austrija, 2004. Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija, Malta, Mađarska, Poljska, Slovačka, Slovenija i Češka, a 2007. Rumunija i Bugarska.

1959 - Revolucionarni pokret "26. jul" pod vođstvom Fidela Kastra odneo je pobedu na Kubi, a general Fulhensio Batista je posle potpunog rasula njemu lojalnih trupa pobegao u Dominikansku republiku.

1960 - Proglašena je nezavisnost Kameruna. Do Prvog svetskog rata ta zemlja bila je nemačka kolonija, a zatim je postao francuska teritorija, osim manjeg dela koji je pripao Britaniji. Od 1959. Kamerun je imao autonomni status.

1962 - Zapadna Samoa postala je prva nezavisna država u Polineziji.

1965 - Pod vođstvom lidera pokreta "Al fatah" Jasera Arafata formirana je Palestinska oslobodilačka organizacija, ali su izvan nje ostale pojedine palestinske grupe, uključujući Narodni front za oslobođenje Palestine Žorža Habaša. PLO je u početku bio teororistička organizacija i odgovoran je za ubistvo 11 izraelskih sportista na Olimpijskim igrama 1972. u Minhenu.

1966 - Predsednika Centralnoafričke republike Davida Daka vojnim udarom oborio je blizak rođak, pukovnik Žan Bedel Bokasa. Bokasa je 1976. proglasio svoju zemlju monarhijom i uzeo titulu cara Centralnoafričkog carstva. S vlasti je svrgnut 1979. Upamćen je po neverovatnoj ekstravaganciji, rasipnom ponašanju i navodnom kanibalizmu.

1972 - Umro je francuski pevač i glumac Moris Ševalije, zaštitni znak francuske muzičke komedije. Najzapaženije uloge ostvario je u filmskim muzičkim komedijama. Napisao je autobiografiju "Moj put i moje pesme". Filmovi: "Ljubavna parada", "Nasmejani poručnik", "Vesela udovica", "Ćutanje je zlato", "Imao sam sedam kćeri", "Život za karijeru", "Žiži", "Fani", "Ljubav popodne".

1973 - Velika Britanija, Danska i Irska priključile su se EEZ.

1977 - Umro je je srpski istoričar Viktor Novak, profesor Zagrebačkog, potom Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i osnivač Istorijskog instituta SANU. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, a latinski i pomoćne istorijske nauke specijalizovao je u Vatikanskoj školi u Rimu. Na Beogradskom univerzitetu od 1924. do 1959. predavao je latinsku paleografiju, diplomatiku i metodiku. Objavio je brojne rasprave i studije iz istorije jugoslovenskih naroda i istorije književnosti. U kapitalnom delu "Magnum crimen", objavljenom ubrzo posle Drugog svetskog rata, dokumentovao je zločin genocida hrvatskog ustaškog režima nad Srbima u "Nezavisnoj Državi Hrvatskoj". Bio je veoma aktivan i u muzičkom životu kao predsednik Prvog beogradskog pevačkog društva i inicijator osnivanja Južnoslovenskog pevačkog saveza u Beogradu i Sveslovenskog pevačkog saveza u Pragu. Ostala dela: "Antologija jugoslovenske misli i narodnog jedinstva", "Latinska paleografija", "Vatikan i Jugoslavija", "Scriptura Beneventana", "Evangeliarium Spalatense", "Masarik i Jugosloveni", "Iz rimske književnosti", "Sveslovenska misao", "Dva antipoda", "Franjo Rački", "Valtazar Bogišić i Franjo Rački", "Nikola Vulić, naučnik i čovek".

1978 - U vazduhu u blizini Mumbaja (u vreme britanske vlasti Bombaj) eksplodirao je indijski putnički avion tipa "Boing 747" i nesreću nije preživeo niko od 213 osoba u njemu.

1979 - Sjedinjene Američke Države i Narodna Republika Kina uspostavili su pune diplomatske odnose. U prethodnom periodu Vašington je kao legitimne predstavnike Kine tretirao Tajvan (Nacionalistička Kina).

1980 - Umro je italijanski političar Pjetro Sandro Neni, vođa italijanskih socijalista. Učestvovao je u Španskom građanskom ratu i bio član Komiteta za odbranu Madrida kao i polit. kom. njegove divizije. Tokom Drugog svetskog rata u Francuskoj ga je uhapsio Gestapo. Odmah po oslobođenju zemlje postao je generalni sekretar Socijalističke partije Italije, a 1945. predsednik. Bio je potpredsednik u prvoj posleratnoj vladi, nekoliko meseci i šef diplomatije, takođe potpredsednik u vladi levog centra 1963. Dela: "Istorija četiri godine 1919-1922", "Šest godina građanskog rata u Italiji", "Istorija klasne borbe u Italiji", "Zločin fašizma u Africi 1936".

1981 - Grčka je postala deseta članica EEZ - današnje Evropske unije.

1984 - Sultanat Brunej, država na severozapadu ostrva Borneo izuzetno bogata naftom i prirodnim gasom, britanski protektorat od 1888. postao je nezavisna država.

1992 - Egipatski diplomata Butros Butros Gali nasledio je na mestu generalnog sekretara UN peruanskog kolegu Havijera Peresa de Kueljara.

1993 - Češka i Slovačka postale su samostalne države, čime je prestala da postoji Čehoslovačka, osnovana 1918.

1995 - U Bosni i Hercegovini je, posle posredničke misije nekadašnjeg predsednika SAD Džimija Kartera, stupio na snagu četvoromesečni prekid neprijateljstava, koji su muslimanske snage 40 dana pre isteka roka narušile ofanzivama na srpske položaje na Vlašiću i Majevici.

1995 - Švedska, Finska i Austrija priključile su se Evropskoj zajednici, čime je broj članica te organizacije povećan na 15.

1997 - Turske trupe su ponovo upale u severni Irak i turski zvaničnici su saopštili da su tom prilikom ubijena 72 kurdska gerilca.

1998 - Islamski teroristi su na zapadu Alžira masakrirali više od 400 osoba, uključujući žene i decu. Bio je to najteži teroristički akt tokom šestogodišnje oružane borbe islamističkih grupa u toj zemlji.

1999 - Zvanično je puštena u promet jedinstvena evropska valuta - evro. Banke su novu valutu počele da koriste nakon tri dana.

2002 - Evro je postao zvanična valuta Evropske unije. Pojedine članice EU ipak su sačuvale nacionalne valute - Velika Britanija, Danska i Švedska.

2003 - EU je preuzela od UN nadzor nad policijskim operacijama u BiH, što je prva bezbednosna operacija u istoriji EU.

2003 - Luiz Inasio "Lula" da Silva, bivši sindikalni vođa, postao je šef države u Brazilu, prvi u istoriji te zemlje koji je potekao sa "društvenog dna".

2006 - U Španiji je stupio na snagu zakon kojim se zabranjuje pušenje na javnim mestima, kancelarijama, tržnim centrima i drugim zatvorenim prostorima. Tim propisom se zabranjuje i reklamiranje duvana, njegova promocija, kao i sponzorisanje duvanske industrije.

2006 - Preminuo je srpski dečji pisac Dragan Lukić. Diplomirao je književnost u Beogradu, veći deo radnog veka proveo je kao urednik Programa za decu Radio Beograda. Pisao je pesme, priče, romane, dramske tekstove. Vodio je tv i radio programe za decu, uređivao je list "Zmaj". Objavio je čak stotinak knjiga poezije i proze za najmlađe. Dela: "Kako se kome čini", "Moj praded i ja", "Ovde stanuju pesme", "Vagon prve klase", "Fifi", "Kako rastu nogavice", "Šta tata kaže", "Od kuće do škole", "Lovac Joca", "Vožnja po gradu", "Neboder C17", "Tri gusketara", "Bomba u kafi", "Nebom grada".

2009 - Umrla je Helen Suzman jedan od najpoznatilih južnoafričkih boraca protiv aparthejda. Suzmanova, kćerka jevrejskih imigranata, bila je jedini član južnoafričkog parlamenta (1953-1989) koja je otvoreno kritikovala aparthejd, promovišući stavove koji su tada bili retki među belim južnoafrikancima. Dobitnik je počasnih doktorata vodećih svetskih univerziteta, među kojima su Oksford, Kembridž, Harvard, Kolumbija univerzitet, a dva puta je bila nominovana za Nobelovu nagradu za mir.

2010 - U eksploziji automobila-bombe u mestu Laki Marvat, na severozapadu Pakistana, poginulo je 88 ljudi, a 37 je povređeno. Bombaš samoubica dovezao je sportski automobil do mesta gde je u toku bila odbojkaška utakmica i aktivirao eksploziv.

2012 - Umro je Kiro Gligorov, član Predsedništva SFR Jugoslavije i predsednik BJR Makedonije. Gligorov je bio jedan od vodećih makedonskih političara u vreme socijalističke Jugoslavije.

2013 - Preminuo je srpski pesnik Slobodan Rakitić, predsednik Srpske književne zadruge (SKZ) i Udruženja književnika Srbije (UKS). U Beogradu je diplomirao na Filološkom fakultetu. Uređivao je časopise Savremenik, Raška i Književna reč. Od 1973. do 2007. radio je u Zadužbini Ilije M. Kolarca. Predsednik UKS bio je od 1994. do 2004. a od 2005. predsednik je Srpske književne zadruge. Bio je narodni poslanik. SPC ga je odlikovala Ordenom Svetog Save II stepena. Za knjigu pesama "Tapije u plamenu" nagrađen je Oktobarskom nagradom Beograda za 1990. i nagradom "Rade Drainac" za 1991. godinu.

2017 - U terorističkom napadu u noćnom klubu "Reina", u Istanbulu, u 01.15 posle ponoći, poginulo je 39 osoba a 70 je povređeno. Terorista, islamski ekstremista, pucao je na prisutne iz automatske puške.

2018 - Iranski mediji obelodanili su da je tokom nemira u toj zemlji poginulo najmanje 12 osoba. Prema zvaničnim saopštenjima naoružani demonstranti pokušali da zauzmu policijske stanice kao i vojne baze. Bili su to najmasovniji protesti u Iranu od 2009.

2019 - Stupio je na snagu zakon kojim je uzgoj životinja zbog krzna u Srbiji zabranjen. Zakonom o dobrobiti životinja koji je usvojen još 2009. godine zabranjeno je držanje, reprodukcija, uvoz, izvoz, i lišavanje života životinje isključivo radi proizvodnje krzna i kože.

2021 - U Gospođincima, nedaleko od Žablja, Bačka, predsednik Srbije Aleksandar Vučić pustio je u rad novi gasovod u Srbiji, Balkanski tok. Svečanosti su prisustvovaii ambasador Rusije u Beogradu Aleksandar Bocan Harčenko kao i direktor Srbijagasa Dušan Bajatović. Balkanski tok u delu kroz Srbiju proteže se od Zaječara do Horgoša ukupnom dužinom 403 km.

2022 - Stupio je na snagu sporazum Sveobuhvatno regionalno privredno partnerstvo (RCEP) kojim je stvorena zona slobodne trgovine između 15 zemalja azijsko pacifičkog regiona. Najveći trgovinski blok u istoriji obuhvata oko 30% svetske populacije i približno 30% globalnog BDP-a. Članice novoobrazovane trgovinske slobodne zone su Australija, Brunej, Kambodža, Kina, Indonezija, Japan, Južna Koreja, Laos, Malezija, Mjanmar, Novi Zeland, Filipini, Singapur, Tajland i Vijetnam.

2023 - Ukrajinske trupe izvršile su, u ranim jutarnjim satima, žestok napad na Makijevku i Golovku u oblasti Donjecka. Pogođeno je i zdanje Tehničke škole 19, u kojoj su bile smeštene ruske snage, uglavnom iz Saratovske oblasti. Ukrajinci su koristili artiljeriju tipa HIMARS, poreklom iz SAD. Bila je to jedna od najrazornijih akcija tokom rata u Ukrajini, po broju žrtava. Rusi su priznali 89 poginulih. Prema drugim navodima bilo ih je 139. Po ukrajinskim izvorima bilo je 400 poginulih i oko 300 ranjenih.

2023 - Dogodio se spektakularan napad na zatvor u Siudad Huarezu, država Čihuahua, na krajnjem severu Meksika. Napadači su u zatvor Cereso 3 stigli u zoru, u oklopnim vozilima, otvorivši odmah vatru na stražare. Paralelno, događala se pobuna unutar zatvora. Poginulo je deset stražara, sedam zatvorenika, i dva napadača. Ranjeno je ukupno 13 lica. Pobeglo je najmanje 30 zatvorenika. Među njima i narko bos Ernesto Alfred Pinjon de la Kruz, što je verovatno i bio motiv akcije.

Dogodilo se na današnji dan, 10.07.


Na današnji dan 1856. godine rođen je srpski naučnik i pronalazač Nikola Tesla, jedan od najvećih umova u istoriji. Njegovim izumima u mnogo čemu postavljen je pravac naučno-tehničkog razvoja u 20. veku. Rođen je kao sin sveštenika Srpske crkve. Studirao je elektrotehniku, ali je nikada nije završio. Nasuprot svim velikim autoritetima njegovog vremena insistirao je na korišćenju naizmenične struje namesto jednosmerne. Pronašao je obrtno magnetno polje, indukcioni motor, generator i transformator, fenomen elektromagnetne rezonance i patentirao je niz izuma na kojima se zasniva savremena elektronika i elektrotehnika uopšte. Bez njegovih izuma savremena civilizacija imala bi potpuno drugačiji izgled. Pionir je i radio tehnike, bežične telegrafije, radara. Patentirao je oko 700 pronalazaka. Nakon što je prekinuo studije u Gracu, izvesno vreme proveo je u Budimpešti i Parizu, zatim odlazi u SAD, gde ostaje do kraja života. Povodom stogodišnjice njegovog rođenja, 1956. jedinica za merenje visokog napona dobila je Teslino ime, kojim je nazvana i jedinica jačine magnetnog polja.



Danas je sreda, 10. jul, 192. dan 2024.

138 - Umro je rimski car Publije Elije Hadrijan, koji je po dolasku na presto 117. uvideo da Rimsko carstvo slabi i odrekao se osvajanja, utvrdivši granice u Germaniji kao i u Britaniji. Na severnoj granici provincije Britanije, između zaliva Klid i Fort, podigao je tzv. Hadrijanov bedem koji je trebalo da štiti od upada Pikta i Škota (keltskih starosedelaca). Podigao je više gradova, od kojih je najvažniji Hadrijanov grad u Trakiji - Hadriajanopolis (danas Jedrene u Turskoj). Bio je veliki poštovalac grčke kulture i pokrovitelj umetnosti.

1509 - Rođen je švajcarski verski reformator francuskog porekla Žan Kalvin, osnivač protestantske hrišćanske zajednice, po njemu nazvane Kalvinisti, jedne od najvažnijih u okviru antirimokatoličke reformacije. Od rimokatoličkih progona sklonio se u Ženevu i tu je osnovao prvu protestantsko-kalvinsku versku zajednicu, a najvažnije verske ideje izložio je 1536. u delu "Ustanove hrišćanske vere". Kalvinov pristup bio je mnogo isključiviji nego Luterov i uopšte njegovi sledbenici važili su za vanredno stroge i prema sebi i prema drugima. Početkom devetnaestog veka obrazovana je Evangelistička zajednica, u okviru koje i danas postoje Augzburški (luteranski) i Helvetski (kalvinistički) deo.

1559 - Umro je francuski kralj Anri II, otac trojice kraljeva - Fransoa II, Šarl IX i Anri III. Tokom vladavine od 1547. kao izraziti rimokatolik, uz potporu supruge Katarine de Mediči, otpočeo je sistematsko proganjanje Hugenota (francuskih Kalvinista), što je 1562. izazvalo verske ratove koji su 36 godina potresali Francusku.

1584 - Ubijen je holandski državnik Viljem I "Ćutljivi" od Oranža, od 1579. prvi državni poglavar protestantske republike Ujedinjenih Provincija Nizozemske. U borbi protiv Španije bio je zapovednik holandske revolucionarne vojske, pošto je do 1581 Holandija bila španski posed. Sukob je imao izrazitu versku dimenziju jer je strogo katolička Španija svim sredstvima gušila holandski protestantizam. Tek 1648. Španija je priznala suverenitet Holandije. Viljema I ubio je Baltazar Žerar, prema nalogu španskog kralja Felipea II.

1830 - Rođen je francuski slikar i grafičar Kamij Pisaro, jedan od glavnih predstavnika impresionizma. Slikao je jednostavne pejzaže, mrtve prirode i figure, oprobao se i u grafičkim tehnikama, posebno u bakrorezu. Znatno je uticao na neevropsko slikarstvo.

1834 - Rođen je češki pisac Jan Neruda, koji je odigrao važnu ulogu u formiranju češkog realizma i borbi protiv malodušnosti sunarodnika podleglih nemačkoj kulturi. Gotovo svi gradovi tadašnje Češke imali su potpuno nemački karakter. Dela: zbirke pripovedaka "Malostranske pripovetke", "Arabeska", "Železnički radnici", zbirke pesama "Prosti motivi", "Kosmičke pesme", "Balade i romanse", "Pesme na veliki petak", eseji "Češko društvo", "Literatura, pozorište, likovna umetnost i muzika", "Štetni pravci", "Moderni čovek i umetnost".

1842 - Rođen je srpski političar i pravnik Gligorije Giga Geršić, profesor Velike škole u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije. Jedan je od osnivača Narodne Radikalne stranke, u čijim je vladama tri puta bio ministar pravde. Dela: "Enciklopedija prava", "Sistem rimskog privatnog prava", "Priroda državine", "Današnje ratno pravo", "Današnje diplomatsko i konzularno pravo", "Međunarodno-pravni bilans u posleratnoj balkanskoj krizi".

1851 - Umro je francuski slikar Luj Zak Mande Dager, pronalazač "Dagerotipije". Njegov pronalazak omogućio je izradu prvih tipova fotografija.

1871 - Rođen je francuski pisac Marsel Prust, autor dela beskrajno složene i tanane konstrukcije. Izvršio je ogroman uticaj na evropski roman 20. veka. Dela: ciklus romana "U traganju za izgubljenim vremenom" ("U Svanovom kraju", "U senci devojaka u cvetu", "Oko Germatovih", "Sodoma i Gomora", "Zatočenica", "Nestala Albertina", "Nađeno vreme"), roman "Žan Santej", polemički spis "Protiv Sent Beva".

1895 - Rođen je nemački kompozitor Karl Orf, autor scenske kantate "Karmina Burana". Napisao je "Muzika za decu" namenjenu muzičkom obrazovanju dece, a kao predložak za scenska dela ("Catulli Carmina", "Antigona", "Trionfo di Afrodite") uglavnom je koristio antičke i srednjovekovne izvore.

1926 - Rođen je srpski glumac Pavle Vuisić. Orson Vels ga je opisao kao: "vulkan glume, života i snage". Već u prvom filmu "Čudotvorni mač" Vojislava Nanovića 1950. nametnuo se neobično snažnom glumačkom ličnošću, koja je potom obeležila više od 100 filmova i mnoštvo TV serija i drama, poput kultne "Šešir gospodina Vujića". Filmovi: "Ko to tamo peva", "Sećaš li se Doli Bel?", "Maratonci trče počasni krug", "Hajka", "Kampo Mamula", "Dim", "Mačak pod šlemom", "Parče plavog neba", "Žeđ", "Horoskop", "Inspektor", "Sam", "Pogon B", "Kad čuješ zvona", "Događaj", "Konjuh planinom".

1940 - Napadom najmanje 70 nemačkih bombardera na ciljeve u južnom Velsu, u Drugom svetskom ratu počela je bitka za Britaniju.

1962 - Iz Kejp Kaneverala lansiran je američki telekomunikacioni satelit "Telstar", koji je omogućio prenos TV programa preko Atlantskog okeana.

1973 - Bahamska ostrva su stekla nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta, posle 190 godina britanske kolonijalne vladavine.

1991 - Boris Jeljcin je preuzeo dužnost predsednika Rusije, kao prvi šef te države koji je to postao zahvaljujući pobedi na izborima.

1992 - Bivšeg panamskog diktatora Manuela Norijegu, koji je ranije bio štićenik SAD, sud u SAD je osudio na 40 godina robije, pod optužbom da je dozvolio korišćenje Paname za šverc droge.

1995 - Vođu burmanske opozicije i dobitnicu Nobelove nagrade za mir Aung San Su Ći vojna hunta Burme je oslobodila iz kućnog pritvora, šest godina pošto joj je ograničila slobodu kretanja.

1997 - Pripadnici elitne britanske jedinice u sastavu Snaga za stabilizaciju (SFOR) u Bosni i Hercegovini ubili su pored jednog jezera kod Banja Luke bivšeg šefa policije u Prijedoru Simu Drljaču, kojeg je Međunarodni sud u Hagu stavio na tajnu listu optuženih za ratne zločine.

2000 - U Manili je poginulo najmanje 216 ljudi kad se brdo smeća, najveća deponija u glavnom gradu Filipina, pokrenuto jakom kišom, obrušilo na sirotinjsko naselje udžerica nazvano "Obećana zemlja".

2003 - Umro je fiziolog Radoslav Anđus, redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti. Bio je autoritet u oblasti fiziologije u međunarodnim okvirima. Bavio se istraživačkim radom u Parizu, Londonu, Filadelfiji.

2006 - Putnički avion kompanije "Pakistan internešenel erlajnz" srušio se u blizini grada Multana u centralnom Pakistanu, pri čemu je poginulo svih 45 putnika i članova posade. Avion se srušio nekoliko minuta po poletanju iz Multana, a išao je za Lahore i prestonicu Islamabad.

2006 - Poginuo je čečenski terorista Šamil Basajev. On i niz drugih terorista ubijeni su, od strane ruskih snaga bezbednosti, u operaciji u Ingušetiji dok su pripremali terorističke akte u toj kavkaskoj oblasti. Rusija ga je označila odgovornim za niz terorističkih akata u kojima je poginulo više stotina ljudi, poput napada na školu u Beslanu, pozorište "Nord-ost", otmice aviona, eksplozije u stambenim zgradama, zauzimanje bolnice u Buđanovsku, nesreću na metro stanici "Rižskaja".

2006 - Poljski predsednik Leh Kačinjski imenovao je svog brata blizanca Jaroslava Kačinjskog za predsednika vlade, u pitanju je jedinstven slučaj u istoriji demokratskih društava.

2007 - Umro je srpski sineasta Dragoljub Ivkov. Od 1951. amaterski se bavio filmom, s velim uspehom. Arhitekta po obrazovanju, Ivkov je profesionalno radio na filmu od 1960. Potpisao je scenografiju u više od 30 domaćih ostvarenja i koprodukcija, u delima Žike Pavlovića, Dušana Makavejeva, Kokana Rakonjca, Marka Babca, Aleksandra Petkovića. U Puli je 1967. dobio glavnu nagradu za scenografiju Pavlovićevog filma "Buđenje pacova" a 1976. Zlatnu arenu za "Čuvar plaže u zimskom periodu" Gorana Paskaljevića.

2015 - Umro je Omar Šarif, egipatski glumac. Rođen 1932. u Aleksandriji, Šarif se proslavio 1962. godine ulogom u filmu "Lorens od Arabije" za koju je bio nominovan za Oskara. Najpoznatiji je po ulozi doktora Živaga u istoimenom filmu Dejvida Lina iz 1965. Ukupno, snimio je više od 60 filmova, a 2003. uručen mu je Zlatni lav u Veneciji, za životno delo.

2016 - Lider Islamske države u Iraku, Omar al Šišani, inače rodom Čečen, poginuo je u gradu Šarkat u borbama oko Mosula, poslednjeg grada koji je u Iraku držala takozvana Islamska država.

2017 - Američki tehnički komitet ISO 639-2, sa središtem u Kongresnoj biblioteci u Vašingtonu, nije prihvatio kodifikaciju crnogorskog jezika, sa obrazloženjem da je u pitanju jedna od varijanti srpskog jezika. Isti komitet decembra iste godine opozvao je svoju odluku.

2018 - Svih 12 dečaka i njihov trener spaseni su iz poplavljene pećine Tham Luang, Tajland, gde su se nalazili zatočeni više od dve sedmice. Dečaci, između 11 i 16 godina, ušli su u pećinu s 25-godišnjim fudbalskim trenerom 23. juna nakon treninga, ali su ih zarobile poplavne vode posle jakih kiša i oni su se povukli dublje u pećinu na suvo. Nakon potrage, ronilački tim pronašao ih je tek 2. jula ali je evakuacija bila onemogućena zbog nivoa vode. Tham Luang se nalazi na samom severu Tajlanda nedaleko od tromeđe s Laosom i Mjanmarom, u provinciji Čiangrai.

2019 - Nakon vise dekada istraživanja tim stručnjaka obelodanio je zaključak da je lobanja pronađena u Grčkoj, u pećini Apidima, datirana na starost od 210.000 godina, što znači da je to najstariji nalaz Homo sapiensa koji je živeo izvan Afrike.

2020 - Odlukom Izvršnog saveta UNESKO-a prostor Đerdapa je upisan na listu Unescoglobal geoparks i proglašen prvim geoparkom u Srbiji. Geoparkovi su jedinstvena, geografska područja koja se odlikuju izuzetnim geološkim, prirodnim i kulturnim nasleđem. Geopark Đerdap se prostire na površini od 1.330 km2, s najdužom klisurom u Evropi, preko 100 kilometara.

2020 - Aja Sofija je ponovo postala džamija. Redžep Tajip Erdogan, predsednik Turske, potpisao je dekret čime je potvrđena odluka suda o poništavanju uredbe iz 1934. kada je Aja Sofija postala muzej. Najveličanstvenija crkva vizantijskog Konstantinopolja pretvorena je u džamiju 1453, kada su grad zauzeli Turci.

Dogodilo se na današnji dan, 11.07.

Na današnji dan 1844. godine rođen je kralj Petar I Karađorđević (poznat i kao Kralj Oslobodilac), kralj Srbije od 1903. do 1918. i potom Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca do smrti 1921. Tokom njegove uprave ojačane su političke i kulturne veze s južnoslovenskim narodima a Srbija je doživljavana kao svojevrsni južnoslovesnki Pijemont. Pored razvoja parlamentarizma, njegova vladavina obeležena je i samovoljom grupe oficira zaverenika iz 1903. pripadnika "Crne ruke". Posle zbacivanja s prestola 1858. njegovog oca kneza Aleksandra Karađorđevića, živeo je u inostranstvu i završio je Vojnu akademiju u Sen Siru i višu Vojnu akademiju u Mecu. Učestovao je kao dobrovoljac u Legiji stranaca u Francusko-pruskom ratu 1870. i 1871, kada je zbog ispoljene hrabrosti odlikovan Ordenom Legije časti, postavši jedini evropski vladalac koji je to odličje zaslužio na bojnom polju. Pod imenom Petar Mrkonjić u bosansko-hercegovačkom ustanku protiv Turaka komandovao je 1875. i 1876. jednim ustaničkim odredom. Posle ubistva kralja Aleksandra Obrenovića, Skupština Srbije ga je 15. juna 1903. izabrala za kralja. U Balkanskim ratovima je kao vrhovni komandant predvodio do pobede srpsku vojsku, a s vlasti se povukao 1914. u korist sina Aleksandra koji je u njegovo ime vladao kao regent. U Prvom svetskom ratu 1915. prošao je sa srpskom vojskom preko planinskih bespuća do jadranske i jonske obale. Preveo je na srpski spis "O slobodi" engleskog filozofa Džona Stjuarta Mila.




Danas je četvrtak, 11. jul, 193. dan 2024.

1533 - Papa Klement VII zapretio je engleskom kralju Henriju VIII da će ga ekskomunicirati iz rimokatoličke crkve ako ne obnovi brak s Katarinom Aragonskom, od koje se razveo u maju 1533. Henri VIII je ignorisao pretnju, raskinuo sve veze s Vatikanom i 1534. osnovao je Anglikansku crkvu, proglasivši sebe za njenog poglavara.

1804 - Bivši potpredsednik SAD Aron Ber ubio je bivšeg ministra finansija Aleksandera Hamiltona u dvoboju izazvanom političkim rivalstvom i međusobnim optužbama.

1863 - Rođen je srpski biolog Živojin Jurišić, osnivač Muzeja srpske zemlje i Srpskog botaničkog društva. U rodnom Šapcu završio je gimnaziju, a Veliku školu u Beogradu. Proučavao je floru Srbije, Bugarske, današnje Makedonije i Bosne i objavio niz naučnih radova. Prikupio je veliku zbirku narodnih imena biljaka i popularisao biljne kulture.

1882 - Gušeći bunt u Egiptu, britanske trupe su napale Aleksandriju, a zatim zauzele Kairo i čitavu zemlju. Potom je na međunarodnoj konferenciji utvrđen sporazum o bezbednosti Sueckog kanala, za Veliku Britaniju izuzetno značajnog plovnog puta zbog britanskih kolonija u Aziji, pa su od tada Britanci, zajedno s Francuzima, nadzirali Kanal, čime je Egipat potpao pod punu zavisnost od velikih sila. Egipat je tek 1956. preuzeo kontrolu nad Sueckim kanalom.

1920 - Rođen je američki filmski i pozorišni glumac ruskog porekla Jul Briner, upečatljiva, snažna ličnost. Pojavio je u brojnim filmovima, ali je verovatno najviše upamćen po ulozi u muzičkom filmu "Kralj i ja", za koji je nagrađen Oskarom, a godinama je igrao u istoimenoj pozorišnoj predstavi. Ostali filmovi: "Deset božjih zapovesti", "Anastasija", "Braća Karamazovi", "Solomon i Saba", "Sedmorica veličanstvenih", "Taras Buljba", "Zapadni svet".

1921 - Posle pobede revolucije, privremena narodna vlada je proglasila nezavisnost Mongolije pod nazivom Narodna republika Mongolija.

1937 - Umro je američki kompozitor Džordž Geršvin, koji je u klasičnu muziku uneo elemente folklora, popularne muzike, crnačkih duhovnih pesama i bluza. Dela: opera "Porgi i Bes", simfonijska fantazija "Amerikanac u Parizu", "Klavirski kloncert u F-duru", kompozicije za klavir i orkestar, "Melanholična rapsodija", muzika za filmove.

1960 - Proglašena je nezavisnost Katange, najbogatije provincije Konga. Iako je niko formalno nije priznao, realno vlada Moiza Čombea uživala je podršku krupnih zapadnih kompanija. Takozvana nezavisnost Katange je prestala 1963, a njen lider Čombe je bio predsednik vlade Konga do oktobra 1965.

1978 - U eksploziji cisterne s tečnim gasom u španskom mediteranskom turističkom kampu u mestu San Karlos de la Rapita poginulo je najmanje 180 ljudi.

1979 - Američka vasionska stanica "Skajlab" se posle šestogodišnjeg kruženja oko Zemlje raspala prilikom prizemljenja.

1982 - Umro je srpski pisac Mehmed Meša Selimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najvećih srpskih književnika 20. veka. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu i do Drugog svetskog rata bio je profesor u gimnaziji u rodnoj Tuzli. Po izlasku iz ustaškog logora 1943. otišao je u partizane, a posle rata bio je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umetnički direktor "Bosna-filma" i glavni urednik "Svjetlosti". Zbog progona kojem su ga podvrgli bosanski političari, najviše zbog toga što je sebe definisao kao srpskog pisca, prešao je u Beograd i u njemu ostao do smrti. Dela: romani "Derviš i smrt", "Tišina", "Tvrđava", "Magla i mjesečina", "Krug" (nedovršen), zbirke pripovedaka "Prva četa", "Tuđa zemlja", "Djevojka zlatne kose", studija "Za i protiv Vuka", eseji "Pisci, mišljenja, razgovori", memoarska proza "Sjećanja".

1989 - Umro je engleski pozorišni i filmski glumac, režiser i producent Lorens Olivije, jedan od najvećih tumača likova iz dela Vilijama Šekspira, prvi glumac kojem je za života dodeljena plemićka titula. Dobitnik je više nagrada "Emi" za TV stvaralaštvo, nagrađivan je na festivalu u Kanu, dobio je Oskara za film "Hamlet". Ostali filmovi: "Henri V", "Ričard III", "Princ i igračica", "Tri sestre", "Orkanski visovi", "Rebeka", "Ledi Hamilton", "Keri", "Otelo", "Spartak" , "Kartum", "Ponos i predrasuda", "Bani Lejk je nestala", "Maratonac".

1991 - Avion s muslimanskim hodočasnicima iz Nigerije srušio se u plamenu u gradu Džeda u Saudijskoj Arabiji, što nije preživeo niko od putnika. U avionu se nalazilo 261 lice, s članovima posade.

2000 - U eksploziji oštećenog naftovoda na jugu Nigerije poginulo je oko 200 ljudi.

2002 - Italijanska skupština dopustila je muškim naslednicima prestola da se vrate u zemlju, okončavši posle 56 godina njihovo izbeglištvo, kao posledicu saradnje pripadnika italijanske kraljevske kuće Savoja s fašističkim režimom Benita Musolinija.

2003 - Indija i Pakistan obnovili su autobuski saobraćaj između Nju Delhija i Lahorea, posle decenija neprijateljstva dve susedne zemlje, koje razdvaja religioznost pored etničke bliskosti.

2006 - Umro je osnivač i vođa legendarne britanske rok grupe "Pink flojd" Sid Baret. Vođa "Pink flojda" je rođen kao Rodžer Baret u Kembridžu, a članove buduće grupe Rodžera Votersa i Dejvida Gilmora upoznao je u školi u univerzitetskom gradu.

2006 - U sedam eksplozija bombi na železničkoj mreži u indijskom gradu Bombaju (Mumbaj) poginulo je oko 200 ljudi, a preko 700 je povređeno. Eksplozije su bile deo dobro koordinisanog napada za koji ni jedna teroristička grupa nije preuzela odgovornost, ali je sumnja pala na kašmirsku islamsku terorističku grupu "Laškar-e-Tajeba", koja to poriče. Bombaj je finansijski centar savremene Indije.

2007 - Pakistanske snage bezbednosti proterale su naoružane verske ekstremiste iz Crvene džamije (Lal Masdžid) u Islamabadu, okončavši tako osam dana dugu opsadu i ulične sukobe u kojima je poginulo više od 80 lica. Vojska je prethodnog dana napala medresu kako bi isterala ekstremiste koji su navodno držali oko 150 talaca, među njima žene i decu. U napadu je poginulo devet vojnika i više od 50 ekstremista, uključujući vođu radikalnih islamista protalibanskog sveštenika Abdula Rašida Gazija.

2008 - Uneskov komitet za svetsku baštinu uvrstio je na svoju prestižnu listu 27 novih lokaliteta iz čitavog sveta, od Papue Nove Gvineje (Kuk) preko Saudi Arabije (Al Hidžr) do tri ostrva arhipelaga Vanuatu ili istorijskog jezgra San Marina.

2008 - Španski poslanici izrazili su podršku posebnim pravima velikih majmuna (na život i slobodu). Reč je o prvom poznatom slučaju da neko nacionalno zakonodavstvo takva prava dodeljuje životinjama.

2008 - Umro je Majkl Debejki, američki hirurg, inovator u oblasti hirurgije srca i krvnih sudova. Debejki je još tokom studija usavršio i dizajnirao neke medicinske instrumente. Razvio je veštačko srce i srčane pumpe neophodne prilikom presađivanja. Svetski poznat hirurg, radio je kao profesor Bejlor fakulteta u Hjustonu, kao i direktor čuvenog "Centra za srce".

2019 - Tokom snažnog nevremena koje pogodilo poluostrvo Halkidiki, Grčka, sedam osoba je poginulo, među njima dvoje dece, a više od stotinu je povređeno. Izuzetno jak vetar čupao je stabla, nosio krovove, prevrtao automobile.

2021 - Na Kubi su se dogodili masovni protesti. Na ulice širom zemlje izašle su hiljade tražeći ostavku predsednika Migela Dijaza Kanela. Protesti su posledica nedostatka osnovnih namirnica i najgore ekonomske krize poslednjih decenija. Na ulice su pritom izašle i pristalice tamošnje vlasti, uzvikujući ime Fidela Kastra. Predsednik Dijaz Kanel za nemire je okrivio SAD.

2023 - Umro je Milan Kundera, češko francuski pisac svetskog ugleda, disident iz vremena tzv Hladnog rata. Rođen je u Brnu 1929. Završio je 1958. čuvenu Filmsku akademiju u Pragu, na kojoj je potom bio predavač. Kao intelektualac primećen je prilikom istupanja na Kongresu pisaca Čehoslovačke 1967. godine. Bio je angažovan tokom "Praškog proleća" da bi potom bio sasvim skrajnut. U rodnoj zemlji objavljena su jedino njegova dela "Šala" i "Smešne ljubavi" potom povučena iz knjižara i biblioteka. Sredinom sedamdesetih postaje gostujući profesor na fakultetu u Renu, Francuska. Kao književnik stekao je globalni ugled, a zvanični Prag oduzeo mu je državljanstvo 1978. Do kraja života živeo je, i pisao, u Francuskoj. Odlučno je odbacivao odrednicu politički disident.

Dogodilo se na današnji dan, 12.07.

Danas je petak, 12. jul, 194. dan 2024.

1536 - Umro je holandski humanista Erazmo Roterdamski, koji je znatno uticao na nemačku reformaciju, a u delima je satirično prikazao društvo, u prvom redu rimokatoličko sveštenstvo i papu. Reformu crkve zamišljao je kao reformu klera i crkvenih opština, a ne kao dogmatsku reformu, zbog čega se nije složio sa Martinom Luterom. Dela: "Domaći razgovori", "Pohvala ludosti".

1543 - Engleski kralj Henri VIII oženio se šesti put, venčavši se sa Katarinom Par, udovicom lorda Latimera, jedinom suprugom koja ga je nadživela.

1682 - Umro je francuski astronom Žan Pikar, koji je prvi precizno izmerio stepen meridijanskog luka i omogućio tačnije izračunavanje poluprečnika Zemlje. Pokrenuo je 1679. astronomski almanah "Connaissance des Temps" koji i sada izlazi.

1817 - Rođen je američki pisac Henri Dejvid Toro, jedan od najboljih američkih esejista. Pisao je protiv ropstva, otimačkog rata SAD protiv Meksika od 1846. do 1848. u korist robovlasničkog Juga, propovedao je vraćanje prirodi i duhovnosti. Dela: "Život u šumi", "Dnevnik", eseji "Građanska neposlušnost", "Ropstvo u Masačusetsu", "Odbrana Džona Brauna".

1854 - Rođen je američki industrijalac Džordž Istman, jedan od pionira fotografije i filma, osnivač kompanije "Kodak". Lansirao je 1884. osetljivi fotografski papir, a 1888. jednostavnu foto kameru i potom iste godine celuloidnu filmsku traku prilagođenu kameri.

1869 - Francuski car Napoleon III prihvatio je uvođenje parlamentarnog sistema.

1884 - Rođen je italijanski slikar i vajar Amadeo Modiljani, čija su dela jedinstvena po prepoznatljivoj izduženosti figura. U Parizu je živeo od 1906. do smrti 1920. i jedan je od najznačajnijih predstavnika "Pariske škole". Najviše je slikao ženske aktove i portrete a u mladosti se bavio i skulpturom.

1892 - Prigodnom svečanošću održanom kod Terazijske česme pušten je u rad Beogradski vodovod. Projekat i probna bušenja bili su delo nemačkog inženjera Oskara Smrekera, iz Manhajma. Iz pet dubokih bunara grad je dobijao oko 65 litara vode u sekundi. Bio je to začetak modernog vodovoda u Beogradu.

1904 - Rođen je čileanski pisac i diplomata Neftali Rikardo Rejes Basoalto, poznat kao Pablo Neruda, najveći liričar Latinske Amerike, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1971. U početku je bio pod uticajem modernista i postromantičara, da bi kasnije prihvatio i slobodnije forme. Kao diplomata je službovao u Burmi, Argentini i Meksiku. Dela: pesničke zbirke "Praznična pesma", "Suton", "Dvadeset ljubavnih i jedna očajna pesma", "Pokušaj beskonačnog čoveka", "Boravak na Zemlji", "Španija u srcu", "Treći boravak 1935-1945", "Opšta pesma", "Grožđe i vetar", "Elementarne ode".

1906 - Francuski artiljerijski kapetan jevrejskog porekla Alfred Drajfus, lažno optužen 1894. da je Nemačkoj izdavao vojne tajne i potom osuđen na doživotnu robiju, rehabilitovan je, vraćen u vojsku i unapređen u čin majora.

1910 - U avionskoj nesreći poginuo je engleski proizvođač automobila i pilot Čarls Stjuart Rols, koji je sa Frederikom Henrijem Rojsom 1906. osnovao kompaniju za proizvodnju automobila "Rols-Rojs". Rols je prvi pilot koji je, u junu 1910, preleteo Lamanš u oba pravca bez zaustavljanja i prvi britanski pilot koji je izgubio život u avionskom udesu.

1933 - Rođen je Donald Vestlejk, izuzetno plodan američki autor detektivskih romana. Često je pisao pod različitim pseudonimima (najčešće kao Ričard Stark) ukupno više od 100 romana od kojih je nekoliko adaptirano u filmske hitove ("Point blank", "Naplata duga", "Prevaranti"). Osim ozbiljne kriminalistike, oprobao se i u komičnom kriminalističkom žanru kao i u naučnoj fantastici. Druga dela: "Plaćenici", "Vreme za ubijanje", "361".

1935 - Umro je francuski oficir jevrejskog porekla Alfred Drajfus, koji je 1894. optužen da je Nemačkoj odavao vojne tajne. Osuđen je na doživotnu robiju, samo na osnovu sumnji i izjava grafoloških stručnjaka i poslat je u jedan od najgorih zatvora u svetu u Francuskoj Gvajani. U njegovu odbranu ustao je poznati pisac Emil Zola, koji je pod naslovom "Optužujem" u listu "L'oror" objavio otvoreno pismo predsedniku Republike. Tek u julu 1906. kapetan Drajfus je rehabilitovan, vraćen u vojsku i unapređen u čin majora.

1936 - Svečano je otvoren Zoološki vrt u Beogradu. Smešten je unutar beogradske tvrđave na prostor "Malog Kalemegdana", gde se nalazi i danas. Presudnu ulogu prilikom njegovog zasnivanja imao je Vlada Ilić, poznati trgovac i industrijalac, gradonačelnik Beograda od 1935. do 1939. U početku, zauzimao je nešto preko 3,5 hektara, da bi već 1941. zauzimao prostor od preko 14 hektara, nakon rata sveden je na današnjih 7 hektara. Prvi upravnik bio je inženjer Aleksandar Krstić. Vrt je strahovito stradao prilikom bombardovanja u Drugom svetskom ratu, i nemačkih 1941. i savezničkih 1943/4.

1941 - Sovjetski Savez i Velika Britanija potpisali su u Drugom svetskom ratu u Moskvi ugovor o uzajamnoj pomoći i zajedničkoj borbi protiv Nemačke.

1941 - U Cetinju je u Drugom svetskom ratu, na skupštini crnogorskih separatista, proglašena "suverena i nezavisna" Crna Gora pod okupatorskim italijanskim protektoratom. Usledila je pobuna protiv okupatorskih snaga i njihovih sledbenika, koji su od početka bili protivnici zajedničke srpske i jugoslovenske države.

1960 - Francuska je objavila da će priznati nezavisnost dotadašnjih kolonija u Africi - Dahomeja (danas Benin), Nigera, Gornje Volte (danas Burkina Faso), Obale Slonovače. Te zemlje bile su sastavni deo Francuske Zapadne Afrike. Kao i Čada, Centralnoafričke republike i Konga - bivšeg Francuskog Konga, koje su bile sastavni deo Francuske Ekvatorijalne Afrike.

1979 - Gilbertova Ostrva u Tihom okeanu stekla su nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta pod nazivom Republika Kiribati, posle 87 godina britanske kolonijalne uprave.

1993 - Zemljotres je na severu Japana aktivirao je klizišta i pokrenuo džinovske morske talase (Cunami), usmrtivši oko 200 ljudi.

1996 - Britanski prestolonaslednik princ Čarls i princeza Dajana sporazumeli su se o uslovima razvoda, okončavši brak posle 15 godina.

1997 - Kubanska vlada je posle laboratorijskih ispitivanja potvrdila da su autentični posmrtni ostaci legendarnog gerilskog vođe Ernesta "Če" Gevare, pronađeni u Boliviji i potom prebačeni na Kubu, na osnovu sporazuma vlada dveju zemalja.

1998 - Francuska je pobedom u Parizu u finalu svetskog fudbalskog prvenstva nad Brazilom rezultatom 3:0, prvi put postala prvak sveta u fudbalu.

2000 - U orbitu oko Zemlje ruskom raketom nosačem "Proton-K" lansiran je osnovni blok međunarodne kosmičke stanice, proizveden u Rusiji, u kojem će u komfornim uslovima boraviti posade stanice.

2004 - Francuska i Irak obnovili su diplomatske odnose, prekinute posle iračke invazije na Kuvajt 1990.

2005 - Princ Albert II, izdanak 700 godina stare dinastije Grimaldi, ustoličen je kao novi suveren Kneževine Monako, jedne od drevnih evropskih država, mada sa ograničenim suverenitetom. Porodica Grimaldi dinastija je sa najdužom vladavinom u Evropi.

2006 - Izraelska vojska ušla na teritoriju Libana, pošto je palestinski "Hezbolah" oteo dvojicu i ubio osmoricu izraelskih vojnika, što je predsednik vlade Izraela Ehud Olmert nazvao "objavom rata".

2017 - Ujedinjene nacije saopštile su da Jemen pogodila najgora epidemija kolere u svetu i da u toj zemlji 14 miliona ljudi gladuje. Jemen je razoren građanskim ratom koji je započeo marta 2015. godine.

2019 - Počela je isporuka ruskog raketnog sistema S-400 Turskoj, pristizanjem prvih komponenata u vazduhoplovnu bazu Murted, oblast Ankara. Celokupan proces, prema predviđenom programu, trebalo bi da bude okončan aprila 2020. godine. Turski stručnjaci obučavaju se za rukovanje u Rusiji. Zvanični Vašington negodovao je zbog ovog aranžmana, upozorivši da će to ugroziti kupovinu borbenih aviona F-35 od SAD.

2020 - Došlo je do četvorodnevnog oružanog sukoba između Jermenije i Azerbejdžana. Između dve zemlje sve vreme, decenijama, postoji sukob oko Nagorno Karabaha, jermenske enklave unutar Azerbejdžana. Zvanično je poginulo ukupno 18 osoba, nezvanično, reč je o stotinama žrtava.

- Srpska pravoslavna crkva danas obeležava uspomenu na svete apostole Petra i Pavla. Uobičajen narodni naziv za ovaj praznik je Petrovdan. Petar je bio ribar i zvao se Simon, a Isus mu je dao ime Petar. On je prvi od apostola jasno izrazio veru u Hristosa rečima: "Ti si Hristos, sin Boga živoga". Apostol Pavle bio je prethodno farisej i zvao se Savle. Preobrazio se i krenuo za Hristom. Petrovdan je jedan od 15 najvećih hrišćanskih praznika. Kod Srba Petrovdan je slava pekara i ribara.

Dogodilo se na današnji dan, 13.07.

Danas je subota, 13. jul, 195. dan 2024.

100. p. n. e. - Rođen je rimski vojskovođa, pisac i državnik Gaj Julije Cezar, jedna od najmarkantnijih ličnosti antičke istorije. Republikanski zaverenici ubili su ga 44. p.n.e. na dan martovskih ida, ali time nisu uspeli da spasu republiku - što je bio njihov cilj. U početku karijere bio je pristalica stranke populista, rimskih republikanskih demokrata, uz čiju je pomoć 68. počeo da se penje lestvicama moći, postavši kvestor, zatim edil, pretor i prokonzul u Španiji. Ambiciozan i bezobziran, okrenuo je leđa populistima i 60. sklapa Prvi trijumvirat o podeli vlasti s Gnejem Pompejem i Markom Licinijem Krasom. Vojnički se proslavio osvajanjem Galije (grubo, danas Francuska i Belgija). Posle Krasove smrti ušao je vojskom na teritoriju Rima - za prelazak granične rečice Rubikon vezuje se znamenita njegova izjava: "Kocka je bačena" (na teritoriji samog Rima nisu smele da se nalaze naoružane trupe - prelazak Rubikona značio je građanski rat). Potukao je Pompejeve snage 48. u bici kod Farsale u Tesaliji. Pripojio je Egipat, iz kog je doveo grčkog astronoma Sosigena koji mu je pomogao da reformiše računanje vremena i sačini Julijanski kalendar. Dosta je pisao i bio je dobar stilista, ali su izgubljene njegove pesme i gramatički spis "O analogiji". Ostala dela: "Komentari o građanskom ratu", "Komentari o Galskom ratu".

1793 - Francuskog lekara i novinara Žana Pola Maraa, jednog od vođa Francuske revolucije i lidera montanjarske grupe, u Parizu je ubila žirondinka Šarlota Korde. Mara se zalagao za ukidanje torture i smrtne kazne i za slobodu štampe, a u listu "Prijatelj naroda", koji je pokrenuo, zastupao je interese gradskih donjih slojeva i bio je potpuno isključiv prema aristokratiji.

1837 - Kraljica Viktorija I se kao prvi britanski monarh preselila u Bakingemsku palatu u Londonu.

1839 - U Beogradu su prvi put održani izbori za Opštinu grada Beograda. Ukazom o "Ustrojaniju obština" sve opštine u Srbiji su podeljene u tri reda: prvoj je pripadao Beograd, drugoj okružne i druge varoši, a trećoj seoske opštine. U Beogradu su birana 32 člana gradske opštine - "najčestitija, najrazumnija i najpravdoljubivija". Svi članovi gradske opštine svoju dužnost su obavljali besplatno.

1863 - Rođen je Jovan Vujić Joca, kolekcionar umetnina, bibliofil, veliki dobrotvor srpskog naroda. Rodom iz Sente, filozofiju i istoriju studirao je u Beču, a diplomirao je i agronomiju. Bio je veleposednik i vremenom je stvorio ogromnu zbirku umetničkih dela, starina, vrednih knjiga. Posedovao je biblioteku od oko 20.000 knjiga važnih za srpsku kulturu i istoriju, oko 3.000 autografa, pisama, povelja, kao i zbirku starog novca i oružja. Stvorio je i veliku zbirku dela srpskih slikara od 18. do 20. veka. Svoju zbirku poklonio je Beogradskom univerzitetu uz dogovor da se pored Univerzitetske biblioteke podigne Galerija Joce Vujića, što nikada nije urađeno.

1930 - U glavnom gradu Urugvaja Montevideu počelo je Prvo svetsko fudbalsko prvenstvo, na kojem je u konkurenciji 13 ekipa pobedila reprezentacija zemlje domaćina. Kraljevina Jugoslavija (koju su bojkotovali klubovi iz Zagreba, Sarajeva i Subotice) je kao najbolje plasirana reprezentacija izvan Amerike podelila treće i četvrto mesto, ali je FIFA, zbog gol-razlike rangirala SAD kao trećeplasiranu.

1943 - Četnici su u Drugom svetskom ratu tokom bitke na Sutjesci, u obračunu s partizanima kod sela Vrbnice u fočanskom kraju, zarobili i ubili pisca Ivana Gorana Kovačića i profesora Medicinskog fakulteta u Beogradu dr Simu Miloševića. Kovačić je autor potresne poeme "Jama" o zločinima hrvatskih ustaša nad Srbima, kao i dela "Štrajk u fabrici štrebera", "Humoreske i satire", "Par nas s Parnasa", a Milošević više radova iz oblasti parazitologije, mikrologije i bakteriologije.

1943 - Pobedom sovjetske armije, u Drugom svetskom ratu je posle samo osam dana okončana ključna faza Kurske bitke, najvećeg tenkovskog okršaja u istoriji ratova, u kojoj je učestvovalo oko 6.000 tenkova sa obe strane. Nemci su angažovali 50 divizija, od kojih 14 oklopnih i dve motorizovane, sa oko 2.900 tenkova, ali su pretrpeli poraz. Tokom borbi koje su trajale do 23. avgusta 1943. uz gotovo sve tenkove, iz stroja je izbačeno pola miliona nemačkih vojnika a 30 njihovih divizija je uništeno.

1951 - Umro je austrijski kompozitor Arnold Šenberg, osnivač i teoretičar modernog muzičkog ekspresionizma, profesor muzičkih akademija u Beču, Berlinu, Bostonu i Los Anđelesu. U ranim kompozicijama bio je sledbenik romantizma, ali je kasnije napustio tonalni sistem i komponovao atonalno, pri čemu je uveo nov dvanaestotonski način komponovanja, nevezan za usvojena harmonska pravila. Napisao je "Nauku o harmoniji" i nedovršeni "Priručnik za kontrapunkt" i "Teoriju kompozicije". Muzička dela: opera "Mojsije i Aron", simfonijska poema "Peleas i Melisandra", kantate "Gurelider", "Preživeli iz Varšave", melodrama "Pierrot lunaire", monodrama "Očekivanja".

1955 - Rut Elis, osuđena na smrt zbog ubistva ljubavnika, postala je poslednja žena obešena u Velikoj Britaniji.

1971 - Pod optužbom da su pokušali da obore kralja Hasana, u Maroku je streljano 10 oficira armije te severnoafričke zemlje.

1985 - Na londonskom stadionu "Vembli" i na stadionu "Džon Kenedi" u Filadelfiji su istovremeno održani veliki humanitarni koncerti pod nazivom "Lajv ejd". U akciji pomoći gladnima u Africi, koju je organizovao Bob Geldof, najpoznatiji rok i pop muzičari sveta, prikupili su 60 miliona dolara, a TV prenos koncerata je pratilo oko milijardu i po gledalaca širom sveta.

1985 - Sovjetski atletičar Sergej Bubka preskočio je motkom u Parizu, prvi u istoriji atletike, "magičnu granicu" od šest metara.

1992 - Preuzimajući dužnost predsednika vlade Izraela, Jicak Rabin je najavio da će posetiti prestonice arapskih zemalja radi postizanja mira na Bliskom istoku.

1993 - Hapšenjem stotina muslimanskih civila, Hrvati su u Mostaru otpočeli nov talas etničkih čišćenja.

1994 - Firme iz SR Jugoslavije i Danske povukle su osoblje iz Alžira, ugroženo napadima islamskih terorista.

2000 - Vijetnam je potpisao trgovinski ugovor sa SAD, što je označilo normalizaciju trgovinskih odnosa dveju zemalja, prvi put od okončanja Vijetnamskog rata četvrt veka ranije.

2005 - U udesu tri putnička voza u Gotki, 400 kilometara severoistočno od Karačija, na jugu Pakistana, poginulo je oko 200 ljudi a više stotina ih je povređeno.

2005 - U eksploziji automobila bombe u Bagdadu poginula su 32 deteta, pošto je eksplozivna naprava aktivirana dok je američka patrola delila deci slatkiše. Poginuo je i jedan američki vojnik.

2006 - Otvoren je naftovod Baku-Tbilisi-Džejhan, dugačak 1.774 kilometra a u njegovu izgradnju uloženo je četiri milijarde dolara. Naftovodom Baku-Tbilisi-Džejhan nafta se transportuje od Kaspijskog mora do sredozemne turske luke Džejhan, zaobilazeći i Rusiju i Iran. Ovaj naftovod, prema rečima turskog predsednika vlade Redžepa Tajipa Erdogana, predstavlja "put svile 21. veka". 2014 - Preminula je Nadin Gordimer, južnoafrički pisac, nobelovac. U svojim delima bavila se pitanjima morala i rasizma, posebno u kontekstu aparthejda u Južnoj Africi. Do tada apolitična, posle masakra u Šarpvilu 1960. postala je aktivan borac protiv aparthejda. Na srpski su prevedeni njeni romani: "Priča moga sina", "Slučajni susret" i "Dođi sebi". Nobelovu nagradu za književnost dobila je 1991. godine.

2014 - Najmanje šest osoba je poginulo, a 25 ranjeno, u žestokim borbama suprotstavljenih libijskih milicija kod aerodroma u Tripoliju, u najžešćim sukobima u glavnom gradu te zemlje otkako je svrgnut i ubijen dugogodišnji lider Muamer Gadafi 2011. godine. Sukobljene naoružane milicije, koje su učestvovale u svrgavanju Gadafija, nastavile su međusobne obračune i posle promene režima.

2019 - Rusko nemačka astrofizička opservatorija Spektr-RG, lansirana je s kosmodroma Bajkonur, Kazahstan. Spektr-RG je nastavak projeta Spektr-R, lansiranog 2011. godine. Reč je o visokoenergetskom satelitskom teleskopu.

Dogodilo se na današnji dan, 14.07.

Na današnji dan 1965. godine umro je Pavle Beljanski srpski pravnik i diplomata, kolekcionar koji je sakupio najcelovitiju zbirku umetničkih dela srpskog (i jugoslovenskog) slikarstva prve polovine 20. v. Školovao se u Beogradu i Parizu. Kao diplomata Kraljevine Jugoslavije boravio je u Stokholmu, Varšavi, Berlinu, Beču, Parizu, Rimu. Isprva zainteresovan za evropsku, najviše renesansnu umetnost, uviđa da su mu vrhunska dela nedostupna, pa je sakupljačku strast usmerio ka savremenoj umetnosti. Postupno, njegova zbirka slika, skulptura, tapiserija i crteža prerasta u jedinstvenu kolekciju vrhunskih umetničkih dela. Tragična pogibija sedmoro članova njegove porodice prilikom bombardovanja 1944. dovela je Beljanskog do odluke da dragocenu kolekciju zavešta srpskom narodu, time je postao jedan od njegovih najvećih darodavaca. Spomen-zbirka Pavla Beljanskog nalazi se Novom Sadu i otvorena je za javnost od oktobra 1961.




Danas je nedelja, 14. jul, 196. dan 2024.

1223 - Umro je francuski kralj Filip II Avgust, koji je tokom vladavine od 1179. uspešno ratovao protiv Engleza, otevši im posede u Zapadnoj Francuskoj. S kraljem Engleske Ričardom ("Lavlje srce") i nemačkim carem Fridrihom I Barbarosom predvodio je krstaše u Trećem krstaškom ratu. Osnovao je 1208. univerzitet u Parizu i podigao veliki deo čuvene pariske Bogorodičine crkve (katedrala Notr-Dam).

1602 - Rođen je francuski kardinal italijanskog porekla Đulio Rajmondo Macarini, poznat kao Žil Mazaren, prvi ministar u vladama kraljeva Luja XIII i Luja XIV. Kao jedan od najveštijih diplomata svoga vremena postavio je temelje na kojima je Luj XIV gradio hegemonističku politiku Francuske u Evropi. Okončao je 1648. Tridesetogodišnji rat, posle kojeg je Vestfalskim mirom Francuska od Nemačkog carstva preuzela Alzas i neke gradove Lorene (Lotaringije). Francuska je u tom ratu učestvovala na strani koalicije protestantskih država, iako sama izrazito katolička. Uspešno je savladao pobunu plemstva, poznatu pod imenom - Fronda.

1683 - Oko 120.000 turskih vojnika pod vođstvom Kara Mustafe otpočelo je takozvanu Drugu opsadu Beča. Nakon dva meseca opsadnog stanja, snage poljskog kralja Jana III Sobjeskog razbile su Turke, što je sprečilo njihovo dalje širenje u Evropi. Bio je to događaj s dalekosežnim posledicama, posle ovog poraza ekspanzija Turske u Evropi je prestala.

1789 - Narod Pariza zauzeo je zatvor Bastilju. Taj događaj dobio je značenje simbola Francuske revolucije. Podignuta u 14. veku, tvrđava Bastilja je do prve polovine 17. veka služila za odbranu Pariza, a kao zatvor je počela da se koristi za vreme kardinala Rišeljea u vreme vladavine kralja Luja XIII. Bila je predviđena za zatvorenike višeg društvenog statusa, u njoj je bio zatočen i markiz De Sad.

1795 - Revolucionarna koračnica - Marseljeza, zvanično je prihvaćena kao državna himna Francuske.

1817 - Umrla je francuska književnica Madam de Stal, čija je knjiga "O Nemačkoj" znatno uticala na razvoj romantizma. Kao protivnik francuskog cara Napoleona I emigrirala je iz Francuske i potom je živela u Nemačkoj, Italiji, Rusiji i Švedskoj. Ostala dela: romani "Delfina", "Korina".

1867 - Švedski naučnik Alfred Nobel prvi put je demonstrirao svoj izum dinamit u kamenolomu kod engleskog grada Redhila.

1887 - Umro je nemački industrijalac Alfred Krup, nazvan "kralj topova", pod čijom je upravom metalurški koncern "Krup" postao simbol uspešne ratne industrije najvišeg ranga. Fabrike "Krup" su tokom oba svetska rata proizvodile teško naoružanje za nemačku vojsku.

1889 - Na stogodišnjicu pada Bastilje u Parizu je, u prisustvu 395 delegata iz evropskih zemalja i Amerike, počeo prvi kongres Druge internacionale. Na kongresu je usvojena odluka o proslavi 1. maja kao dana međunarodne solidarnosti radnika.

1901 - U Beogradu je svečano otvoreno prvo radničko pozorište u Srbiji. Predstave su izvođene u kafani "Radnička kasina" na uglu Dečanske i Skopljanske ulice (sada Nušićeva).

1902 - U Sarajevu je, radi širenja prosvete i nacionalne svesti Srba u Bosni i Hercegovini, osnovano srpsko kulturno-prosvetno društvo "Prosvjeta", koje je imalo veliki broj članova i donatora i raspolagalo je znatnom imovinom. Zahvaljujući potpori "Prosvjete", prve generacije srpskih đaka i studenata iz BiH su masovnije počele da se školuju prema tadašnjim evropskim standardima. Društvo je otvorilo brojne čitaonice, štampalo niz knjiga, a u Sarajevu je otvorilo veliku Centralnu biblioteku. U "Prosvjeti" su bili aktivni mnogi značajni Srbi iz BiH, uključujući Aleksu Šantića, Petra Kočića, Vasilja i Šćepana Grđića, Đorđa Pejanovića, Peru Slijepčevića.

1913 - Rođen je američki državnik Lesli Linč King, poznat kao Džerald Ford, predsednik SAD od 1974. do 1977.

1918 - Rođen je švedski filmski režiser i scenarista Ingmar Ernst Bergman, trostruki dobitnik Oskara. Filmovi: "Leto sa Monikom", "Noć klovnova", "Osmeh letnje noći", "Sedmi pečat", "Divlje jagode", "Zimsko svetlo", "Lice", "Devičanski izvor", "Đavolje oko", "Tišina", "Persona", "Krici i šaputanja", "Licem u lice", "Zmijsko jaje", "Svet marioneta", "Fani i Aleksander".

1918 - Nemačka podmornica potopila je u Mediteranu u Prvom svetskom ratu francuski brod "Đemna", koji je prevozio vojnike, usmrtivši 442 osobe.

1933 - U Nemačkoj su zabranjene sve političke partije, osim nacističke (Nacionalsocijalistička radnička partija Nemačke).

1958 - U Iraku je ubijen kralj Fejsal, nakon vojnog udara. Pučisti su ukinuli monarhiju u Iraku i uspostavljen je republikanski režim. Oficiri-pučisti ubili su i prestolonaslednika Abdula Ilaha kao i predsednika vlade Arapske federacije Iraka i Jordana generala Nurija el Saida, a vlast je preuzeo general Abdul Karim Kasem. Irakom je, kao i Jordanom vladala dinastija Hašemita.

1965 - Američki satelit "Mariner 4", lansiran 1964, napravio je prve fotografije Marsa.

1971 - Sud u Stokholmu osudio je na doživotnu robiju dvojicu hrvatskih terorista, zbog ubistva jugoslovenskog ambasadora u Švedskoj Vladimira Rolovića.

1976 - Kina je u Africi okončala gradnju železničke pruge "Tanzam", koja je povezala Zambiju i luku Dar es Salam u Tanzaniji.

1988 - Iran je u Ujedinjenim nacijama optužio SAD za "varvarski zločin" zbog obaranja iranskog putničkog aviona u Persijskom zalivu.

1992 - Savezna Skupština SR Jugoslavije je za prvog predsednika vlade SRJ izabrala američkog poslovnog čoveka srpskog porekla Milana Panića.

1998 - Na Tajvan je kao učesnik seminara o naučnim i tehnološkim dostignućima doputovao kineski ministar Džu Lilan, postavši prvi član vlade NR Kine koji je stupio na tlo tog ostrva.

2000 - Sud u Majamiju naložio je najvećim američkim proizvođačima cigareta, proglasivši ih odgovornim za narušavanje zdravlja pušača u američkoj državi Florida, da plate kaznu od 145 milijardi dolara.

2006 - Skupština Srbije usvojila je zakon o ratifikaciji Ugovora o osnivanju energetske zajednice sa Evropskom unijom, čime je Srbija postala deo povezanog evropskog energetskog sistema.

2008 - U Parizu, drugog dana osnivačkog skupa Unije mediteranskih zemalja usvojena je Osnivačka deklaracija Mediteranske unije, u prisustvu predstavnika 43 zemlje. Osim članica Evropske unije, prisutni su bili i predstavnici niza drugih sredozemnih zemalja.

2008 - Tužilaštvo Međunarodnog krivičnog suda u Hagu podiglo je optužnicu protiv predsednika Sudana Omara Hasana al Bašira, navodno zbog genocida, zločina protiv čovečnosti i ratnih zločina počinjenih u Darfuru.

2010 - Umro je Ivan Jagodić, srpski pozorišni, filmski i televizijski glumac. Posebno je bio angažovan kao dramski glumac. Upamćen je, između ostalog, po karakterističnoj boji glasa i vrhunskoj dikciji.

2016 - Dogodio se masakr u Nici, Francuska. Napadač, stanovnik Nice rodom iz Tunisa, islamski ekstremista, uleteo je u masu okupljenu povodom obeležavanja nacionalnog praznika Francuske - Dana Bastilje. Ukupno je poginulo 87 osoba, a 458 je povređeno, odnosno ranjeno. Terorista je prvo upotrebljavao vatreno oružje, a potom je uletanjem kamionom u gusto zbijenu masu izazvao masakr obarajući ljude poput domina. Kamion težak 19 tona, u velikoj brzini, gazio je ljude na putanji dugoj dva kilometra duž poznatog šetališta uz more Promenad dez Angle.

2019 - Novak Đoković odbranio je titulu na Vimbldonu, pošto je u finalu pobedio Švajcarca Rodžera Federera. Trijumfom u meču koji je trajao pet časova, Đokovic je došao do svoje 16. gren slem titule u karijeri, a pete na Vimbldonu. Prethodno je ovaj turnir osvajao 2011, 2014, 2015. i 2018. godine. Bilo je to najduže finale u istoriji Vimbldona.

Dogodilo se na današnji dan, 15.07.

Na današnji dan 1904. godine umro je ruski pisac Anton Pavlovič Čehov, čiji stil se odlikuje jednostavnošću, izvanrednim darom zapažanja i specifičnom atmosferom, bliskom impresionističkom postupku. Pozorištu je otvorio nove puteve i sam je stvorio novi dramski oblik "lirsku dramu". Izvršio je ogroman uticaj na svetsku literaturu, posebno dramu. Dela: drame "Galeb", "Tri sestre", "Ujka Vanja", "Višnjik", novele i pripovetke "Čovek u futroli", "Arhijerej", "Kuća na sprat", "Dušica", "Tri godine", "Ogrozd", "Paviljon broj 6", "Stepa", "Seljaci", "Činovnikova smrt", "U uvali", zbirke humoreski "Melpomenine bajke", "Šarene priče".



Danas je ponedeljak, 15. jul, 197. dan 2024

1099 - Krstaši su u Prvom krstaškom ratu zauzeli Jerusalim.

1291 - Umro je Rudolf I, osnivač dinastije Habzburg. Vladao je od 1273. do smrti 1291. U bici na Moravskom polju 1278. pobedio je češkog kralja Otakara II Pšemisla i od njega je preoteo Austriju, Kranjsku i Štajersku koje su, sa kasnije pripojenom Koruškom, postale jezgro naslednih habzburških zemalja, čime je udaren temelj Habzburške monarhije (Austrije).

1410 - Vojska poljskog kralja Vladislava II Jagela, uz pomoć čeških plaćenika, do nogu je potukla nemačke tevtonske vitezove u bici kod Tanenberga.

1606 - Rođen je holandski slikar Harmens van Rajn Rembrant, jedan od najvećih u istoriji slikarstva. Uradio je oko 650 uljanih slika, oko 300 gravira i oko 2.000 crteža, uključujući remek dela kao što su "Noćna straža", "Izgubljeni sin", "Čas anatomije doktora Tulpa", "Hristos kao baštovan", "Dobri Samarićanin", "Hodočasnici u Emausu", "Suknari", "Vitsavej", "Jakov blagosilja unuke", "Venera i Kupidon", "Verenici", "Flora", "Danaja", "Starica", "Jevrejska nevesta", "Porodični portret", "Predeo s vetrenjačom", više od 60 autoportreta, portrete svoje žene Saskije fan Ojlenburh, sina Tita, prijatelja Jana Siksa.

1663 - Rođen je je srpski pomorac i matematičar Marko Martinović. Rodom je bio iz Perasta u Boki Kotorskoj. Postao je ruski knez, stručnjak za hidrogradnju i brodogradnju. Kao nastavnik Pomorske akademije u Veneciji podučavao je i mladiće iz Rusije primljene na molbu cara Petra Velikog. U rodnom mestu je rukovodio jednom od najstarijih pomorskih škola na Jadranu. Autor je jedne rasprave o gradnji brodova, koja je bila posvećena Martinovićevom učeniku Dmitriju Galicinu.

1869 - Francuz Ipolit Mež Muris patentirao je margarin.

1881 - Kralj Milan Obrenović (tada knez) je srebrnim budakom udario temelj Srpskim državnim železnicama. Ovaj događaj zbio se pored mosta na Mokroluškoj rečici u blizini tadašnjeg Topčiderskog puta - nedaleko od današnje "Gazele". Time su započeti radovi na železničkoj mreži tadašnje Srbije. Prvi svečani voz na relaciji Beograd-Niš prošao je 4.septembra 1884. Najstarija pruga na teritoriji današnje Srbije puštena je u saobraćaj 20. avgusta 1854. i povezivala je Belu Crkvu s delom Banata koji je danas u Rumuniji.

1918 - Nemački general Erih Ludendorf naredio je sveopštu ofanzivu, čime je počela druga bitka na Marni u Prvom svetskom ratu. Bio je to poslednji pokušaj Nemačke da nadvlada savezničke snage na zapadnom frontu, ali je 4. avgusta 1918. okončan porazom nemačke armije, kao i u bici na Marni od 6. do 9. septembra 1914.

1929 - Umro je austrijski pisac Hugo fon Hofmanstal. Sarađivao je s Rihardom Štrausom, za čije je kompozicije pisao libreta. Dela: drame "Ticijanova smrt", "Luda i smrt", "Malo svetsko pozorje", "Bela lepeza", "Elektra", "Edip i Sfinga", "Čovek", "Salcburško veliko svetsko pozorje", "Kula", "Ćudljiv gospodin", libreta "Kavaljer s ružom","Arijadna na Naksu", "Žena bez senke", pripovetka "Bajka 672.noći", esej "Pismo lorda Čendosa".

1937 - Pušten je u eksploataciju kanal Moskva-Volga dug 128 kilometara, dubok 5,5 a širok 85 metara.

1942 - Posle tridesetak dana ogorčenih borbi Nemačke i Hrvatske jedinice su zauzele planinu Kozara u severozapadnoj Bosni, na kojoj je 3.500 boraca Drugog krajiškog partizanskog odreda branilo zbeg sa oko 80.000 srpskih civila pred ofanzivom 40.000 nemačkih, hrvatskih ustaških i domobranskih vojnika. Spaljena su sva srpska sela, pobijen veliki deo stanovništva, uključujući 540 ranjenika, a oko 60.000 civila oterano je u koncentracione logore, mahom u Jasenovac.

1945 - Italija je u Drugom svetskom ratu formalno objavila rat doskorašnjem savezniku Japanu.

1958 - Američke snage su se iskrcale u Libanu i intervenisale na zahtev predsednika Kamija Šamuna, omogućivši mu da se ponovo kandiduje za šefa države.

1968 - Putnički avioni "Aerofota" i "Pan Amerikena" počeli su redovno da lete na liniji Moskva-Njujork, što su bili prvi direktni letovi između Sovjetskog Saveza i SAD.

1974 - Na Kipru su oficiri iz Grčke i pripadnici kiparske Nacionalne garde, na podsticaj vojne vlade Grčke, u državnom udaru oborili predsednika, arhiepiskopa Makariosa III, koji je uspeo da izađe iz opkoljene predsedničke palate i privremeno napusti Kipar. Udar je izazvao veliku međunarodnu napetost i zaoštrio odnose Grčke i Turske, što je Ankara iskoristila da već 20. jula 1974. pod izgovorom "zaštite" turske zajednice na tom mediteranskom ostrvu, iskrca trupe koje su okupirale trećinu Kipra.

1975 - Sovjetski i američki vasionski brodovi "Sojuz 19" i "Apolo 18" lansirani su u orbitu oko Zemlje s namerom da se spoje u svemiru.

1983 - U napadu jermenskih terorista na prostorije turske vazduhoplovne kompanije na pariskom aerodromu "Orli", šest lica je poginulo.

1987 - Tajvan je posle 38 godina ukinuo vanredno stanje da bi usledili višepartijski izbori.

1995 - Vojska Šri Lanke okončala je najveću ofanzivu od 1987. protiv tamilskih pobunjenika, tokom koje je poginulo oko 300 osoba.

1996 - Prilikom pada holandskog vojnog teretnog aviona u vazduhoplovnoj bazi u Ajndhovenu poginule su 32 osobe.

1997 - Italijanski modni kreator Đani Versaće, jedan od najuticajnijih modnih kreatora krajem 20. veka, ubijen je u Majami Biču na Floridi, SAD.

1999 - Snage Južne Koreje potopile su severnokorejsku topovnjaču i oštetile nekoliko drugih ratnih brodova, u prvom pomorskom sukobu u Žutom moru od okončanja Korejskog rata 1953.

2006 - "Tviter" je počeo s radom kao javna društvena mreža. Tog dana na "Tviteru" su ostavljene 224 poruke. Jedan od osnivača "Tvitera" DŽek Dorsi poslao je prve poruke 21. marta 2006. a ovaj servis je postao dostupan javnosti nepuna četiri meseca docnije. Inženjeri "Tvitera" na petogodišnjicu tvrdili su da svakodnevno isporučuju po 350 milijardi poruka.

2007 - U napadima pobunjenika, uključujući bombaša samoubicu, na severozapadu Pakistana poginulo je najmanje 40 osoba a 30 je povređeno. Meta napada bili su građani koji su se zbog testiranja i regrutovanja za policiju okupili u gradu Dera Ismail Kan.

2008 - Predsednik Srpske narodne stranke (SNS) u Crnoj Gori, Andrija Mandić uputio je protestno pismo Milu Đukanoviću zbog više slučajeva kršenja ustavnih, građanskih i nacionalnih prava Srba u Crnoj Gori od strane zvaničnih predstavnika vlasti.

2008 - Predstavnici Međunarodnog komiteta Crvenog krsta obelodanili su da se na prostoru bivše Jugoslavije, kao posledica ratnih sukoba u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i na Kosovu i Metohiji od 1992. do 2000. još uvek vodi kao nestalo 17.188 osoba.

2009 - Evropska komisija usvojila je preporuku da Srbiji od početka 2010. budu ukinute vize za putovanja u zemlje EU. 2014 - U nesreći u moskovskom metrou, nedaleko od stanice Slavjanski Bulevar, 24 osobe su poginule a 271 je povređena, pošto je voz iskočio iz šina.

2016 - U Turskoj je pokušan državni udar. Pučisti su zauzeli niz institucija, blokirali oba glavna mosta na Bosforu u Istanbulu, i izdali saopštenje da su preuzeli vlast u zemlji. Pokušaj puča je na kraju propao, a podaci o broju žrtava se razlikuju. Poginulo je do 350 osoba a 2.185 je povređeno. Usledio je žestok obračun s vojskom i drugima koji su okarakterisani kao naklonjeni pučistima. Uhapseno je 15.846 osoba, od čega 10.012 vojnih lica, a čak 48.222 osobe su otpuštene iz drzave službe. Više desetina medija je zatvoreno.

2019 - Predsednik Francuske Emanuel Makron, doputovao je u dvodnevnu zvaničnu posetu Srbiji. Bila je to prva poseta predsednika Francuske Beogradu nakon 18 godina. Okupljenima pored spomenika zahvalnosti Francuskoj, na Kalemegdanu, predsednik Makron obratio se dugim govorom na srpskom jeziku. Poseta je osim političke dimenzije, i podsećanja na negdašnje bliske odnose dve zemlje, bila posvećena i ekonomskoj saradnji.

2021 - U Nemačkoj su se dogodile razorne poplave. Najobilnije padavine tokom poslednjih stotinu godina na zapadu te zemlje dovele su do 196 smrtnih slučajeva. Bila je to najsmrtonosnija prirodna katastrofa u Nemačkoj od poplava Severnog mora 1962. godine. Razorne poplave, tokom desetak dana, izazvale su 243 smrtna slučaja u više evropskih zemalja, najviše u Nemačkoj i Belgiji.

Dogodilo se na današnji dan, 16.07.

Na današnji dan 1858. godine rođen je srpski vojvoda Petar Bojović, oslobodilac Beograda 1918. Kao pitomac Artiljerijske škole učestvovao je u Srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878, a u Srpsko-bugarskom ratu 1885. istakao se hrabrošću u borbama na Vrabči, Slivnici, u Dragomanskom tesnacu, kod Pirota i Caribroda (sadašnji Dimitrovgrad). U Prvom balkanskom ratu 1912. i 1913. kao načelnik Štaba Prve armije izuzetno je doprineo pobedama nad Turcima u Kumanovskoj i Bitoljskoj bici. U Drugom balkanskom ratu 1913. probio je bugarske položaje na Rajčanskom ridu, što je odlučilo ishod i Bregalničke bitke i rata. U Prvom svetskom ratu komandovao je Prvom armijom 1914. u Cerskoj bici i oslobodio Šabac, a dužnost nije napustio ni posle ranjavanja. Posle mučkog napada Bugara 1915, s neuporedivo slabijim snagama sprečio ih je da prodru na Kosovo, što je omogućilo odstupanje srpske vojske. U januaru 1916. je, umesto obolelog vojvode Radomira Putnika, postao načelnik Štaba Vrhovne komande i organizovao je prebacivanje vojske na Krf i u Bizertu, a od septembra do novembra 1916. rukovodio je ofanzivom u kojoj su zauzeti Kajmakčalan i Bitolj. Zbog neslaganja sa savezničkom komandom o širini fronta dodeljenog srpskoj vojsci, u aprilu 1918. je smenjen i postavljen za komandanta Prve armije, koja je posle proboja Solunskog fronta zauzela Veles i Ovče polje, kod Kumanova razoružala Bugare, produžila gonjenje brojčano jače nemačke Druge armije i razbila je južno od Niša bez pomoći saveznika, koji su zaostali 200 kilometara. Na čelu Prve armije 1. novembra 1918. oslobodio je Beograd. Umro je 1945. u Beogradu i sahranjen je bez službenih počasti.



Danas je utorak, 16. jul, 198. dan 2024.

1533 - Prema naredbi španskog osvajača Fransiska Pisara, ubijen je vladar Inka Ataualpa, iako je platio traženi otkup: jednu sobu punu zlata i dve pune srebra.

1661 - Stokholmska banka izdala je prve banknote u Evropi.

1723 - Rođen je engleski slikar Džošua Rejnolds, jedan od najvećih svetskih portretista, osnivač Kraljevske umetničke akademije 1768. i njen prvi predsednik. Snažno je uticao na englesko slikarstvo, ne samo umetničkim delima nego i kao autor zanimljivih rasprava o slikarstvu.

1796 - Rođen je francuski slikar Žan Batist Kamij Koro, autor intimnog pejzaža, sa izuzetno istančanim osećajem za tonove. Njegove ženske figure, obično u enterijeru, odlikuju se retkom delikatnošću strukture. Uradio je oko 2.000 slika, 300 crteža i desetak grafika.

1809 - U Peruu je izbio ustanak protiv španskih kolonijanih vlasti.

1867 - Žozef Monije patentirao je u Parizu ojačani beton.

1872 - Rođen je norveški polarni istraživač Rual Amundsen, prvi čovek koji je osvojio Južni pol. Poginuo je u junu 1928. u avionskoj nesreći, pokušavajući da pronađe nestalu italijansku ekspediciju koja je krenula ka Severnom polu. Napisao je delo "Južni pol".

1890 - Umro je švajcarski pisac Gotfrid Keler, najveći pripovedač nemačkog govornog područja u Švajcarskoj. Istančanim humorom i sa simpatijama je opisivao svoje sunarodnike. Dela: zbirke pripovedaka "Ljudi iz Zeldvile", "Ciriške novele", "Sedam legendi", "Epigram", romani "Zeleni Hajnrih", "Martin Zalander".

1896 - Rođen je norveški političar Trigve Li, prvi generalni sekretar Ujedinjenih nacija od 1946. do 1952. Pre Drugog svetskog rata bio je sekretar Socijalističke partije Norveške i ministar pravosuđa, a posle nemačke invazije na Norvešku 1940. šef diplomatije u izbegličkoj vladi u Londonu.

1911 - Rođena je američka pozorišna i filmska glumica Virdžinija Katarina Mekmat, poznata kao Džindžer Rodžers, koja je svetsku slavu stekla kao partnerka Freda Astera u brojnim romantičnim mjuziklima, elegantnim i ljupkim igračkim numerama. Filmovi: "Mače po profesiji", "Zvižduk u noći", "Ne kladi se na ljubav", "Veseli razvod", "Ponoćna zvezda", "Hoćemo li plesati", "Priča o Vernon i Ireni Kastl", "Kiti Foil" (Oskar), "Major i Malena", "Roberta".

1917 - Boljševici su pokušali da prigrabe vlast u Rusiji ali nisu uspeli, posle čega se njihov vođa Lenjin povukao u ilegalu, dok je njegov bliski saradnik Lav Trocki uhapšen.

1921 - Rođen je francuski modni kreator Gi Laroš, jedan od najvećih "modnih diktatora" 20. veka.

1925 - U Bagdadu je počela da zaseda prva izabrana skupština Iraka.

1945 - SAD su u pustinji Novog Meksika izvršile prvu probu atomske bombe, pod šifrovanim nazivom "Triniti", na kojoj je od 1942. pod vođstvom atomskog fizičara Roberta Openhajmera radila "armija" od oko 150.000 stručnjaka raznih profila.

1950 - Na stadionu "Marakana" u Rio de Žaneiru, Urugvaj je pred 199.000 gledalaca - bio je to najveći broj gledalaca koji je ikad prisustvovao jednoj fudbalskoj utakmici - u finalu svetskog prvenstva pobedio domaćina Brazil sa 2:1, osvojivši drugi put svetski fudbalski šampionat.

1951 - Objavljen je "Lovac u žitu" kultna knjiga Džeroma Dejvida Selindžera. "Lovac u žitu" čija je tema tinejdžerska zbunjenost, bes, otuđenje, seksualnost, je neobično brzo postao kulturološki fenomen, ukupno prodat u više od 65 miliona primeraka.

1969 - U istorijsku misiju ka Mesecu je poleteo američki vasionski brod "Apolo 11" s astronautima Nilom Armstrongom, Edvinom Oldrinom i Majklom Kolinsom, iz kojeg su 20. jula 1969. prvi ljudi kročili na tlo Zemljinog prirodnog satelita - Armstrong i Oldrin.

1979 - Sadam Husein je preuzeo dužnost predsednika Iraka.

1985 - Umro je nemački pisac Hajnrih Teodor Bel, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1972, majstor kratke priče. Najprevođeniji je nemački pisac posle Drugog svetskog rata. Dela: romani "I ne reče ni reči", "Kuća bez čuvara", "Bilijar u pola deset", "Mišljenja jednog klovna", "Grupna slika s damom", zbirke pripovedaka "Putniče, naiđeš li u Spa...", "Sabrano ćutanje doktora Murkea", pripovetke "Voz je bio tačan", "Na kraju službenog puta", "Izgubljena čast Katarine Blum".

1989 - Umro je austrijski dirigent Herbert fon Karajan, jedan od najvećih dirigenata 20. veka, koji je decenijama dominirao svetskom muzičkom scenom, izvodeći žestokom emotivnošću i preciznošću veliki operski i koncertni repertoar. Vrhunski nivo je postigao dirigujući Berlinskom filharmonijom i orkestrom Bečke državne opere. Po majčinoj liniji bio je srpskog porekla.

1990 - Na Filipinima je u zemljotresu poginulo više od 1.600 osoba.

1995 - Umro je engleski pisac Stiven Harold Spender. Počeo je da piše poeziju pod uticajem Španskog građanskog rata u kojem se borio na strani republikanaca. Docnije se odrekao ultralevih uverenja i priklonio se idejama liberalizma, a lirika mu je postala nežnija i romantičnija. Dela: zbirke pesama "Nepokretno središte", "Ruševine i vizije", "Rub bića", "Plemeniti dani", roman "Zaostali sin", zbirka priča "Zapaljeni kaktus", eseji "Razorni element", "Stvaralački element", "Borba modernih", "Tridesete i posle", autobiografski spis "Svet u svetu".

2002 - Irska republikanska armija uputila je javno izvinjenje porodicama civila koji su poginuli tokom njene 30-godišnje borbe za otcepljenje Severne Irske od Britanije. Izvinjenje je stiglo na 30. godišnjicu tzv. krvavog petka 1972. kad je IRA u Belfastu aktivirala 20 bombi i stradalo je sedam civila i dva vojnika. Tokom 30 godina u akcijama IRE stradalo je 1.800 osoba.

2005 - Bombaš samoubica digao je u vazduh kamion cisternu kod šiitske džamije u iračkom gradu Musajebu, usmrtivši 90 lica.

2007 - Umro je Mihail Kanonov, glumac, narodni umetnik Rusije. Posle završetka Pozorišne akademije 1963. godine bio je član moskovskog "Malog teatra" da bi zatim prešao u filmski studio "Maksim Gorki". Kanonov je igrao u više od 50 filmova, debitovao je u filmu Ivana Pirjeva "Zajednički drug", a publika ga je upamtila po filmovima "Početak", "Andrej Rubljov", "Velika promena", "Zbogom i oprosti". Poslednju ulogu odigrao je u televizijskoj seriji "U prvom krugu" snimljenoj prema romanu Aleksandra Solženjicina.

2007 - Najmanje 80 lica ubijeno je a 150 ranjeno u Kirkuku, gradu na severu Iraka, u dva napada automobilima bombama na kancelariju Patriotskog saveza Kurda kao i na jednu pijacu.

2007 - U zemljotresu jačine 6,8 Rihtera s epicentrom u Japanskom moru, koji je pogodio obalu najvećeg japanskog ostrva Honšu poginulo je devet, povređeno blizu 1.000 osoba, dok je više od 12.000 evakuisano.

2008 - Istražni komitet pri Glavnom tužilaštvu Rusije saopštio je da su rezultati analiza uzoraka DNK potvrdili da su posmrtni ostaci pronađeni u jednoj šumi kraj Jekaterinburga pripadali careviću Alekseju i kneginji Mariji Romanov, potomcima poslednjeg ruskog cara Nikolaja II. Carska porodica masakrirana je u noći 16. na 17. jul 1918. u Jekaterinburgu (u sovjetsko vreme Sverdlovsk) na Uralu. 2014 - Okružni sud u Hagu doneo je presudu da je država Holandija odgovorna za smrt više od 300 lica prilikom pada Srebrenice 1995. godine.

2019 - Ursula fon der Lajen izabrana za novu predsednicu Evropske komisije. Nova predsednica EK u političkim smernicama navela je da želi da potvrdi evropsku perspektivu za Zapadni Balkan. Fon der Lajen dolazi iz redova nemačke Hrišćansko demokratske unije (CDU). U političkim vodama nalazi se od 1990, u predsedništvo CDU ulazi 2004. godine, da bi 2010. postala zamenica predsednice partije Angele Merkel. Bila je ministar za porodicu, za rad i socijalna pitanja, a od 2013. do 2019. ministar odbrane Nemačke.

Dogodilo se na današnji dan, 17.07.

Na današnji dan 1946. streljan je Dragoljub Draža Mihailović, komandant Jugoslovenske vojske u Otadžbini (četnički pokret). U Drugi svetski rat ušao je kao pukovnik, a izbeglička vlada mu je dodelila čin generala, kao i mesto ministra vojnog. Učestvovao je u oslobodilačkim ratovima 1912-1918. U međuratnom periodu izvesno vreme bio je vojni ataše u Pragu i Sofiji. Nakon kapitulacije 1941. odlučio se na otpor okupatoru, što je započeo polovinom maja 1941. Odmazde koje je sprovodio okupator vremenom su ga primorale na taktiziranje, što će imati za posledicu da se Britanci i Amerikanci odluče da podrže efikasniji Partizanski pokret (Narodnooslobodilačka vojska), koji je predvodio Josip Broz Tito. Ulazak sovjetskih jedinica u Srbiju u jesen 1944. označio je i konačno slom Mihailovićevog pokreta. Osuđen je s obrazloženjem da je sarađivao sa okupatorom, kao i zbog zločina njegovih potčinjenih. Predsednik SAD Hari Truman odlikovao ga je Legijom časti, posthumno 1948, zbog spasavanja američkih pilota. Rehabilitovan je odlukom Skupštine Srbije 2004. godine.



Danas je sreda, 17. jul, 199. dan 2024.

1453 - U bici kod Kastijona Francuzi su potukli Engleze. Ova francuska pobeda označila je kraj Stogodišnjeg rata.

1804 - Iz beogradske tvrđave su niz Dunav pobegle starešine turskih Janičara, dahije Aganlija, Kučuk Alija, Mula Jusuf i Mehmed Fočih, koji su prethodno tokom seče knezova poubijali najviđenije i najuglednije srpske prvake, što je bio neposredan povod Prvog srpskog ustanka. Namera im je bila da se dočepaju Vidina u današnjoj Bugarskoj, ali ih je pohvatao Milenko Stojković, jedan od vođa Prvog srpskog ustanka.

1874 - Ministarstvo prosvete odobrilo je Pravilnik (statut) Srpskog Lekarskog društva. Pored staleških pitanja Društvo se bavilo i stručnim radom vezanim za medicinske, zdravstvene i socijalne prilike u srpskom narodu. Kada je započelo s radom Srpsko Lekarsko društvo imalo je devet redovnih, jednog počasnog i 34 dopisna člana iz unutrašnjosti, kao i 24 člana iz drugih zemalja. Osnivači su bili: Aćim Medović, Jovan Mašin, Đorđe Klinkovski, Jovan Valenta, Panajot Papakostopulos, Josif Holjec, Bernard Bril, Sava Petrović, Julijus Lenk, Marko Polak, Vladan Đorđević, Petar Ostojić i zubni lekar Ilija Ranimir. Ubrzo su im se pridružili i Josif Pančić i Mladen Janković.

1899 - Rođen je američki filmski glumac Džejms Kegni, umetnik nesvakidašnje energije i ekspresivnosti, koji je u žanru kriminalističkog filma bio personifikacija "anđela garava lica", folklornog heroja epohe prohibicije i velike ekonomske krize. Filmovi: "Državni neprijatelj", "Grešnikov odmor", "Prolaz za pakao", "Huk gomile", "Pobednik uzima sve", "Anđeli garava lica", "San letnje noći", "Oklahoma Kid", "Jenki Dudl Dandi" (Oskar), "Krv na suncu", "Belo usijanje", "Cena slave", "Čovek sa hiljadu lica", "Jedan, dva, tri", "Regtajm".

1928 - Umro je srpski geolog Svetolik Radovanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor Univerziteta u Beogradu, ministar. Reformisao je srpsko rudarsko i šumarsko zakonodavstvo, a 1892. s geologom Jovanom Žujovićem osnovao je Srpsko geološko društvo. Kao ministar je doneo prva pravila rudarsko-bratinske kase za osiguranje rudara, ustanovio nedeljno-praznične škole za šegrte i izdao prvi godišnjak rudarskog odeljenja ministarstva privrede. Dela: "Uvod u geologiju istočne Srbije", "O trusu", "Podzemne vode", "Lijas kod Rgotine", "Lijas kod Dobre", "Crnajka s naročitim obzirom na njen Doger", "Donjolijaska fauna sa Vrške Čuke", "Kelovej kod Vrške Čuke", "Belemnites ferraginensis nov. spec. iz klauskih slojeva istočne Srbije", "O velikom šarijažu u istočnoj Srbiji".

1928 - Rođen je Džo Morelo, američki džez bubnjar, član proslavljenog kvarteta Dejva Brubeka. Morelo je sa Brubekovim kvartetom svirao neka od najznamenitijih džez ostvarenja uopšte, poput "Take Five". Njihov album "Time Out" prvi je džez album prodat u više od milion primeraka. Morelo je proglašen za najboljeg bubnjara u izboru časopisa "Daunbit" (Downbeat).

1959 - Umrla je američka pevačica Bili Holidej, nazvana "kraljicom džeza i bluza". Prema muzičkim kritičarima, još se ni jedan džez pevač nije približio njenim interpretacijama. Bili Holidej ostala je do danas u mnogo čemu sinonim za te oblasti muzičkog stvaralaštva. Bila je i veliki borac protiv rasne segregacije.

1975 - U orbiti oko Zemlje spojili su se sovjetski i američki vasionski brodovi "Sojuz 19" i "Apolo 18", a komandanti letelica Aleksej Leonov i Tom Staford rukovali su se i razmenili čestitke, pri čemu je Rus govorio engleski, a Amerikanac ruski.

1994 - Brazil je na svetskom fudbalskom prvenstvu u SAD osvojio četvrtu šampionsku titulu, što do tada nikome nije uspelo.

1995 - Umro je argentinski automobilski as Huan Manuel Fanđo, petostruki svetski šampion u "Formuli-1". Bio je prvak sveta 1951, 1954, 1955, 1956. i 1957.

1998 - Na konferenciji u Rimu usvojen je Rimski statut, čime je omogućeno osnivanje Međunarodnog krivičnog suda. Ideja konferencije u Rimu na kojoj je usvojen statut suda bila je da svaka zemlja donese zakone na osnovu kojih bi bilo moguće suditi i političarima i visokim oficirima ukoliko počine zločine. Međunarodni krivični sud u Hagu ustrojen je četiri godine docnije.

2005 - Umro je bivši premijer Velike Britanije ser Edvard Hit, za čijeg je mandata od 1970. do 1974. Britanija ušla u Evropsku ekonomsku zajednicu, današnju Evropsku uniju.

2008 - Tužilaštvo za ratne zločine Srbije podnelo je zahtev za sprovođenje istrage protiv Fatmira Ljimaja i još 27 pripadnika terorističke tzv. Oslobodilačke vojske Kosova. Osumnjičeni se terete da su od juna do oktobra 1998. Na području opština Lipljan, Štimlje i Glogovac na Kosovu i Metohiji, delujući u sastavu tada formirane 121. brigade tzv. OVK, protivpravno zatvorili 35 civila, od kojih su 22 lišili života. Haški tribunal je krajem 2005. godine oslobodio Fatmira Ljimaja krivice.

2019 - Preminuo je Nikola Hajdin, profesor i dekan Građevinskog fakulteta u Beogradu, član i predsednik SANU. Predavao je kao gostujući profesor na Saveznoj visokoj školi (ETN) u Cirihu. Bio je član pet inostranih akademija, Slovenačke akademije znanosti i umetnosti, Nacionalne akademije Atine, Evropske akademije nauka, umetnosti i literature (Pariz), Evropske akademije nauka (Salcburg), Evropske akademije nauka (Lijež). Dao je izuzetan doprinos u primeni numeričkih metoda u Teoriji elastičnosti i Teoriji konstrukcija, kao i iz oblasti Teorije tankozidnih nosača. Poslednjih godina posebno se bavio nelinearnim dinamičkim problemima mehanike. Autor je preko 230 stručnih radova, od čega je približno polovina objavljena u inostranim časopisima. Glavna dela: železnički most preko Save u Beogradu (sa Lj. Jevtovićem, 1979), drumski most preko Dunava u Novom Sadu (1981), lučna brana "Glažnje" u Makedoniji (1967), most preko Visle u Poljskoj.

Dogodilo se na današnji dan, 18.07.

Na današnji dan 1870. godine Vatikanski koncil proglasio je dogmu "O papskoj nepogrešivosti". Uprkos raširenoj predstavi, dogma se ne odnosi na njegovu ličnu nepogrešivost, već samo na oblast njegovih tumačenja verskih pitanja.

Danas je četvrtak, 18. jul, 200. dan 2024. godine.

64 - Rim je u požaru, koji je prema legendi podmetnuo car Neron, što istorijski izvori ne potvrđuju, izgoreo gotovo do temelja. Neron je za požar optužio hrišćane i podvrgao ih je surovim represalijama.

1374 - Umro je italijanski pisac Frančesko Petrarka, najznačajniji prethodnik renesanse. U francuskom gradu Avinjon, gde je dugo živeo, sreo je lepu Lauru kojoj je posvetio zbornik od 366 soneta, kancona i madrigala, poznat kao "Kanconijer". U tom intimnom dnevniku pesnički je oblikovao svoja najtananija osećanja. Snažno je uticao na italijansku i svetsku književnost, uključujući dubrovačke poete 15. i 16. veka. Bavio se i istorijom i filozofijom i iz tog opusa se ističe ep "Afrika" u kojem je opisao Drugi punski rat.

1536 - Odlukom Parlamenta u Engleskoj je poništena vlast pape.

1610 - Umro je italijanski slikar Mikelanđelo Merizi da Karavađo, koji je odlučno prekinuo s idealističkim shvatanjem slikarstva i orijentisao se ka naturalizmu. Služio se kontrastima jarkog svetla i dubokih senki. Znatno je uticao na francusko i holandsko slikarstvo 17. veka.

1635 - Rođen je engleski fizičar Robert Huk, sekretar Kraljevskog društva u Londonu. Usavršio je barometar, teleskop i mikroskop i prvi otkrio ćelijsku strukturu biljaka. Dokazao je okretanje Zemlje i gravitaciju nebeskih tela i autor je zakona o istezanju elastičnih tela ("Hukoov zakon").

1721 - Umro je francuski slikar Žan Antoan Vato, tipičan predstavnik rokokoa, čije je slikarstvo odmerenog kolorita i osetljivog crteža uglavnom bilo posvećeno temama iz života aristokratije.

1811 - Rođen je engleski pisac Vilijam Mejkpis Tekeri, oštar kritičar društvenih odnosa u tadašnjoj Engleskoj. Njegova dela su najčešće oblikovana kao biografije ponekad i porodične istorije. Dela: romani "Vašar taštine", "Henri Ezmond", "Istorija Pendenisa", "Njukamovi", "Virdžinijanci", satira "Knjiga o snobovima", književne kritike "Engleski humoristi XVIII veka", istorijsko delo "Četiri Džordža".

1817 - Umrla je engleska književnica Džejn Ostin, koja je u romanima realistički slikala svakodnevni život provincijske Engleske. Zapleti njenih romana protkani su humorom i blagom ironijom. Dijalog je neobično vešto vođen. Dela: romani "Razum i osećajnost", "Gordost i predrasuda", "Mensfild park", "Ema", "Nortagentska opatija", "Nagovaranje".

1868 - Postavljen je kamen temeljac zgrade Narodnog pozorišta u Beogradu, čemu je presudno doprinelo gostovanje u prestonici Srbije glumaca iz Novog Sada 1867. Oduševljen predstavom "Gospođe i husari", knez Srbije Mihailo Obrenović je obećao da će o svom trošku podići zgradu i osnovati stalno pozorište. Kamen temeljac postavio je kralj Milan Obrenović (tada knez). Narodno pozorište je svečano otvoreno u oktobru 1869. prigodnim komadom "Posmrtna slava kneza Mihaila". Prvi upravnik srpskog nacionalnog teatra bio je Jovan Đorđević, profesor, književnik, novinar, vaspitač potonjeg kralja Aleksandra Obrenovića. Đorđević je i autor teksta srpske himne - "Bože pravde". Pretpostavlja se da je autor projekta bio arhitekta Aleksandar Bugarski. Zdanje Narodnog pozorišta bilo je tada, osim Kapetan Mišinog zdanja, najraskošnija građevina u Beogradu.

1872 - Umro je meksički državnik Benito Pablo Huares, nazvan "Vašington Meksika", koji je kao predsednik od 1858. do 1865. i od 1867. do 1872. odvojio crkvu od države i sproveo niz mera značajnih za socijalni i ekonomski razvitak zemlje. Od 1858. u trogodišnjem građanskom ratu predvodio je borbu protiv reakcionarnih krugova koji su oborili zakonitu vladu, a u vreme francuske intervencije od 1861. do 1867. borbu za nezavisnost zemlje, okončanu porazom intervencionista i streljanjem njihovog eksponenta cara Maksimilijana Habzburškog.

1876 - Umro je srpski istoričar Janko Šafarik, osnivač Beogradskog muzeja, profesor Liceja u Beogradu, potpredsednik Društva srpske slovesnosti i predsednik Srpskog učenog društva. Poreklom je bio iz poznate slovačke intelektualne porodice. Osnovno polje njegovog interesovanja bila je istoriografija. Bavio se i arheologijom i numizmatikom, posebno sakupljanjem starog srpskog novca. Dela: "Opisanije sviju dosad poznatih srbskih novaca", "O priloženim grbovima srbskih zemalja i vladatelja", "Srbski spomenici mletačkog arhiva", "Hrisovulja cara Stefana Dušana", "Žitije Stefana Uroša III", "Život despota Stefana Lazarevića".

1877 - Rođen je srpski vizantolog Dragutin Anastasijević, klasični filolog i istoričar. Učenik Karla Krumbahera, klasičar, paleograf, medievist, Anastasijević je osnivač beogradske vizantološke škole. Bio je profesor Univerziteta u Beogradu i član Srpske akademije nauka. Proučavao je vizantijsku kulturu i književnost i srpsko-vizantijske odnose.

1883 - Rođen je ruski revolucionar jevrejskog porekla Lav Borisovič Rozenfeld (Kamenjev), jedan od prvaka Sovjetske Rusije posle Oktobarske revolucije 1917. Od 1918. do 1926. bio je predsednik Moskovskog sovjeta, potom zamenik predsednika Sovjeta narodnih komesara (vlada) i jedan od vođa "nove opozicije". U staljinističkim "čistkama" uhapšen je 1935. i na montiranom procesu osuđen na pet godina robije, a na novom procesu 1936. na smrt pod optužbom da je, kao "neprijatelj naroda", kovao zaveru. Posthumno je rehabilitovan.

1887 - Rođen je vođa norveških nacista Vidkun Kvisling, predsednik okupacione vlade Norveške u Drugom svetskom ratu od 1942. do 1945. Njegovo ime je postalo sinonim za izdajstvo. Osnovao je 1933. nacističku stranku i tokom agresije nacističke Nemačke na Norvešku u aprilu i maju 1940. aktivno je pomagao okupatore. Osuđen je na smrt i streljan u oktobru 1945.

1909 - Rođen je ruski političar Andrej Andrejevič Gromiko, 28 godina sovjetski ministar inostranih poslova. U Drugom svetskom ratu bio je sovjetski ambasador u SAD, zatim u Ujedinjenim nacijama, gde je bio poznat kao "mister njet". Sovjetsku diplomatiju predvodio je od 1957. do 1985. Na članstvo u Politbirou vladajuće Komunističke partije podneo je ostavku 30. septembra 1988. a sutradan i na položaj predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta Sovjetskog Saveza na kojem se nalazio od 1985.

1918 - Rođen je južnoafrički pravnik i državnik Nelson Rolihlahija Mandela, predsednik Južne Afrike i vođa Afričkog nacionalnog kongresa i borbe protiv aparthejda. Južnoafrički režim ga je 1962. osudio na pet godina, a 1964. na doživotnu robiju. Iz zatvora je, posle ogromnog pritiska svetskog javnog mnjenja kao i javnosti Južne Afrike, pušten 1990. a šef države postao je 1994.

1921 - Rođen je prvi američki astronaut Džon Glen, koji je u kosmičkom brodu "Merkjuri-Atlas 6" 20. februara 1962. tri puta obleteo oko Zemlje.

1925 - Objavljena je knjiga Adolfa Hitlera "Majn Kampf" (1. deo), u kojoj je izložena "teorija" o superiornosti arijevske rase, što po njegovom tumačenju znači Germana. Knjiga sadrži autobiografske momente ali u osnovi je razrada Hitlerovog političkog koncepta. Ova rasistička konstrukcija dobijaće vremenom sve oštrije oblike, sve do realizacije "Konačnog rešenja" tokom Drugog svetskog rata.

1933 - Rođen je ruski pisac Jevgenij Aleksandrovič Jevtušenko, predvodnik pesničke generacije u poststaljinističkoj eri. U početku je na tradicijama Baljmonta, Majakovskog i Jesenjina, pisao angažovanu poeziju. Kasnije se okrenuo čistijoj lirici. Dela: zbirke pesama i poema "Drum Entuzijasta", "Luk i lira", "Jabuka", "Nežnost", "Motorni čamac za vezu", "Hidrocenrala u Bratsku", "Padaju beli snegovi", "Pesnik je u Rusiji više nego pesnik", "Očinji sluh", roman "Jagodnjak", priče "Četvrta Meščanska", "Kokošiji bog", "Ardabiola".

1938 - Rođen je srpski slikar, akademik Radomir Reljić. Gimnaziju je učio u Zrenjaninu, a diplomirao je na Akademiji lepih umetnosti u Beogradu 1961. u klasi profesora Zorana Petrovića. Bio je redovi porofesor na katedri za slikarstvo i crtanje FLU. Dobitnik je više priznanja: nagrada "Politike" 1965. zatim na izložbi u Slovenj Gradecu, prve nagrade na 3. trijenalu jugoslovenske umetnosti 1967. treće nagrade na izložbi u Lajbnicu iste godine. Veliku plaketu Univerziteta umetnosti dobio je 1988. a nagradu 18. Memorijala Nadežde Petrović 1994.

1942 - SAD su objavile rat Bugarskoj, Mađarskoj i Rumuniji, satelitima Nemačke.

1951 - Američki bokser afričkog porekla Džersi Džo Volkot je u 37. godini osvojio titulu svetskog prvaka u teškoj kategoriji, postavši najstariji bokser kojem je to uspelo.

1971 - Šest emirata u Persijskom zalivu - Abu Dabi, Dubai, Šardža, Adžman, Um el Kajvajn i Fudžajra - sklopilo je sporazum o osnivanju zajednice: Ujedinjenih Arapskih Emirata. Sporazum je stupio na snagu u decembru 1971, a u februaru 1972. zajednici se priključio i Ras el Kajma.

1972 - Egipat je zatražio da Sovjetski Savez povuče svih 20.000 vojnih savetnika, optuživši Moskvu da nije poslala obećano oružje, što je označilo početak zaoštravanja odnosa dveju zemalja i približavanja Kaira Vašingtonu.

1991 - Predsedništvo SFRJ donelo je većinom glasova odluku o premeštanju jedinica JNA sa teritorije Slovenije u druge republike.

1992 - Ratni brodovi NATO i Zapadnoevropske unije uplovili su u Jadran radi kontrole sankcija UN protiv SR Jugoslavije, u prvoj takvoj operaciji u Evropi od Drugog svetskog rata.

1994 - U eksploziji u centru jevrejske zajednice u Buenos Ajresu, koju su podmetnuli islamski teroristi, poginulo je 96 osoba.

2003 - Britanska policija je objavila da je pronašla posmrtne ostatke dr Dejvida Kelija, jednog od ključnih svedoka manipulacija o navodnom oružju za masovno uništenje u Iraku. Navedeno je da je izvršio samoubistvo.

2006 - Najmanje 208 lica je poginulo, a šest se vode kao nestali u tropskoj oluji Bilis koja je pogodila jug Kine.

2007 - Najmanje 200 osoba izgubilo je život u avionskoj nesreći u Brazilu. Avion tipa Erbas A320, brazilske kompanije "TAM", sa 176 putnika i članova posade, zapalio se prilikom sletanja na aerodrom Kongonjas u Sao Paolu. Avion je po sletanju produžio kretanje, napustio pistu, probio zid oko aerodroma i prešavši preko trase autoputa udario u benzinsku pumpu i obližnji kargo terminal. Osim putnika u avionu, život je izgubio i veći broj osoba na zemlji.

2019 - U podmetnutom požaru u zgradi studija za animaciju "Kjoto enimejšn", Japan, poginulo je 36 osoba a 34 su povređene. Požar je podmetnula mentalno bolesna osoba.

2020 - Preminuo je Boško Marinko, srpski i jugoslovenski rvač. Sportsku karijeru započeo je u Subotici (Partizan, Spartak). Titulu prvaka Jugoslavije osvajao je osam puta. Za reprezentaciju Jugoslavije nastupao je od 1962. do 1972. godine. U dva navrata je učestvovao na Olimpijskim igrama, 1968. u Meksiku, i 1972, u Nemačkoj, Minhen. Godine 1969. postao je prvak Evrope, u Modeni, Italija. Osvajač je prvog mesta na Mediteranskim igrama 1971. u Izmiru, Turska.

2021 - Preminuo je Nenad Stekić, atletičar. Sedamdesetih 20. veka pet godina u nizu bio je prvi na svetskim rang listama. Stekić je bio prvi beli atletičar koji je u skoku u dalj dospeo do rezultata 8,45 metara. Čak 144 puta preskočio je 8 metara. Osvojio je tri srebrne medalje na evropskim prvenstvima, dve na mediteranskim igrama, kao i zlatnu i srebrnu medalju na univerzijadi.

Dogodilo se na današnji dan, 19.07.

Na današnji dan 1855 rođen je vojvoda srpske vojske Živojin Mišić, učesnik svih ratova Srbije od 1876. do 1918, jedan od najbriljantnijih vojskovođa Prvog svetskog rata


Daanas je petak, 19. jul, 201. dan 2024.

1427 - Umro je srpski vladar i pisac Stefan Lazarević, nazvan Stefan Visoki, knez od 1389. do 1402. potom despot, sin kneza Lazara Hrebeljanovića. U prvo vreme vladao je očevim zemljama uz pomoć majke kneginje Milice i do 1402. priznavao je vlast turskog sultana Bajazita I, na čijoj se strani borio u bitkama na Rovinama 1395. kod Nikopolja 1396. i kod Angore 1402. Sultan mu je poklonio oblast Vuka Brankovića sa Prištinom i Peći. Posle poraza Bajazita kod Angore od strane Tamerlana, osamostalio se i približio Ugarskoj od koje je 1403. dobio Mačvu i Beograd koji je proglasio prestonicom a 1421. nasledio je Zetu. Godine 1412. objavio je Rudarski zakonik, važan pravni spomenik koji sadrži i statut grada Novo Brdo (najznačajniji rudnik srednjovekove Srbije). Podigao je manastir Manasiju, okupljao učene ljude i literate, nezavisno od porekla, poput Konstantina Filozofa. Podsticao je prepise i prevode knjiga, i sam se bavio književnošću - napisao je poslanicu "Slovo ljubve", delo neprevaziđene književne vrednosti. Sa grčkog je preveo "(Povest) O budućim vremenima", napisao je "Nadgrobno ridanje nad knezom Lazarom", i "Natpis na kosovskom stubu". Srpska pravoslavna crkva ga je proglasila za svetitelja.

1545 - Brod "Meri Rouz", ponos ratne flote engleskog kralja Henrija VIII, potonuo je u kanalu Solent između obale južne Engleske i ostrva Vajt, odvukavši u smrt više od 700 ljudi.

1814 - Rođen je američki pronalazač Semjuel Kolt, prema čijem je prezimenu nazvan revolver koji je konstruisao.

1834 - Rođen je francuski slikar, grafičar i vajar Iler Žermen Edgar Dega, virtuozni crtač, slikar kojeg je najviše zanimala živost i raznovrsnost pokreta. U početku realista, kasnije se približio impresionizmu. U uljanoj tehnici izradio je više sjajnih portreta, naročito u mladosti, kasnije se više služio pastelom. U zrelom dobu radio je gotovo isključivo figure (ciklusi "Balerina", "Kupačica", "Pralja") a potkraj života i sitne figure u vosku i glini.

1855 - Rođen je vojvoda srpske vojske Živojin Mišić, učesnik svih ratova Srbije od 1876. do 1918, jedan od najbriljantnijih vojskovođa Prvog svetskog rata.Vojno obrazovanje stekao je na Artiljerijskoj školi u Beogradu i austrijskoj Streljačkoj školi, a na Vojnoj akademiji u Beogradu od 1898. do 1904. predavao je strategiju. U srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878. uspešno je komandovao bataljonom, kao i u Srpsko-bugarskom ratu 1885. a 1904. je penzionisan zbog sumnje da je neprijateljski raspoložen prema oficirima-zaverenicima koji su 1903. ubili kralja Aleksandra Obrenovića. Zbog situacije u kojoj se Srbija našla posle austrougaske aneksije Bosne i Hercegovine aktiviran je 1909. U Prvom balkanskom ratu iskazao se kao sjajan strateg i jedan je od najzaslužnijih za pobedu nad Turcima 1912. u Kumanovskoj bici. U Balkanskim ratovima i na početku Prvog svetskog rata bio je pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande. Na sopstvenu molbu 15. novembra 1914, tokom Kolubarske bitke, postavljen je za komandanta Prve armije koja je zapala u veoma tešku situaciju. Uspeo je izuzetnim taktičkim potezima da zaposedne Suvoborski greben, a potom energičnim dejstvima potpuno razbije austrougarske trupe. Kolubarska bitka, posle koje je Mišić dobio čin vojvode, bila je sukob 300.000 austrougarskih vojnika sa 120.000 srpskih vojnika. Kao načelnik štaba Vrhovne komande srpske vojske rukovodio je 1918. pripremama za proboj Solunskog fronta i potom nezadrživom ofanzivom srpske vojske. Proboj Solunskog fronta koji je izvršila srpska vojska doveo je do kapitulacije prvo Bugarske i Austro-Ugarske, a zatim i drugih, što je dovelo do pobede saveznika u Prvom svetskom ratu. Dela: "Strategija", "Srpsko-turski rat". Preveo je "Taktiku" Vilijema Balka. Posthumno su objavljena njegova sećanja: "Moje uspomene".

1870 - Odgovarajući na uvredljivu depešu kancelara Ota fon Bizmarka, koji je priželjkivao rat u želji da slomi prevlast Francuske u Evropi i ubrza ujedinjenje Nemačke pod vođstvom Pruske, francuski car Napoleon III je Pruskoj objavio rat. Poraz Francuske u ovom ratu označiće kraj takozvanog Drugog carstva i okončanje bonapartističkih tradicija.

1883 - Na brdu Stražilovo iznad Sremskih Karlovaca sahranjeni su posmrtni ostaci srpskog pisca Branka Radičevića, 30 godina posle njegove smrti u Beču. Bio je to povod za veliku nacionalnu manifestaciju Srba sa teritorije tadašnje Austro-Ugarske monarhije.

1893 - Rođen je ruski pisac Vladimir Vladimirovič Majakovski, utemeljivač ruskog futurizma, koji je uticao na brojne ruske i evropske pesnike. Dela: zbirke pesama i poema "Ja!", "Vladimir Majakovski", "Oblak u pantalonama", "Rat i svet", "Čovek", "Sve što je napisao Vladimir Majakovski", "150.000.000", "Majakovski se smeška", "Majakovski se smeje", "Majakovski se ruga", "Pesme o revoluciji", "O tome", "Vladimir Iljič Lenjin", "Dobro!", drame "Stenica", "Hladan tuš".

1900 - Otvoren je pariski metro.

1937 - U Beogradu su održane velike demonstracije povodom podnošenja Skupštini na ratifikaciju konkordata između Vatikana i Kraljevine Jugoslavije. U događaju nazvanom kasnije "Krvava litija", žandarmerija je sprečila manifestacije sveštenstva i manje grupe vernika Srpske pravoslavne crkve. Konkordat koji je 1935. sklopila vlada Milana Stojadinovića nije ratifikovan zbog pritiska javnog mnjenja. Prvi takav ugovor poznat kao "Vormski konkordat" sklopili su 1122. papa Kalikst II i car "Svetog Rimskog Carstva" Henrih V. Kraljevina Srbija je potpisala Konkordat sa Vatikanom 1914. Pod tim terminom podrazumevaju se pravni sporazumi pojedinih država sa Rimskom stolicom, kojima se reguliše status Katoličke crkve i njenih vernika.

1956 - Lideri Jugoslavije, Indije i Egipta Josip Broz, Džavaharlal Nehru i Gamal Abdel Naser potpisali su tzv. Brionsku deklaraciju kojom su osudili blokovsku podelu sveta, što je bio prvi korak ka stvaranju Pokreta nesvrstanosti.

1996 - Predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić podneo je ostavku na sve javne funkcije.

2010 - Umro je Dejvid Voren, australijski izumitelj, pronalazač "crne kutije". Voren je počeo da radi na takvom uređaju 1953. nakon učešća u istrazi nesreće jednog aviona. Reč je o napravi za snimanje podataka o letu aviona kao i razgovora u pilotskoj kabini. Prototip koji se pojavio 1956. australijska Uprava za civilno vazduhoplovstvo odbacila je kao bezvredan. "Crna kutija" je danas obavezan, sastavni deo svih aviona.

2019 - Ramuš Haradinaj, čelnik vlade privremenih institucija u Prištini, podneo je neopozivu ostavku. Kao razlog ostavke naveo je poziv Specijalnog suda, koji ga je odredio kao osumnjičenog za zločine.

Dogodilo se na današnji dan, 20.07.

Danas je subota, 20. jul, 202. dan 2024.

1304 - Rođen je italijanski pisac Frančesko Petrarka, najznačajniji prethodnik renesanse. U francuskom gradu Avinjon, gde je dugo živeo, sreo je lepu Lauru kojoj je posvetio zbornik od 366 soneta, kancona i madrigala, poznat kao "Kanconijer". U tom intimnom dnevniku pesnički je oblikovao svoja najtananija osećanja. Snažno je uticao na italijansku i svetsku književnost, uključujući dubrovačku književnost 15. i 16. veka. Bavio se i istorijom i filozofijom i iz tog opusa se ističe ep "Afrika" u kojem je opisao Drugi punski rat.

1402 - Tamerlan, kan Samarkanda koji je vremenom uspeo da stvori ogromno carstvo, je do nogu u bici kod Angore (sadašnja Ankara) potukao vojsku turskog sultana Bajazita I. Turski vladar koji je tada zatočen, umro je 1403. u mongolskom ropstvu, poludevši prethodno, pošto ga je Tamerlan držao u kavezu kako bi ga pokazivao kao trofej. Kao vazal u okviru Bajazitovih trupa učestvovao je i Stefan Lazarević (kasniji despot) sa srpskim odredom. Interesantno je da je Tamerlan posekao zarobljenike, ali ne i Srbe. Zadivljen njihovim junaštvom, posle perioda zatočeništva u Samarkandu pustio ih je nazad u Srbiju. Sačuvan je persijski dokument sa preciznim spiskom njihovih imena, bilo ih je iz raznih krajeva koje su nastanjivali Srbi, od danasnje Makedonije ili Skadra do Podunavlja.

1785 - Rođen je turski sultan Mahmud II, koji je tokom vladavine od 1808. do smrti 1839. sproveo niz reformi u nastojanju da centralizuje i modernizuje ustrojstvo Turske. Godine 1826. Ukinuo je janičare. Brutalno je gušio srpske, grčke i rumunske pokrete za nacionalno oslobođenje, ali nije uspeo da suzbije težnje Srba, Grka i Rumuna da stvore nezavisne države. Posle Tursko-ruskog rata od 1806. do 1812. Bukureštanskim mirom je amnestirao učesnike Prvog srpskog ustanka i obećao Srbiji izvesnu autonomiju, što je pokušao da izigra. Posle novog Tursko-ruskog rata (od 1828. Do 1829.) morao je Jedrenskim mirom da prizna autonomiju Srbiji, Vlaškoj i Moldaviji a Grčkoj potpunu nezavisnost.

1919 - Počeo je dvodnevni generalni štrajk radnika na teritori Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u znak solidarnosti s revolucijama u Sovjetskoj Rusiji i Mađarskoj, kojim je vlada prisiljena da odustane od učešća u oružanoj intervenciji radi gušenja revolucije Bele Kuna u Mađarskoj. U stvarnosti vlada Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca nije ni imala nameru da se meša u situaciju u susednoj Mađarskoj, tako da joj je ovaj štrajk poslužio kao prigodan izgovor pred vladama Britanije i Francuske koje su insistirale na intervenciji.

1921 - Rođen je Trajan Stojanović, istoričar, profesor istorije na Univerzitetu Rutgers, SAD, jedan od najpoznatijih balkanologa u svetu. Rođen je Gradešnici, južno od Bitolja, tada Kraljevina SHS. Odrastao je u Ročesteru, Njujork, gde su njegovi roditelji emigrirali. Doktorirao je u Parizu, kod Fernana Brodela. Osim Rutgersa predavao je i na univerzitetima Stanford, Berkli, NYU, CSU, Džordž Vilijams, Kanada. Njegova knjiga "Balkanska civilizacija" (1967) smatra se klasičnim nezaobilznim naučnim delom iz te oblasti. Bio je član Savetodavnog odbora istraživanja logora Jasenovac. Druga dela: "The Pattern of Serbian Intellectual Evolution 1830-1880", "Conquering Balkan Orthodox Merchant", "French Historical Method", "Between East and West: The Balkan and Mediterranean Worlds I-IV".

1923 - Meksičkog revolucionara Fransiska Panča Vilju ubili su politički protivnici na njegovoj farmi u mestu Idalgo del Paral u meksičkoj državi Čiuvava. Predvodio je seljački pokret tokom revolucije od 1910. do 1917. Proglašen je 1966. Meksičkim nacionalnim junakom.

1937 - Umro je italijanski elektroinženjer i pronalazač Guljermo Markoni, jedan od pionira bežične telegrafije, koji je 1909. podelio Nobelovu nagradu za fiziku s nemačkim fizičarem Karlom Ferdinandom Braunom. Uspeo je 1901. da prvi preda bežični signal preko Atlantskog okeana i uspešno je usavršavao i primenjivao sopstvene i tuđe pronalaske. Podizao je radio stanice i eksperimentisao u bežičnoj telegrafiji, ali posle eksperimenata srpskog naučnika Nikole Tesle i ruskog fizičara Aleksandra Popova. Jedno vreme smatran je pronalazačem radija, ali mu je presudom Vrhovnog suda SAD oduzet patent, jer je Tesla već patentirao pronalazak u odgovarajućem Federalnom uredu SAD.

1938 - Rođena je američka filmska glumica Nataša Gardin, poznata kao Natali Vud, jedna od retkih koja je postala filmska zvezda kao dete ("Čudo na 34. ulici") a karijeru je potom uspešno nastavila. Filmovi: "Buntovnik bez razloga", "Sjaj u travi", "Tragači", "Priča sa zapadne strane".

1944 - U "Vučjoj jami" u Istočnoj Pruskoj nemački pukovnik fon Štaufenberg pokušao je atentat na Adolfa Hitlera, ali je vođa Trećeg rajha u eksploziji samo lakše ranjen. Neuspeli atentat glavom je platilo mnoštvo ljudi uključujući i više nemačkih visokih oficira, poput feldmaršala Ervina Romela koji je prinuđen da izvrši samoubistvo.

1969 - Američka letilica Apolo 11 je sletela na površinu Meseca. Kosmonaut Nil Armstrong postao je prvi čovek koji je stupio na tlo Meseca u prvim satima narednog dana, po srednjeevropskom vremenu. Prilikom izlaska iz lunarnog modula "Orao" izjavio je: "Ovo je mali korak za čoveka, ali veliki za čovečanstvo". Na Mesec je potom kročio Edvin Oldrin, a Majkl Kolins je dotle kružio oko Meseca u svemirskom brodu "Apolo-11", čekajući njihov povratak.

2011 - Uhapšen je Goran Hadžić, jedan od prvaka Republike Srpska Krajina i od februara 1992. do januara 1994. predsednik RSK. Hadžić je uhapšen na osnovu zahteva Haškog tribunala za bivšu Jugoslaviju.

Dogodilo se na današnji dan, 21.07.

Danas je nedelja, 21. jul, 203. dan 2024.

1542- Papa Pavle III proklamovao je konstitutivni akt inkvizicije, odnosno Kongregacije za doktrinu vere. Osnovna namera bila je borba protiv protestantizma.

1620- Rođen je francuski astronom Žan Pikar, koji je prvi precizno izmerio stepen meridijanskog luka i omogućio tačnije izračunavanje poluprečnika Zemlje. Pokrenuo je 1679. astronomski almanah "Connaissance des Temps" koji i sada izlazi.

1718- Posle pobeda austrijskog feldmaršala Eugena Savojskog nad Turcima, zaključen je Požarevački mir kojim je Austrija pripojila teritoriju Srbije severno od Zapadne Morave, Banat, Jugoistočni Srem i bosansku Posavinu, kao i Malu Vlašku (Oltenia).

1773- Papa Klement XIV izdao je papsku bulu " Dominus ac Redemptor " kojom je raspustio rimokatolički jezuitski red.

1774- Posle šestogodišnjeg rata između Rusije i Turske sklopljen je Kučuk-kainardžijski mir kojim je Rusiji priznato pravo da štiti hrišćane i njihove ustanove u Turskoj, kao i da otvori mrežu konzulata širom Turske. Rusija je dobila i tvrđavu Kinburn na ušću Dnjepra u Crno more, Kerč i Kenikale na Krimu i slobodnu plovidbu trgovačkih brodova Dunavom i Crnim morem.

1798- Posle pobede kod piramida nad armijom Mameluka (konjica, garda egipatskog vladara) francuski general Napoleon Bonaparta zavladao je Egiptom.

1816- Rođen je osnivač britanske novinske agencije Rojter - Paul Julijus fon Rojter. Rođen je u Nemačkoj, pravo ime bilo mu je Izrael Bir Josafat. Izvesno vreme radio je u novinskoj agenciji Avas u Parizu, a zatim je osnovao novinsku agenciju Rojters, koja se i danas zove po njemu. Rojters je posle francuskog Avasa (danas Frans pres) druga najstarija novinska agencija na svetu.

1899- Rođen je američki pisac Ernest Hemingvej, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1954. U Prvom svetskom ratu učestvovao je na italijanskom frontu, što je opisao u romanu "Zbogom oružje", iskustva iz Španskog građanskog rata u romanu "Za kim zvona zvone", a posle putovanja po Africi nastali su "Snegovi Kilimandžara" i "Zeleni bregovi Afrike". Reporterski je beležio činjenice, što je odlika "škole" pisaca koju je predvodio između dva svetska rata. Njegova dela preplavljena su nagonima i strastima na svim nivoima. Ubio se 1961. Ostala dela: romani "Starac i more", "Pokretni praznik", "Prolećne bujice", "Sunce se ponovo rađa", "Smrt u popodnevu", "Imati i nemati", "Preko reke pa u šumu", drama "Peta kolona".

1921- Ministra unutrašnjih poslova Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, prvaka Demokratske stranke, Milorada Draškovića u Delnicama je ubio član terorističke grupe "Crvena pravda" Alija Alijagić, u znak protesta zbog "Obznane" uperene najvećim delom protiv delanja komunista. Vlada je ubrzo posle atentata donela "Zakon o zaštiti države" kojim je Komunistička partija Jugoslavije kao prevratnička teroristička organizacija, koja je u svom programu imala razbijanje jugoslovenske države, stavljena van zakona.

1924- Rođen je srpski glumac Slavko Simić. Debitovao je 1953. na sceni novosadskog SNP-a, kada ga je zapazio Velibor Gligorić, tadašnji upravnik JDP-a. Pored glume, bavio se i pisanjem. Objavio je razgovore sa Ivom Andrićem, portrete šest upravnika JDP-a, kao i pojedinih glumaca. Bio je predsednik Saveza dramskih umetnika Srbije od 1968. do 1973. Dobitnik je Vukove nagrade. Filmovi: "Pod istim nebom", "Bekstva", "Višnja na Tašmajdanu", "Hitler iz našeg sokaka", "Hajdučka vremena", "Paviljon", "Tri letnja dana", serija "Više od igre".

1940- Odlukama skupština Litvanije, Letonije i Estonije uspostavljena je sovjetska vlast u tri do tada samostalne baltičke države. Ovom odlukom te zemlje su i formalno uključene u sastav Sovjetskog Saveza. One su do Prvog svetskog rata bile u sastavu carske Rusije, u međuratnom periodu su bile samostalne, da bi u sklopu sporazuma o podeli Poljske između Sovjetskog Saveza i Nemačke iz 1939. bilo predviđeno i da baltičke zemlje budu vraćene u okrilje, tada sovjetske, Rusije.

1948- U Beogradu je počeo Peti kongres Komunističke partije Jugoslavije na kojem je centralna tema bila je podrška vrhu KPJ i osuda napada Informbiroa.

1960- U Cejlonu (sada Šri Lanka) Sirimavo Bandaranaike postala je prva žena predsednik vlade u svetu, nasledivši supruga Solomona ubijenog u atentatu.

1976 - U eksploziji bombe podmetnute pod njegov automobil, poginuo je britanski ambasador u Irskoj Kristofer Juart-Bigs.

1985- Umro je srpski glumac Zoran Radmilović, neprevaziđeni majstor improvizacije, koji je oduševljavao pozorišnu publiku. Glumačku karijeru počeo je kao student 1960. u Beogradskom dramskom pozorištu a 1964. je prešao u Atelje 212. Legenda za života, upamćen je po nizu uloga poput Kralja Ibija, Radovana III , Trigorina u "Galebu", Laze Kostića u " Santa Maria della Salute ". Igrao je u brojnim filmovima i TV serijama.

1985- Umro je srpski pisac Aleksandar Vučo, pripadnik pokreta nadrealista. Dela: romani "Gluho doba" (s Dušanom Matićem), "Koren vida", "Raspust", "Mrtve javke", "Zasluge", "Poziv na maštanje", "Omame", "I tako dalje omame", "Omame - kraj", poeme "Humor zaspalo", "Nemenikuće - Ćirilo i Metodije", "Mastodonti", zbirke pesama "Krov nad prozorom", "Ako se još jednom setim", "Pesme", "Alge", "Momak i po hoću da budem".

1988- Iranski verski vođa ajatolah Ruholah Homeini izjavio je da je prihvatanje posredovanje UN povodom prekida vatre, posle osam godina rata sa Irakom, "poput ispijanja otrova".

1994- Ruski pisac Aleksandar Solženjicin, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1970. posle dvomesečnog putovanja Rusijom doputovao je u Moskvu, prvi put posle proterivanja iz otadžbine 1974.

2002- Bankrotirao je telekomunikacioni gigant "Vorldkom" zbog finansijskih problema posle otkrića internih računovodstvenih prevara. Bilo je to tada najveće bankrotstvo u istoriji SAD, skoro dvostruko veće od dotadašnjeg "rekordera" kompanije " Enron " koja je propala u decembru 2001. Neku godinu docnije neslavni "rekord" je daleko prevaziđen.

2008- U Beogradu je uhapšen Radovan Karadžić, bivši lider Republike srpske, optužen od strane Međunarodnog krivičnog tribunala za bivšu Jugoslaviju.

2011- Povratkom na Zemlju, posle trinaestodnevnog putovanja, spejs šatla "Atlantis" okončana je jedna era u istoriji svemirskih programa NASA-e. Bio je to 135. i poslednji let američkog šatl programa. Prizemljenje "Atlantisa" usledilo je 30 godina i tri meseca nakon prvog leta jednog spejs šatla. NASA je ukupno imala pet tipova šatla: "Kolumbija", "Čalendžer", "Diskaveri", "Endevor" i "Atlantis".

Dogodilo se na današnji dan, 22.07.

Na današnji dan 1888. rođen je američki mikrobiolog Selman Ejbraham Vaksman, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1952. Nagradu je dobio za pronalazak streptomicina, prvog antibiotika koji uspešno suzbija tuberkulozu. Pronašao je i neomicin. Napisao je autobiografiju "Moj život sa mikrobima".

Danas je ponedeljak, 22. jul, 204. dan 2024.

1456 - Hrišćanska vojska pod komandom erdeljskog vojvode Janoša Hunjadija, koji je u srpskoj epici poznat kao Sibinjanin Janko, u odlučujućoj bici, u kojoj su se posebno istakli srpski odredi, potukla je Turke koji su opkolili Beograd. Preživeli od oko 150.000 Turaka pod vođstvom sultana Mehmeda II Osvajača su sutradan posle bitke, u kojoj je ranjen i sam sultan, odustali od opsade grada. Beograd su tada uz Srbe branili nemački, ugarski i poljski krstaši.

1739 - Turci su porazili Austrijance kod Grocke i primorali ih da napuste Srbiju i Beograd. Beogradskim mirom 18. novembra 1739. Beograd i sve teritorije između Zapadne Morave i Dunava su posle 21 godine austrijske uprave ponovo pripojene Turskoj.

1784 - Rođen je nemački astronom i matematičar Fridrih Vilhelm Besel, osnivač i prvi direktor Kenigsberške opservatorije, koji je izračunao putanju Halejeve komete i prvi utvrdio promenljivost kretanja Sirijusa i Prokijusa i zaključio da je reč o zvezdama dvojnicima. Na osnovu geodetskih proračuna izveo je nove podatke o obliku i dimenzijama Zemlje. Usavršio je i neke matematičke metode u astronomiji.

1812 - U bici kod Salamanke u Španiji britanska vojska pod komandom feldmaršala Artura Velzlija Velingtona porazila je francuske snage kojima je komandovao maršal Ogist Marmon.

1898 - Rođen je američki vajar Aleksander Sterling Kalder, negator klasičnog postupka. Njegove rane skulpture imaju karakter duhovitih igračaka, a u prve apstraktne konstrukcije ugrađivao je male motore koji su ih pokretali. Docnije tvorevine - "mobile" - pokretala su vazdušna strujanja. Njegov "mobil" ogromnih razmera postavljen je 1958. ispred palate UNESKO u Parizu. "Stabile" je fiksirao odnosom linija i ploha odmerenih proporcija. Bavio se i ilustracijama, scenografijom, primenjenom umetnošću.

1917 - Aleksandar Kerenski je postao predsednik vlade Rusije. Položaj je izgubio zbacivanjem Privremene vlade 7. novembra 1917. (25. oktobra prema Julijanskom kalendaru, tada važećem u Rusiji), prvog dana Oktobarske revolucije. Iz Petrograda je pobegao automobilom američkog poslanstva i 1918. je emigrirao.

1933 - Američki pilot Vili Post okončao je prvi samostalni let oko Zemlje, koju je preleteo za sedam dana, 18 časova i 49 minuta.

1934 - Američkog pljačkaša banaka i ubicu, "državnog neprijatelja broj jedan" Džona Dilindžera, u Čikagu su posle 13 meseci potere ubili agenti Federalnog istražnog biroa.

1939 - Rođena je Mildred Loving, prva crna žena čije je suprotstavljanje zabrani sklapanja međurasnog braka dovela do odluke Vrhovnog suda SAD o poništenju tog zakona. Mildred je, nakon niza hapšenja u njenoj rodnoj Virdžiniji, zbog međurasnog braka sklopljenog 1958, uputila pismo tadašnjem ministru pravde SAD Robertu Kenediju, čime je pokrenut proces koji je 12. juna 1967. doveo do jednoglasne odluke Vrhovnog suda kojom je zakon Virdžinije stavljen van snage. Tim putem poništeni su slični zakoni u još najmanje 16 američkih država.

1943 - Savezničke snage su u Drugom svetskom ratu oslobodile italijanski grad Palermo na ostrvu Sicilija.

1944 - U Lublinu je u Drugom svetskom ratu grupa poljskih političara, poslata iz Sovjetskog Saveza, formirala Komitet narodnog oslobođenja, koji je Moskva priznala kao privremenu poljsku vladu uprkos postojanju legalne vlade Poljske u Londonu.

1972 - Sovjetska kosmička sonda "Venera 8" prva se meko spustila na površinu Venere s koje je 10 minuta emitovala podatke, pre nego što su sagoreli instrumenti.

1981 - Turski terorista Mehmet Ali Agdža osuđen je na doživotnu robiju zbog pokušaja da ubije poglavara rimokatoličke crkve papu Jovana Pavla II 13. maja 1981.

1991 - Predsedništvo SFRJ je na osnovu ustavnih ovlašćenja naredilo razoružanje i demobilizaciju svih paravojnih jedinica u Hrvatskoj. Ova naredba nije donela nikakve rezultate pošto je rukovodstvo Hrvatske na čelu sa Tuđmanom, uz prikrivenu saglasnost niza zapadnih zemalja, bilo odlučno da izdvoji Hrvatsku iz Jugoslavije svim sredstvima, što će izazvati građanski rat.

1992 - Najveći kolumbijski krijumčar droge Pablo Eskobar pobegao je iz zatvora.

1994 - Pozivajući se na ekonomsku krizu, predsednik Rafael Kaldera je suspendovao ustavna prava u Venecueli.

2000 - U Pakistanu je zbačeni premijer Navaz Šarif osuđen na 14 godina teškog rada i sud mi je, prihvativši optužbu za korupciju, izrekao i zabranu bavljenja politikom 21 godinu.

2003 - Američke trupe su u napadu na vilu u Mosulu na severu Iraka ubile Udaja i Kusaja, sinove bivšeg iračkog predsednika Sadama Huseina. Kusaj je bio šef iračkih specijalnih snaga bezbednosti i tajne policije, očevog ličnog obezbeđenja i Republikanske garde a Udaj komandant paramilitarnih elitnih jedinica Fedajina.

2005 - Preminuo je Dragoš Kalajić, srpski slikar, publicista i literata. Diplomirao je u Rimu, na Akademiji lepih umetnosti. Bavio se slikarstvom, teorijom umetnosti, ali je posebno upamćen kao publicista i politički mislilac. Uređivao je časopis "Delo", magazin "Duga" i bio dopisnik agencije Tanjug iz Rima. Kao urednik u izdavaštvu priredio je i objavio dela niza relevantnih autora, poput Plotina, Špenglera, De Ružmona, Julijana Apostate, Berđajeva, Šestova, Vajningera, Konrada Lorenca, Renea Genona, Julijusa Evole. Dela: "Mapa (anti)utopija", "Smak sveta", "Američko zlo", "Izdana Evropa", "Poslednji Evropljani", tv serijal "Ogledalo 20. veka".

2006 - Izraelska armija je zauzela selo Marun al-Ras, na jugu Libana, ključno uporište Hezbolaha.

2011 - U centru Osla i na ostrvu Utoja, tridesetak kilometara od centra Osla, dogodio se teroristički napad koji je izveo desni ekstremista Andres Brejvik. Ukupno je poginulo 77 osoba.

2016 - Deset osoba je ubijeno, a 36 je povređeno u napadu u "Olimpia" tržnom centru u Minhenu. Napadač, 18-godišnjak iranskog porekla, izvršio je samoubistvo. Motivi napada nisu razjašnjeni.

2016 - Japanska kompanija "Funai elektrik", poslednji proizvođač video rekordera, objavila je da će proizvesti poslednji komad ovog uređaja, čime on "odlazi u istoriju". "Funai" je počeo da proizvodi video rekordere 1983. i izvesno vreme je prodavao čak 15 miliona godišnje. VCR ili video rekorderi nastali su šezdesetih, a široka popularnost usledila je pošto je "Soni" napravio model pristupačan običnim građanima.

2020 - Prema podacima Worldometer-a, broj zaraženih osoba od Kovida-19 premašio je 15 miliona širom sveta (15.005.996). Najviše inficiranih bilo je tada u SAD (više od 4 miliona), potom u Brazilu (više od 2 miliona), u Indiji (preko milion).

Dogodilo se na današnji dan, 23.07.

Dogodilo se na današnji dan 1914 - Austrougarska je uputila ultimatum Srbiji, zahtevajući odgovor u roku od 48 časova, okrivivši je za atentat u kojem je 28. juna 1914. u Sarajevu ubijen austrijski prestolonaslednik Franc Ferdinand. Uslovi ultimatuma bili su ponižavajući i unapred se računalo da ih Srbija neće prihvatiti. Uz podršku Nemačke, Beč je odlučio da Srbiju vojno kazni, najviše zbog jačanja njenog autoriteta u južnoslovenskim delovima Austrougarske. U noti je zatraženo objavljivanje izjave u kojoj se indirektno priznaje krivica za atentat, uklanjanje svih oficira protivnika Austrougarske i dozvola srpske vlade da austrougarska policija vodi istragu na teritoriji Srbije. Srpska vlada je formulisala odgovor koji je, čak i prema sudu nemačke diplomatije, bio remek delo. Imajući u vidu krajnju iscrpljenost balkanskim ratovima, srpska vlada je prihvatila sve zahteve osim da austrougarski organi vode istragu u Srbiji. Austrougarska je to iskoristila da 28. jula 1914. Srbiji objavi rat, započevši tako Prvi svetski rat.

Danas je utorak, 23. jul, 205. dan 2024.

1456 - Turska vojska sultana Mehmeda II Osvajača je, posle teškog poraza u odlučujućoj bici prethodnog dana i ranjavanja sultana, odustala od opsade Beograda. Grad je opsedalo oko 150.000 Turaka sa 200 topova, a branila ga je združena hrišćanska vojska u kojoj su se uz srpske odrede, koji su se posebno istakli, borili nemački, ugarski i poljski krstaši, pod komandom erdeljskog vojvode Janoša Hunjadija, koji je u srpskoj epici poznat kao Sibinjanin Janko.

1757 - Umro je italijanski kompozitor Domeniko Skarlati, virtuoz na čembalu. Komponovao je više od 500 klavirskih sonata, upotrebljavajući nove tehnike s briljantnim rezultatima. Tvorac je tzv. Skarlatijevog sonatnog oblika - čuvenih sonata za čembalo u jednom stavu. Razvio je bogatu čembalističku tehniku i uticao na klavirske kompozitore, posebno u Španiji i Engleskoj.

1759 - Rusi su u Sedmogodišnjem ratu (naziva se i Pomeranski rat), pod komandom generala Petra Saltikova, do nogu potukli prusku armiju u bici kod Kaja na istoku tadašnje Pruske. U bici je poginulo najmanje 6.000 Prusa.

1875 - Umro je američki pronalazač Ajzak Merit Singer, koji je 1851. razvio prvu šivaću mašinu koja je ušla u masovnu upotrebu.

1931 - Rođen je ruski šahovski velemajstor Viktor Lvovič Korčnoj, jedan od najboljih šahista 20. veka. Emigrirao je iz Sovjetskog Saveza 1976. i potom dvaput bio izazivač svetskog prvaka, ali je izgubio mečeve s ruskim velemajstorom Anatolijem Karpovom - 1978. rezultatom 6:5 uz 21 remi, a 1981. sa 6:2 uz 10 remija.

1943 - Poginuo je srpski pisac Đorđe Jovanović, istaknuti književni kritičar između dva svetska rata. U Beogradu je završio Filozofski fakultet, pre Drugog svetskog rata robijao je kao komunista u Sremskoj Mitrovici a 1941. otišao je u partizane. Napisao je više studija o srpskim piscima, uključujući protu Mateju Nenadovića, Radoja Domanovića, Svetolika Rankovića i Branislava Nušića. Ostala dela: "Studije i kritike", "Protiv obmana", "Realizam kao umetnička istina", roman "Plati pa nosi".

1948 - Umro je američki filmski reditelj Dejvid Vork Grifit, jedan od najznačajnijih filmskih stvaralaca u epohi nemog filma. Zaslužan je za većinu fundamentalnih otkrića filmskog izraza, uključujući krupni plan, ritmičku prirodu montaže i kreativnu upotrebu veštačkog svetla. Filmovi: "Netrpeljivost", "Bekstvo", "Dome, slatki dome", "Rađanje jedne nacije", "Srca sveta", "Velika ljubav", "Slomljeni pupoljci", "Pad Vavilona", "Dve sirotice", "Amerika", "Ejbraham Linkoln".

1957 - Umro je srpski inženjer Nikola Mirkov, idejni tvorac kanala Dunav-Tisa-Dunav. Godinama je proučavao složeni problem voda u Vojvodini i zaključio da je jedino rešenje izgradnja velikog kanala.

1991 - Komunistička partija Sovjetskog Saveza objavila je nacrt platforme kojom je prihvatila privatnu svojinu, integraciju ekonomije u svetsko tržište i slobodu religije.

1997 - Slobodan Milošević je proglašen predsednikom Savezne Republike Jugoslavije, pošto je prethodno podneo ostavku na položaj predsednika Srbije.

1999 - U večernjim satima, u polju pored sela Staro Gracko, nedaleko od Lipljana, ubijeno je 14 Srba meštana tog sela, dok su sakupljali žito. Za ovaj zločin niko nije odgovarao.

2005 - U seriji eksplozija u egipatskom letovalištu Šarm el Šeik na Crvenom moru, za koje je odgovornost preuzelo više islamističkih grupa, poginulo je 88 ljudi, a povređeno oko 200.

2006 - Na jarbole ispred zdanja bivše Skupštine Kraljevine Jugoslavije, potonje Jugoslavije i zatim Srbije i Crne Gore, u centru Beograda, uz srpsku himnu "Bože pravde", podignute su zastave Srbije.

2007 - "Srbijašume" su objavile da su kao posledica nezapamćenih vrućina u periodu od 16. do 22. jula šumski požari zahvatili 47 lokaliteta na teritoriji Srbije. Ukupno je požarima u Srbiji bila zahvaćena površina od 3.513 hektara.

2012 - Umrla je Seli Rajd, prva Amerikanka koja je letela u svemir. Po obrazovanju fizičar, prijavila se na oglas NASA-e za astronauta 1977. i postala je 18. jula 1983. prva Amerikanka koja je odletela u svemir, u letelici "Čelindžer". Učestvovala je u ukupno dve misije u svemiru, u kojima je provela skoro 350 sati.

2013 - Preminuo je Dragan Babić, novinar, prevodilac i pisac. Najpoznatiji je kao autor i voditelj televizijskih emisija, poput serijala "Dvogled", "Kino-oko", "Umeće življenja". Dragan Babić bio je novinar specifičnog šarma i retke intelektualne snage i ostavio izuzetan trag u istoriji srpskog novinarstva. Objavio je neku vrstu introspektivnih sećanja: "Putovanje na kraj jezika".

2021 - Valentin Incko, visoki predstavnik u BiH, doneo je odluku kojom je nametnuta dopuna Krivičnog zakona Bosne i Hercegovine, čime se zabranjuje negiranje termina genocid za događaje u Srebrenici jula 1995. Incko je time iskoristio tzv bonska ovlašćenja doneta decembra 1997. Visoki predstavnici u BiH do tada su na osnovu bonskih ovlašćenja nametnuli približno 900 odluka.

Dogodilo se na današnji dan, 24.07.

Danas je sreda, 24. jul, 206. dan 2024. Do kraja godine ima 160 dana.

1567 - Škotsku kraljicu Mariju Stjuart nezadovoljno plemstvo primoralo je da abdicira, zbog toga što je protestantskoj Škotskoj pokušala da nametne rimokatolicizam.

1783 - Rođen je južnoamerički revolucionar, vojskovođa i državnik Simon Bolivar, najznačajnija ličnost u borbi za nezavisnost Latinske Amerike od Španije. Posle niza vojnih pobeda nad Špancima nazvan je "El Libertador de la Patria" (Oslobodilac otadžbine). Oslobodio je Venecuelu, Ekvador, Panamu i Peru i izabran je za predsednika Kolumbije i Bolivije, koja je po njemu dobila ime. Njegovu životnu zamisao, osnivanje federacije južnoameričkih republika, omela su trvenja vladajućih krugova i otpor SAD i Velike Britanije. Optužen za nameru da se proglasi monarhom, povukao se s vlasti 1830. i ubrzo umro.

1799 - Francuske trupe generala Napoleona Bonaparte potukle su Turke (u stvari egipatske jedinice) kod Abukira u Egiptu.

1802 - Rođen je francuski pisac Aleksandar Dima Otac, jedan od začetnika feljtonističkog romana. Sam ili uz pomoć mnogobrojnih saradnika napisao je oko 300 dela, punih života i zanimljivih preokreta, čija kompozicija, živ dijalog i slikoviti opisi privlače i sada čitalačku publiku širom sveta. Najpre se istakao romantičnim dramama "Anri III i njegov dvor", "Antoni", "Kula Nel", "Kin". Pisao je i komedije, ali je svetsku slavu stekao mnogobrojnim slobodno obrađenim romanima s motivima iz francuske istorije: "Tri musketara", "Grof od Monte Krista", "Kraljica Margo", "Dvadeset godina posle", "Kraljičin đerdan", "Crna lala".

1804 - Srpska potera predvođena bimbašom (turski vojni čin u rangu komandanta bataljona), kasnije vojvodom, Milenkom Stojkovićem uhvatila je i pogubila, na dunavskom ostrvu Ada Kale, dahije Aganliju, Kučuk Aliju, Mulu Jusufa i Mehmeda Fočića, koji su prethodno "sečom knezova" zapalili iskru Prvog srpskog ustanka. Namera dahija bila je da se dočepaju Vidina (danas Bugarska). Vlasti u Istanbulu su verovale da su Srbi osvetom nad dahijama dobili zadovoljenje, ali su se ustanici pod vođstvom Karađorđa sukobili 1805. sa sultanovom vojskom.

1817 - Vođa Prvog srpskog ustanka Đorđe Petrović Karađorđe je, po povratku u otadžbinu iz Rusije (preko Austrije) ubijen u Radovanjskom Lugu kod Velike Plane, prema nalogu knjaza Miloša Obrenovića. U Austrijsko-turskom ratu (Kočina Krajina) borio se kao frajkor (dobrovoljac) u sastavu jedinica kapetana Koče Anđelkovića, na austrijskoj strani. Kao buljubaša (turski čin u rangu komandanta bataljona) učestvovao je u akcijama protiv Janjičara. Na zboru srpskih prvaka u Orašcu 14. februara 1804. izabran je za "vožda" u borbi protiv Turaka. Isteravši Turke iz Beogradskog pašaluka (Smederevskog) posle pobeda na Ivankovcu, Mišaru i Deligradu i oslobođenja Beograda, nastojao je da izdejstvuje priznanje Srbije, ali međunarodni uslovi nisu bili povoljni. Pokušavao je da se osloni na Rusiju i 1807. stvorena je neka vrsta srpsko-ruskog vojnog savezništva, što je okončano za Srbiju krajnje nepovoljnim Bukureštanskim mirom 1812. Posle sloma ustanka 1813. izbegao je u Austriju, zatim u Rusiju, da bi po povratku u Srbiju tragično nastradao. Karađorđe je rodonačelnik kraljevske porodice Karađorđević.

1824 - Rezultati prvog ispitivanja javnog mnjenja u svetu objavljeni su u američkoj državi Delaver uoči predsedničkih izbora u SAD.

1828 - Rođen je ruski pisac, književni kritičar i estetičar Nikolaj Gavrilovič Černiševski, koji je stvorio sopstveni estetički sistem i snažno uticao na rusku književnost u 19. veku. Zbog propagiranja ideja seljačke revolucije i utopijskog socijalizma prognan je u Sibir. U disertaciji "Estetički odnos umetnosti prema stvarnosti" insistirao je na društvenoj ulozi književnosti, uz podrazumevajuću analizu umetničkih elemenata književnog dela. U romanu "Šta da se radi" vatreno je propagirao socijalističko-utopijske poglede na probleme braka, porodice, emancipacije žene. Ostala dela: "Ogledi o Gogoljevom periodu ruske književnosti", "Književno-kritički članci", "Rus na randevuu".

1864 - Rođen je nemački pisac Benjamin Franklin Vedekind, poznat kao Frank Vedekind, koji je ekscentričnim ali snažnim dramama, punim ironije i cinizma, tragike i komike, grotesknih likova, drastičnih erotskih scena i uličnog žargona, provocirao građanski moral. Dela: drame "Prolećno buđenje", "Zemaljski duh", "Markiz fon Kajt", "Pandorina kutija", "Mrtvački ples", "Muzika", "Cenzura", pesme "Četiri godišnja doba".

1883 - U pokušaju da prepliva brzake reke iznad Nijagarinih vodopada, udavio se Metju Veb, koji je 1875. Prvi preplivao kanal Lamanš.

1921 - Rođen je Đuzepe di Stefano, italijanski operski umetnik, tenor. Rođen u Kataniji, na Siciliji, pevanje je učio u Milanu, a debi je imao 1947. godine u milanskoj Skali. Zbog specifične boje glasa, od pedesetih 20. veka, Di Stefano je smatran jednim od najboljih svetskih pevača. Osvajač je zlatnog Orfeja, prestižne italijanske muzičke nagrade. Često je pevao u duetu sa operskom divom Marijom Kalas.

1923 - Grčka, Turska i sile pobednice u Prvom svetskom ratu potpisale su u Lozani konvenciju o prinudnom iseljavanju hrišćana iz Turske u Grčku i muslimanskog življa u suprotnom pravcu (svi muslimani Turske, nezavisno od etničkog porekla i jezika smatrani su Turcima u skladu sa islamskim pravom). Turska se odrekla svih prava na prethodno izgubljene teritorije u Prvom svetskom ratu, ali je zadržala Istočnu Trakiju uključujući i Jedrene, čime su definitivno određene granice turske države na evropskom kontinentu.

1943 - Savezničko vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu počelo operaciju "Gomora", usredsređeno teško bombardovanje nemačkog lučkog grada Hamburg.

1967 - Francuski predsednik Šarl de Gol završio je u Montrealu govor usklikom "Živeo slobodni Kvebek" (kanadska pokrajina sa francuskom etničkom većinom, nekada francuska kolonija), izazvavši skandal u kanadskoj javnosti i žestok protest premijera Lestera Pirsona, pa je šef francuske države bio primoran da skrati posetu Kanadi.

1974 - Konstantin Karamanlis je, posle sedmogodišnje vladavine vojne uprave, obrazovao u Grčkoj prvu civilnu vladu i u toj zemlji je saopštena opšta amnestija za sve političke zatvorenike.

1974 - Umro je engleski fizičar Džejms Čedvik, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1935, koji je 1932. otkrio neutron. U Drugom svetskom ratu od 1943. do 1945. kao glavni britanski instruktor radio je na "Menhetn projektu" razvoja atomske bombe u Los Alamosu, SAD.

1976 - Američki svemirski brod "Viking 1" spustio se na Mars, čime je počelo ispitivanje mogućnosti života na toj planeti.

1980 - Umro je engleski filmski glumac Piter Selers, izuzetan komičar, majstor prerušavanja. Igrao je u seriji filmova o Pink Panteru. Ostali filmovi: "Dr Strendžlav", "Lolita", "Pucanj u tami", "Šta je novo, mačkice", "Zatvorenik Zende", "Dobrodošli, gospodine Čens".

1991 - Preminuo je jevrejski pisac Isak Baševis Singer, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1978, čija su dela inspirisana tradicijom i folklorom Jevreja u Istočnoj Evropi, najviše Galiciji (danas podeljena između Poljske i Ukrajine). Jevrejska zajednica u toj oblasti imala je brojne specifičnosti, i one su najčešća tema njegovih dela. Preselio se u SAD 1935. Dela: romani "Satana u Goraju", "Moskatovi", "Mađioničar iz Lublina", "Rob", "Imanje", "Posed", "Neprijatelji: ljubavna priča", "Šoša", zbirke priča "Gimpel luda", "Spinoza iz Pijačne ulice", "Kratki petak", "Seansa i druge priče", "Strasti", "Stara ljubav",memoarske knjige "U sudnici mog oca", "Dečak u traganju za Bogom", "Mladić u traganju za ljubavlju", "Izgubljen u Americi".

2005 - Amerikanac Lens Armstrong sedmi put zaredom trijumfovao je na najvećoj svetskoj biciklističkoj trci - "Tur d'Frans" i tako karijeru okončao podvigom koji će teško biti ponovljen.

2007. Pet bugarskih medicinskih sestara i jedan palestinski doktor, osudjeni u Libiji na doživotni zatvor jer su navodno zarazili na hiljade libijske dece HIV virusom, oslobodjeni su nakon dogovora Tripolija i Evropske unije i pušteni iz zatvora u kome su boravili od 1999.

2011. Umro je Milan Delčić Delča, dramaturg, muzičar i konceptualni umetnik, jedan od pionira jugoslovenskog novog talasa. Njegove najpoznatije pesme su „Beograd spava“, „Sidji do reke“, „Nove godine“, „Izgleda da mi smo sami“.

2013. U udesu kada je voz na ulasku u stanicu u Santjago de Komposteli (Španija) izleteo iz šina i udario u zid, poginulo je 79 ljudi, a 70 je hospitalizovano.

2014. Avion „El Alžira“ srušio se iznad severnog Malija na putu ka Alžiru sa 110 putnika i šest članova posade.

2015. Auto kompanija Fijat-Krajsler povukla je sa tržišta 1,4 miliona automobila i kamiona u Americi, kako bi apdejtovala softver. Odluka je doneta dan nakon što su dva hakera obelodanila da su preko interneta preuzeli kontrolu nad jednim vozilom Džip Čiroki.

2018. U požarima koji su u zahvatili okolinu Atine poginula je 91 osoba.

Dogodilo se na današnji dan, 25.07.

Danas je četvrtak, 25. jul, 207. dan 2024.

1261 - Nikejski vladar Mihailo VIII Paleolog povratio je Konstantinopolj (Carigrad), srušio Latinsko carstvo i obnovio Vizantijsku državu. S prestola je zbačen Jovan IV, što je bio kraj Latinskog carstva, uspostavljenog 1204. u Četvrtom krstaškom ratu, a Mihailo VIII je u Konstantinopolju krunisan za cara kao rodonačelnik poslednje vizantijske dinastije - Paleologa.

1593 - Kralj Francuske Anri IV, pre dolaska na presto 1589. kralj Navare i vođa francuskih hugenota (francuski protestanti - kalvinisti), prešao je u rimokatoličku veru, pošto građani Pariza kao protestantu nisu hteli da ga puste u grad. Zapamćena je njegova izjava tim povodom, verovatno apokrifna: "Pariz je vredan jedne mise".

1843 - Umro je škotski hemičar Čarls Mekintoš, pronalazač nepromočive tkanine za kišne ogrtače.

1848 - Rođen je britanski državnik Artur Džejms Balfur, premijer Velike Britanije od 1902. do 1906. Kao državni sekretar za Irsku od 1887. do 1892. upamćen je po "čvrstoj ruci" zbog načina na koji je gušio irski pokret za nezavisnost, a kao šef diplomatije 1917. je objavio plan (Balfurova deklaracija) o stvaranju nacionalne države Jevrejskog naroda. Prvi šef neke države u svetu koji je podržao Balfurovu deklaraciju bio je kralj Srbije Petar I Karađorđević.

1858 - Rođen je srpski general Mihailo Rašić, komandant Dunavske divizije u Kumanovskoj bici 1912. i Kombinovane divizije u Cerskoj bici 1914. U Kolubarskoj bici njegova divizija prodrla je u Beograd i plotunima sa Banovog brda razorila most na Savi preko kojeg su se povlačile austrougarske trupe. Bio je 1916-18 delegat pri savezničkoj vrhovnoj komandi u Parizu, a 1918-19 vojni ministar.

1878 - Prva kineska diplomatska misija u SAD stigla je u Vašington.

1907 - Japan je proglasio protektorat nad Korejom, koja je u statusu japanske kolonije ostala sve do kraja Drugog svetskog rata.

1909 - Francuski pilot Luj Blerio prvi je preleteo avionom kanal Lamanš. Razdaljinu od 40 kilometara od Lebaraka kod Kalea do Dovera preleteo je za 37 minuta.

1917 - Holanđanka Margareta Gertruda Cele, poznata kao Mata Hari, osuđena je na smrt pod nedokazanom optužbom da je špijunirala za Nemce tokom Prvog svetskog rata.

1934 - Austrijskog kancelara (predsednika vlade) Engelberta Dolfusa u Beču su ubili austrijski nacisti, u neuspelom pokušaju da silom uzmu vlast. Posle dolaska na čelo vlade 1932, uporno se odupirao nameri Adolfa Hitlera da Austriju pripoji Nemačkoj, što je platio glavom.

1943 - Italijanski fašistički diktator Benito Musolini nateran je da podnese ostavku na položaj predsednika vlade pošto je prethodno izgubio i poverenje Velikog fašističkog veća. Kralj Vitorio Emanuele III imenovao je za predsednika vlade maršala Pjetra Badolja, a Musolini je uhapšen čim je napustio dvor. Iz zatočeništva su ga izbavili nemački komandosi pod vođstvom Ota Skorcenija. Do kraja rata on se nalazio na čelu takozvane Italijanske socijalne republike (teritorija pod kontrolom nemačkih trupa).

1957 - Tunis je postao republika, s predsednikom Habibom Ben Alijem Burgibom.

1963 - Sovjetski Savez, SAD i Velika Britanija su zaključili ugovor o zabrani nuklearnih proba u vazduhu, pod vodom i u kosmosu.

1968 - Papa Pavle VI zabranio je rimokatolicima sve veštačke metode sprečavanja začeća.

1982 - Vođa Palestinske oslobodilačke organizacije Jaser Arafat u Bejrutu je potpisao deklaraciju kojom je prihvatio rezolucije UN o pravu Izraela na postojanje.

1984 - Sovjetski kosmonaut Svetlana Savickaja izašla je iz svemirskog broda "Sojuz-12" i postala prva žena koja je "kročila u otvoreni kosmos".

1991 - Sovjetski predsednik Mihail Gorbačov je izjavio da više nije realna izgradnja komunizma u Sovjetskom Savezu i da vladajuća Komunistička partija mora da odbaci "zastarele ideološke dogme".

1992 - Neporaženi šampion, američki velemajstor Bobi Fišer, 11. prvak sveta u šahu, doputovao je u Srbiju da bi se posle više od 20 godina neigranja nakratko vratio šahu. U Beogradu i na Svetom Stefanu potom je odigrao meč s ruskim velemajstorom Borisom Spaskim, kojem je oduzeo titulu svetskog prvaka u meču u Rejkjaviku 1972, i ponovo ga je pobedio.

2011 - Umro je Mihalis Kokojanis, filmski režiser. Njegov najpoznatiji film "Grk Zorba" po romanu Nikosa Kazancakisa, iz 1964. godine, sa Entonijem Kvinom u glavnoj ulozi, dobio je čak tri Oskara. Kipranin Kakojanis bio je plodan, višestruko nagrađivan filmski autor.

2021 - Preminula je Mirjana Marić, modna kreatorka. Bila je sinonim za kvalitetnu modu u Jugoslaviji. Njeni dizajnerski komadi rađeni su u ograničenim serijama od 100 do 150 komada. Organizovala je više od sedamdeset modnih revija širom sveta. Njen brend Tri M i modeli od kože dobili su brojna domaća i svetska priznanja. Pjer Karden pozvao je u Francusku sredinom sedamdesetih, gde su organizovane modne revije sa njenim modelima, što je bio vid posebnog priznanja. Rođena je 1938. godine u Kravlju na obodu Niša, a od 1948. živela je u Beogradu. Diplomirala je 1960. godine na Akademiji za primenjenu umetnost a magistrirala tekstil i savremeni kostim na Umetničkoj školi u Mančesteru. Radila je za Jugoeksport, gde je stvorila radionicu za visoku modu.

Dogodilo se na današnji dan, 26.07.

Danas je petak, 26. jul, 208. dan 2024.

1856 - Rođen je engleski pisac irskog porekla Džordž Bernard Šo, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1925. Bio je smeo satiričar i neobično duhovit literata. U oštrom ali šaljivom tonu prikazivao je protivrečnosti britanskog društva. Pisao je i na političke i ekonomske teme. Bio je poznat kao dobar govornik i takođe kao pozorišni i muzički kritičar. Dela: "Pigmalion", "Čovek i natčovek", "Vraćanje Metuzalemu", "Kuće udovičke", "Sveta Ivana", "Major Barbara", "Kandida", "Zanat gospođe Vorn", "Lekar u nedoumici", "Cezar i Kleopatra", zbirka "Tri pozorišna komada za puritance".

1858 - Lionel Rotšild je postao član Donjeg doma britanskog Parlamenta, čime je postao prvi pripadnik jevrejskog naroda kojem je to uspelo.

1875 - Rođen je švajcarski psihijatar Karl Gustav Jung. Posle odvajanja od Sigmunda Frojda, čiji je bio učenik, i odbacivanja njegovog koncepta "psihoanalize" počeo je s razradom sopstvenog sistema. Osnivač je "analitičke" ili "kompleksne" psihologije. Originalno je razradio koncepciju o psihološkim tipovima, teoriju o arhetipovima, o kolektivo-nesvesnom. Bio je neobično plodan i svestran autor, po mnogima jedan od najbitnijih umova dvadesetog veka, unekoliko i mistik. Dela: "Psihološki tipovi", "Psihologija i religija", "Simbolika duha", "Studija o arhetipovima", "Aion", "Alhemijske studije", "Mysterium coniunctionis","Simboli preobražaja".

1928 - Rođen je američki filmski režiser Stenli Kjubrik, jedna od najosobenijih ličnosti svetskog filma. Namera mu je, po sopstevnim rečima, bilo stvaranje samo "konačnih dela" savršenih proizvoda. Filmovi: "2001: Odiseja u svemiru", "Paklena pomorandža", "Dr Strejndžlav", "Spartak", "Ubijanje", "Uzaludna pljačka", "Staze slave", "Lolita", "Beri Lindon", "Isijavanje", "Ful metal džekit", "Široko zatvorenih očiju".

1941 - Američki predsednik Frenklin Ruzvelt je "zamrznuo" svu japansku imovinu u SAD.

1952 - Umrla je Eva "Evita" Peron, tada nesumnjivo najpopularnija ličnost u Argentini, 33-godišnja supruga predsednika Huana Perona.

1953 - Neuspešnim napadom gerilaca na kasarnu Monkada u gradu Santjago de Kuba, Fidel Kastro je započeo borbu protiv režima diktatora Fulhensija Batiste. Kastro je uhapšen i potom je emigrirao, ali je posle njegovog povratka u zemlju 1956. usledilo masovno pristupanje pobunjenicima, koji su na prelazu 1958. na 1959. preuzeli vlast.

1956 - Egipatski predsednik Gamal Abdel Naser nacionalizovao je Suecki kanal, do tada pod kontrolom zajedničke anglo-francuske kompanije. Obećano je finansijsko obeštećenje Britaniji, Francuskoj i SAD, ali to nije zadovoljilo London i Pariz pa je došlo do vojne intervencije.

1963 - U zemljotresu u Skoplju poginulo je više od hiljadu lica, preko 3.000 je povređeno a oko 200.000 je ostalo bez krova. Zemljotres je razorio tri četvrtine grada.

2006 - Ministri spoljnih poslova okupljeni na konferenciji o libanskoj krizi u Rimu saglasili su se da je potrebno formirati međunarodne snage sa mandatom Ujedinjenih nacija kako bi se mir vratio u Liban.

2016 - Avion na solarni pogon "Solar impals 2" okončao je, uspešno, istorijski put oko sveta sletevši u Abu Dabi, čime je postao prvi avion koji je obleteo planetu bez kapi goriva. Avion je tokom leta oko sveta prešao 43.000 kilometara, isključivo na solarni pogon. Švajcarski istraživač i rukovodilac projekta "Solar impals" Bertran Pikar upravljao je letelicom tokom poslednje etape leta, 48 sati, od Kaira do Abu Dabija.

2020 - Preminuo je Miodrag Sibinović, istaknuti srpski slavista, lingvista, prevodilac, literata. Bio je profesor Filološkog fakulteta u Beogradu. Autor je dvadeset stručnih monografija i više stotina naučnih radova. Njegova knjiga "O prevođenju" dugo je bila osnovni udžbenik. Bio je vrlo plodan i kao prevodilac sa ruskog, beloruskog, ukrajinskog.

2022 - Preminuo je Branko Cvejić, glumac, dugogodišnji član i bivši direktor Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Rođen je u Beogradu avgusta 1946. u porodici koja je dala više važnih ličnosti srpske kulture. U JDP dospeva 1967. Upamćen je po ulogama: Lorda Grahama, u "Lepeza ledi Vindermir", Franka "Zanat gospođe Vorn", Pere pisara "Gospođa ministarka", Simeonov Piščika "Višnjik". U matičnom teatru ostvario je preko pedeset uloga. Igrao je u nizu filmova i TV serija, poput Baneta Bumbara u "Grlom u jagode" ili kralja Milana u seriji "Svetozar Marković".

2023 - Preminula je Šinejd O`Konor, irska pevačica. Postala je globalno poznata devedesetih hitom "Nothing Compares 2 U". Rođena je u Dablinu 1966. godine. Sa 13 godina je napustila Irsku i otišla da živi sa ocem u SAD. Objavila je 10 studijskih albuma. Drugi album "I Do Not Want What I Haven`t Got", objavljen marta 1990, prodat u više od sedam miliona primeraka.

Dogodilo se na današnji dan, 27.07.

Danas je subota, 27. jul, 209. dan 2024.

916 - Umro je Kliment Ohridski, učenik slovenskih prosvetitelja Ćirila i Metodija, jedan od istaknutijih pisaca stare slovenske književnosti. Posle misionarskog rada u Panoniji i Moravskoj i boravka u Bugarskoj, u Ohridu je podigao manastir koji je i sada aktivan, a 886. osnovao je školu kroz koju je navodno prošlo oko 3.500 učenika.

1189 - U Nišu su srpski veliki župan Stefan Nemanja i nemački car Fridrih I Barbarosa, koji je predvodio vojsku krstaša na putu ka Bliskom istoku, sklopili sporazum. Ovaj prvi ugovor srednjovekovne Srbije i Nemačke nije u potpunosti realizovan. Sporazumu su prethodili pregovori započeti ranije od strane srpske delegacije na dvoru nemačkog vladara u Nemačkoj.

1789 - Kongres SAD osnovao je Odeljenje za spoljne poslove, preteču Stejt departmenta.

1824 - Rođen je francuski pisac Aleksandar Dima Sin, koji je udario temelje pozorišne društvene drame. Napisao je 16 pozorišnih komada, uključujući dramatizaciju romana "Dama s kamelijama". Ostala dela: drame "Nezakoniti sin", "Deniza", "Gospodin Alfons", "Polusvet".

1841 - Poginuo ruski pisac Mihail Jurjevič Ljermontov. Stradao je u dvoboju u kavkaskoj banji Pjatigorsk. Iako je poginuo vrlo mlad njegovo delo svedoci o visokoj zrelosti. Dela: roman "Junak našeg doba", drama "Maskarada", poeme "Demon", "Pesma o trgovcu Kalašnikovu", pesme "Oblaci", "Misao", "Prorok", "Dimiskija", "Otadžbina", "Borodino".

1844 - Umro je engleski hemičar i fizičar Džon Dalton, jedan od osnivača atomske teorije materije. Objasnio je Prustov zakon stalnih proporcija, postavio zakon umnoženih proporcija i prvi određivao relativne atomske mase hemijskih elemenata. Ispitivao je osobine gasova, postavio zakon parcijalnih pritisaka i bavio se meteorologijom. Patio je od slepila za boje, pa je proučavao i tu anomaliju, koja je po njemu nazvana - daltonizam. Shvatanja je izložio u trotomnom delu "Novi sistem filozofije hemije".

1907 - Rođen je srpski slikar Petar Lubarda, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od naših najznačajnijih slikara u 20. veku. Slikarstvo je studirao u Beogradu i Parizu. Slikao je predele, mrtvu prirodu, portrete, a u poslednjem stvaralačkom periodu oprobao se u apstraktnom slikarstvu, zadržavajući osobeni stil i prepoznatljiv snažan kolorit.

1915 - Rođen je italijanski operski pevač Mario del Monako, kojeg su kritičari proglasili "tenorom epohe". Umetničku karijeru počeo je 1941. u Milanskoj skali. Zahvaljujući izuzetnom glasu i izvanrednom osećaju za scenski nastup stekao je ogromnu popularnost kao i nepodeljenu podršku kritike.

1921 - Kanadski lekari Frederik Grant Benting i Čarls Best su prvi put izolovali insulin, što je ubrzo omogućilo efikasno lečenje do tada smrtonosne šećerne bolesti.

1929 - Rođen je Žan Bodrijar, francuski filozof, postmodernist i poststrukturalist. Najpoznatiji je po stvaranju pojma "hiperstvarnost". Posebno je bio kritičan prema potrošačkoj kulturi SAD. Pisao je o bombardovanju Srbije 1999. godine, kao o "dvoličnom ratu". Najpoznatije njegovo delo "Zaboraviti Fukoa" objavljeno je 1977. Poslednja od 20 knjiga, koliko je napisao, su "Kul sećanja" objavljena 2005.

1967 - Umro je srpski pisac Veljko Petrović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Najčešći motiv njegove književnosti je srpska Vojvodina sa njenim specifičnim ambijentom i ljudskim karakterima. Studije Prava je završio u Pešti. U Prvom balkanskom ratu bio je ratni dopisnik, a u Prvom svetskom ratu dobrovoljac u srpskoj vojsci, potom načelnik u Ministarstvu prosvete, predsednik Matice srpske u Novom Sadu i Srpske književne zadruge u Beogradu i upravnik beogradskog Narodnog muzeja. Prve zbirke stihova objavio je 1914. Plodan prozni pisac, autor je i više studija i eseja o književnosti i slikarstvu. Dela: zbirke pesama "Rodoljubive pesme", "Na pragu", "Stihovi", zbirke pripovedaka "Bunja i drugi u Ravangradu", "Varljivo proleće", "Pomerene savesti", "Prepelica u ruci", "Dah života", "Moloh".

1990 - Belorusija je proglasila nezavisnost od Sovjetskog Saveza.

1993 - U Ženevi je počela desetodnevna konferencija na kojoj su, prvi put posle tri meseca, direktno pregovarali predstavnici triju zaraćenih strana u Bosni i Hercegovini. Pored međunarodnih predstavnika, na skupu su učestvovali lideri SR Jugoslavije i Hrvatske, ali konferencija nije uspela da zaustavi građanski rat u BiH.

2018 - Preminuo je Mateja Matejić, književnik, profesor, sveštenik. Kao profesor Ohajo univerziteta u Kolumbusu, gde je predavao slovenske jezike i književnost, osnovao je znamenitu "Hilandarsku sobu", najveću kolekciju mikrofilmovanih starih slovenskih rukopisa. Godinama je bio glavni urednik izdavačke ustanove "Kosovo" kao i zvaničnog lista SPC u SAD i Kanadi "Staza Pravoslavlja". Odlikovan je ordenom Svetog Save prvog stepena kao i arhiepiskopskom gramatom Patrijarha Pavla. Dela: "Tamo gde vreme ne stari ", "Pravoslavlje - Hrabrost biti drukčijim, snaga ostati ne promenjen ", "Na stazama izbegličkim", "Jevanđelje po Majku ", "Biography of Saint Sava", "The Holy Mount and Hilandar Monastery " , "The oldest Christian liturgy in English ".

2018 - Dogodilo se pomračenje meseca koje je trajalo 103 minuta. Potpuno pomračenje moglo se videti iz Evrope, Rusije, Afrike, Bliskog istoka, većeg dela Azije i Australije. Pomračenje Meseca se događa prilikom ulaska Meseca u Zemljinu senku. Ova pojava, koju još nazivaju "Krvavi Mesec" ili "Krvavi spektakl", ponoviće se u tako dugom trajanju tek 2123. godine.

Dogodilo se na današnji dan, 28.07.

Danas je nedelja, 28. jul, 210. dan 2024.

1330 - Srpski kralj Stefan Dečanski potukao je "do nogu" u bici kod Velbužda (današnji Ćustendil u Bugarskoj) vojsku bugarskog cara Mihajla Šišmana i tako onemogućio ostvarenje njegovog dogovora sa vizantijskim carem Andronikom III Paleologom da Bugarska i Vizantija paralelno zajedničkim snagama napadnu Srbiju. Nakon ovog strahovitog poraza Bugara, Vizantija nije ni ušla u sukob. Bitka kod Velbužda označila je veliki preokret, od tada do bitke na Marici 1371. Srbija je najjača država na Jugoistoku Evrope.

1586 - Tomas Heriot je iz Kolumbije doneo prve krompire u Englesku. Smatra se da je tek pojava krompira, u masovnoj upotrebi, postepeno spasla evropski kontinent od gladi. Nerodne godine ranije su najčešće dovodile do masovne gladi i pomora stanovništva.

1655 - Umro je francuski pisac Sirano de Beržerak, čija su dela kombinacija političke satire i fantazije. Teško je ranjen 1640, zbog čega je napustio vojsku, u kojoj se istakao kao izuzetan mačevalac. Veoma smeo i slobodan duh, bujne mašte, pisao je pesme, napisao je po jednu komediju i tragediju, ali je najpoznatiji po delu "Drugi svet", gde je opisivao putovanje na Mesec i Sunce. Edmon Rostan ovekovečio ga je u herojskoj komediji "Sirano de Beržerak", stvorivši od njega simbol retke duševnosti i neobičnog uma.

1741 - Umro je italijanski kompozitor i violinski virtuoz Antonio Vivaldi. Tipičan je predstavnik zrelog baroka. Nije bio poznat samo kao sjajan i veoma plodan kompozitor već je oduševljavao savremenike i izvanrednim izvođačkim umećem. Dela: "Četiri godišnja doba", "L'estro armonico", "Il cimento dell'armonia e dell'inventione", niz koncerata za violinu, flautu, fagot.

1750 - Umro je nemački kompozitor Johan Sebastijan Bah, jedan od najznačajnijih stvaralaca u istoriji muzike. Za života je više cenjen kao orguljaš nego kao kompozitor i tek je Feliks Mendelson otkrio njegovu vrednost izvođenjem "Muke po Mateji". Bahov veliki opus, delom izgubljen, jer je posle smrti pao u zaborav, osnova je razvitka muzičkih pravaca novijeg doba. Komponovao je više od 300 kantata, fuga, oratorijuma, preludijuma, fantazija, tokata, orkestarskih svita, dela za orgulje, klavir, čembalo, violinu, violončelo, klavikord, flautu. Doveo je do vrhunca barokni polifoni stil. Njegovo stvaralaštvo je sinteza dotadašnjih dostignuća u vokalnoj i instrumentalnoj muzici. Dela: duhovne kompozicije "Imao sam mnogo jada", "Hristos je ležao u samrtnim mukama", "Snažna tvrđava je naš Bog", "Misa u h molu","Božićnji oratorijum", "Magnificat", "Muka po Jovanu", "Muka po Mateji", svetovne kompozicije "Kantata o kafi", "Seljačka kantata", "Francuske svite", "Engleske svite", "Dobro temperovani klavir","Italijanski koncert", "Goldberg varijacije", "Hromatska fantazija i fuga", šest "Brandenburških koncerata", "Umetnost fuge", "Trostruki koncert" za flautu, violinu i klavir.

1794 - Dan posle obaranja s vlasti, na giljotini su pogubljene vođe Francuske revolucije Maksimilijan Fransoa Izidor de Robespjer, Antoan Sen Žist i još dvojica jakobinskih prvaka. Pošto je tokom jakobinskog terora poslao na giljotinu gotovo sve vođe revolucije, Robespjer je postao krajnje nepopularan, pa je sa vlasti lako oboren u termidorskom prevratu.

1899 - Rođen je srpski književni i pozorišni kritičar Velibor Gligorić, predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1965. do 1971. Uređivao je više časopisa, iskazavši se kao zastupnik realizma i oštar polemičar. Dela: "Kritike", "Lica i maske", "Matoš - Dis - Ujević", "Pozorišne kritike", "Srpski realisti", "Ogledi i kritike", "U vihoru", "Branislav Nušić","Portreti", "Senke i snovi", "Knjiga života", "Kuća smrti".

1914 - Austrougarska je mesec dana posle atentata u Sarajevu, u kojem je ubijen prestolonaslednik nadvojvoda Franc Ferdinand, objavila rat Srbiji, otpočevši tako Prvi svetski rat.

1918 - Pred Belom kućom u Vašingtonu zavijorila se zastava Kraljevine Srbije. Zastava Srbije jedna je od samo dve strane zastave koje su se ikad vijorile iznad Bele kuće, a tada je bila istaknuta i na zgradama drugih državnih institucija u Vašingtonu po nalogu predsednika SAD Vudroa Vilsona, povodom četvrte godišnjice objave rata Austrougarske Srbiji.

1945 - Američki bombarder tipa "B-25" udario je, pri gustoj magli, u "Empajer stejt bilding" u Njujorku, tada najvišu zgradu u svetu, usmrtivši 14 lica.

1976 - U zemljotresu je potpuno razoren kineski grad Tangšan. Poginulo je 242.000 osoba, što je najveći broj mrtvih zabeležen u nekom zemljotresu u modernom dobu.

1984 - Predsednik SAD Ronald Regan otvorio je Olimpijske igre u Los Anđelesu, koje su bojkotovali Sovjetski Savez i ostali saveznici Moskve, izuzev Rumunije, Kube i još nekoliko socijalističkih zemalja. Bio je to revanš Amerikancima za bojkot Olimpijskih igara u Moskvi 1980., a Igre u Los Anđelesu bojkotovali su i Iran, Libija, Albanija i Bolivija.

1995 - Regularne trupe Hrvatske i snage bosanskih Hrvata zauzele su gradove u zapadnoj Bosni, Glamoč i Grahovo, ogromnom većinom nastanjene Srbima. Usledio je masovan egzodus civila.

2007 - Umro je Dušan Prelević, pevač i pisac. Profesionalno se bavio muzikom od 1965. Bio je član Korni grupe, a potom solista. Snimio je nekoliko ploča. Posebno je upamćna njegova uloga u tada kultnoj predstavi "Kosa" "Ateljea 212". Poslednjih dvadesetak godina objavljivao je priče i eseje u NIN-u, Književnim novinama, "Dugi". Autor je tri knjige pripovedaka i scenarija za film "Poslednji krug u Monci".

2018 - Vaterpolo reprezentacija Srbije osvojila je Evropsko prvenstvo pobedom u finalu, četvrti put uzastopno, protiv Španije.

Dogodilo se na današnji dan, 29.07.

Na današnji dan 1878. godine počela je austrougarska okupacija Bosne i Hercegovine, na osnovu odluke kongresa velikih sila u Berlinu 13. jula 1878. Austrijske trupe tada su okupirale i Novopazarski sandžak (Raška oblast) koji su kasnije napustile. Austrougarska je i formalno anektirala BiH 1908. suprotno odredbama Berlinskog kongresa.

Danas je ponedeljak, 29. jul, 211. dan 2024

1805 - Rođen je francuski istoričar i političar Aleksis Klerel de Tokvil, protivnik revolucionarnih društvenih promena, koji je veoma uticao na građanske istoričare 19. i 20. veka. Dela: "Demokratija u Americi", "Stari režim i revolucija".

1856 - Umro je nemački kompozitor i muzički pisac Robert Aleksander Šuman, jedan od najznačajnijih predstavnika romantizma. Istakao se kao liričar i autor klavirskih minijatura. Osnovao je časopis "Neue Zeitschrift fur Musik". Dela: simfonije, "Koncert u a-molu za klavir i orkestar", koncerti za klavir, koncerti za violončelo, ciklusi solo pesama "Pesnikova ljubav", "Ljubav i život žene", klavirske kompozicije "Karneval", "Simfonijske etide", "Dečje scene".

1876 - Umro je mađarski političar Ferenc Deak, glavni arhitekta sporazuma Beča i Budimpešte iz 1867. kojim je austrijsko carstvo prekomponovano u dvojnu Austro-Ugarsku monarhiju. Predvodio je mađarsku opoziciju, uglavnom sitnije mađarsko plemstvo, protiv austrijskog kancelara Klemensa Meterniha pre revolucije 1848, a 1865. objavio je projekat o dualističkom uređenju Habzburške monarhije, prihvaćen dve godine kasnije.

1883 - Rođen je italijanski diktator Benito Musolini, koji je vladao Italijom od 1922. do 1943. Ubrzo posle izbijanja Prvog svetskog rata isključen je iz Socijalističke partije, pošto se zalagao za ulazak Italije u rat kako bi kasnije učestvovala u podeli Austrougarske. Godine 1919. osnovao je fašističku partiju. U oktobru 1922. u Napulju je u vreme kongresa fašista organizovao pohod 60.000 pristalica na Rim i tako je došao na vlast. Pod njegovim vođstvom, Italija je 1935. napala i okupirala Etiopiju, pripojila Albaniju 1939, napala Grčku 1940, a Kraljevinu Jugoslaviju 1941. Posle iskrcavanja savezničkih trupa na Siciliju, krajem jula 1943. oboren je sa vlasti i interniran u hotel na planini Gran Saso, odakle su ga 12. septembra 1943. oslobodili Nemci (komandosi Ota Skorcenija) i prebacili u severnu Italiju, gde je postao lider takozvane Italijanske socijalne republike. Tokom pokušaja da pobegne, zajedno sa nemačkim trupama, uhvatili su ga italijanski partizani i ubili 28. aprila 1945.

1885 - Rođena je američka filmska glumica Teodosija Gudmen, poznata kao Teda Bara, prvi "vamp" u istoriji kinematografije. Filmovi: "Kleopatra", "Karmen", "Saloma", "Žena tigar", "Dama s kamelijama", "Pesma sirene".

1890 - Umro je holandski slikar Vinsent van Gog, jedan od najoriginalnijih i najtemperamentnijih u istoriji slikarstva. Slikao je žarkim bojama, a njegova ekspresivna dela prodorne snage neprevaziđena su u izražavanju psihičkih stanja i raspoloženja. Nepriznat za života, praćen mnogim nedaćama koje su ga bacale u duboku depresiju i nervno rastrojstvo pokušao je samoubistvo i umro dva dana potom. Njegova dela, oko 850 slika i više od 900 crteža, mahom pejzaža, portreta i mrtvih priroda, presudno su uticala na razvoj moderne umetnosti i donela mu posmrtnu slavu.

1900 - Italijanskog kralja Umberta I u Monci je ubio anarhista Gaetano Breši.

1905 - Rođen je švedski diplomata Hjalmar Agne Dag Hamaršeld, dobitnik Nobelove nagrade za mir, doktor filozofije i akademik, generalni sekretar UN od 1953. do smrti 1961. Zauzimao je visoke funkcije u više švedskih ministarstava od 1936. do 1953. i bio ministar bez portfelja. Pri pokušaju da doprinese rešenju krize u negdašnjem Belgijskom Kongu poginuo je u avionskoj nesreći u okolnostima koje nikad nisu razjašnjene. Nobelova nagrada dodeljena mu je posthumno.

1925 - Rođen je Mikis Teodorakis, grčki kompozitor. Globalnu slavu stekao je muzikom za filmove "Grk Zorba" (1964), "Serpiko" (1973). Komponovao je brojne simfonije, opere, balete, kantate, oratorijume, ali i popularnu, narodnu muziku, ukupno više od hiljadu dela. Bio je aktivan u pokretu otpora tokom Drugog svetskog rata, zbog čega je stradao. Tokom vojne uprave u Grčkoj (1967 - 1974) kao njen istaknuti protivnik Teodorakis je zatvoren, potom sa porodicom prognan u peloponesko selo Tatoun, a izvođenje njegovih dela je zabranjeno. Oštro je osuđivao NATO agresiju na Srbiju (SRJ) 1999. godine. 1937 - Japanske trupe okupirale su kineski grad Tjencin.

1948 - Na stadionu "Vembli" u Londonu otvorene su prve Olimpijske igre posle Drugog svetskog rata.

1967 - U Vijetnamskom ratu u požaru je oštećen američki nosač aviona "Forestal" pri čemu je poginulo 130 lica.

1968 - U encikliki "Humanae vitae" (O ljudskom životu) papa Pavle VI zabranio je rimokatolicima sve oblike veštačke kontrole rađanja.

1981 - U katedrali Svetog Pavla u Londonu venčani su naslednik britanskog prestola princ od Velsa Čarls i Dajana Spenser.

1983 - Umro je španski filmski režiser Luis Bunjuel. Od 1936. do 1939. snimao je tokom Španskog građanskog rata propagandne priloge za republikance. Od 1947. radio je uglavnom u Meksiku, pošto je kao komunista bio nepomirljivi protivnik frankovog režima pa je živeo u emigraciji. Snimio je 32 filma, a "Andaluzijski pas" iz 1928. i "Zlatno doba" iz 1930. obrazac su nadrealističkog filma. Napisao je autobiografiju "Moj poslednji uzdah". Ostali filmovi: "Zemlja bez hleba", "Los olvidados", "Uspon u nebo", "Zločinački život Arčibalda Krusa", "Robinson Kruso", "To se zove zora", "Nazaren", "Viridijana", "Taj mračni predmet želja", "Anđeo smrti", "Zvezdani put", "Tristana", "Lepotica dana", "Diskretni šarm buržoazije".

1983 - Umro je engleski pozorišni i filmski glumac Džejms Dejvid Grejem Niven, dobitnik Oskara 1958. za film "Odvojeni stolovi". Elegantnom pojavom ali i glumom oličavao je britanski tip džentlmena. Po uzoru na oca završio je vojnu školu, ali je docnije napustio vojnu karijeru i posvetio se glumi. U Holivud je dospeo tridesetih godina 20. v. ali je po izbijanju Drugog svetskog rata napustio SAD i priključio se britanskoj vojsci i tokom rata bio je komandos. Ostali filmovi: "Put oko sveta za 80 dana", "Dobar dan tugo", "Topovi s Navarona", "Kasino Rojal", "Papirnati tigar".

1994 - Bivši italijanski predsednik vlade Betino Kraksi osuđen je na osam i po godina zatvora pod optužbom za prevaru.

2003 - Donji dom belgijske skupštine ovlastio je belgijske sudove da sude svim optuženima za ratne zločine, bez obzira gde su počinjeni i bez obzira na nacionalnost, uključujući građane SAD, što je izazvalo žestoku reakciju zvaničnog Vašingtona.

2008 - Umro je Mate Parlov, najbolji bokser bivše Jugoslavije. U bokserski klub "Pula" je stupio sa 16 godina, i nakon svega 3 godine osvojio je titulu prvaka Jugoslavije u poluteškoj kategoriji. Prvi veći međunarodni uspeh ostvario je 1969. kada je u Bukureštu postao vicešampion Evrope. Dve godine docnije u Madridu je osvojio zlatnu medalju, a 1973. u Beogradu odbranio je titulu prvaka Evrope u poluteškoj kategoriji. Na Olimpijskim igrama u Minhenu 1972. Parlov je osvojio zlato, a u Havani 1974. postao je amaterski prvak sveta u poluteškoj kategoriji. Godine 1976. u Beogradu je, savladavši Italijana Domenika Adinolfija, postao profesionalni prvak Evrope u poluteškoj kategoriji, a 2 godine potom, pobedom nad Argentincom Migelom Anhelom Kueljom i svetski šampion. Osam puta je bio prvak Jugoslavije.

2011 - Preminuo je Muharem Pervić, srpski esejista, književni i pozorišni kritičar. Diplomirao je na Katedri za opštu književnost Filološkog fakulteta u Beogradu. Tokom studija bio je glavni urednik lista "Student". Od 1958. urednik je časopisa "Delo" a zatim glavni urednik kulturno-umetničkog programa Televizije Beograd. Za knjigu "Tradicija i kritika" (1977) dobio je nagradu, "Đorđe Jovanović", a za naslov "Volja za promenom" (1995) Sterijinu nagradu. Dobitnik je i Tanjugove nagrade "Zlatno pero" (2007), kao i Povelje za životno delo Udruženja književnika Srbije (2005). Bio je priređivač sabranih dela Ive Andrića, po Andrićevom izboru.

2017 - Tim međunarodnih naučnika objavio je da je zabeležio najsnažniju eksploziju u istoriji istraživanja univerzuma. Eksploziju je prouzrokovala smrt masivne zvezde i bila je takve jačine da ju je sa Zemlje bilo moguće uočiti, pored udaljenosti 10 milijardi svetlosnih godina.

2018 - Umro je Oliver Dragojević, muzičar, jedna od najvećih zvezda negdašnje Jugoslavije.

2019 - U Etiopiji je oboren rekord u pošumljavanju. Za samo jedan dan zasađeno je, navodno, čak 350 miliona stabala. Velika nacionalna akcija deo je dugoročnog plana pošumljavanja kojim se predviđa sadnja četiri milijarde stabala. Asocijacija "Farm Afrika" posvećena je ozelenjavanju istočne Afrike i ova akcija predstavljena je kao početak velike akcije pošumljavanja.

Dogodilo se na današnji dan, 30.07.

Na današnji dan Srpska pravoslavna crkva i vernici obeležavaju praznik svete velikomučenice Marine, u narodu poznate kao Ognjena Marija. Poštuje se kao borac za hrišćansku veru i zaštitnicu žena. Običaj je da se na ovaj praznik, ne rade nikakvi poslovi, a posebno radovi na polju. Marija je mučenica koja je postradala zbog svojih nepokolebljivih uverenja u vreme rimskog cara Dioklecijana.




Danas je utorak, 30. jul, 212. dan 2024.

1771 - Umro je engleski pisac Tomas Grej, pesnik klasicističke škole, kojeg ljubav prema prirodi, dubina osećanja i simpatije za običnog čoveka čine pretečom romantizma. Napisao je malo pesama, ali zauzima visoko mesto u engleskoj literaturi zahvaljujući savršenoj formi stihova, a "Elegija napisana na seoskom groblju" smatra se jednom od najlepših pesama na engleskom jeziku. Njegovu romantičnu pesmu "Bard" na srpski jezik prepevao je Jovan Jovanović Zmaj.

1818 - Rođena je engleska književnica irskog porekla Emili Bronte, koja se proslavila romanom "Orkanski visovi".

1863 - Rođen je američki automobilski magnat Henri Ford, proizvođač i konstruktor koji je najviše doprineo naglom razvoju automobilizma. Počeo je kao kovač, ali je vremenom uspeo da izgradi čitavu industrijsku imperiju. Prve "benzinske kočije" konstruisao je 1896, a od 1899. bavio se proizvodnjom automobila, kasnije i traktora. Prvi je uveo serijsku proizvodnju, kao i povoljno kreditiranje kupaca ustrojeno tako da prosečnom građaninu SAD automobili budu dostupni. Godine 1908. stvorio je "model T", "narodni automobil" koji je motorizovao SAD. Napisao je sećanja: "Moj život i rad", ali i antisemitsko delo "Međunarodni Jevrejin", kojeg se kasnije odrekao.

1877 - Rođen je srpski vizantolog Dragutin Anastasijević, klasični filolog i istoričar. Učenik Karla Krumbahera, klasičar, paleograf, medievist, Anastasijević je osnivač beogradske vizantološke škole. Bio je profesor Univerziteta u Beogradu i član Srpske akademije nauka. Proučavao je vizantijsku kulturu i književnost i srpsko vizantijske odnose.

1898 - Rođen je engleski vajar Henri Mur, jedan od najvećih skulptora 20. veka, inostrani član Srpske akademije nauka i umetnosti. Inspirisao se arhaičnom i primitivnom umetnošću, naročito stvaralaštvom stanovnika predkolumbovske Amerike. Pod uticajem španskog slikara Pabla Pikasa i francuskog vajara rumunskog porekla Konstantina Brankušija, težio je sintezi apstraktnih oblika i nadrealističkih ideja.

1898 - Umro je nemački državnik Oto fon Bizmark (fon Bizmark Šenhauzen), nazvan "gvozdeni kancelar", koji je "krvlju i gvožđem" ujedinio nemačke države. Postao je 1862. Kancelar Pruske, 1864. u savezu sa Austrijom napao je Dansku i osvojio Šlezvig, a onda se okrenuo protiv Beča i 1866. porazio Austriju, što mu je omogućilo da s Pruskom ujedini severne nemačke državice u Severnonemački savez. Isprovocirao je Nemačko-francuski rat i posle pobede nad Francuskom proglasio je početkom 1871. Nemačku carevinom, a Vilhelma I carem. Suzbijao je separatizam nemačkog rimokatoličkog juga. Godine 1878. objavio je "Izuzetni zakon" (Lex specialis), kojim je socijaldemokratiju stavio van zakona, ali je paralelno uveo socijalne reforme. Zbog neslaganja sa novim carem Vilhelmom II, 1890. povukao se sa vlasti, posle 28 godina gotovo neograničene vladavine.

1930 - Urugvaj je u Montevideu, pobedom u finalu Prvog svetskog fudbalskog prvenstva nad Argentinom sa 4:2, postao prvi svetski šampion. Prethodno je u polufinalu sa 6:1 pobedio Kraljevinu Jugoslaviju, u utakmici koja je obilovala sudskom samovoljom na štetu jugoslovenskog tima.

1975 - U Helsinkiju je počela Konferencija o evropskoj bezbednosti i saradnji koja je okupila državnike 35 zemalja, uključujući lidere Sovjetskog Saveza i SAD. Glavni cilj skupa bilo je osiguranje mira u Evropi.

1990 - Član britanskog parlamenta, konzervativac Ian Gau, blizak saradnik Margaret Tačer, poginuo je u eksploziji bombe koju je u automobil podmetnula Irska republikanska armija.

1993 - Lideri bosanskih muslimana (Bošnjaka) Srba i Hrvata iz Bosne i Hercegovine, postigli su na mirovnim pregovorima u Ženevi dogovor, prema kojem bi BiH činile tri etničke republike. Ni ovaj sporazum nije zaustavio građanski rat, najviše zbog uplitanja inostranih interesa.

2003 - Poslednja "buba" sišla je sa proizvodne trake u Meksiku "folksvagen" broj 21.529.464, koliko ih je za 68 godina proizvedeno u Nemačkoj i drugim zemljama, čime je okončana istorija najduže proizvođenog automobila. Proizvodnja "foksvagena" bila je ideja nemačkog nacističkog lidera Adolfa Hitlera, s ciljem da se proizvede automobil dostupan svakom Nemcu. Izgled karoserije popularne "bube" delo je Ferdinanda Poršea.

2007 - Umro je švedski režiser Ingmar Bergman, jedan od najvećih umetnika kinematografije uopšte. Iza Bergmana je ostala su 54 filma, 126 pozorišnih predstava i 39 radio drama, brojni scenariji, knjige. U teatru je ostavio dubok trag interpretirajući skandinavske i ruske klasike ali i savremnu dramsku literaturu. Od 1963. bio je direktor Kraljevskog dramskog teatra Švedske. Prvi film je snimio 1946. a internacionalnu slavu mu je doneo film "Osmesi letnje noći" koji je na Festivalu u Kanu dobio nagradu kao najbolja komedija. Naredne godine u Kanu sa "Sedmim pečatom" osvojio je specijalnu nagradu žirija. Dodeljena mu je nagrada za životno delo Američke filmske akademije i tri Oskara za najbolje strane filmove ("Devičanski izvor", "Kroz tamno staklo" i "Fani i Aleksandar"). Ostali dela: "Divlje jagode", "Tišina", "Perone", "Šapat i krikovi", "Jesenja sonata".

2012 - Preminuo je srpski književnik Milan Ranković. Rođen je 1932. u Beogradu, i jedan je od trojice prvih magistara estetike koji su posle Drugog sveskog rata dobili to zvanje na Univerzitetu u Beogradu. Radio je u "Borbi" u kulturnoj rubrici, a predavao je osnove nauke o društvu, a zatim sociologiju umetnosti na Univerzitetu umetnosti u Beogradu. Bio je ministar kulture Srbije od 1988. do 1991. Objavio je više od 40 knjiga.

2014 - Argentina je zvanično bankrotirala, pošto tamošnje vlasti nisu uspele da se dogovore sa američkim fondovima o reprogramu duga zemlje. Godine 2001. Argentina je već doživela bankrot, nakon što je obelodanjeno da zemlja nije stanju da otplati dug od 95 milijardi dolara.

Dogodilo se na današnji dan, 31.07.

Danas je sreda, 31. jul, 213. dan 2024.

1489 - Španski moreplovac italijanskog porekla Kristifor Kolumbo otkrio je na trećem putovanju u Novi svet ostrvo koje je nazvao Trinidad.

1684 - U borbi protiv Turaka poginuo je Vuk Mandušić, uz Stojana Jankovića i Iliju Smiljanića najomiljeniji junak uskočke epske poezije.

1789 - Ruske i austrijske trupe, pod komandom vojskovođe Aleksandra Suvorova i vojvode od Koburga, pobedile su tursku vojsku kod Fokšanija u današnjoj Rumuniji.

1886 - Umro je mađarski kompozitor, pijanista i dirigent Franc List, muzičar romantičarskog opredeljenja i predvodnik nove muzičke škole, pijanistički virtuoz koji je izgradio modernu klavirsku tehniku i znatno uticao na razvoj evropske muzike. Stvorio je simfonijsku poemu i novu koncepciju sonate i koncerta. Dela: klavirske kompozicije "Godine hodočašća", "Ljubavni snovi", "Sonata h-mol", simfonije "Faust", "Dante", simfonijske pesme "Prelidi", "Mazepa", "Taso", "20 mađarskih rapsodija", niz klavirskih koncerata, oratorijuma, misa, solo pesama. Napisao je više studija i eseja kao i biografiju Frederika Šopena.

1914 - Vođu francuskih socijalista Žana Žoresa, koji je svim silama nastojao da spreči Prvi svetski rat, ubio je jedan šovinistički fanatik. Bio je među retkim evropskim političarima koji se dosledno borio za pacifističku viziju sveta. U francuskoj skupštini zalagao se za socijalno zakonodavstvo i antiklerikalne mere. Osnovao je 1904. list "Imanite" koji i sada izlazi. Dela: "Dokazi" (o Drajfusovoj aferi), "Socijalističke studije", "Nova armija", "Socijalistička istorija francuske revolucije".

1919 - U poraženoj Nemačkoj donet je posle Prvog svetskog rata Vajmarski ustav, kojim je uspostavljena republika i ukinuto carstvo.

1921 - Rođen je britanski pravnik Piter Benenson, osnivač međunarodne organizacije za zaštitu ljudskih prava Amnesti internešnal.

1941 - Rajhsmaršal Herman Gering naložio je pismeno u Drugom svetskom ratu šefu policije Rajnhardu Hajdrihu da sačini nacrt plana "konačnog rešenja", što je bio eufemistički naziv za uništenje svih pripadnika jevrejskog naroda na teritorijama koje je kontrolisala nacistička Nemačka.

1944 - Kao pilot savezničkog aviona, na borbenom zadatku, nad Mediteranom, u Drugom svetskom ratu poginuo je francuski pisac Antoan Mari Rože de Sent Egziperi, autor "Malog princa", jednog od najlepših dečjih romana u svetskoj književnosti. Literata koji je odisao aristokratskim duhom u delima je veličao moralnu snagu lične žrtve i herojstva. Dela: "Pošta za Jug", "Zemlja ljudi", "Ratni pilot", "Mali princ".

1954 - Italijanska ekspedicija koju je predvodio Ardito Desio prva je uspela da osvoji himalajski vrh K-2.

1964 - Američki vasionski brod bez ljudske posade "Rendžer 7" emitovao je prve snimke tamne strane Meseca.

1971 - Američki astronauti Dejvid Skot i Džejms Irvin, članovi misije "Apolo 15", postali su prvi ljudi koji su se vozili površinom Meseca, više od šest časova proveli su u vožnji električnim lunarnim vozilom.

1991 - Predsednici Sovjetskog Saveza i SAD Mihail Gorbačov i Džordž Buš potpisali su u Moskvi sporazum o ograničenju nuklearnog oružja velikog dometa.

1994 - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija odobrio je upotrebu vojne sile u Haitiju, omogućivši tako intervenciju protiv tamošnjeg vojnog režima od strane SAD, kao i povratak na vlast izbeglog predsednika Žana Bertrana Aristida.

2002 - Tokom posete Meksiku, papa Jovan Pavle II proglasio je za svetitelja Huana Dijega, seljaka iz 16. veka. Ovo je prvi slučaj u istoriji proglašenja svetim nekog lica sa američkog kontinenta od strane rimokatoličke crkve.

2008 - Umrla je Zlata Bartl, tvorac jednog od najpoznatijih proizvoda negdašnje Jugoslavije "Vegete". U istraživačkoj laboratoriji "Podravke" izumela je krajem 50-ih taj proizvod koji je našao svoje mesto na tržištima preko 40 zemalja, postavši neka vrsta sinonima za dodatak jelima.

2020 - Preminuo je Miodrag Živković, srpski i jugoslovenski skulptor, univerzitetski profesor. Autor je brojnih monumentalnih spomenika širom Srbije i negdašnje Jugoslavije poput onog u Šumaricama u Kragujevcu, na Kadinjači, na Tjentištu i spomenika pilotima, braniocima Beograda 1941. godine.

Dogodilo se na današnji dan, 01.08.

Danas je četvrtak, 1. avgust, 214. dan 2024

1427. – Umro Stefan Lazarević, despot, sin kneza Lazara (Kruševac, 1374 – Mladenovac, 01. 08. 1427)

1849. – U Majdanpeku počela izgradnja prve topionice metala u Srbiji

1863 – Rođen Milutin Jakšić, istoričar (Srpska Klarija, 01. 08. 1863 – Srpska Crnja, 08. 01. 1937)

1884. – Osnovana Gradska čistoća u Beogradu, osnivač dr Vladan Đorđević, gradonačelnik Beograda i začetnik komunalne higijene

1899. – Rođen Josip Kulundžić, književnik i režiser, profesor Akademije za pozorište, film, radio i TV u Beogradu (Zemun, 01. 08. 1899 – Beograd, 01. 12. 1970)

1910. – Rođen Bojan Stupica, pozorišni i filmski glumac, reditelj, scenograf i arhitekta, upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu (Ljubljana, 01. 08. 1910 – Beograd, 22. 05. 1970)

1924. – U Beogradu osnovan Fudbalski klub “Obilić”

1933. – Srpski aeroklub, osnovan 1921. godine, obnovljen pod imenom “Naša krila”

1951. – Rođen Dragić Joksimović, dr prava, advokat, poslanik Skupštine Kraljevine Jugoslavije, advokat na suđenju generalu Dragoljubu Mihailoviću (Bačina, 18. 07. 1893 – Sremska Mitrovica, 01. 08. 1951)

1952. – Rođen dr Zoran Đinđić, filozof, političar i državnik, predsednik Demokratske stranke, premijer Srbije (Bosanski Šamac, 01. 08. 1952 – Beograd, 12. 03. 2003)

1955. – Umro Stanislav Vinaver, književnik i prevodilac (Šabac, 01. 03. 1891 – Niška Banja, 01. 08. 1955)
Vinaver je gimnaziju završio u Beogradu, a matematiku i muziku studirao u Parizu. Zatekao se u Rusiji u vreme Oktobarske revolucije, a zatim učestvovao kao dobrovoljac u Prvom svetskom ratu. Između dva rata radio je kao novinar, a Drugi svetski rat proveo je u nemačkom zarobljeništvu. Pripadao je prvoj generaciji srpskih modernista. U srpsku poeziju uneo je dinamični istraživački duh i bio kreator slobodnijeg pesničkog izraza. Najpoznatija njegova dela su: “Mjeća”, “Varoš zlih volšebnika”, “Priče koje su izgubile ravnotežu”, “Misli, eseji i studije”, “Jezik naš nasušni” i “Nadgramatika”. Monografija “Zanosi i prkosi Laze Kostića” objavljena je posthumno, 1963. godine. U oblasti prevođenja, pokazao je vrsno poznavanje književnog jezika, smisao za ritam i zvučna jezička rešenja. Neprevaziđeni su njegovi prevodi Tvena, Rablea, Bloka, Getea…Vinaver je, u svojstvu referenta za književnost, uoči Drugog svetskog rata nabavljao knjige za Biblioteku Radio Beograda.

2001. – Umrla Zuzana Halupova, slikarka – naivac (Kovačica, 05. 02. 1925 – Beograd, 01. 08. 2001)

2008. – Umro Dren Mandić, alpinista (Subotica, 13. 12. 1976 – Himalaji, 01. 08. 2008)

2009. – Umrla Borka Vučić, pravnik i bankar, direktor Beogradske banke, funkcioner Socijalističke partije Srbije, predsednik Skupštine Srbije, predsednik Fonda za doškolovanje mladih poljoprivrednika (Komirić, 04. 04. 1926 – Lapovo, 01. 08. 2009)

2009. – Vaterpolo reprezentacija Srbije osvojila titulu prvaka sveta na Svetskom prvenstvu u Rimu

2011. – Umro dr Bogoljub Stanković, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, predsednik Slavističkog društva Srbije (Donja Koritnica, 09. 04. 1938 – Beograd, 01. 08. 2011)

2012. – Umro Đorđe Čolović, advokat i sudija, košarkaš i trener, potpredsednik Košarkaškog kluba “Partizan”, generalni sekretar Košarkaškog saveza Jugoslavije (Beograd, 13. 11. 1934 – Beograd, 01. 08. 2012)

2012. – Umro Viktor Jakovčić, violončelista, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu, član “Beogradskog trija” (Kraljevica, 16. 05. 1931 – Beograd, 01. 08. 2012)

2014. – Stupila na snagu Konvencija Saveta Evrope protiv nasilja nad ženama

2018. – Umrla Aleksandra Ristanović, akademski vajar, stručni saradnik Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda (1972 – Beograd, 01. 08. 2018)

Dogodilo se na današnji dan, 02.08.

Na današnji dan Srpska pravoslavna crkva slavi svetog proroka Iliju. Ilindan, što je narodski naziv za ovaj praznik, kod Srba je česta esnafska slava, slave ga kožari, taksisti, električari, piloti. On je i zaštitnik srpskog ratnog vazduhoplovstva.




Danas je petak, 2. avgust, 215. dan 2024.

1552 - Luteranima (sledbenicima Martina Lutera) je odobrena sloboda veroispovesti u Nemačkoj.

1799 - Umro je francuski pronalazač Žak Etjen Mongolfje, koji je s bratom Žozefom Mišelom 1783. konstruisao prvi vazdušni balon napunjen zagrejanim vazduhom.

1802 - Napoleon Bonaparta je proglašen "doživotnim konzulom" Francuske, što je takođe značilo da je imao pravo da sam imenuje naslednika.

1858 - Britanski parlament usvojio je zakon prema kojem je indijska vlada, do tada u nadležnosti Istočnoindijske kompanije, potpala pod ingerencije britanske krune.

1903 - U Beogradu su održani osnivački kongresi Srpske socijaldemokratske partije i Radničkog saveza Srbije, na kojima su za predsednike glavne partijske uprave izabrani Dragiša Lapčević i Nikola Veličković a za sekretare Kosta Jovanović i Radovan Dragović.

1921 - Stupio je na snagu "Zakon o zaštiti države" kojim je, u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, Komunistička partija kao prevratnička organizacija, sklona terorističkim metodama, stavljena van zakona, njeni poslanici lišeni mandata, a propaganda komunizma proglašena zločinom.

1921 - Umro je italijanski operski pevač Enriko Karuzo, jedan od najvećih tenora u istoriji opere. Bio je posebno cenjen kao izvođač rola u operama Đuzepea Verdija i Đakoma Pučinija i interpretator kancone. Jedan je od prvih pevača koji je snimio gramofonske ploče. Dela: "Uspomene", "Metodi pevanja".

1922 - Umro je američki pronalazač škotskog porekla Aleksander Grejem Bel, pronalazač telefona. Posle studija medicine u Edinburgu i Londonu preselio se u SAD i posvetio lečenju gluvih. Telefon je patentirao 1876. u Bostonu, što je mu je donelo slavu, ali i brige. Patent nije bio zaštićen pa su ga mnogi pokrali i tek je 1886. Vrhovni sud SAD presudio da je on jedini vlasnik patenta. Bogat i slavan, potom se potpuno posvetio starom poslu - lečenju
gluvih.

1924 - Rođen je Vladeta Jerotić, psihijatar, pisac, član SANU. Medicinu je završio u rodnom Beogradu. Specijalizirao je neuropsihijatriju, a potom se usavršavao u Švajcarskoj, Nemačkoj, Francuskoj. Rukovodio je Psihoterapeutskim odeljenjem bolnice "Dr Dragiša Mišović" i bio profesor na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu. Kao autor bio je retko plodan. Glavna dela: "Psihoanaliza i kultura", "Darovi naših rođaka I-IV", "Razgovori sa pravoslavnim duhovnicima", "Učenje Svetog Jovana Lestvičnika i naše vreme", "Individuacija i/ili oboženje", "50 pitanja i 50 odgovora iz hrišćanske psihoterapeutske prakse".

1936 - Umro je francuski inženjer i pilot Luj Blerio, pionir vazduhoplovstva, koji je 1909. prvi avionom preleteo Lamanš. Isprva je pokušavao da napravi avion mahokrilac (ornitopter), ali je brzo odustao i 1903. konstruisao je prvi avion, a 1906. avion s motorom koji je imao tri cilindra. U Prvom svetskom ratu proizvodio je avione za francusko ratno vazduhoplovstvo.

1945 - Završena je Potsdamska konferencija na kojoj su sovjetski vođa Staljin, predsednik SAD Hari Truman i premijer Velike Britanije Klement Atli odlučili da Nemačku, poraženu u Drugom svetskom ratu, podele na četiri okupacione zone.

1970 - Britanski vojnici su u Severnoj Irskoj prvi put upotrebili gumene metke radi smirivanja nereda.

1990 - Iračka vojska okupirala je Kuvajt, što je Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija istog dana jednoglasno osudio, zahtevajući od Bagdada da povuče trupe.

2007 - Dve ruske mini-podmornice "Mir-1" i "Mir-2" u okviru ekspedicije "Arktik-2007" spuštene su na dno Severnog ledenog okeana - na Severnom polu, na dubinu veću od četiri kilometra, gde je postavljena ruska trobojka od titanijuma. Pored naučne, ruska ekspedicija imala je i političku dimenziju pošto Rusija polaže pravo na tu zonu bogatu energetskim resursima.

2017 - Preminuo je Toma Kuruzović, srpski glumac. Završio je Akademiju za pozorište i film u Beogradu. Dramatizovao je i adaptirao dela Petra Kočića, Branka Ćopića, Koste Trifkovića, Meše Selimovića, Jovana Sterije Popovića, ukupno više od 40. Upamćen je po adaptaciji i dramatizaciji monodrame "Petar Pepo Bandić" Branka Ćopića, koju je sam tumačio.

2019 - Sporazum o zabrani nuklearnih i konvencionalnih raketa srednjeg i kratkog dometa (INF) prestao je da važi. Tokom Hladnog rata, Moskva i Vašington su se obavezali da ograniče trku u naoružanju, kao i da unište balističke projektile dometa od 500 do pet i po hiljada kilometara.

Dogodilo se na današnji dan, 03.08.

Danas je subota, 3. avgust, 216. dan 2024.

1492 - Španski moreplovac, najverovatnije italijanskog porekla, Kristifor Kolumbo isplovio je na brodu "Santa Marija" iz španske luke Palos de la Frontera na prvo putovanje "za Indiju" - na kojem je otkrio Ameriku. Verovao je da će otkriti morski put do Indije.

1778 - U Milanu je posle dve godine gradnje, prema projektu italijanskog arhitekte Đuzepea Pjermarinija, otvorena Milanska skala, jedna od najznačajnijih operskih kuća u svetu.

1792 - U Beču je objavljen prvi broj srpskog lista "Slaveno-serbskija vedomosti". Pod uticajem Dositeja Obradovića "Vedomosti" je pokrenuo Stefan Novaković. Cilj lista bilo je širenje "istine o otečestvu i prosvešćenije roda našega". List je imao pretplatnike u Pešti, Budimu, Sent Andreji, Novom Sadu, Oseku, Trstu i Veneciji, širom Podunavlja, a prodavan je i u Vlaškoj, Rusiji. U "Vedomostima" su bili objavljivani pozivi na prenumeracije srpskih knjiga, poput "Istorije" Jovana Rajića. Zapavši u dugove, Novaković je dve godine docnije prodao štampariju, pa je izlaženje lista obustavljeno.

1881 - Britanske trupe okupirale su egipatski grad Suec, što je Velikoj Britaniji omogućilo da 1883. zaposedne čitavu zonu Sueckog kanala.

1902 - Rođen je Dušan Baranin, srpski romansijer i publicista. Završio je pedagošku školu u Beogradu gde je, takođe, apsolvirao istoriju. U knjizevnost je stupio zbirkama pripovedaka "Seljaci", "Šume padaju" kao i romanom "Njih troje". Docnije se pojavljuju njegove romansirane biografije i istorijski romani, najčešće na temu devetnaestovekovne Srbije. Dela: "Zeka Buljubaša", "Prota Mateja", "Karađorđe", "Hajduk Veljko", "Veliki gospodar", "Kralj Milan". Iako mu kritika nije bila sklona, njegova dela su uživala i uživaju široku popularnost.

1914 - Nemačka je u Prvom svetskom ratu objavila rat Francuskoj. Istog dana Belgija je odbacila zahtev Nemačke da njene trupe prođu kroz tu zemlju, a Velika Britanija je upozorila Nemačku da bi invazija na Belgiju bila povod za ulazak Londona u rat.

1936 - Američki atletičar afričkog porekla Džesi Ovens je skokom u dalj od 8,06 metara osvojio prvu od četiri zlatne medalje na Olimijskim igrama u Berlinu. Potom je pobedio i na 100 i 200 metara i u štafeti 4x100 metara. Ovakav uspeh jednog afroamerikanca bio je razočarenje za nacističke glavešine, domaćine te olimpijade.

1940 - Litvanija je i formalno postala deo Sovjetskog Saveza pod nazivom Litvanska Sovjetska Socijalistička Republika. Okupacija baltičkih republika bila je sastavni deo sporazuma Staljin-Hitler o podeli Poljske iz 1939. godine. Do Prvog svetskog rata te zemlje su vekovima bile sastavni deo carske Rusije.

1945 - Svim etničkim Nemcima i Mađarima u Čehoslovačkoj je oduzeto državljanstvo.

1958 - Američka atomska podmornica "Nautilus" pod komandom Vilijama Andersona prva je prošla ispod ledenog pokrivača Severnog pola.

1975 - U Beograd je doputovao predsednik SAD Džerald Ford u dvodnevnu zvaničnu posetu Jugoslaviji, istakavši tom prilikom da politika nesvrstavanja Jugoslavije aktivno doprinosi većem razumevanju među narodima.

1992 - U Jovanici kod Gornjeg Milanovca otkriveno je bogato arehološko nalazište iz ranog paleolita. Nađeni predmeti pripadaju tzv. ašelskoj kulturi.

2008 - Umro je ruski pisac Aleksandar Isajevič Solženjicin, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1970. Na robiju je odveden 1945. sa fronta, gde je bio oficir sovjetskih inženjerijskih jedinica. Emigrirao je 1974. vrativši se u otadžbinu nakon dve decenije. U decembru 1998. odbio je najvišu državnu nagradu - Orden svetog apostola Andreja Prvozvanog, kojim ga je odlikovao Jeljcin, zbog situacije u kojoj se nalazila Rusija. Tokom agresije NATO na Srbiju 1999. sve vreme je bio veoma oštar prema politici SAD i NATO. Pripovetkom "Jedan dan Ivana Denisoviča" u književnost je uveo temu Staljinovih logora. Posebno je njegov roman "Arhipelag Gulag" razobličio laž "komunističkog raja". Na osnovu emigrantskog iskustva u Zapadnoj Evropi i u SAD, takođe je ispoljio prezir prema sistemu vrednosti savremenog Zapada. Ostala dela: pripovetka "Matrjonini dani", romani "U krugu prvom", "Onkološka klinika", "Avgust Četrnaeste", "Crveni točak", "Rusija u provaliji", kritička autobiografija "Borio se šut s rogatim", drame "Gozba pobednika", "Zarobljenici", "Republika Rada", "Svetlost koja je u tebi", publicističko delo "Lenjin u Cirihu", "Dva veka zajedno", scenariji: "Tenkovi znaju istinu", "Parazit".

2017 - Brazilski fudbaler Nejmar potpisao je petogodišnji ugovor o transferu iz Barselone u Pari Sen Žermen, ukupne vrednosti 222 miliona evra, čime je zvanično postao najskuplji igrač u istoriji fudbala.

2021 - Umro je Miroslav Lazanski, novinar, vojnopoliticki analitičar, diplomata. Završio je Pravni fakultet u Zagrebu, gde je i započeo novinarsku karijeru. Radio je za "Start", "Polet", "Vjesnik", "Danas". Godine 1991. seli se u Beograd gde radi za list "Politika". Izveštavao je iz Avganistana, Libana, Iračko-Iranskog rata, Pustinjske oluje, Zaira, Čečenije. Bio je ambasador Srbije u Moskvi od 2019. godine. Autor je sedam knjiga i više televizijskih serijala.

Dogodilo se na današnji dan, 04.08.

Danas je nedelja, 4. avgust, 217. dan 2024.

1578 - Pokušaj Portugala da zauzme Maroko propao je porazom u bici kod Alkazarkivira. U tom sukobu Mavri su potukli Portugalce i poginuli su portugalski kralj Sebastijan, kao i predvodnik marokanskih ratnika.

1704 - U Ratu za špansko nasleđe, englesko-holandske snage su zauzele špansku varošicu Gibraltar, važnu zbog izuzetnog strateškog položaja. Na osnovu Mira u Utrehtu (Holandija) iz 1713. Gibraltar je postao britanski posed i on je to i danas, sa statusom britanske prekomorske teritorije.

1789 - Francuska Skupština proglasila je ukidanje svih privilegija i prava koje je uživala aristokratija, što je jedna od ključnih tekovina Francuske revolucije i označila je početak građanskog društva.

1791 - Potpisan je Svištovski mir posle četvorogodišnjeg rata Austrije i Turske, kojim je određena granica dveju zemalja, u stvari potvrđene su odredbe Beogradskog mira iz 1739. Turska je obavezana da obezbedi plovidbu i trgovinu, a Austrija da se povuče sa turskih teritorija.

1792 - Rođen je engleski pisac Persi Biš Šeli, jedan od najboljih liričara engleskog jezika. Izuzetno obrazovan, vrstan poznavalac filozofije, književnosti i nauke, romantičarski orijentisan, slobodouman, antitradicionalist. U poemi "Kraljica Mob" izrazio je svoje revolucionarne stavove, a u "Pobuni Islama" nadu u bolju budućnost ljudskog roda. Ostala dela: pesničke drame "Čenči", "Oslobođeni Prometej", lirske pesme "Ševa", "Oblak", "Oda zapadnom vetru", esej "Odbrana poezije".

1859 - Rođen je norveški pisac Knut Hamsun, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1920. Hamsun je bio medu najmarkantnijim književnim pojavama u istoriji uopšte. Njegovi romani, pisani superiornim stilom, usredsređeni su na psihologiju ličnosti i prožeti doživljajima prirode i ljubavi. U okupiranoj Norveškoj tokom Drugog svetskog rata podržao je vladu koju su ustoličili nacisti. Posle rata osuđen je za veleizdaju, ali u poslednjem delu, autobiografiji "Na zaraslim stazama", nije iskazao nikakvo kajanje. Ostala dela: romani "Glad", "Misterije", "Pan", "Viktorija", "Sanjari", "Rosa", "Pod jesenjom zvezdom", "Benoni", "Lutalica svira sa sordinom", "Poslednja radost", "Deca vremena", "Grad Segelfos", "Plodovi zemlje", "Skitnice", "Žene kraj studenca", "Poslednje poglavlje", "Avgust", "Ali život živi".

1875 - Umro je danski pisac Hans Kristijan Andersen, nenadmašni autor bajki. Napisao je 156 priča s motivima iz danskog folklora, antičke mitologije i indoevropskih predanja, a za neke je inspiraciju pronašao u sopstvenom tegobnom detinjstvu obeleženom siromaštvom. Uobličene u prava mala remek dela, neretko autobiografskog karaktera, njegove priče liče na najlepše bajke, ali katkad nose i neku vrstu društvene kritike. Pisane su izvanrednim stilom. Andersen se smatra i tvorcem realističke proze u Danskoj. Pisao je i pesme, od kojih je sačuvano samo nekoliko, romane: "Improvizator", "O. T.", "Samo muzičar", "Srećni Per", putopise: "Bazar jednog pesnika", "U Španiji". Njegova dramska dela su potpuno zaboravljena.

1901 - Rođen je američki muzičar afroameričkog porekla Luis "Sačmo" Armstrong, najveći trubač u istoriji džeza. Tokom karijere duge više od pola veka proslavio se i kao pevač neponovljivog glasa, a mnogobrojne turneje širom sveta, uključujući Beograd, donele su mu nezvaničnu titulu "ambasadora dobre volje". Snimio je i više filmova u kojima je takođe iskazao raskošni talenat izuzetnog zabavljača.

1914 - Nemačke trupe napale su u Prvom svetskom ratu Belgiju, a pošto je Berlin odbio ultimatum Londona da do ponoći povuče trupe, Velika Britanija je objavila rat Nemačkoj. Istog dana SAD su proglasile neutralnost.

1914 - Nemačka Socijaldemokratska stranka, članica Druge internacionale, glasala je u Rajhstagu (nemačka skupština) za ratne kredite i tako, na početku Prvog svetskog rata, stala uz militaristički program zvanične Nemačke. Opredeljenje za rat socijaldemokrata u većini evropskih zemalja označilo je kraj Druge internacionale.

1916 - Danski deo Zapadnoindijskih ostrva, uključujući Devičanska ostrva, pripao je SAD, koje su ih kupile od Danske za 25 miliona dolara.

1944 - Posle dve godine skrivanja u Amsterdamu jevrejske porodice Frank, nacistički Gestapo otkrio je njihovo skrovište i uhapsio 14-ogodišnju Anu Frank, njenu sestru, roditelje i još četvoro ljudi, takođe Jevreja. Svi su stradali u koncentracionom logoru, izuzev Aninog oca. Nakon Drugog svetskog rata otkriven je dnevnik Ane Frank, jedan od najpotresnijih dokumenata o stradanjima ljudi kao posledica nacizma. Dnevnik je preveden na više od 30 jezika.

1962 - Umrla je američka filmska glumica Norma Džin Mortenson, poznata kao Merlin Monro, jedan od najvećih erotskih simbola u istoriji filma. Od nje je holivudska filmska industrija stvorila mit. Život je, prema zvaničnim nalazima, okončala samoubistvom. Filmovi: "Džungla na asfaltu", "Nijagara", "Majmunska posla", "Autobuska stanica", "Muškarci vole plavuše", "Reka bez povratka", "Sedam godina vernosti", "Neki to vole vruće".

1972 - Predsednik Ugande Idi Amin najavio je da će u roku od tri meseca u Veliku Britaniju proterati 50.000 Azijata s britanskim pasošima, mahom Indusa.

1977 - Umro je nemački filozof Ernst Bloh, jedan od najznačajnijih teoretičara marksizma u 20 veku. Završio je studije filozofije, fizike i muzike i doktorirao u Vircburgu, a univerzitetsku karijeru počeo je 1918. u Lajpcigu. Posle dolaska nacista na vlast 1933. izbegao je iz Nemačke u Švajcarsku, potom u SAD. Predavao je filozofiju na Univerzitetu u Lajpcigu od 1948. do 1957, kad su mu vlasti Istočne Nemačke zabranile rad zbog kritičnosti u pogledu tumačenja marksističke misli u toj zemlji. Posle prelaska u Zapadnu Nemačku 1961. postao je profesor na Univerzitetu u Tibingenu. Dela: "Duh utopije", "Tomas Mincer kao teolog revolucije", "Tragovi", "Nasleđe ovog vremena", "Sloboda i poredak", "Subjekt-Objekt" (monografija o Hegelu), "Princip nade", "Prirodno pravo i ljudsko dostojanstvo", "Tibingenski uvod u filozofiju".

1983 - Betino Kraksi je kao prvi socijalista preuzeo dužnost predsednika vlade Italije.

1983 - Bivši predsednik vlade Gornje Volte (danas Burkina Faso) Tomas Sankara zbacio je vojnim udarom sa vlasti predsednika Žana Batista Uedraoga.

1991 - U Prebilovcima kod Čapljine, posle 50 godina, sahranjeni su posmrtni ostaci hercegovačkih Srba, žrtava zločina koje su nad njima sprovele hrvatske ustaše.

1991 - U najtežoj drumskoj saobraćajnoj nesreći u istoriji Zimbabvea poginulo je 87 osoba, većinom deca, pošto je autobus sleteo s puta u provaliju.

1993 - Japanski zvaničnici su uputili izvinjenje ženama koje su tokom Drugog svetskog rata primoravane da služe kao seksualno roblje japanskim vojnicima, na okupiranim teritorijama.

1995 - Hrvatska je izvela tzv akciju "Oluja", protiv Republike Srpske Krajine. Teritoriju pod zaštitom mirovnih snaga UN, hrvatske snage su napale da bi tokom vojne operacije i nakon nje sprovele brutalno etničko čišćenje svih Srba. Iz Krajine je izbeglo gotovo celokupno stanovništvo, najmanje 250.000 osoba, a tokom akcije i posle nje ubijeno je oko 2.500.

1999 - Britanski ministar odbrane Džordž Robertson zamenio je na položaju generalnog sekretara NATO Španca Havijera Solanu.

2003 - Skupština Azerbejdžana izabrala je za predsednika vlade Ilhama Alijeva, sina obolelog azerbejdžanskog predsednika Hajdara Alijeva.

2006 - Umro je Artur Li, ekscentrični američki pevač i gitarista uticajnog rokenrol benda "Lav" iz 1960-ih godina. Bio je rodom iz Memfisa i sebe je smatrao "prvim crnim hipikom". Grupu "Lav" osnovao je 1965. godine u Los Anđelesu. Bio je to prvi sastav te vrste u kom su zajedno nastupali crni i beli muzičari. "Lav" je snimio tri značajna albuma, koja predstavljaju prekretnicu u rokenrolu, spoj tradicionalnog folk-roka i bluza sa simfonijskom muzikom i zvucima koji najavljuju pank.

2007 - Umro je američki pevač i tekstopisac Li Hejzelvud, najpoznatiji po pesmi "These Boots Are Made for Walkin" napisanoj za Nensi Sinatru. Hejzelvud je stekao slavu radom sa kćerkom slavnog Frenka Sinatre, za koju je napisao i "Sugartown" i "Some Velvet Morning". Producirao je i "Something Stupid" koju je Nensi Sinatra snimila u duetu sa svojim legendarnim ocem 1967. Snimio je veliki broj solo albuma, kao i tri sa Nensi Sinatrom naslovljena "Nancy & Lee".

2020 - U Bejrutu, Liban, dogodila se razorna eksplozija pri čemu je poginulo 207 osoba a više od 7.500 je povređeno. Do tragedije je došlo pošto je eksplodirao amonijum nitrat uskladišten u bejrutskoj luci. Oko 300.000 osoba je moralo biti raseljeno a ukupna procenjena šteta je čak 15 milijardi dolara.

2023 - Vlasti Nigera saopštile su da su opozvale sporazume o vojnoj saradnji sa Francuskom, što je doživljeno kao šok imajući u vidu dotadašnje posebne odnose Nigera sa bivšom kolonijalnom metropolom. Između 1.000 i 1.500 vojnika Francuske bilo je stacionirano u Nigeru, što od ranije, što kao pomoć u borbi protiv islamskih militanata povezanih sa Al Kaidom i Islamskom državom, veoma aktivnih u regionu Sahela. Nova, pučistička vojna vlada Nigera odlučila je da preispita, po njima neplodne, tradicionalno bliske odnose sa Francuskom. Predstavnicima zvaničnog Pariza dat je rok od 30 dana da se povuku sa prostora Nigera.

Dogodilo se na današnji dan,05.08.

Danas je ponedeljak, 5. avgust, 218. dan 2024.

1823 - Rođen je srpski pisac Josif Veselić. Rođen je u Đakovu, Slavonija. Završio je rimokatoličku bogosloviju, potom dolazi u Srbiju, gde je prešao u pravoslavlje. Radio je kao sudski činovnik, telegrafist i najzad profesor gimnazije u Kragujevcu (botanika). Dela: "Reč u svoje vreme", "Opis monastira u Srbiji", "Voćarstvo", "Domaći lekar", "Ponjatija o telegrafu", u rukopisu mu je ostalo delo: "Glas Srbina".

1844 - Rođen je ruski slikar Ilja Jefimovič Rjepin, začetnik ruskog kolorizma i sjajan portretista. Bio je profesor Sanktpeterburške akademije, a 1910. odlazi je na imanje u Finskoj, gde je ostaje do smrti. Njegov realizam prožet je osećajem za rusku tradiciju, a kolorit je svež i sočan i podseća na bogatstvo boja u narodnoj umetnosti. Radio je i žanr slike iz života ruskog sela, a posebno je značajan po kompozicijama. Dela: "Burlaci na Volgi", "Litija", "Ivan Grozni i njegov sin Ivan", "Zaporošci", "Povratak iz progonstva", "Carevna Sofija".

1850 - Rođen je francuski pisac Anri Rene Alber Gi de Mopasan, jedan od najizrazitijih predstavnika evropskog naturalizma. Napisao je oko 300 pripovetki i šest romana, pisao je i pozorišne komade, putne beleške, pesme. Tumačio je ljudske karaktere, psihološke tipove, neretko uz dozu cinizma. Dela: romani "Jedan život", "Nova banja", "Pjer i Žan", pripovetke "Strasti", "Naličja", "Zamke", "U ratu", "Vodom".

1858 - Položen je prvi transatlantski kabl kojim je uspostavljena telegrafska veza između Kanade i Britanije. Postavljanje linije trajalo je dugo jer je na dnu Atlantskog okeana kabl često pucao, a služio je samo do 1. septembra 1858, kad je veza prekinuta.

1895 - Umro je nemački filozof Fridrih Engels, jedan od osnivača takozvanog naučnog socijalizma i najbliži saradnik Karla Marksa. Potiče iz porodice industrijalaca koji su posedovali fabrike u Nemačkoj i Engleskoj. Osnovne postavke materijalističkog poimanja sveta izložio je u "Anti-Diringu". U saradnji s Marksom napisao je "Nemačku ideologiju" i "Manifest komunističke partije" i organizovao Prvu internacionalu - međunarodno udruženje radnika osnovano 1864. Posle Marksove smrti 1883. nastavio je rad u Drugoj internacionali osnovanoj 1889. i napisao "Poreklo porodice, privatne svojine i države" i "Ludvig Fojerbah i kraj nemačke klasične filozofije". Poslednje godine života posvetio je redigovanju drugog i trećeg toma Marksovog "Kapitala". Ostala dela: "Skica za kritiku nacionalne ekonomije", "Položaj radničke klase u Engleskoj", "Sveta porodica".

1906 - Rođen je američki filmski režiser Džon Hjuston, jedan od najistaknutijih američkih sineasta 20. veka. Snimio je, većinom, filmove avanturističkog i kriminalističkog žanra. Filmovi: "Malteški soko", "Rt Largo", "Bejasmo stranci", "Blago Sijera Madre", "Džungla na asfaltu", "Crvena značka za hrabrost", "Afrička kraljica", "Mobi Dik", "Noć iguane", "Odsjaj u zlatnom oku", "Grad izobilja", "Naš čovek iz Australije", "Sudija za vešanje", "Eni", "Ispod vulkana".

1912 - Rođen je Abe Pjer, sveštenik koji je svoj život posvetio pomaganju beskućnicima. "Čovek koji je oličavao dobrotu" najveći deo svog života proveo je pomažući ljudima gurnutim na margine društva. Malo poznat izvan Francuske, u toj zemlji smatran je živim svetiteljem. Rođen u bogatoj porodici, odrekao se lagodnog života da bi pomagao drugima. "Abe" je tradicionalni naziv za sveštenike u Francuskoj. Tokom Drugog svetskog rata radio je u Pokretu otpora, izrađujući dokumenta ljudima koji su bežali od nacizma. Lanac hostela za beskućnike koji je organizovao 1949. zastupljen je u 41 zemlji. Na izboru "najvećeg Francuza svih vremena" dodeljeno mu je treće mesto iza Šarla de Gola i Luja Pastera.

1915 - Nemci su u Prvom svetskom ratu okupirali poljsku prestonicu Varšavu (tada u sastavu carske Rusije).

1926 - Osnovan je Arhiv Vojvodine, ukazom pomoćnika ministra prosvete Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Prvobitni naziv te ustanove bio je bio je: Državni arhiv u Novom Sadu. Inicijator je bio tadašnji upravnik Državnog arhiva u Beogradu dr Rista Odavić, a prvi upravnik (državni arhivar) današnjeg Arhiva Vojvodine bio je dr Dimitrije Kirilović, ugledni istoričar, publicista i nacionalni radnik. Zadatak Državne arhive u Novom Sadu bio je da prikuplja, čuva i obrađuje, arhivsku građu sa područja - Banata, Bačke, Srema i Baranje.

1930 - Rođen je američki astronaut Nil Armstrong, prvi čovek koji je stupio na tlo Meseca, izašavši 20. jula 1969. iz lunarnog modula "Orao" lansiranog sa svemirskog broda "Apolo 11" koji je kružio oko Zemljinog satelita.

1940 - Letonija je i formalno ušla u sastav Sovjetskog saveza pod nazivom Letonska Sovjetska Socijalistička Republika. Sovjetske trupe zauzele su Letoniju u okviru sporazuma Staljin-Hitler o podeli Poljske. Do Prvog svetskog rata teritorija potonje Letonije je bila sastavni deo carske Rusije.

1943 - U Moskvi su, prvi put u Drugom svetskom ratu, plotunima iz 222 artiljerijska oruđa obeležene pobede nad nemačkim trupama na Istočnom frontu. U snažnoj protivofanzivi Crvene armije oslobođeni su gradovi Orel i Bjelgorod.

1947 - Umro je srpski matematičar Bogdan Gavrilović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije od 1931. do 1937. Autor je niza radova iz raznih oblasti matematike kao i univerzitetskih udžbenika "Analitička geometrija" i "Teorija determinanata".

1949 - U Ekvadoru je u zemljotresu poginulo oko 6.000 osoba.

1960 - Gornja Volta (sadašnja Burkina Faso) stekla je nezavisnost od Francuske. Do tada ona je bila sastavni deo Francuske Zapadne Afrike.

1963 - U Moskvi su Sovjetski savez, SAD i Velika Britanija potpisali sporazum o zabrani nuklearnih proba u atmosferi, vasioni i pod vodom, što je, posle raketne krize oko Kube, bio prvi znak popuštanja napetosti u hladnoratovskim međunarodnim odnosima.

1974 - Predsednik SAD Ričard Nikson javno je priznao, predajući magnetofonske trake istražnom sudiji, da je učestvovao u prikrivanju "Afere Votergejt".

1984 - Umro je velški pozorišni i filmski glumac Ričard Barton, koji se sjajnim talentom najpre nametnuo u pozorištu igrajući karakterne uloge u Šekspirovim komadima, posle čega je ostvario sjajnu filmsku karijeru. Filmovi: "Kleopatra", "Beket", "Ana od hiljadu dana", "Ukroćena goropad", "Dr Faust", "Komedijaši", "Trocki", "Sutjeska".

1995 - Vojska Hrvatske zauzela je Knin, glavni grad Republike Srpske Krajine. Vojna ofanziva preduzeta je uz saglasnost SAD i drugih zapadnih zemalja, čije je ratno vazduhoplovstvo potpomoglo agresiju. Iz RSK - teritorije pod "zaštitom" mirovnih snaga UN - izbeglo je gotovo svo stanovništvo, najmanje 250.000 osoba. Hrvatske snage su tokom agresije i posle nje počinile mnoštvo zločina nad srpskim civilima, pri cemu je poginulo oko 2.500 lica.

1997 - Prilikom pada južnokorejskog putničkog aviona na pacifičko ostrvo Guam preživelo je samo 28 od 254 osobe u letelici.

1998 - Umro je bugarski komunistički lider Todor Živkov, devet godina posle zbacivanja sa vlasti. Na čelu Bugarske nalazio se od 1954. do 1989. Poslednje godine života proveo je u kućnom pritvoru.

2000 - Umro je engleski filmski glumac Alek Ginis, koji se odlikovao izuzetnim mogućnostima preobražaja, dobitnik Oskara za ulogu u filmu "Most na reci Kvaj". Ostali filmovi: "Nežno srce", "Veliko očekivanje", "Oliver Tvist", "Čovek u belom odelu", "Naš čovek u Havani", "Lorens od Arabije", "Pad Rimskog carstva", "Doktor Živago", "Zvezdani ratovi".

2003 - U eksploziji automobila-bombe koju je ispred hotela "Meriot" u Džakarti, glavnom gradu Indonezije, aktivirao islamski terorista samoubica ubijeno je 14 i ranjeno oko 150 lica.

2012 - Preminula je Ćavela Vargas, kultna meksička pevačica. Rođena Kostarikanka, Ćavela je tek u svojim tridesetim postala profesionalna pevačica. Prkosila je polnim stereotipima, pevajući pohotne "rančera" pesme, noseći mušku odeću, sa nezaobilaznom cigaretom u jednoj i čašom pića u drugoj ruci. Snimila je 80 albuma, postavši vodeća figura u umetničkim krugovima Meksiko Sitija sredinom 20. veka, poznata kao bliska prijateljica slikara Fride Kalo i Dijega Rivere.

2017 - Sa izmerenih 40 stepeni u Beogradu, bio je to najtopliji 5. avgust u poslednjih 130 godina u prestonici Srbije. Prethodni najtopliji 5. avgust, sa 39 stepeni, bio je 1928. godine.

2019 - Umro je Peđa Ristić, arhitekta, profesor na Akademiji Srpske pravoslavne crkve za umetnost i konzervaciju. Bio je poznat po projektima crkvenih zdanja. Po njegovim nacrtima sagrađeno je više od 150 hramova, među kojima su crkva u Trebinju po testamentu Jovana Dučića, Saborni hram u Podgorici, crkva u Apatinu, na Ravnoj gori, Birmingemu, Hanoveru, Sidneju.

2020 - Preminula je Isidora Bjelica, pisac, televizijski autor, svojevrsna modna ikona. Diplomirala je i magistrirala dramaturgiju u Beogradu. Autor je više od 40 knjiga, literarnih i publicističkih naslova, dramskih tekstova, niza televizijskih emisija, novinskih kolumni.

2022 - Udar groma izazvao je požar u lučkom skladištu nafte u Matanzasu, na severu Kube, približno 90 kilometara istočno od Havane. Poginulo je 16 osoba, među kojima se 14 vode kao nestali, a 132 su povređene. Udar se dogodio tokom nevremena u popodnevnim satima. Još jedan rezervoar eksplodirao je narednog jutra. Kuba inače ima problem nedovoljne snabdevenosti energentima usled višedecenijske delimične ekonomske blokade iz političkih razloga.

Dogodilo se na današnji dan, 06.08.

1823 - Rođen je srpski pisac Josif Veselić. Rođen je u Đakovu, Slavonija. Završio je rimokatoličku bogosloviju, potom dolazi u Srbiju, gde je prešao u pravoslavlje. Radio je kao sudski činovnik, telegrafist i najzad profesor gimnazije u Kragujevcu (botanika). Dela: "Reč u svoje vreme", "Opis monastira u Srbiji", "Voćarstvo", "Domaći lekar", "Ponjatija o telegrafu", u rukopisu mu je ostalo delo: "Glas Srbina".

1844 - Rođen je ruski slikar Ilja Jefimovič Rjepin, začetnik ruskog kolorizma i sjajan portretista. Bio je profesor Sanktpeterburške akademije, a 1910. odlazi je na imanje u Finskoj, gde je ostaje do smrti. Njegov realizam prožet je osećajem za rusku tradiciju, a kolorit je svež i sočan i podseća na bogatstvo boja u narodnoj umetnosti. Radio je i žanr slike iz života ruskog sela, a posebno je značajan po kompozicijama. Dela: "Burlaci na Volgi", "Litija", "Ivan Grozni i njegov sin Ivan", "Zaporošci", "Povratak iz progonstva", "Carevna Sofija".

1850 - Rođen je francuski pisac Anri Rene Alber Gi de Mopasan, jedan od najizrazitijih predstavnika evropskog naturalizma. Napisao je oko 300 pripovetki i šest romana, pisao je i pozorišne komade, putne beleške, pesme. Tumačio je ljudske karaktere, psihološke tipove, neretko uz dozu cinizma. Dela: romani "Jedan život", "Nova banja", "Pjer i Žan", pripovetke "Strasti", "Naličja", "Zamke", "U ratu", "Vodom".

1858 - Položen je prvi transatlantski kabl kojim je uspostavljena telegrafska veza između Kanade i Britanije. Postavljanje linije trajalo je dugo jer je na dnu Atlantskog okeana kabl često pucao, a služio je samo do 1. septembra 1858, kad je veza prekinuta.

1895 - Umro je nemački filozof Fridrih Engels, jedan od osnivača takozvanog naučnog socijalizma i najbliži saradnik Karla Marksa. Potiče iz porodice industrijalaca koji su posedovali fabrike u Nemačkoj i Engleskoj. Osnovne postavke materijalističkog poimanja sveta izložio je u "Anti-Diringu". U saradnji s Marksom napisao je "Nemačku ideologiju" i "Manifest komunističke partije" i organizovao Prvu internacionalu - međunarodno udruženje radnika osnovano 1864. Posle Marksove smrti 1883. nastavio je rad u Drugoj internacionali osnovanoj 1889. i napisao "Poreklo porodice, privatne svojine i države" i "Ludvig Fojerbah i kraj nemačke klasične filozofije". Poslednje godine života posvetio je redigovanju drugog i trećeg toma Marksovog "Kapitala". Ostala dela: "Skica za kritiku nacionalne ekonomije", "Položaj radničke klase u Engleskoj", "Sveta porodica".

1906 - Rođen je američki filmski režiser Džon Hjuston, jedan od najistaknutijih američkih sineasta 20. veka. Snimio je, većinom, filmove avanturističkog i kriminalističkog žanra. Filmovi: "Malteški soko", "Rt Largo", "Bejasmo stranci", "Blago Sijera Madre", "Džungla na asfaltu", "Crvena značka za hrabrost", "Afrička kraljica", "Mobi Dik", "Noć iguane", "Odsjaj u zlatnom oku", "Grad izobilja", "Naš čovek iz Australije", "Sudija za vešanje", "Eni", "Ispod vulkana".

1912 - Rođen je Abe Pjer, sveštenik koji je svoj život posvetio pomaganju beskućnicima. "Čovek koji je oličavao dobrotu" najveći deo svog života proveo je pomažući ljudima gurnutim na margine društva. Malo poznat izvan Francuske, u toj zemlji smatran je živim svetiteljem. Rođen u bogatoj porodici, odrekao se lagodnog života da bi pomagao drugima. "Abe" je tradicionalni naziv za sveštenike u Francuskoj. Tokom Drugog svetskog rata radio je u Pokretu otpora, izrađujući dokumenta ljudima koji su bežali od nacizma. Lanac hostela za beskućnike koji je organizovao 1949. zastupljen je u 41 zemlji. Na izboru "najvećeg Francuza svih vremena" dodeljeno mu je treće mesto iza Šarla de Gola i Luja Pastera.

1915 - Nemci su u Prvom svetskom ratu okupirali poljsku prestonicu Varšavu (tada u sastavu carske Rusije).

1926 - Osnovan je Arhiv Vojvodine, ukazom pomoćnika ministra prosvete Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Prvobitni naziv te ustanove bio je bio je: Državni arhiv u Novom Sadu. Inicijator je bio tadašnji upravnik Državnog arhiva u Beogradu dr Rista Odavić, a prvi upravnik (državni arhivar) današnjeg Arhiva Vojvodine bio je dr Dimitrije Kirilović, ugledni istoričar, publicista i nacionalni radnik. Zadatak Državne arhive u Novom Sadu bio je da prikuplja, čuva i obrađuje, arhivsku građu sa područja - Banata, Bačke, Srema i Baranje.

1930 - Rođen je američki astronaut Nil Armstrong, prvi čovek koji je stupio na tlo Meseca, izašavši 20. jula 1969. iz lunarnog modula "Orao" lansiranog sa svemirskog broda "Apolo 11" koji je kružio oko Zemljinog satelita.

1940 - Letonija je i formalno ušla u sastav Sovjetskog saveza pod nazivom Letonska Sovjetska Socijalistička Republika. Sovjetske trupe zauzele su Letoniju u okviru sporazuma Staljin-Hitler o podeli Poljske. Do Prvog svetskog rata teritorija potonje Letonije je bila sastavni deo carske Rusije.

1943 - U Moskvi su, prvi put u Drugom svetskom ratu, plotunima iz 222 artiljerijska oruđa obeležene pobede nad nemačkim trupama na Istočnom frontu. U snažnoj protivofanzivi Crvene armije oslobođeni su gradovi Orel i Bjelgorod.

1947 - Umro je srpski matematičar Bogdan Gavrilović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije od 1931. do 1937. Autor je niza radova iz raznih oblasti matematike kao i univerzitetskih udžbenika "Analitička geometrija" i "Teorija determinanata".

1949 - U Ekvadoru je u zemljotresu poginulo oko 6.000 osoba.

1960 - Gornja Volta (sadašnja Burkina Faso) stekla je nezavisnost od Francuske. Do tada ona je bila sastavni deo Francuske Zapadne Afrike.

1963 - U Moskvi su Sovjetski savez, SAD i Velika Britanija potpisali sporazum o zabrani nuklearnih proba u atmosferi, vasioni i pod vodom, što je, posle raketne krize oko Kube, bio prvi znak popuštanja napetosti u hladnoratovskim međunarodnim odnosima.

1974 - Predsednik SAD Ričard Nikson javno je priznao, predajući magnetofonske trake istražnom sudiji, da je učestvovao u prikrivanju "Afere Votergejt".

1984 - Umro je velški pozorišni i filmski glumac Ričard Barton, koji se sjajnim talentom najpre nametnuo u pozorištu igrajući karakterne uloge u Šekspirovim komadima, posle čega je ostvario sjajnu filmsku karijeru. Filmovi: "Kleopatra", "Beket", "Ana od hiljadu dana", "Ukroćena goropad", "Dr Faust", "Komedijaši", "Trocki", "Sutjeska".

1995 - Vojska Hrvatske zauzela je Knin, glavni grad Republike Srpske Krajine. Vojna ofanziva preduzeta je uz saglasnost SAD i drugih zapadnih zemalja, čije je ratno vazduhoplovstvo potpomoglo agresiju. Iz RSK - teritorije pod "zaštitom" mirovnih snaga UN - izbeglo je gotovo svo stanovništvo, najmanje 250.000 osoba. Hrvatske snage su tokom agresije i posle nje počinile mnoštvo zločina nad srpskim civilima, pri cemu je poginulo oko 2.500 lica.

1997 - Prilikom pada južnokorejskog putničkog aviona na pacifičko ostrvo Guam preživelo je samo 28 od 254 osobe u letelici.

1998 - Umro je bugarski komunistički lider Todor Živkov, devet godina posle zbacivanja sa vlasti. Na čelu Bugarske nalazio se od 1954. do 1989. Poslednje godine života proveo je u kućnom pritvoru.

2000 - Umro je engleski filmski glumac Alek Ginis, koji se odlikovao izuzetnim mogućnostima preobražaja, dobitnik Oskara za ulogu u filmu "Most na reci Kvaj". Ostali filmovi: "Nežno srce", "Veliko očekivanje", "Oliver Tvist", "Čovek u belom odelu", "Naš čovek u Havani", "Lorens od Arabije", "Pad Rimskog carstva", "Doktor Živago", "Zvezdani ratovi".

2003 - U eksploziji automobila-bombe koju je ispred hotela "Meriot" u Džakarti, glavnom gradu Indonezije, aktivirao islamski terorista samoubica ubijeno je 14 i ranjeno oko 150 lica.

2012 - Preminula je Ćavela Vargas, kultna meksička pevačica. Rođena Kostarikanka, Ćavela je tek u svojim tridesetim postala profesionalna pevačica. Prkosila je polnim stereotipima, pevajući pohotne "rančera" pesme, noseći mušku odeću, sa nezaobilaznom cigaretom u jednoj i čašom pića u drugoj ruci. Snimila je 80 albuma, postavši vodeća figura u umetničkim krugovima Meksiko Sitija sredinom 20. veka, poznata kao bliska prijateljica slikara Fride Kalo i Dijega Rivere.

2017 - Sa izmerenih 40 stepeni u Beogradu, bio je to najtopliji 5. avgust u poslednjih 130 godina u prestonici Srbije. Prethodni najtopliji 5. avgust, sa 39 stepeni, bio je 1928. godine.

2019 - Umro je Peđa Ristić, arhitekta, profesor na Akademiji Srpske pravoslavne crkve za umetnost i konzervaciju. Bio je poznat po projektima crkvenih zdanja. Po njegovim nacrtima sagrađeno je više od 150 hramova, među kojima su crkva u Trebinju po testamentu Jovana Dučića, Saborni hram u Podgorici, crkva u Apatinu, na Ravnoj gori, Birmingemu, Hanoveru, Sidneju.

2020 - Preminula je Isidora Bjelica, pisac, televizijski autor, svojevrsna modna ikona. Diplomirala je i magistrirala dramaturgiju u Beogradu. Autor je više od 40 knjiga, literarnih i publicističkih naslova, dramskih tekstova, niza televizijskih emisija, novinskih kolumni.

2022 - Udar groma izazvao je požar u lučkom skladištu nafte u Matanzasu, na severu Kube, približno 90 kilometara istočno od Havane. Poginulo je 16 osoba, među kojima se 14 vode kao nestali, a 132 su povređene. Udar se dogodio tokom nevremena u popodnevnim satima. Još jedan rezervoar eksplodirao je narednog jutra. Kuba inače ima problem nedovoljne snabdevenosti energentima usled višedecenijske delimične ekonomske blokade iz političkih razloga.

Dogodilo se na današnji dan, 07.08.

Danas je sreda, 7. avgust, 219. dan 2024

1830 - Francuska skupština izabrala je za kralja Francuske Luja Filipa, posle pada Šarla X Burbonskog u Julskoj revoluciji. Novi monarh ostao je zapamćen u istoriji kao "kralj građanin", pošto je za razliku od svog prethodnika bio pristalica strogo parlamentarnog poretka.

1834 - Umro je francuski pronalazač Žozef Mari Žakar, koji je 1801. izumeo mehanički tkački razboj, nazvan njemu u čast "Žakarova mašina".

1858 - Kraljica Viktorija I odabrala je Otavu za prestonicu Kanade - tada Britanska severna Amerika, od 1867. Dominion Kanada.

1859 - Rođen je srpski glumac, režiser i pisac pozorišnih komada, humorističkih feljtona i komedija Ilija Stanojević, poznat kao Čiča-Ilija, najpopularniji komičar svog vremena. Četiri godine radio je u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu, a potom u Narodnom pozorištu u Beogradu. Napisao je humorističko delo "Dorćolska posla", kao i komediju "Potera" (sa Jankom Veselinovićem). Bio je neka vrsta simbola beogradske Skadarlije. Upamćen je po ulogama Papa-Naska ("Dorćolska posla"), Kir Janje ("Tvrdica"), Vula Pupavca ("Podvala"), Kalče u ("Ivkova slava"), Srete čizmara ("Zla žena"), Štancike ("Izbiračica"), Falstafa ("Vesele žene"), Tkača Cedulje ("San letnje noći"), Polonija ("Hamlet"), Kasija ("Julije Cezar").

1876 - Rođena je holandska igračica Margareta Gertruda Zele, poznata po nadimku Mata Hari ("Jutarnje oko") koji je dobila dok je živela na Javi, pre Prvog svetskog rata. Java se tada nalazila u sastavu Holandske Istočne Indije - današnje Indonezije. Kao navodni nemački špijun streljana je u blizini Pariza u oktobru 1917.

1895 - Otvorena je prva međunarodna izložba moderne umetnosti u Veneciji, koja se od tada održava svake druge godine.

1900 - Umro je nemački revolucionar Vilhelm Libkneht, jedan od osnivača Druge internacionale 1889. Učestvovao je u revoluciji 1848. i 1849. u Nemačkoj, potom je emigrirao i u Londonu je godinama sarađivao s Karlom Marksom. Po povratku u otadžbinu osnovao je Socijaldemokratsku partiju Nemačke, a od 1874. nekoliko puta je biran u Rajhstag (nemačka skupština).

1912 - Rusija i Japan potpisali su sporazum o podeli interesnih sfera u Mongoliji i Mandžuriji.

1938 - Umro je ruski pozorišni glumac, teatrolog i režiser Konstantin Sergejevič Stanislavski, osnivač Hudožestvenog teatra u Moskvi 1898. na čijem čelu se, kao umetnički rukovodilac, nalazio do kraja života. U režiji i glumi insistirao je na takozvanom pozorišnom realizmu, naglašavajući da glumac uvek mora da se uživi u ulogu. Njegov koncept poznat je kao "Sistem Stanislavskog". Dela:"Moj život u umetnosti", "Glumčev rad nad sobom".

1941 - Umro je indijski pisac i filozof Rabindranat Tagore, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913. Po opštoj oceni literata neprevaziđene vrednosti. Napisao je više od hiljadu poema, 24 drame, osam romana, najmanje osam tomova pripovedaka, više od 2.000 pesama i mnoštvo eseja. Pisao je na govornom bengalskom, odbacivši književni, a poeziju je sam prevodio na engleski. Njegovo delo odlikuje se snagom i jasnoćom misli, dostojanstvenom emotivnošću, ali ga krasi i duboka društvena odgovornost s naglaskom na povezivanje istočne i zapadne kulture. Dela: zbirke pesama "Gradinar", "Gitandžali", zbirke pripovedaka "Grupa priča", "Zlatan čamac", "Kasna žetva", "Snovi", "Nuđenja", roman "Gora", lirske drame "Čitra", Malini", publicistički rad "Nacionalizam".

1942 - Počelo je iskrcavanje američkih pomorsko-desantnih snaga na ostrvo Gvadalkanal u grupi Solomonskih ostrva, čime je označen početak ofanzivnih dejstava saveznika na Pacifiku u Drugom svetskom ratu. Japanci su na Gvadalkanalu izgradili vazdušno uporište radi napada na američke konvoje koji su plovili prema Australiji. Već prvog dana zauzet je glavni cilj - Hendersonov aerodrom, ali je usledio iznenadni japanski protivnapad, tako da je prava bitka za ostrva tek počinjala, pa su Amerikanci potpuno ovladali Solomonskim ostrvima tek u februaru 1943.

1945 - Sovjetski Savez je u Drugom svetskom ratu objavio rat Japanu u skladu sa zaključcima vođstva antihitlerovske koalicije. Sovjetske jedinice s milion i po vojnika, 5.556 tenkova i 3.466 aviona prodrle su u Mandžuriju sa tri strane (Mandžurija je pod imenom Mandžukuo bila japanska kolonija). Za kratko vreme japanska kvantunška armija je poražena i 21. avgusta prisiljena je da obustavi otpor. U kratkotrajnom ratnom okršaju poginulo je 60.000 i zarobljeno 600.000 japanskih vojnika.

1957 - Umro je američki filmski glumac Oliver Norvel Hardi, simpatični "debeljko", čiji neponovljivi gegovi u paru sa Stenom Lorelom i sada zasmejavaju publiku širom sveta. Filmovi: "Mi iz Oksforda", "Dva dobra drugara", "Fra đavolo", "Veliki posao", "Udri brigu na veselje", "Naša žena", "Na divljem zapadu".

1960 - Kubanski lider Fidel Kastro objavio je odluku o nacionalizaciji svih američkih kompanija na Kubi.

1960 - Obala Slonovače proglasila je nezavisnost od Francuske, do tada ona je bila sastavni deo Francuske Zapadne Afrike.

1989 - Umrla je Mira Trailović, pozorišni režiser, godinama jedna od najdominantnijih ličnosti srpskog, ali i teatra uopšte. Osnovala je 1956. pozorište "Atelje 212", a potom i BITEF (Beogradski internacionalni teatarski festival), čiji je umetnički direktor bila od 1967. do smrti. Bila je i umetnički direktor Međunarodnog pozorišnog festivala u francuskom gradu Nansi 1983. i 1984. Kao režiser predstavila je beogradskoj publici prvi put najznačajnija imena svetske pozorišne avangarde poput Joneskua, Sartra, Olbija, Eliota, Vitkjeviča. Upamćena je i njena kultna postavka mjuzikla "Kosa".

1990 - Afrički nacionalni kongres Nelsona Mendele odustao je posle 29 godina od oružane borbe protiv vlasti bele manjine i režima aparthejda, a zauzvrat je vlada Južne Afrike prihvatila razgovore o okončanju sistema aparthejda.

1998 - U eksplozijama dva automobila-bombe, pred američkim ambasadama u Keniji i Tanzaniji podmetnutim od strane islamskih terorista, poginulo je najmanje 215 osoba u Najrobiju i 11 u Dar es Salamu, a više od 5.000 je ranjeno.

1999 - Francuski vojnici iz sastava Kfora silom su sprečili oko hiljadu albanskih demonstranata da mostom preko Ibra uđu u severni deo Kosovske Mitrovice, pretežno nastanjen Srbima, najverovatnije u nameri da se i odatle potisnu Srbi, poput južnih delova Kosova i Metohije.

1999 - U rusku autonomnu republiku Dagestan iz susedne Čečenije upalo je nekoliko stotina islamskih terorista u pokušaju da u Dagestanu pokrenu talas terorističkih i oružanih akcija poput onih u Čečeniji kako bi ojačali islamski front na Kavkazu.

2002 - Međunarodni monetarni fond odobrio je Brazilu za privredni oporavak kredit od 30 milijardi dolara, najveću sumu u istoriji te međunarodne finansijske institucije.

2003 - U eksploziji bombe ispred jordanske ambasade u Bagdadu poginulo je najmanje 11 lica.

2003 - Indonežanski sud izrekao je smrtnu kaznu islamskom teroristi Amroziju, umešanom u bombaški napad na ostrvu Bali godinu dana ranije, kada su poginule 202 osobe, mahom strani turisti.

2008 - Preminuo je Novica Petković, teoretičar književnosti, kritičar, profesor srpske književnosti 20. v. na beogradskom Filološkom fakultetu. Bio je lektor na univerzitetu u Moskvi i na Humboltovom univerzitetu u Nemačoj a bavio se i prevođenjem ruskih semiotičara. Dobitnik je nagrada "Milan Bogdanović", za najbolji rad iz istorije književnosti, Matice srpske "Mladen Leskovac", za najbolji prevod, nagrade Vukove zadužbine za njegovo životno delo - kritičko izdanje "Sabranih dela Momčila Nastasijevića". Druga dela: "Slovenske pčele u Gračanici", "Poezija u ogledalu kritike".

2009 - Preminuo je Danko Popović, srpski književnik. Pravni fakultet završio je u Beogradu, gde je proveo najveći deo života. Autor je više pripovedaka, eseja i romana, filmskih scenarija, radio i TV drama, a postao je poznat romanom "Knjiga o Milutinu", verovatno najtiražnijim romanom srpske književnosti druge polovine 20. Dela: romani "Gospodari", "Oficiri", "Svinjski ujed", "Udovice", "Čarapići", "Kuća Lukića","Konak u Kragujevcu", pripovetke "Svečanost" i "Kukurek i kost", knjige eseja "Vreme laži", "Događaji i priviđenja", "Na krstu i raskršću", "Nespokoji", "Božur i trnje", "Seobe stare i nove" i "Četiri vetra".

2015 - Bivši čelnik čileanske tajne službe DINA (Dirección de Inteligencia Nacional) general Manuel Kontreras umro je u vojnoj bolnici u Santjagu. Kontreras, koji je vodio DINA u vreme vlade Augusta Pinočea bio je jedan od "arhitekata" operacije "Kondor", koja je podrazumevala uvođenje vojnih uprava i koordinisanu aktivnost političke represije širom Latinske Amerike, kako bi se onemogućile političke tendencije suprotne interesima SAD. Posle demokratizacije Čilea osuđen je na čak 500 godina zatvora, ali mu čin generala nije oduzet.

2020 - Prilikom nesreće aviona kompanije Er Indija koji je sletao u Kalikutu, Kerala, Indija, 21 osoba je poginula a povređeno je preko stotinu. Letelica, koja je dolazila iz Dubaija, skliznula je sa piste i prepolovia se. Nesreći su verovatno doprinele jake kiše. Avion je vraćao državljane Indije koji su zbog pandemije korona virusa ostali "zaglavljeni" na Bliskom istoku.